Tradycje i zwyczaje religijne w rodzinie chrześcijańskiej

Na przestrzeni wieków w rodzinach chrześcijańskich chrześcijanie przekazywali sobie tradycje i

zwyczaje religijne, odwołując się do Bożego objawienia przekazanego między innymi na kartach Pisma
Świętego. Aby właściwie odczytać biblijną wizję człowieka, trzeba jednak pamiętać o tym, że Biblia jest
księgą religijną, opowiada o związkach Boga z człowiekiem i ukazuje prawdy wiary.

Jedną z tradycji wśród chrześcijan jest różaniec. Obecna forma różańca to wynik długiego procesu

na, który złożyło się wiele czynników m. in. prastary zwyczaj liczenia modlitw za pomocą węzełków, ziaren
czy kamyków istniejący już u pierwszych pustelników, praktyka odmawiania Psałterza, którą z braku ksiąg
zastępowano 150-krotnym powtarzaniem modlitwy „Zdrowaś Maryjo” czasem też „Ojcze Nasz”. Usystema-
tyzowanie modlitwy różańcowej podział na trzy części po pięć rozważań w każdej określenie piętnaście
tajemnic przez Dominikanów w XVI w. Oni najbardziej przyczynili się do rozpowszechnienia się tej formy
modlitwy dzięki zakładanym przez siebie bractwom różańcowym. Ta modlitwa jednoczy modlących się i
uwrażliwia ich wzajemnie na siebie, szczególnie zaś sprzyja gromadzeniu się rodzin. Zgodnie z tradycją w
poniedziałek i sobotę odmawia się „tajemnice radosne”, we wtorek i piątek „tajemnice bolesne”, w środę i
niedzielę „tajemnice chwalebne”, natomiast w czwartek „tajemnice światła”. Szczególnym miesiącem poś-
więconym modlitwie różańcowej jest październik, w miesiącu tym we wszystkich kościołach odprawione są
nabożeństwa różańcowe.

Ze względu na rodzinny charakter najbardziej lubimy Święta Bożego Narodzenia i związanych z ty-

mi świętami wiele tradycji i zwyczajów. Wcześniej przed Świętami Bożego Narodzenia trwa Adwent co
oznacza „przyjście”, „przybycie”. Adwent rozpoczyna się od niedzieli, która wypada między 27 listopada, a
3 grudnia to pierwszy okres Adwentu trwa do 16 grudnia, natomiast druga część od 17 grudnia do 24 grudnia
czyli Wigilii Bożego Narodzenia. Nieodłączną częścią Adwentu są roraty, poranne Msze Święte odprawiane
ku czci Najświętszej Maryji Panny. Do typowo adwentowych symboli należą:

•

świeca zwana roratką;

•

lampiony, z którymi dzieci przychodzą na roraty;

•

figurka przedstawiająca Dzieciątko Jezus zbliżające się do ludzi po stopniach wyznaczających
kolejne dni Adwentu;

•

wieniec adwentowy ustawiony zarówno w kościele, jak i w domu rodzinnym. Umieszcza się w
nim cztery zazwyczaj czerwone świece symbolizujące cztery adwentowe niedziele.

Adwent stanowi bardzo ważny okres w tworzeniu i umacnianiu wiary rodziny chrześcijańskiej. Od

dobrego i owocnego przeżycia tego czasu w domowym Kościele zależy często właściwe przeżywanie w
rodzinie całego roku kościelnego. Adwent ma pomagać w religijnej zadumie nad przeznaczeniem człowieka.

Okres Bożego Narodzenia rozpoczyna się 24 grudnia w Wigilię Narodzenia Pańskiego naszą radość

z narodzin Zbawiciela wyrażamy w wieczór wigilijny, kiedy to zasiadamy do stołu w gronie rodzinnym aby
połamać się opłatkiem i spożyć wigilijną wieczerzę, a po niej całą rodziną uczestniczyć w sprawowanej o
północy Pasterce i przyglądamy się szopce ustawionej w naszym kościele, która przypomina nam o narodze-
niu Jezusa w Betlejem. Lubimy patrzeć na żłóbek na Maryję z Józefem, na pasterzy i trzech mędrców
(Kacper, Melchior i Baltazar), którzy złożyli dary: złoto, kadzidło i mirrę. Ze Świętami Bożego Narodzenia
związanych jest wiele tradycji i zwyczajów:

•

ustawienie choinki i umieszczeniu pod nią szopki ze żłóbkiem;

•

wypatrywanie pierwszej gwiazdy;

•

pozostawienie wolnego miejsca przy stole;

•

dzielenie się opłatkiem;

•

składanie sobie życzeń i wręczanie sobie prezentów;

•

śpiewanie kolęd;

Świąteczne zwyczaje i symbole, obecne w naszym domu, nadają naszemu świętowaniu wyjątkowo

ciepły, radosny charakter. Wspólne przeżywanie Bożego Narodzenia pomaga członkom rodziny odkryć na
nowo korzenie swego istnienia, powołanie do miłości oraz wezwanie do odnowienia zgody między członka-
mi rodziny. Dnia 6 stycznia obchodzimy uroczystość Objawienia Pańskiego, wspominamy wiarę Mędrców,
a na drzwiach naszego mieszkania wypisujemy poświęconą kredą pierwsze litery imion tych Mędrców:
K+M+B oraz cyfry oznaczające bieżący rok.

1

Następnym wielkim świętem chrześcijańskim jest Wielkanoc Święto Zmartwychwstania Pańskiego

wyrażamy wiarę, że Zbawiciel świata żyje ale przed świętem przygotowując się do Świąt Wielkanocnych
mamy czas oczyszczenia Wielki Post 40-dniowy czas pokuty trwa od Środy Popielcowej do początku Mszy
Wieczerzy Pańskiej sprawowanej w Wielki Czwartek. W Środę Popielcową ksiądz posypuje nam głowy
popiołem. Wielu chrześcijan przywiązuje dużą wagę do obrzędu posypywania głów popiołem. W Wielką
Środę w naszych kościołach są tłumy wiernych.

Początkowo Wielki Post trwał zaledwie 40 godzin, a więc obejmował tylko Wielki Piątek i Wielką

Sobotę potem przygotowania obejmowały cały tydzień, aż w IV wieku czas ten wydłużył się do 40 dni na
pamiątkę 40-dniowego postu Jezusa na pustyni oraz 40 lat, które Izraelici spędzili na pustyni po wyzwoleniu
z niewoli w Egipcie. Każdego roku Kościół przypomina chrześcijanom, że powinni świadomie przeżywać
Wielki Post, rozumieć sens Wielkopostnych nabożeństw (Drogi Krzyżowej i Gorzkich Żali) oraz wyrzeczeń
podejmowanych w tym okresie (rezygnacja z palenia papierosów).

Wielka Sobota w Polskiej tradycji znana jest ze święcenia pokarmów w ten dzień wierzący, ale nie

tylko oni przynoszą do kościołów pokarmy do poświęcenia, święcenie pokarmów jest starym zwyczajem
chrześcijańskim ma ono przypominać wierzącym o religijnym znaczeniu każdej wykonanej czynności:
Przeto czy jecie, czy pijecie, czy cokolwiek innego czynicie, wszystko na chwałę Bożą czyńcie (1 Kor 10, 31).
Chrześcijański obrzęd święcenia – błogosławienia pokarmów sięga VIII w. w Polsce XIV w. Najpierw
święcono upieczonego baranka z ciasta potem dodawano inne potrawy: ser, masło, pokarmy mięsne i jaja,
dobór pokarmów w koszyku nie był nigdy przypadkowy nawiązywał do zbawczych wydarzeń zapisanych na
kartach Starego i Nowego Testamentu. Wcześnie rano 6:00 uczestniczymy w procesji rezurekcyjnej śpie-
wem (Alleluja) oznajmiamy światu wielką nowinę o zbawieniu ludzkości przez Zmartwychwstanie Jezusa.
Znakiem naszego świętowania jest również uroczyste śniadanie wielkanocne spożywane w domach rodzin-
nych, wspólny posiłek poprzedza dzielenie się poświęconym jajkiem oraz składanie sobie życzeń w ten spo-
sób trwamy w jedności wiary wszystkimi wierzącymi z kościołem Zmartwychwstałego Pana. Nieodzownym
elementem Wielkanocnego stołu jest jajko – zapewnia ciągłość życia i gatunku. Jajko zatem z racji rodzące-
go się życia i z powodu zarodka, który zawiera w chrześcijańskiej tradycji symbol zmartwychwstanie. Mię-
so, wędliny i inne świąteczne pokarmy sa wspomnieniem baranka paschalnego i pozostałych potraw jakie
Jezus spożył z Apostołami podczas Ostatniej Wieczerzy. Poświęcona sól symbolizuje zachowane od zepsu-
cia i wierne Bogu życie trwanie w pełni sił, a także otrzymany od Boga dar mądrości.

Wspólny stół, wspólny posiłek zawsze jednoczy rodzinę, a stół Wielkanocny szczególnie – gdyż łą-

czy ją w Chrystusie i z Chrystusem

Dla chrześcijan Niedziela to podstawowe najstarsze święto – co tygodniowa Wielkanoc szansa na ro-

dzinne spotkanie ze Zmartwychwstałym i na ciągłe czerpanie od Niego życia przez karmienie się Jego Cia-
łem. Dla katolików jest przede wszystkim dzień uczestnictwa we Mszy Świętej wypełniamy trzecie przy-
kazanie Boże. „Pamiętaj, abyś dzień święty święcił”

2