„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Tomasz Kędziora

Przygotowanie pasieki do zimowania
321[04].Z4.05

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
dr n. wet. Marek W. Chmielewski
dr inż. Grzegorz Borsuk



Opracowanie redakcyjne:
mgr Edyta Kozieł



Konsultacja:
dr inż. Jacek Przepiórka

Opracowanie zawiera obudowę dydaktyczn

ą

programu jednostki modułowej 321[04].Z4.05,

„Przygotowanie pasieki do zimowania”, zawartego w modułowym programie nauczania dla
zawodu technik pszczelarz.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

13

5.1. Główny przegląd jesienny rodzin pszczelich

13

5.1.1. Ćwiczenia

13

5.2. Jesienny rozwój rodzin pszczelich

15

5.2.1. Ćwiczenia

15

5.3. Wielkość i ułożenie gniazda rodziny pszczelej. Zapasy zimowe

i ich uzupełnienie

17

5.3.1. Ćwiczenia

17

5.4. Ocieplenie i wentylacja gniazda pszczelego. Warunki dobrej zimowli

pasieki

20

5.4.1. Ćwiczenia

20

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

22

7. Literatura

35

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik pszczelarz.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane,
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy
z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

ć

wiczenia, przykładowe ćwiczenia ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami

nauczania-uczenia oraz środkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia, przykładowe narzędzia pomiaru dydaktycznego,

−

literaturę.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem następujących metod nauczania, np.: pokaz z objaśnieniem,
pokaz z instruktażem, tekstu przewodniego, ćwiczeń praktycznych oraz metody projektów.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

321[04].Z4

Gospodarka pasieczna

321[04].Z4.01

Zakładaanie pasieki

321[04].Z4.03

Zapobieganie nastrojowi rojowemu i rójce

321[04].Z4.04

Planowanie

i prowadzenie wędrownej

gospodarki pasiecznej

321[04].Z4.05

Przygotowanie pasieki

do zimowania

321[04].Z4.06

Prowadzenie różnych

kierunków produkcji

pasiecznej

321[04].Z4.07

Przetwarzanie produktów pasiecznych

321[04].Z4.02

Organizowanie prac związanych

z wiosenną obsługą pasieki

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami BHP, ochrony przeciwpożarowej,

−

przestrzegać przepisów BHP, ochrony przeciwpożarowej przy pracy przy pszczołach,

−

przestrzegać zasad postępowania z pszczołami,

−

przeprowadzać przeglądy rodzin pszczelich,

−

ocenić wartość rodziny pszczelej,

−

ocenić wartość matek pszczelich,

−

rozpoznawać stadia rozwojowe czerwia pszczelego,

−

zastosować zasady postępowania w przypadku pożądlenia,

−

ocenić wartość pszczelarską roślin pyłkodajnych,

−

określić rośliny miododajne występujące w poszczególnych zbiorowiskach i zaplanować
wykorzystanie ich przez pszczoły,

−

obliczyć zasobność naturalnych zbiorowisk pod względem wartości pszczelarskiej,

−

ocenić fazy fenologiczne roślin kwitnących w naturalnych zbiorowiskach,

−

określić układ zapasów i czerwiu w gnieździe pszczelim,

−

określić metody poddawania matek pszczelich,

−

znać zasady łączenia rodziny pszczelich,

−

przesiedlać rodziny pszczele,

−

scharakteryzować poszczególne jednostki chorobowe,

−

scharakteryzować przyczyny, objawy i sposoby zapobiegania chorobom zakaźnym
i niezakaźnym pszczół,

−

stosować i prowadzić metody kompleksowej gospodarki pasiecznej,

−

rozpoznać różne typy uli,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3.

CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

ocenić stan rodzin pszczelich po sezonie,

−

zastosować metody pielęgnowania rodzin pszczelich po miodobraniu,

−

zorganizować i wykonać główny przegląd jesienny,

−

określić jakość plastrów w gnieździe pszczelim,

−

rozpoznać stany anormalne w rodzinach pszczelich jesienią,

−

zorganizować jesienne dokarmianie i podkarmianie pszczół,

−

określić warunki dobrego zimowania pszczół,

−

stworzyć rodzinom pszczelim warunki dobrego rozwoju jesiennego,

−

określić wpływ siły i struktury rodziny na zimowlę rodziny pszczelej,

−

dobrać metody intensyfikacji rozwoju jesiennego rodzin pszczelich do istniejących
warunków pogodowych i pożytkowych,

−

zastosować jesienne metody kompleksowej gospodarki pasiecznej,

−

dobrać terminy i sposoby zwężania gniazd rodzin pszczelich,

−

określić ilość i jakość naturalnych pokarmów w gnieździe pnia,

−

określić wielkość i ułożenie gniazda pszczelego na okres zimy,

−

dobrać sposoby jesiennego dokarmiania rodzin pszczelich,

−

przygotować rodziny pszczele do zimowania,

−

dokonać analizy przebiegu zimowania rodzin pszczelich,

−

ocenić stan zapasów w rodzinie pszczelej przed zimowlą,

−

dobrać właściwą izolację i wentylację gniazda pszczelego na okres zimowli,

−

scharakteryzować obloty śródzimowe,

−

zorganizować opiekę nad pasieczyskiem zimą,

−

zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

………………………………………………………..

Modułowy program nauczania:

Technik pszczelarz 321[04]

Moduł:

Gospodarka pasieczna 321[04].Z4

Jednostka modułowa:

Przygotowanie pasieki do zimowania 321[04].Z4.05

Temat: Główny przegląd jesienny rodzin pszczelich.

Cel ogólny: Przeprowadzić główny przegląd jesienny rodzin pszczelich.

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:

−

omówić najważniejsze cele głównego przeglądu jesiennego,

−

dokonać całkowitego przeglądu rodziny pszczelej,

−

dokonać po przeprowadzonym przeglądzie analizy jakości matki, ilości jakości czerwiu,
jakości plastrów, ilości pokarmu.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

pogadanka,

−

pokaz z instruktażem,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenia praktyczne,

−

metoda projektu.

Środki dydaktyczne:

−

plansze i foliogramy przedstawiające wstępne ułożenie gniada rodziny pszczelej do
zimowli,

−

dokumentacja pasieczna; książka pasieczna, karta ula kontrolnego,

−

ś

rodki ochrony indywidualnej pszczelarza,

−

podstawowy sprzęt do obsługi rodzin pszczelich,

−

apteczka pszczelarska.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie pracują w grupach 2

−

4-osobowych.

Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne.

Przebieg zajęć:
1. Faza wstępna

−

czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości uczniów
do zajęć,

−

podanie tematu zajęć,

−

podanie do zapisania w zeszycie przedmiotowym celów głównego przeglądu jesiennego,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

−

podział grupy uczniów na zespoły 3–4-osobowe.

2. Faza właściwa

−

wykład nauczyciela z elementami pogadanki na temat terminu i sposobu
przeprowadzenia głównego przeglądu jesiennego w różnych typach pasiek,

−

szczegółowe omówienie wszystkich celów głównego przeglądu jesiennego i zapisanie ich
w zeszytach przedmiotowych,

−

prezentacja plansz i foliogramów przedstawiających ułożenie gniazda rodziny pszczelej
w różnych fazach sezonu pszczelarskiego.

3. Realizacja ćwiczenia – Temat: Przeprowadź główny przegląd jesienny w rodzinie

pszczelej

Praca w grupach 3–4-osobowych:

−

nauczyciel wyjaśnia cele ćwiczenia, jego zakres i sposób wykonania,

−

uczniowie zapoznają się z treścią przydzielonego zadania, dobierają środki ochrony
osobistej pszczelarza, pobierają z magazynu podstawowy sprzęt pszczelarski,

−

wyjście grup do pasieki dydaktycznej,

−

przydzielenie poszczególnym grupom rodzin do wykonania zadania,

−

nauczyciel dokonuje pokazu z instruktażem z jednoczesnym objaśnianiem wszystkich
elementów wykonywanego zadania,

−

uczniowie przystępują do wykonania zadania.

Nauczyciel obserwuje pracę uczniów, udziela rad i wskazówek:

−

czy uczniowie prawidłowo wykonują ćwiczenie,

−

czy prawidłowo interpretują wyniki przeprowadzonego przeglądu,

−

czy zachowują zasady BHP,

Praca indywidualna

−

uczniowie przeprowadzający przegląd rodziny pszczelej opisują sytuację, jaka panuje
w rodzinie pszczelej,

−

uczniowie po zakończeniu przeglądu zapisują wszystkie niezbędne informacje w książce
pasiecznej.

4. Podsumowanie zajęć

−

uczniowie przedstawiają ogólną sytuację panującą w pasiece,

−

dyskutują na forum klasy o czynnościach, które muszą być wykonane w najbliższym
czasie w celu dobrego przygotowania rodzin pszczelich do jesiennego okresu
rozwojowego,

−

nauczyciel ocenia pracę każdej grupy.

5. Ewaluacja osiągnięć ucznia.

−

nauczyciel ocenia metodą obserwacji indywidualnie każdego ucznia, na bieżąco podczas
dyskusji i podczas wykonywania ćwiczenia. Ocenia także aktywność i zaangażowanie
ucznia w wykonywane prace.

Praca domowa
W formie pisemnej uzasadnij, dlaczego główny przegląd jesienny wykonujemy na przełomie
lipca i sierpnia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

Na następnej lekcji krótka praca pisemna (kartkówka) na następujące pytania:

−

W jakim celu przeprowadza się główny przegląd jesienny?

−

W jaki sposób oceniamy jakość matki pszczelej?

−

Jak postępujemy z bezmatkami w okresie jesiennym?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Scenariusz zajęć dydaktycznych 2

Osoba prowadząca

………………………………………………………..

Modułowy program nauczania:

Technik pszczelarz 321[04]

Moduł:

Gospodarka pasieczna 321[04].Z4

Jednostka modułowa:

Przygotowanie pasieki do zimowania 321[04].Z4.05

Temat: Zapasy zimowe i ich uzupełnianie.

Cel ogólny: Zaplanowanie jesiennego podkarmiania i dokarmiania rodzin pszczelich.

Po zakończeniu zajęć uczeń powinien umieć:

−

omówić poszczególne pokarmy stosowane podczas jesiennego podkarmiania
i dokarmiania rodzin pszczelich,

−

określić potrzeby pokarmowe rodzin pszczelich w okresie jesienno-zimowym,

−

zaplanować w czasie uzupełnienie brakującej ilości pokarmu,

−

prawidłowo sporządzać syropy cukrowe o określonych proporcjach,

−

oszacować ilości pokarmów znajdujących się w gnieździe rodziny pszczelej.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w grupie.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

pogadanka,

−

pokaz z instruktażem,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

ć

wiczenia praktyczne,

−

metoda projektu.

Środki dydaktyczne:

−

plansze i foliogramy przedstawiające układ pokarmu w gnieździe rodziny pszczelej
podczas sezonu i w czasie zimowli,

−

dokumentacja pasieczna; książka pasieczna, karta ula kontrolnego,

−

ś

rodki ochrony indywidualnej pszczelarza,

−

podstawowy sprzęt do obsługi rodzin pszczelich,

−

apteczka pszczelarska.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

uczniowie podczas zajęć w pasiece pracują w grupach 2

−

4-osobowych.

Czas trwania zajęć: 2 godziny dydaktyczne.

Przebieg zajęć:
1. Faza wstępna

−

czynności organizacyjne: sprawdzenie listy obecności, sprawdzenie gotowości uczniów
do zajęć,

−

podanie tematu zajęć.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

2. Faza właściwa

−

wykład nauczyciela z elementami pogadanki na temat terminu i sposobu jesiennego
podkarmiania i dokarmiania rodzin pszczelich w różnych typach pasiek,

−

szczegółowe omówienie poszczególnych rodzajów pokarmów stosowanych podczas
podkarmiania i dokarmiania rodzin pszczelich,

−

prezentacja plansz i foliogramów przedstawiających układ pokarmów w gnieździe
rodziny pszczelej,

−

omówienie sposobu wyceny ilości pokarmów w gnieździe rodziny pszczelej,

−

obliczanie stężeń poszczególnych syropów cukrowych,

−

obliczanie ilości powstałego syropu z różnych proporcji cukru i wody.

3. Realizacja ćwiczenia – Temat: Zaplanuj jesienne podkarmianie i dokarmianie

rodzin pszczelich

Praca w grupach 2–4-osobowych:

−

nauczyciel wyjaśnia cele ćwiczenia, jego zakres i sposób wykonania,

−

uczniowie zapoznają się z treścią przydzielonego zadania, dobierają środki ochrony
osobistej pszczelarza, pobierają z magazynu podstawowy sprzęt pszczelarski,

−

wyjście grup do pasieki dydaktycznej w celu oszacowania ilości pokarmów znajdujących
się w gnieździe rodziny pszczelej,

−

przydzielenie poszczególnym grupom rodzin do wykonania zadania,

−

nauczyciel dokonuje pokaz z instruktażem z jednoczesnym objaśnianiem wszystkich
elementów wykonywanego zadania,

−

uczniowie przystępują do wykonania zadania,

−

uczniowie zapisują w książce pasiecznej i zeszytach oszacowane ilości pokarmów,

−

powrót do pracowni w celu napisania projektu podkarmiania i dokarmiania rodzin
pszczelich na podstawie danych zgromadzonych podczas wyjścia do pasieki.

Nauczyciel obserwuje pracę uczniów, udziela rad i wskazówek:

−

czy uczniowie prawidłowo wykonują ćwiczenie,

−

czy prawidłowo interpretują wyniki przeprowadzonego przeglądu,

−

czy zachowują zasady BHP

Praca indywidualna

−

uczniowie przeprowadzając przegląd rodzin pszczelich szacunkowo oceniają ilość miodu
i pierzgi jaka znajduje się w gnieździe,

−

uczniowie po zakończeniu przeglądu zapisują wszystkie niezbędne informacje w książce
pasiecznej i zeszycie przedmiotowym.

4. Podsumowanie zajęć

−

uczniowie przedstawiają ogólną sytuację panującą w pasiece,

−

uczniowie prezentują swoje projekty podkarmiania i dokarmiania rodzin pszczelich,

−

dyskutują na forum klasy na temat poszczególnych projektach i wybór najlepszego,

−

nauczyciel ocenia pracę każdej grupy oraz indywidualnie każdy projekt.

5. Ewaluacja osiągnięć ucznia

−

nauczyciel ocenia metodą obserwacji indywidualnie każdego ucznia, na bieżąco podczas
dyskusji i podczas wykonywania ćwiczenia, ocenia także aktywność i zaangażowanie
ucznia w wykonywane prace.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Praca domowa
W formie pisemnej dokonaj zestawienia kosztów zakarmiania rodzin pszczelich na okres
zimowli gdy pszczelarz stosuje:

−−−−

cukier,

−−−−

gotowy pokarm dla pszczół typu inwert.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

Na następnej lekcji uczniowie odpowiadają na następujące pytania:

−

Kiedy należy przystąpić do uzupełniania żelaznego zapasu?

−

Jakimi dawkami syropu należy podkarmiać rodziny pszczele?

−

Kiedy należy przystąpić do dokarmiania rodzin pszczelich?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5. ĆWICZENIA

5.1. Główny przegląd jesienny rodzin pszczelich

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Prowadzenie głównego przeglądu jesiennego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien przeprowadzić główny przegląd jesienny wyjaśniając cel każdej

wykonywanej pracy.

Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na szacowanie

ilości zapasów, stan zdrowotny pszczół, jakość i ilość czerwiu oraz jakość plastrów
w gnieździe rodziny pszczelej.

Ć

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 3–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy zapisów w książce pasiecznej dotyczących wyników produkcyjnych

poszczególnych rodzin pszczelich,

2) rozpalić podkurzacz i wprowadzić przez wylot 4 kłęby dymu,
3) przejrzeć rodzinę pszczelą, zwracając uwagę na ilość i jakość czerwiu,
4) sprawdzić zaopatrzenie rodziny pszczelej w zapasy miodowe, szacując ich ilość na

każdym plastrze,

5) uzupełnić brakujący zapas poszytymi plastrami, zabranymi z innych rodzin,
6) ocenić stan zdrowotny rodziny pszczelej,
7) określić powierzchnię czerwiu (dm²),
8) określić jakość czerwiu na podstawie wyglądu (zwarty, rozstrzelony),
9) dokonać oceny jakości matek pszczelich na podstawie zapisów w dokumentacji

pasiecznej i jakości czerwiu zaobserwowanej podczas przeglądu,

10) wypełnić tabelę według poniższego wzoru:

Nr ula

Wyniki produkcyjne

Ocena czerwiu

Ocena matki i jej nr

1

2

3

4

11) zaprezentować pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

pokaz z instruktażem,

−

ć

wiczenie praktyczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Ś

rodki dydaktyczne:

−

sprzęt do przeglądu rodzin pszczelich,

−

sprzęt ochrony osobistej pszczelarza,

−

przybory do pisania,

−

książka pasieczna i karty uli,

−

wzór tabeli,

−

arkusz papieru formatu A4,

−

rodziny pszczele.

Ćwiczenie 2

Ocenianie przydatności plastrów do zimowli.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres

i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Nauczyciel powinien zaprezentować wszystkie rodzaje plastrów, wskazując jednocześnie

najlepsze do zimowli.

Podczas wykonania ćwiczenia szczególną uwagę uczeń powinien zwrócić na dobieranie

plastrów do zimowli.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) rozpalić podkurzacz i wprowadzić przez wylot 4 kłęby dymu,
2) przejrzeć rodzinę pszczelą, zwracając uwagę na ilość i jakość plastrów pszczelich,
3) obserwować podczas przeglądu rodziny uliczki między ostatnimi plastrami, po obu

stronach gniazda, jeśli ostatni plaster nie jest obsiadany przez pszczoły zabrać go,
zmniejszając w ten sposób gniazdo,

4) wycofać z gniazda plastry jasne (dziewicze), plastry z zapasem umieścić za zatworem

natomiast puste przenieść do pracowni,

5) przenieść na skraj gniazda plastry bardzo ciemne, jednocześnie w środku gniazda

umieszczamy plastry jasnobrązowe,

6) zaprezentować pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

pokaz z instruktażem,

−

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

sprzęt do przeglądu rodzin pszczelich,

−

transportówka,

−

sprzęt ochrony osobistej pszczelarza,

−

przybory do pisania,

−

książka pasieczna i karty uli,

−

rodziny pszczele.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.2. Jesienny rozwój rodzin pszczelich

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobieranie metod rozwoju jesiennego do istniejących warunków pogodowych

i pożytkowych.

Wskazówki do realizacji

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,
sposób wykonania i warunki bezpieczeństwa pracy,

−

przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału „Jesienny rozwój rodzin pszczelich”,

−

ć

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 2–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować tok pracy,
2) zgromadzić sprzęt i materiały potrzebne do przeprowadzenia przeglądów rodzin

pszczelich,

3) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
4) rozpalić podkurzacz i wprowadzić przez wylot 4 kłęby dymu,
5) przeprowadzić przeglądy rodzin pszczelich,
6) ocenić siłę poszczególnych rodzin na podstawie gęsto obsiadanych przez pszczoły

plastrów oraz ilości czerwiu,

7) wytypować rodziny słabe do połączenia po dwie ze sobą lub 1 słaba + 1 średnia,
8) wyczyścić sprzęt pasieczny i odstawić go do magazynu po zakończeniu pracy,
9) zaprezentować pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

pokaz z instruktażem,

−

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

plansze i zdjęcia przedstawiające rodziny w różnej sile,

−

rodziny pszczele,

−

poradnik dla ucznia,

−

ś

rodki ochrony indywidualnej pszczelarza,

−

podstawowy sprzęt pszczelarski.

Ćwiczenie 2

Obliczanie optymalnego jesiennego okresu rozwojowego w różnych warunkach

pożytkowych.

Wskazówki do realizacji

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,
sposób wykonania,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

−

przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału „Jesienny rozwój rodzin pszczelich”,

−

ć

wiczenie powinno być wykonywane indywidualnie a wyniki porównane na forum klasy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować tok pracy,
2) obliczyć ilość miejsca potrzebnego na składanie jaj przez matkę pszczela,
3) obliczyć ilość miejsca potrzebną na pokarm, który zostanie zużyty na wykarmienie

czerwiu podczas jesiennego rozwoju rodzin pszczelich,

4) przygotować tabelę według poniższego wzoru:

Typ ula

Wymiar ramki [mm]

Powierzchnia plastra [dm

2

]

Ilość komórek na plastrze szt.

Warszawski

zwykły

Warszawski

poszerzony

Dadanta

Wielkopolski

Ostrowskiej

Langstrotha

5) przeliczyć wyniki podane w dm

2

na ilość plastrów w różnych typach uli.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

tekstu przewodniego,

−

pogadanka,

−

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

kalkulator,

−

linijka,

−

tablica z wymiarami poszczególnych typów ramek,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

5.3. Wielkość i ułożenie gniazda rodziny pszczelej. Zapasy

zimowe i ich uzupełnienie

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Układanie gniazda pszczelego na zimę.

Wskazówki do realizacji

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,
sposób wykonania i warunki bezpieczeństwa pracy,

−

przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału „Wielkość i ułożenie gniazda”,

−

ć

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 2–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować tok pracy,
2) zgromadzić sprzęt i materiały potrzebne do przeprowadzenia przeglądów rodzin

pszczelich,

3) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami BHP i ergonomii pracy,
4) rozpalić podkurzacz i wprowadzić przez wylot 4 kłęby dymu,
5) przeprowadzić przeglądy rodzin pszczelich,
6) ocenić siłę poszczególnych rodzin na podstawie gęsto obsiadanych przez pszczoły

plastrów oraz ilości czerwiu i dopasować do niej wielkość gniazda zimowego,

7) ułożyć gniazdo zimowe rodziny pszczelej,
8) założyć podkarmiaczki rodzinom pszczelim,
9) wyczyścić sprzęt pasieczny i odstawić go do magazynu po zakończeniu pracy,
10) zaprezentować pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

pokaz z instruktażem,

−

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

plansze i zdjęcia przedstawiające sposoby zimowli rodzin w różnych typach uli,

−

schemat prawidłowego ułożenia gniazda rodziny pszczelej w zależności od typu ula
i systemu zabudowy,

−

rodziny pszczele,

−

poradnik dla ucznia,

−

ś

rodki ochrony indywidualnej pszczelarza,

−

podstawowy sprzęt pszczelarski.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Ćwiczenie 2

Dokarmianie i podkarmianie rodzin pszczelich jesienią.

Wskazówki do realizacji

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,
sposób wykonania i warunki bezpieczeństwa pracy,

−

przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału „Zapasy zimowe i ich uzupełnienie”,

−

ć

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 2–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować tok pracy,
2) zgromadzić sprzęt i materiały potrzebne do przeprowadzenia przeglądów rodzin

pszczelich,

3) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami BHP i ergonomii pracy,
4) rozpalić podkurzacz i wprowadzić przez wylot 4 kłęby dymu,
5) przeprowadzić przeglądy rodzin pszczelich,
6) ocenić ilość pokarmu węglowodanowego zgromadzonego w gnieździe poszczególnych

rodzin pszczelich, wynik zapisać w książce pasiecznej,

7) obliczyć zapotrzebowanie na pokarm węglowodanowy wg tabeli z poradnika ucznia

„Normy zaopatrzenia rodzin pszczelich w zapasy zimowe(w kg),

8) wyczyścić sprzęt pasieczny i odstawić go do magazynu po zakończeniu pracy,
9) obliczyć brakującą ilość pokarmu dla każdej rodziny pszczelej w pasiece dydaktycznej,
10) wykonać projekt prac związanych z uzupełnianiem zimowych zapasów pokarmu,
11) przygotować tabelę według poniższego wzoru,
12) zaprezentować pracę.

Nr

ula

Typ ula

Ilość plastrów w

gnieździe

Zapotrzebowanie

na pokarm

Ilość pokarmu w

gnieździe

Ilość pokarmu do

uzupełnienia

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

pokaz z instruktażem,

−

ć

wiczenie praktyczne,

−

metoda projektu.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

plansze z normami zapotrzebowania rodzin pszczelich na zimowe zapasy pokarmu,

−

schemat prawidłowego rozmieszczenia zapasów zimowych w ulach o różnej budowie,

−

książka pasieczna,

−

rodziny pszczele,

−

poradnik dla ucznia,

−

ś

rodki ochrony indywidualnej pszczelarza,

−

podstawowy sprzęt pszczelarski.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Ćwiczenie 3

Dokonaj oceny prawidłowego dobrania wielkości gniazda rodziny pszczelej do jej siły.

Wskazówki do realizacji

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,
sposób wykonania i warunki bezpieczeństwa pracy,

−

przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału „Wielkość i ułożenie gniazda”,

−

ć

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 2–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować tok pracy,
2) zgromadzić sprzęt i materiały potrzebne do przeprowadzenia przeglądów rodzin

pszczelich,

3) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami BHP i ergonomii pracy,
4) przeprowadzić kontrolę wielkości gniazd rodzin pszczelich,
5) ocenić dopasowanie wielkości gniazda do siły poszczególnych rodzin a w razie potrzeby

dokonać korekty wielkości gniazd,

6) wyczyścić sprzęt pasieczny i odstawić go do magazynu po zakończeniu pracy,
7) zaprezentować pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

pokaz z instruktażem,

−

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

plansze i zdjęcia przedstawiające sposoby zimowli rodzin w różnych typach uli,

−

schemat prawidłowego ułożenia gniazda rodziny pszczelej w zależności od typu ula,
systemu zabudowy i siły rodziny,

−

rodziny pszczele,

−

poradnik dla ucznia,

−

ś

rodki ochrony indywidualnej pszczelarza,

−

podstawowy sprzęt pszczelarski.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

5.4. Ocieplenie i wentylacja gniazda pszczelego. Warunki dobrej

zimowli pasieki

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Podczas drugiego przeglądu jesiennego załóż w ulach ocieplenie boczne i w miarę

potrzeb ocieplenie górne. Zmniejsz otwory wylotowe uli.

Wskazówki do realizacji

−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,
sposób wykonania i warunki bezpieczeństwa pracy,

−

przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału „Ocieplenie i wentylacja gniazda pszczelego”,

−

ć

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 2–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zaplanować tok pracy,
2) zgromadzić sprzęt i materiały potrzebne do przeprowadzenia przeglądów rodzin

pszczelich,

3) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymogami bhp i ergonomii pracy,
4) rozpalić podkurzacz i wprowadzić przez wylot 4 kłęby dymu,
5) przeprowadzić przeglądy rodzin pszczelich,
6) podczas przeglądów wycofaj nadmiar plastrów i załóż ocieplenie boczne i górne,
7) założyć wkładki wylotowe,
8) wyczyścić sprzęt pasieczny i odstawić go do magazynu po zakończeniu pracy,
9) zaprezentować pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

pokaz z instruktażem,

−

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

schemat prawidłowego rozmieszczenia ocieplenia w ulach o różnej budowie,

−

rodziny pszczele,

−

poradnik dla ucznia,

−

ś

rodki ochrony indywidualnej pszczelarza,

−

podstawowy sprzęt pszczelarski.

Ćwiczenie 2

Ocenianie stanu pasieczyska podczas zimy.

Wskazówki do realizacji

−−−−

przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres,
sposób wykonania i warunki bezpieczeństwa pracy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

−−−−

przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać
odpowiedni fragment rozdziału „Warunki dobrej zimowli pasieki”,

−−−−

ć

wiczenie powinno być wykonywane w grupach 2–4-osobowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zwrócić uwagę na sposób ustawienia uli na pasieczysku,
2) usunąć wszelkie przedmioty które mogłyby zakłócać spokój rodzin pszczelich podczas

zimowli,

3) zabezpieczyć wyloty przed wdmuchiwaniem do wnętrza ula zimnego powietrza,
4) zabezpieczyć daszki uli przed otwieraniem podczas silnie wiejących wiatrów,
5) zaprezentować pracę.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

pokaz z instruktażem,

−

ć

wiczenie praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

rodziny pszczele,

−

poradnik dla ucznia,

−

ś

rodki ochrony indywidualnej pszczelarza,

−

podstawowy sprzęt pszczelarski.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

TEST 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Przygotowanie pasieki do
zimowania”

Test składa się z 22 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 2, 3, 4, 5, 6, 7, 9, 11, 13, 15, 16, 17, 19, 20, 21, 22 są poziomu podstawowego,

−

zadania 1, 8, 10, 12, 14, 18 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 20 zadań, w tym 5 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. d, 3. c, 4. c, 5. b, 6. b, 7. c, 8. c, 9. b, 10. a, 11. b,

12. b, 13. a, 14. a, 15. d, 16. c, 17. a, 18. b, 19. d, 20. b,
21. c, 22. b.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Dobierać odpowiednie metody do likwidacji
anormalnych stanów w rodzinie pszczelej

D

PP

c

2

Określać spożycie pokarmów przez czerw
w okresie jego rozwoju.

A

P

d

3

Rozpoznać wiek matki pszczelej po kolorze
opalitki, jaką została zaznakowana

C

P

c

4

Wymienić niezbędny dokument, jaki będzie
potrzebny pszczelarzowi podczas przewozu
pasieki

A

P

c

5

Określić orientacyjną masę 1 dm

2

obustronnie

poszytego plastra z pokarmem
węglowodanowym

A

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

6

Określić niezbędną do normalnego
funkcjonowania ilość pokarmu
węglowodanowego

A

P

b

7

Ustalić ilość pokarmu niezbędną do normalnego
jesiennego rozwoju rodziny pszczelej

B

P

c

8

Określać wpływ terminu wygryzienia się
młodych pszczół na ich zdolność
przezimowania

C

PP

c

9

Określić długość okresu jesiennego rozwoju
rodzin pszczelich

A

P

b

10 Obliczyć ilość syropu, jaką otrzymamy

z połączenia 2 kg cukru i 1 litry wody

C

PP

a

11 Przeliczyć ilość brakującego zapasu na ilość kg

cukru, które pszczelarz musi poddać rodzinie
w postaci syropu cukrowego

C

P

b

12 Ocenić przydatność poszczególnych gatunków

miodu jako pokarmu dla zimujących rodzin

C

PP

b

13 Określić, czym jest syta

A

P

a

14 Wskazać, jaki skutek wywoła pozostawienie

rodzinie pszczelej na okres zimowli miodu
spadziowego jako pokarmu

D

PP

a

15 Wskazać bardzo ważny element, który

pszczelarz musi zapewnić rodzinom pszczelim
podczas transportu

B

P

d

16 Określić termin zakończenia jesiennego

dokarmiania rodzin pszczelich

A

P

c

17 Określić termin przeprowadzenia głównego

przeglądu jesiennego

A

P

a

18 Rozpoznać objawy choroby zwalczanej z urzędu

D

PP

b

19 Określić, czym jest trutówka anatomiczna

A

P

d

20 Przeliczyć ilość dm

2

obustronnie poszytego

plastra na masę miodu w nim zgromadzonego

C

P

b

21 Wskazać pierwszą czynność po użądleniu przez

pszczołę

C

P

c

22 Stosować przepisy BHP podczas pracy przy

pszczołach

C

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 22 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem

poprawnego wyniku.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9. Na rozwiązanie testu masz 40 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. W rodzinie z trutówkami fizjologicznymi najlepiej zastosować

a) poddać unasiennioną matkę w klateczce.
b) podwójne przesiedlenie.
c) zlikwidować rodzinę poprzez połączenie z inną normalną.
d) poddać nieunasienioną matkę w mateczniku sztucznym.

2. Na wyżywienie jednej larwy pszczelej rodzina potrzebuje

a) pół komórki pierzgi.
b) komórkę pierzgi i komórkę miodu.
c) dwie komórki pierzgi i komórkę miodu.
d) pół komórki pierzgi i komórkę miodu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

3. Podczas przeglądu rodziny pszczelej stwierdzono obecność matki ze znaczkiem koloru

białego. Rok, w którym roku wyhodowano tą matkę to
a) 2004.
b) 2005.
c) 2006.
d) 2007.

4. Chcąc przewieść pasiekę z ostatniego letniego pożytku na miejsce jej zimowania, które

położone jest na terenie działania innego powiatowego lekarza weterynarii, jaki
urzędowy dokument musimy posiadać
a) kartę rodziny pszczelej.
b) umowę dzierżawy gruntu pod pasiekę.
c) certyfikat zdrowia rodzin pszczelich.
d) tablicę informacyjną.

5. 1 dm

2

obustronnie poszytego plastra z miodem waży

a) 25–30 dag.
b) 30–33 dag.
c) 35–40 dag.
d) powyżej 40 dag.

6. Niezależnie od pory sezonu, wykonując przegląd rodziny pszczelej, pszczelarz

w gnieździe powinien stwierdzić obecność zapasów pokarmu węglowodanowego,
którego minimalna ilość powinna wynosić
a) 2–3 kg.
b) 5–6 kg.
c) 7–8 kg.
d) 9–10 kg.

7. Podczas wykonywania głównego przeglądu jesiennego, pszczelarz w gnieździe rodziny

pszczelej powinien stwierdzić obecność zapasów miodu, którego minimalna ilość
powinna wynosić
a) 2–4 kg.
b) 3–5 kg.
c) 6–8 kg.
d) 9–10 kg.

8. Najlepiej zimują pszczoły, które wygryzają się

a) do 26 lipca.
b) 27 lipca – 26 sierpnia.
c) 27 sierpnia – 7 września.
d) 8 września – 13 października.

9. Jesienny okres intensywnego rozwoju rodziny pszczelej, przygotowujący ją do zimowli

powinien trwać
a) 3 tyg.
b) 4–5 tyg.
c) 6–7 tyg.
d) 2 tyg.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

10. Jaką ilość syropu otrzymamy z 2 kg cukru i 1 litra wody

a) 2,2 litra.
b) 1,0 litra.
c) 1,6 litra.
d) 2,6 litra.

11. Pszczelarz w rodzinie pszczelej stwierdził niedobór 3 kg zapasu. Z ilu kg cukru musi

sporządzić syrop cukrowy (o proporcjach 2:1), aby ten zapas uzupełnić
a) 2 kg.
b) 3 kg.
c) 4 kg.
d) 5 kg.

12. Najbardziej szkodliwym dla zimujących pszczół jest miód

a) wielokwiatowy.
b) spadziowy.
c) malinowy.
d) lipowy.

13. Syta jest to

a) mieszanina miodu i wody.
b) ciasto miodowo-cukrowe.
c) syrop rzadki.
d) syrop gęsty.

14. Pozostawienie miodu spadziowego w gnieździe pszczelim na zimę powoduje znaczny

wzrost zachorowań na
a) nosemoze.
b) brauloze.
c) aspergilloze.
d) chorobę kropidlakową.

15. Co należy zapewnić pszczołom podczas transportu

a) dostęp do wody.
b) dostęp do światła.
c) dostęp do pokarmu.
d) dostęp do świeżego powietrza.

16. Jesienne karmienie pszczół należy bezwarunkowo zakończyć przed

a) 15 sierpnia.
b) 1 września.
c) 15 września.
d) 1 października.

17. Główny przegląd jesienny wykonujemy

a) 1 sierpnia.
b) 15 sierpnia.
c) 1 września.
d) 15 września.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

18. Podczas jednego z przeglądów pszczelarz stwierdził w gnieździe rodziny pszczelej

zamarłe larwy, które przybrały postać bezkształtnej, ciągliwej masy, która daje się
wyciągać w postaci długich nitek” – objawy takie świadczą o wystąpieniu choroby
o nazwie
a) zgnilec łagodny.
b) zgnilec złośliwy.
c) choroba woreczkowa.
d) choroba sporowcowi.

19. Trutówka anatomiczna to

a) matka nieunasieniona.
b) matka strutowiała.
c) robotnica składająca jaja.
d) robotnica z rozwiniętymi jajnikami.

20. W trakcie przeglądu stwierdzono 12 dm² obustronnie poszytego plastrów z miodem.

określ zawartość miodu znajdującego się w gnieździe pszczelim
a) około 2 kg miodu.
b) około 4 kg miodu.
c) około 6 kg miodu.
d) około 8 kg miodu.

21. Tuż po użądleniu przez pszczołę, poszkodowanej osobie w pierwszej kolejności należy

a) podać wapno.
b) Uspokoić.
c) wyjąć żądło.
d) zawieść do lekarza.

22. Po zakończeniu pracy przy przeglądach rodzin pszczelich podkurzacz należy

a) wypalić do końca jego zawartość.
b) wygasić jego zawartość.
c) zatkać trawą ujście dymu.
d) pozostawić na ulu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko...............................................................................

Przygotowanie pasieki do zimowania

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

21

a

b

c

d

22

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

TEST 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Przygotowanie pasieki do
zimowli”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 4, 7, 8, 9, 12, 13, 14, 16, 17, 19, 20 są poziomu podstawowego,

−

zadania 2, 3, 5, 6, 10, 11, 15, 18 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzymuje następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 12 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym 6 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. b, 3. d, 4. c, 5. a, 6. b, 7. b, 8. c, 9. c, 10. b, 11. b,

12. a, 13. d, 14. b, 15. a, 16. c, 17. c, 18. b, 19. c, 20. b.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Określić równoważnik 1 kg miodu

B

P

b

2

Wskazać optymalny termin dokarmiania rodzin
pszczelich

C

PP

b

3

Dobrać pokarm do późnego dokarmiania pszczół

C

PP

d

4

Zdefiniować pojęcie oblotu śródzimowego

A

P

c

5

Określić postępowanie z plastrami, które są
wycofywane z gniazda rodziny pszczelej

C

PP

a

6

Obliczać ilość zapasów w gnieździe

C

PP

b

7

Określić minimalną ilość zapasu miodowego do
normalnego funkcjonowania rodziny pszczelej

B

P

b

8

Określać wpływ terminu wygryzania się młodych
pszczół na ich zdolność przezimowania

B

P

c

9

Określić czas trwania jesiennego rozwoju rodziny
pszczelej

A

P

c

10 Obliczyć ilość syropu, jaką otrzymamy

z połączenia 2 kg cukru i 1 litry wody

C

PP

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

11 Wskazać najekonomiczniejszy sposób

zapewnienia pożytku pyłkowego rodzinom
pszczelim

C

PP

b

12 Określić termin wykonania głównego przeglądu

jesiennego

B

P

a

13 Określić, czym jest syta

A

P

d

14 Określić wielkość otworu wylotowego w czasie

zimowli

B

P

b

15 Wskazać skutki pozostawienia miodu

spadziowego w gnieździe zimujących rodzin

C

PP

a

16 Ocenić przydatność poszczególnych gatunków

miodu jako pokarmu dla zimujących rodzin

B

P

c

17 Określać anormalne stany rodziny pszczelej

B

P

c

18 Dobrać odpowiednie plastry do zimowli

C

PP

b

19 Określić cele głównego przeglądu jesiennego

B

P

c

20 Określić ogólną ilość zapasów pokarmu na okres

zimowli dla rodziny pszczelej

C

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem, co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotuj odpowiednią liczbę testów.
5. Zapewnij samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytaj uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytaj, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszelkie wątpliwości wyjaśnij.
8. Nie przekraczaj czasu przeznaczonego na test.
9. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania dołączone są 4 możliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Zadania wymagają prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem

poprawnego wyniku.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9. Na rozwiązanie testu masz 40 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Po stwierdzeniu braku 1 kg zapasu uzupełnimy go

a) 1 litrem syty.
b) 1 kilogramem cukru.
c) 1 litrem syropu o proporcji 1:1.
d) 1 litrem syropu o proporcji 3:2.

2. Uzupełnienie zapasu syropem powinno być zakończone

a) w trzeciej dekadzie sierpnia.
b) w pierwszej dekadzie września.
c) w trzeciej dekadzie września.
d) w pierwszej dekadzie października.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

3. W przypadku bardzo późnego dokarmiania pszczół należy zastosować

a) syrop rzadki.
b) syrop średni.
c) syrop gęsty.
d) invert.

4. Oblot dokonany przez pszczoły w środku zimy nazywamy

a) międzyzimowy.
b) zimowy.
c) śródzimowy.
d) przegra.

5. Jeżeli w wybrakowanych plastrach znajduje się czerw to

a) przesuwa się te plastry na skraj gniazda.
b) przesuwa się te plastry za zatworomaty.
c) pozostawia się te plastry w środku gniazda.
d) usuwa się te plastry całkowicie z gniazda.

6. W wyniku przeprowadzonego przeglądu stwierdzono 20 dm

2

obustronnie poszytego

plastra z miodem. Ile miodu znajduje się w gnieździe rodziny pszczelej

a) 8 kg.
b) 6 kg.
c) 5 kg.
d) 3 kg.

7. Niezależnie od pory sezonu, wykonując przegląd rodziny pszczelej, pszczelarz

w gnieździe powinien stwierdzić obecność żelaznego zapasu w ilości

a) 2–3 kg.
b) 5–6 kg.
c) 7–8 kg.
d) 9–10 kg.

8. Najlepiej zimują pszczoły, które wygryzają się

a) do 26 lipca.
b) od 27 lipca do 26 sierpnia.
c) od 27 sierpnia do 7 września.
d) od 8 września do 13 października.

9. Jesienny okres rozwoju rodzin pszczelich powinien trwać

a) 2 tygodnie.
b) 3 tygodnie.
c) 4–5 tygodnie.
d) 6–7 tygodni.

10. Ile syropu otrzymamy z 1 kg cukru i 1 litra wody

a) 1 litr.
b) 1,6 litra.
c) 2 litry.
d) 2,2 litra.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

11. Najtańszym i najekonomiczniejszym sposobem zapewnienia pożytku pyłkowego

rodzinom pszczelim jest

a) poddać odebrane wcześniej plastry z pierzgą.
b) siew poplonów z roślin pyłkodajnych w okolicy pasieki.
c) wywóz pszczół na pożytek pyłkowy.
d) dokarmianie ciastem cukrowo-drożdżowym.

12. Główny przegląd jesienny wykonuje się

a) po ostatnim letnim miodobraniu.
b) po dokarmieniu rodzin pszczelich.
c) w trakcie składania gniazd.
d) po wykorzystaniu późnego pożytku.

13. Syta jest to

a) mieszanina miodu i pyłku.
b) ciasto miodowo-cukrowe.
c) syrop rzadki.
d) mieszanina miodu i wody.

14. Na 1 plaster gniazda zimowego przypada

a) 0,5 cm

2

otowru wylotowego.

b) 1,0 cm

2

otowru wylotowego.

c) 1,5 cm

2

otowru wylotowego.

d) 2,5 cm

2

otowru wylotowego.

15. Pozostawienie miodu spadziowego w gnieździe pszczelim na okres zimowli powoduje

znaczny wzrost zachorować na

a) nosemoze.
b) brauloze.
c) aspergilloze.
d) choroba kropidlakowa.

16. W gnieździe na okres zimy może pozostać miód

a) rzepakowy.
b) spadziowy.
c) wielokwiatowy.
d) gorczycowy.

17. Podczas przeglądu mającego na celu ułożenie gniazda stwierdzono poniższy stan. Który

stan ten jest anormalny

a) zapas miodu w ilości 6 kg.
b) obecność trutni.
c) czerw rozstrzelony.
d) czerw kryty na 4 plastrach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

18. Podczas wstępnego układania gniazda podczas głównego przeglądu jesiennego na

przeciw wylotu ustawimy plastry

a) jasne.
b) jasnobrązowe.
c) ciemnobrązowe.
d) brunatno-czarne.

19. Celem głównego przeglądu jesiennego jest

a) wymiana matek pszczelich.
b) uzupełnienie żelaznego zapasu.
c) ocena jakości matki.
d) ostateczne ułożenie gniazda zimowego.

20. Ogólna ilość zapasów zimowych pokarmu w rodzinie zazimowanej na 7 plastrach

powinna wynosić około

a) 10 kg.
b) 14 kg.
c) 16 kg.
d) 18 kg.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

7. LITERATURA

1. Burnus L. (red.): Encyklopedia pszczelarska. PWRiL, Warszawa 1989
2. Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

3. Marcinkowski J.: Jak prawidłowo prowadzić pasiekę. Wydawnictwo „Sądecki Bartnik”,

Nowy Sącz 1997

4. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom 2000
5. Ostrowska W.: Gospodarka pasieczna. PWRiL, Warszawa 1998
6. Praubucki J.: Pszczelnictwo – praca zbiorowa. Wydawnictwo Promocyjne „Albatros”,

Szczecin 1998

7. Typański Cz.: Pszczoły – pasieka towarowa. PWRiL, Poznań 1998
8. Wilde J., Cichoń J.: Pszczelarstwo to może być biznes. Wydawnictwo „Sądecki Bartnik”,

Nowy Sącz 1999