Stefan Szuman

pedeutolog, nauczyciel, wychowawca

Życiorys

Ur. 02.01.1889 r. w Toruniu, syn Leona i Eugenii.
Wykazywał uzdolnienia nie tylko muzyczne (grał
na fortepianie i na skrzypcach) , ale także
plastyczne ( zajmował się głównie malarstwem
i grafiką).
Uczęszczał do pruskiego gimnazjum w Toruniu,
w którym to poza muzyką, plastyką, przyrodą
i językiem francuskim nie odnosił większych
sukcesów. Po szkole, aby zadowolić ojca rozpo-
czął studia medyczne we Wrocławiu. Po śmierci ojca, Szuman nie

objął po nim kliniki, zamiast tego rozpoczął studia z
zakresu filozofii i estetyki na Uniwersytecie
Poznańskim oraz studia plastyczne w Szkole Sztuk
Zdobniczych; porzucił je jednak na rzecz studiów
psychologicznych.

Jednocześnie podjął pracę jako lekarz szkolny oraz jako wizytator
higieny i wychowania fizycznego w Kuratorium Poznańskim. Studia
psychologiczne Szuman zakończył w 1927 roku obroną pracy
doktorskiej ,,Sztuka dziecka. Psychologia twórczości rysunkowej
dziecka”. Po uzyskaniu habilitacji udał się w podróż naukową do
Niemiec na Międzynarodowy Kongres Psychologiczny i Szwajcarii
gdzie został słuchaczem na Instytucie J.J. Rousseau. W roku 1928
powołał Katedrę Psychologii Wychowawczej na Uniwersytecie
Jagiellońskim. Natomiast w 1934 roku otrzymał tytuł profesora
zwyczajnego, a w 1939 został członkiem Polskiej Akademii

Umiejętności. Po wojnie Stefan Szuman powrócił na
Uniwersytet Jagielloński, dodatkowo rozpoczął
zajęcia w Wyższej Szkole Pedagogicznej w
Krakowie, gdzie objął stanowisko Rektora.

Był także członkiem Związku Nauczycielstwa Polskiego, Komitetu
Nauk Psychologicznych PAN, a także Polskich Towarzystw
Naukowych - psychologicznym, filozoficznym i psychiatrycznym.
Warto wspomnieć, że w czasie I Wojny Światowej został wcielony
do niemieckiego wojska. W 1917 roku, w bitwie pod Cambrai został
ciężko ranny. Wiosną 1919 roku udało mu się przedostać do Torunia
gdzie brał udział w powstaniu wielkopolskim. Za swoje zasługi
otrzymał w 1920 roku Krzyż Walecznych. W 1939 roku podczas
okupacji niemieckiej zorganizował w Chrzanowie punkt opatrunkowy.
Następnie wstąpił w szeregi Armii Krajowej, gdzie w batalionie

"Skała" działał jako lekarz, znany jako doktor Flis.
Za swoje zasługi otrzymał w 1961 roku
Krzyż Partyzancki.
Zmarł 16 maja 1972 r. w Warszawie.

Dorobek literacki

Stefana Szumana

,,Strach i odwaga" (1924)
,,Badania nad rozwojem chodu dziecka" (1925)
,,Rysunki schematyczne dzieci upośledzonych umysłowo" (1925)
,,Psychologia twórczości artystycznej ludu. Kilimkarstwo" (1925)
,,O psychicznych czynnikach zachowania się w rozwoju dziecka"

(1927)

,,Obserwacje dotyczące tzw. synkretycznego spostrzegania u

dziecka" (1927)

,,O testach ruchowych i możliwości zastosowania ich do wychowania

fizycznego" (1927)

,,Sztuka dziecka” (1927)
,,Obserwacje dotyczące tzw. synkretycznego

spostrzegania u dziecka” (1928)

,,Analiza formalna i psychologiczna widzeń

meskalinowych" (1930)

,,Geneza przedmiotu” (1932)
,,Organizm i życie psychiczne” (1934) wspólnie z biologiem S.

Skowronem

,,Rozwój myślenia u dzieci w wieku szkolnym” (1938)
,,Rozwój kolorystyki w sztuce dziecka” (1938) wspólnie z

K. Brzychczy

,,Rozwój pytań dziecka” (1939)
,,Talent pedagogiczny” (1939)
,,O kunszcie i istocie poezji lirycznej” (1945)
,,Poważne i pogodne zagadnienia afirmacji życia” (1947)

,,Psychologia wychowawcza wieku dziecięcego” (1947)
,,Psychologia wychowawcza wieku szkolnego” (1948)
,,O celach i sposobach zastosowania zdjęć filmowych

w naukowych badaniach psychologicznych” (1951)

,,O udostępnianiu, uprzystępnianiu i upowszechnianiu

sztuki” (1959)

,,O uwadze. Aktywizowanie i kształtowanie uwagi uczniów na

lekcjach w szkole” (1961)

,,O rozwoju języka i myślenia dziecka” (1968) Maria

Przetacznikowa i Lidia Geppertowa , praca zbiorowa pod

redakcją Szumana

,,O sztuce i wychowaniu estetycznym” (1969)
,,Natura, osobowość i charakter człowieka” (1995)

Wkład Szumana w doskonalenie metod nauczania

i uprzystępniania wiedzy dla uczniów

- psychodydaktyka. Szuman przygotował podręczniki dla

nauczycieli, opracował psychologiczne podstawy do pracy

nauczyciela ( ,,Psychologia wychowawcza wieku

dziecięcego”(1947), ,,Psychologia wychowawcza wieku

szkolnego” (1948) )

- badania empiryczne nt. uwagi dziecka. Napisał pierwszą w

Polsce książkę o tej tematyce (,,O uwadze.
Aktywizowanie i kształtowanie uwagi uczniów
na lekcjach w szkole” (1961) )

- koncepcja popularyzacji (zawarł ją w książce ,,O

udostępnianiu, uprzystępnianiu i upowszechnianiu

sztuki” (1959) )

- zamieszczał wiele praktycznych wskazówek w pracach

naukowych ( ,,Rozwój pytań dziecka” (1939) )

- określił obserwację jako najważniejszą wśród metod

badawczych

Poglądy pedeutologiczne

Stefana Szumana

Analiza dobrego nauczyciela w trzech

płaszczyznach:

- ocena urzędowa (określenie kwalifikacji i zdolności

zawodowych)

- psychologiczno-pedagogiczna (analiza osobowości, talentów i

dyspozycji psychicznych)

- porównanie z teoretycznym nauczycielem idealnym (ideału

nie sposób określić, ponieważ nie istnieje jeden typ

dobrego pedagoga)

Szuman zakłada konieczność występowania

dwóch elementów w osobowości doskonałego

nauczyciela:

- bogactwo jego własnej osobowości (nie tylko

wyposażenie jej przez naturę, ale przede wszystkim

to, co sam on w niej wykształcił, nagromadził i

ukształtował)

- umiejętność oddziaływania na innych

Według Szumana:

- nikt nie rodzi się nauczycielem
- talent pedagogiczny jest zdolnością nabytą, nie wrodzoną
- należy rozwinąć swoje własne, wrodzone cechy pedagogiczne
- dobry pedagog powinien wypracować swój własny skuteczny

styl wychowywania

- dobry pedagog powinien wciąż sie rozwijać i zdobywać

wszechstronną wiedzę

- dobry pedagog powinien posiadać takie

istotne cechy jak: takt, etykę, moralność i
miłość

“Utalentowany i wybitny jako pedagog może być ten, kto
dysponuje osobowością dającą się dobrze zużytkować w
dziedzinie wychowania w roli wychowawcy, ale zdaniem moim
osobowości o bardzo różnej strukturze mogą osiągnąć ten
sam wynik poprzez wyłonienie swojego talentu
pedagogicznego, metod i sposobów działania z indywidualnej
struktury swojej osobowości”

Dyskusja

- Talent pedagogiczny – cecha wrodzona czy nabyta ?

- Polemika z Szumanem – scharakteryzuj nauczyciela

idealnego

Źródła

- http://www.szkolnictwo.pl/index.php?id=PU1015
- http://pl.wikipedia.org/wiki/Stefan_Szuman
- Wincenty Okoń, „Osobowość nauczyciela – Rozprawy J. Wł.

Dawida, Z. Mysłakowskiego,St. Szumana, M. Kreutza, St.
Baleya, ze wstępem W. Okonia”, Warszawa 1959

- Wincenty Okoń, „ Zarys dydaktyki

ogólnej”, Warszawa 1970

Opracowała

Malwina Malik