KOMPENDIUM GRAMATYKI

NIEMIECKIEJ

dla ucznia II klasy gimnazjum

Opracowała

mgr Renata Gallus

nauczyciel języka niemieckiego

w Gimnazjum nr 2

we Włocławku

2

Spis treści:

I.

Przysłówki zaimkowe

II.

Czas przyszły Futur I

III.

Znaczenie i odmiana czasownika werden w czasie teraźniejszym

IV.

Konstrukcje bezokolicznikowe: mieć, być + “zu”

V.

Zaimek pytający: welcher ……, was für ein …….

VI.

Zdania podrzędnie złożone ze spójnikami: że, ponieważ, jeśli/kiedy

VII.

Czas przeszły prosty Präteritum/Imperfekt

VIII. Zdania czasowe ze spójnikami: als, wenn
IX.

Zdania dopełnieniowe i pytające zależne

3

I.

PRZYSŁÓWKI ZAIMKOWE / DIE PRONOMINALADVERBIEN

Przysłówki zaimkowe tworzymy poprzez połączenie tematów zaimków w
funkcji przysłówka da- (lub dar-, jeśli przyimek zaczyna się od samogłoski),
wo- lub wor- z przyimkami, np.: damit, daraus, wofür, woran.
Przysłówki zaimkowe odnoszą się jedynie do rzeczy, natomiast w stosunku
do osób używa się zaimków osobowych z odpowiednimi przyimkami (rekcja
czasownika).

1. Wofür interessierst du dich? Czym się interesujesz?

Ich interessiere mich für Sport. Interesuję się sportem.

Ich interessiere mich dafür. Interesuję się tym.

2. Wonach fragt Monika? O co pyta Monika?
Monika fragt nach dem Weg zur Post. Monika pyta o drogę na pocztę.
Monika fragt danach. Monika pyta o to.

3. Worum geht es hier? O co tu chodzi?
Es geht hier um Geld. Tutaj chodzi o pieniądze.
Es geht hier darum. O to tutaj chodzi.

II.

CZAS PRZYSZŁY / DAS FUTUR I

Czas przyszły Futur I jest formą złożoną: składa się z form osobowych czasu
teraźniejszego

czasownika

werden

oraz

bezokolicznika

czasownika

podstawowego. Wyraża czynności mające się odbyć w przyszłości faktycznie
lub przypuszczalnie a także czynność przypuszczalną w teraźniejszości.


FUTUR I = WERDEN + INFINITIV (bezokolicznik)

Ich werde dich in Bonn besuchen. Odwiedzę cię w Bonn.
Wirst du am Montag Inge helfen können? Czy będziesz mogła pomóc
Indze w poniedziałek?
Wo ist Monika? Gdzie jest Monika?
Sie wird wohl bei ihrer Tante sein. Ona chyba jest/będzie u swojej cioci.


III.

ZNACZENIE I ODMIANA CZASOWNIKA WERDEN W CZASIE
TERAŹNIEJSZYM / DIE BEDEUTUNG UND DIE
KONJUGATION DES VERBS WERDEN IM PRÄSENS

werden – stać się, zostać, zrobić się

1. Irene wird im Mai 18. Irena skończy w maju 18 lat.
(Irena stanie się w maju 18-latką).
2. Thomas will Arzt werden. Tomek chce zostać lekarzem

4

3. Er wird kalt. Robi się zimno.

Werden – odmiana czasownika w czasie teraźniejszym

1. ich werde 1. wir werden
2. du wirst 2. ihr werdet
3. er, sie, es wird 3. sie, Sie werden

VI. KONSTRUKCJE BEZOKOLICZNIKOWE
DIE INFINITIVKONSTRUKTIONEN



haben + „zu“ – mieć coś do zrobienia lub musieć coś zrobić

1. Ich habe Deutsch zu lernen. Mam j. niemiecki do nauczenia.
2. Hast du Einkäufe zu machen? Czy musisz zrobić zakupy?
3. Inge hat viele Lektüren zu lesen. Inga ma do przeczytania dużo lektur.
1. Wir haben unsere Oma zu besuchen. Musimy odwiedzić naszą babcię.
2. Habt ihr einen Brief zu schreiben? Czy musicie napisać list?
3. Die Kinder haben Obst zu essen. Dzieci muszą zjeść owoce.



sein + „zu“ – być do zrobienia lub można coś zrobić

1. Die Sachen sind einzupacken. Rzeczy są do spakowania.
2. Die Torte ist zu essen. Tort można zjeść.

V. ZAIMEK PYTAJĄCY / DAS INTERROGATIVPRONOMEN

welcher ?– który? welche? – która? welches? – które? welche? –
którzy?

odmieniają się jak rodzajnik określony i są używane, jeśli pytamy o
konkretną osobę lub rzecz; w odpowiedzi zaś rzeczownik używany jest z
rodzajnikiem określonym, np.:

Welcher Hund gefällt dir am besten? Który pies podoba ci się najbardziej?
Der Schäferhund von Monika. Owczarek niemiecki Moniki.

Welche Bluse kaufst du dir? Którą bluzkę sobie kupisz?

Die rote Bluse. Czerwoną.

was für ein? (jaki, jakiego rodzaju?); was für eine? (jaka, …..?) was
für….? (jacy, ……..?) odmieniają się (tzn. ich ostatni człon) jak rodzajnik
nieokreślony, a używane są wówczas, gdy chcemy zapytać o jakąś
właściwość lub cechę osoby lub rzeczy; w odpowiedzi zaś stosujemy
rzeczownik z rodzajnikiem nieokreślonym, np.:

Was für einen Film seht ihr jetzt an? Jaki film teraz oglądacie?

Einen Krimi. Kryminał.

Was für Bücher liest du? Jakie czytasz książki?

Abenteuerbücher. Książki przygodowe.

5

VI. ZDANIA PODRZĘDNIE ZŁOŻONE ZE SPÓJNIKAMI: ŻE, PONIEWAŻ,
JEŚLI/KIEDY / DAS SATZGEFÜGE MIT DASS, WEIL UND WENN

Spójniki dass (że), weil (ponieważ) i wenn (jeśli, kiedy) wprowadzają zdania
podrzędne, którego cechą chrakterystyczną jest to, że orzeczenie znajduje się
na końcu zdania.

Monika sagt, dass sie morgen nach Italien fährt.
Monika mówi, że jedzie jutro do Włoch.
Meine Kinder versprechen mir, dass sie heute einkaufen.
Moje dzieci obiecują mi, że zrobią dzisiaj zakupy.

Inge geht nicht zur Arbeit, weil sie krank ist.
Inga nie idzie do pracy, ponieważ jest chora.
Jörg hat keine Zeit, weil er sein Zimmer aufräumen muss.
Jurek nie ma czasu, ponieważ musi posprzątać swój pokój.

Wenn ich müde bin, trinke ich eine Tasse Kaffee.
Gdy jestem zmęczona, piję filiżankę kawy.
Wir gehen schwimmen, wenn wir Zeit haben.
Idziemy pływać, gdy mamy czas.

VII. CZAS PRZESZŁY PROSTY – PRÄTERITUM/IMPERFEKT

Czas przeszły Präteritum/Imperfekt to czas przeszły prosty. Jest stosowany
przede wszystkim w bajkach, opowiadaniach, streszczeniach. Najczęściej
używa się go w wypowiedziach pisemnych. Powszechnie stosowany jest
jedynie dla czasowników: sein, haben, formy: es gibt oraz czasowników
modalnych.

**** Das Präteritum/Imperfekt der schwachen Verben (czasowniki słabe)

Formy czasowników słabych w czasie Präteritum tworzy się przez dodanie do
tematu czasownika przyrostka – te i właściwą końcówkę osobową
czasownika. W pierwszej i trzeciej osobie liczby pojedynczej formy czasu
przeszłego są takie same.

machen – machte
lernen – lernte
kaufen – kaufte
warten – wartete
atmen – atmete
öffnen – öffnete
einkaufen – kaufte ein
aufräumen – räumte auf

* odmiana czasownika słabego w czasie Präteritum

1. ich machte 1. wir machten
2. du machtest 2. ihr machtet
3. er, sie, es machte 3. sie, Sie machten

6

Präsens: Karin öffnet das Fenster. Karin otwiera okno.
Präteritum: Karin öffnete das Fenster. Karin otworzyła okno.

**** Das Präteritum/Imperfekt der starken Verben (czasowniki mocne)

W czasownikach mocnych formy Präteritum/Imperfekt tworzy się
nieregularnie, dlatego trzeba się ich nauczyć na pamięć.

gehen – ging
kommen – kam
trinken – trank
sein – war
haben – hatte
lesen – las
sprechen – sprach
aufstehen – stand auf

* odmiana czasownika mocnego w czasie Präteritum
1. ich gab 1. wir gaben
2. du gabst 2. ihr gabt
3. er, sie, es gab 3. sie, Sie gaben

Präsens: Wir sind in Warschau. Jesteśmy w Warszawie.
Präteritum: Wir waren in Warschau. Byliśmy w Warszawie.


**** Das Präteritum/Imperfekt der Modalverben (czasowniki modalne)

können – konnte
müssen – musste
sollen – sollte
wollen – wollte
dürfen – durfte
mögen – mochte

* odmiana czasownika modalnego w czasie Präteritum
1. ich konnte 1. wir konnten
2. du konntest 2. ihr konntet
3.er, sie, es konnte 3. sie, Sie konnten

Präsens: Was will Thomas? Czego chce Tomek?
Präteritum: Was wollte Thomas? Czego chciał Tomek?

VIII. ZDANIA CZASOWE Z ALS, WENN
DER TEMPORALSATZMIT ALS UND WENN

Zdanie okolicznikowe czasu ze spójnikami als i wenn odpowiada na pytanie
kiedy? Jest to zdanie podrzędne, w którym orzeczenie występuje na końcu
zdania (szyk przestawny w zdaniu). Gdy mówimy o jednorazowym

7

wydarzeniu w przeszłości stosujemy spójnik als. Jeśli wydarzenie odbywa się
w teraźniejszości lub przyszłości, stosujemy spójnik wenn. Używamy go
także w przeszłości, gdy mówimy o wydarzeniach wielokrotnych i
powtarzających się, np.:

Wenn ich Zeit habe, sehe ich fern. Gdy mam czas, oglądam telewizję.
Immer wenn ich bei meiner Tante war, gab sie mir viele Geschenke. Zawsze,
gdy byłem u cioci, dawała mi dużo prezentów.

Als ich bei meiner Tante war, gab sie mir viele Geschenke. Gdy byłem u
cioci, dała mi dużo prezentów.
Als wir mit der Arbeit fertig waren, gingen wir ins Cafe. Gdy skończyliśmy
pracę, poszliśmy do kawiarni.


IX. ZDANIA DOPEŁNIENIOWE I ZDANIA PYTAJĄCE ZALEŻNE
DER OBJEKTSATZ UND DER INDIREKTE FRAGESATZ

Zdania dopełnieniowe zaczynają się najczęściej od spójnika dass (że) – przy
treści oznajmującej – oraz ob (czy), wann (kiedy), warum (dlaczego), wohin
(dokąd), wo (gdzie) itp. – w zdaniach pytających zależnych. Po tych
spójnikach orzeczenie jest na końcu zdania (szyk przestawny w zdaniu), np.:

Monika sagt, dass sie heute müde ist. Monika mówi, że jest dzisiaj
zmęczona.
Mein Vater fragt, ob du gesund bist. Mój tata pyta, czy jesteś zdrowa.
Peter fragt, wann wir nach Berlin fahren. Piotr pyta, kiedy jedziemy do
Berlina.
Hilke möchte wissen, wo Inge wohnt. Hilke chciałaby wiedzieć, gdzie mieszka
Inga.
Ich weiβ nicht, wer dieses Buch geschrieben hat. Nie wiem, kto napisał tę
książkę.
Sag mal, wen du gestern besucht hast. Powiedz, kogo wczoraj odwiedziłeś.