PSYCOLOGIA ROZWOJU Z ELEMENTAMI PSYCHOPATOLGII

Wykład I (27.02)

Podstawowe problemy psychologii i psychopatologii rozwoju człowieka – zagadnienia wstępne

ZAGADNIENIA:



Podstawowe problemy psychologii i psychopatologii rozwoju człowieka



Wyznaczniki i uwarunkowania prawidłowego i nieprawidłowego rozwoju dzieci i młodzieży



Zaburzenia emocjonalne



Zaburzenia zachowania Zespół nadpobudliwości psychoruchowej



Zaburzenia lękowe



Depresja



Zaburzenia odżywiania



Całościowe zaburzenia rozwojowe

CZYM JEST PSYCHOPATOLOGIA?

Psychopatologia to dziedzina psychologii klinicznej dotycząca definiowania i opisu zaburzeń
psychicznych i zachowania jednostki

Rozwój

– ciąg zmian zachodzących w życiu człowieka, które są:



Ze sobą powiązane



Rozłożone w czasie



Postępowe



Długotrwałe

RODZAJE ZMIAN ROZWOJOWYCH

Podział ogólny



Ilościowe – wtedy, gdy coraz bardziej wzrasta dana cecha, np. masa ciała, poszerzenie
słownika, pamięć



Jakościowe – wtedy, gdy funkcja przekształca się zasadniczo, np. przejście od gaworzenia do
gruchania, od pamięci mimowolnej do dowolnej

ZAMIANY ROZWOJOWE – podział szczegółowy



Zmiany wielkości – odpowiednik zmian ilościowych, gdy wzrasta cecha



Zmiany proporcji – zmiana wzajemnych stosunków części w obrębie całości, (np. proporcja
ciała, proporcje między 3 formami działalności zabawa, nauka, praca)



Znikanie dawnych właściwości – np. wypadanie zębów mlecznych, zanikanie raczkowania
jako formy przemieszczania, zanikanie gaworzenia



Nabywanie nowych właściwości

ZMIANY ROZWOJOWE – podział pod względem powszechności



Zmiany uniwersalne – występują powszechnie na całym świecie i w całej historii, są
uwarunkowane dojrzewaniem biologicznym i uniwersalnymi doświadczeniami społecznymi.



Zmiany wspólne – są wynikiem pewnych charakterystycznych doświadczeń grupy ludzi
żyjących w tym samym czasie i miejscu,

kohorta

– grupa osób żyjąca w tym samym czasie i

miejscu



Zmiany indywidualne – wywołane czynnikami, które działają tylko na indywidualną jednostkę

CELE ROZWOJU:



Społeczne – miejsce w społeczeństwie



Osobowości – zdrowie psychiczne



Poznawcze – rozwój procesów poznawczych, inteligencja



Behawioralne – zachowania

CZNNIKI ROZWOJU:

 Wrodzone zadatki anatomiczno – fizycznej organizmu

 Oddziaływania środowiskowe

 Własna aktywność i działanie

 Wychowanie i nauczanie

Wpływy środowiskowe – oddziałują na dziecko, na jednostkę od początku jego istnienia.

Szczególną rolę odgrywają tu:

 Rodzina

 Grupy rówieśnicze

 Środki masowego przekazu, filmy video, gry komputerowe

Aktywność własna jednostki

polega na czynnym zaspokajaniu potrzeb, poprzez coraz lepsze

orientowanie się w rzeczywistości oraz coraz sensowniejsze działanie. Źródłem aktywności dziecka
mogą być przypadkowe, spontaniczne bodźce zewnętrzne, wyzwalające własne działanie i poprzez
nie- poszerzające zakres wiedzy, doświadczenia, odczuć empirycznych.

Proces wychowania

– główną rolę odgrywają tu rodzice, których nikt nie może zastąpić w procesie

wychowania. Jest to rola decydująca dla efektów rozwojowych. Rodzice oddziałują



Poprzez świadome i zamierzone wpływy wychowawcze



Poprzez oddziaływania niezamierzone, niepodlegające jakby kontroli. Składają się na nie:

o

Czynności i zdarzenia w domu

o

Wzajemne relacje między członkami rodziny, głównie rodzicami, więzi
emocjonalne lub chłód uczuciowy

KONSEKWENCJE ZABURZEŃ ROZWOJU

Zaburzenie – upośledzenie rozwoju

– określenia te wskazują na duży stopień odchyleń od normy w

przebiegu procesu rozwojowego i tym samym na patologiczny charakter zjawiska

Zaburzenia mogą się przejawiać:



Poważnym opóźnieniem rozwoju,



Zatrzymaniem rozwoju,



Cofnięcie się do niższego stadium rozwojowego



Postępującym obniżeniem się poziomu rozwoju,



Częściową lub całkowitą utratą wcześniej już opanowanych umiejętności

Zaburzenia rozwoju mają olbrzymi wpływ na wszystkie aspekty funkcjonowania człowieka. Przede
wszystkim utrudniają jednostce zaspokajanie wielu podstawowych potrzeb, zakłócają także
rozwiązywanie zadań i problemów, przed którymi człowiek staje w trakcie swojej egzystencji, co dnia.

Wykład II (06.03.2014)

Wyznaczniki i uwarunkowania prawidłowego i nieprawidłowego rozwoju dzieci i młodzieży

ZASPOKAJANIE POTRZEB - Piramida Maslowa

WŁAŚCIWOŚCI UKŁADU NERWOWEGO, OD KTÓRYCH ZALEŻY SIŁA I TRWAŁOŚĆ EMOCJI

Typ słaby



Melancholik

– charakteryzuje się niską wydolnością psychiczną i dużą wrażliwością. Komórki

nerwowe są słabe, więc już zwyczajna siła bodźców wykracza poza granice jego optimum i
doprowadza łatwo do stanu przeciążenia. Szybkie i częste zmiany warunków życia wpływają
na melancholika dezorganizująco. Typ ten jest słabo przystosowany do życia – wymaga
odpowiedniej atmosfery, wsparcia środowiska.

Typ silny



Sangwinik

– uosobienie zmienne żywe, duża ruchliwość, łatwość powstawania i szybkie

przemijanie emocji. Odporny na stres, daje sobie radę w trudnych sytuacjach.

potrzeba

samorealizacji

potrzeby estetyczne

potrzeby poznawcze

potrzeby szacunku i uznania

potrzeby przynależności i miłości

potrzeby bezpieczeństwa

potrzeby fizjologiczne



Choleryk

– uosobienie wybuchowe, gwałtowne, silne reakcje emocjonalne, odporny

psychicznie, dobrze zorganizowany i przystosowany, jedynie sytuacje, które wymagają
kontroli emocji stwarzają mu pewne problemy



Flegmatyk

– uosobienie powolne, spokojne, słabe reakcje emocjonalne i trudności ich

powstawania. Jest odporny psychicznie.

DOŚWIADCZENIA Z DZIECIŃSTWA – postawy rodzicielskie



Postawa akceptacji / odrzucenia dziecka



Postawa autonomii



Wychowanie bezstresowe i nadopiekuńcze



Wychowanie nadmiernie wymagające



Wychowanie niekonsekwentne, bez zasad, wartości

Rozwój EGO

Stadia rozwoju ego Loevinger

1.

Wczesne stadium rozwoju ego



Prospołeczne

– okres niemowlęcy, w którym dziecko różnicuje „ja” od „me –

ja”



Symbiotyczne

– następuje różnicowanie siebie od matki, kształtuje się

poczucie własnej odrębności



Impulsywne –

dziecko poprzez celowe uwalnianie impulsów uzyskuje

potwierdzenie swego niezależnego istnienia

2.

Pośrednie stadium rozwoju ego



Samoochrona

– dziecko rozumie, że istnieją pewne zasady postępowanie,

których łamanie pociąga za sobą kary i z obawy przed nią podporządkowuje
się tym zasadom, okres przedszkolny



Konformizm

– dziecko łączy wspólny interes i poczucie bezpieczeństwa z

grupą społeczną, do której przynależy, przyjmuje określone formy
zachowania ze względu na oczekiwania grupy, której podporządkowuje się,
ponieważ głównym motywatorem działania jest aprobata członków grupy,
okres wczesnoszkolny.



Świadomość

–

konformizm –

rozwój samoświadomości wpływa na

umiejętność dokonywania ocen własnych zachowań. Większość ludzi pod
koniec okresu dorastania osiąga to stadium



Świadomość – interioryzacja zasad moralnych

, kształtowanie się poczucia

winy, oraz świadomości niejednoznaczności sytuacji.

3.

Zaawansowane stadia rozwoju ego



Indywidualistyczne – tolerancja i akceptacja różnic między ludźmi i poczucie
własnej niepowtarzalności (indywidualności)



Autonomiczne – wzrost świadomości i poszukiwanie własnej samorealizacji i
spełnienia. Wzrost tolerancji na zachowania innych ludzi, dokonywane przez
nich wybory i sposoby funkcjonowania oraz wzrost świadomości, że inni
ludzie także mają potrzebę autonomii.



Zintegrowane – osiągnięcie wewnętrznego ładu i harmonii dzięki właściwej
akceptacji siebie, własnych potrzeb, pragnień i sposobów funkcjonowania.
Szacunek dla drugiego człowieka.

Stadium to osiąga niestety ok 1% populacji.

KIERUNEK ZMIAN ROZWOJOWYCH EGO

1.

W sferze samokontroli od podporządkowania się impulsom i zewnętrznym
czynnikom ku wewnętrznym zinternalizowanym standardem zachowania

2.

W sferze relacji interpersonalnych od egocentryzmu i zależności, poprzez
konformizm aż autonomii i poczucia głębokiej więzi z ludźmi bliskimi i dalszymi.

3.

W sferze świadomości od zainteresowania własnym ciałem i wyglądem do
koncentracji na psychice i życiu wewnętrznym

4.

W sferze myślenia i rozumowania od myślenia konkretnego oraz dokonywania
„czarno – białych” osądów po bardzo przemyślane analizy zjawisk i sytuacji, w
których jest miejsce dla właściwie pojętej tolerancji wobec przeciwstawnych postaw i
punktów widzenia.

Wykład III (13.03.2014)

TYPY ZABURZEŃ:

1.

Zaburzenia zachowania rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym

2.

Zaburzenia hiperkinetyczne (zespoły nadpobudliwości ruchowej)

3.

Zaburzenia lękowe

4.

Depresja

5.

Zaburzenia odżywiania

6.

Upośledzenie umysłowe oraz zaburzenia umiejętności szkolnych

7.

Całościowe zaburzenia rozwojowe – autyzm

ZABURZENIA ZACHOWANIA

To brak kontroli zachowania, którego głównymi cechami są łamanie podstawowych norm
społecznych stosowanych dla danego wieku. Przejawia się ono w szkole, w domu, w otoczeniu z
rówieśnikami. Wspólną cechą tego zachowania jest agresja fizyczna i słowna, niszczenie
własności, wandalizm, podpalenia, kradzieże i okrucieństwo w stosunku do ludzi i zwierząt.

Generalnie dzieci z zaburzeniami zachowania są często impulsywne, mają słabą empatię, niski
poziom rozwoju moralnego, konfliktowe relacje interpersonalne.

W okresie dorastania nadużywają alkoholu i środków odurzających

Jako przyczyny określa się cechy indywidualne cechy dziecka, niewłaściwe podstawy rodziców i
wychowanie. Dewiacje i patologia rodziców, odrzucanie dziecka, nadmiar represji, konflikty i
rozwód rodziców.

ADHD

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Polega na ograniczonej zdolności
hamowania zachowań, nieuzasadnionej rozwojowo nieumiejętności skupiania uwagi,
impulsywności i nadpobudliwości przed ukończeniem 7lat.

W zaburzeniu tym biorą udział rodzaje przyczyn predyspozycje biologiczne i czynniki
środowiskowe. Nie ma tu jednej konkretnej przyczyny, jest ich wiele.

ZABURZENIA LĘKOWE

Występują u każdego i nie ma w tym nic niepokojącego. Sygnał niepokojący jest wtedy, kiedy
strach i lęki są tak silne i długotrwałe, że przeszkadzają w normalnym funkcjonowaniu. Objawami
zaburzeń lękowych są:



Bóle brzucha, głowy



Zespół napięcia mięśniowego



Pocenie się



Uczucie dławienia lub duszenia się



Problemy ze snem

Przyczyna – najczęściej interakcje rodzic – dziecko przyczyniają się do powstawania zaburzeń
lękowych u dzieci.

ZABURZENIA ODŻYWIANIA

Anoreksja, czyli jadłowstręt psychiczny – cechuje się silnym lękiem przed otyłością, stosowaniem
drakońskich diet i wykonywaniem ćwiczeń. Może doprowadzić do śmierci. Przyczyny – czynniki
rodzinne – nadmierne wymagania, w wyniku, czego występuje u dziecka brak odrębności tożsamości
oraz własnej autonomii i niezależności połączony z perfekcjonizmem.

Bulimia, czyli żarłoczność psychiczna cechuje się pochłanianiem ogromnych ilości pokarmu, brakiem
panowania nad potrzebą jedzenia, a następnie zwracaniem go.

UPOŚLEDZENIE UMYSŁOWE

Intelektualne funkcjonowanie na poziomie niższym, któremu towarzyszą deficyty w zachowaniach
adaptacyjnych. Może być głębokie, średnie lub lekkie. Przyczyny mają charakter zarówno biologiczny
jak środowiskowy.

CAŁOŚCIOWE ZABURZENIA ROZWOJOWE

Odnoszą się do poważnych zaburzeń psychicznych pojawiających się we wczesnym dzieciństwie.
Polegają na dezorganizacji zachowania na poziomie poznawczym, społecznym, behawioralnym i
emocjonalnym.

Zalicza się tutaj autyzm, który objawia się brakiem reagowania na ludzi i poważny, opóźniony rozwój
językowy, obojętność, brak reakcji na matkę. Nie interesuje się zabawkami, nie płacze.

Bada się przyczyny autyzmu. Wielokrotne i różnorodne badania odrzucają podłoże genetyczne.

CO TO JEST ADHD?



ADHD jest to schorzenie neurorozwojowe, którego objawy układają się w trzy grupy:



Kłopoty z kontrolą własnej impulsywności



Nadmierna aktywność ruchowa – hiperaktywność



Zaburzenia koncentracji uwagi



ADHD to choroba, która ostatnio w znacznym stopniu rozszerzyła swoje pole oddziaływania.
Zwiększyło się, bowiem grono osób, które cierpią na tę chorobę.

Ważne, zatem jest prawidłowe rozpoznanie choroby oraz poznanie jej podstawowego przebiegu,
jak również skutków związanych z nieleczonymi stanami ADHD

„ADHD to zespół nadpobudliwości psychoruchowej, która obejmuje nie tylko samą jednostkę
chorobową, ale i zdarzenia pokrewne, takie jak zachowania i zaburzenia hiperkinetyczne.

Dodatkowo, w ramach zespołu nadpobudliwości, wyznaczono także ADD, czyli zaburzenie funkcji
skupiania uwagi oraz AADD, czyli nadpobudliwość psychoruchową, na którą cierpią dorośli.

W przypadku dzieci, ADHD to nie jest choroba polegająca jedynie na deficycie uwagi. Dziecko
takie interesuje się zbyt dużą ilością rzeczy na raz, w związku z czym, ma problem z
doprowadzeniem raz poleconego mu zadania do końca.

Zewsząd do dziecka dobiegają różne bodźce, które nie pozwalają mu się skupić i wykonać tego,
nad czym aktualnie się skupia

Dziecko niecierpiące na ADHD będzie w stanie pominąć czynniki potoczne oraz wszystkie te
elementy, które mogą przeszkodzić mu w osiągnięciu założonego celu.

KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE – KONCENTRACJA UWAGI

1.

Dziecko nie jest w stanie skoncentrować się na szczegółach podczas zajęć szkolnych

2.

Dziecko ma trudności z utrzymaniem uwagi na grach i zadaniach

3.

Często wydaje się, że nie słyszy, co się do niego mówi

4.

Ma kłopoty z wykonywaniem instrukcji po kolei i dokończeniem zadania

5.

Ma trudności w zorganizowaniu sobie pracy

6.

Nie lubi, unika, ociąga się przy odrabianiu zadań domowych

7.

Często gubi rzeczy, codziennego użytku i przybory szkolne

8.

Łatwo rozprasza się pod wpływem zewnętrznych bodźców

9.

Często zapomina, co ma robić dalej w codziennej aktywności (np. idzie myć zęby i
zapomina o tym)

NADRUCHLIWOŚĆ, NADMIERNA AKTYWNOŚĆ

1.

Często ma nerwowe ruchy rąk albo wierci się na krześle;

2.

Wstaje na lekcji lub w innych sytuacjach, gdy wymagane jest siedzenie na miejscu (np.
posiłek);

3.

Wchodzi, wspina się na meble, chodzi po pomieszczeniu;

4.

Nadmiernie hałaśliwe w zabawie i przy odpoczynku;

5.

„biega jak nakręcone”. Dziecko często jest w ruchu, występuje nadmierna aktywność
ruchowa;

IMPULSYWNOŚĆ

1.

Dziecko często wyrywa się z odpowiedzią, zanim pytanie zostanie zadane do końca.

2.

Ma problem, żeby np. stać w szeregu lub poczekać na swoją kolej w grze lub sytuacji
grupowej.

3.

Dziecko często przerywa lub przeszkadza innym( np. wtrąca się do zabawy lub rozmowy
innych osób).

4.

Dziecko często jest nadmiernie gadatliwe;

OBJAWY I EPIDEMIOLOGIA



W populacji dziecięcej częstość występowania to ok. 3% do 5%, szczyt rozpoznawania
przypada między 6 a 9 rokiem życia



Częściej zespół rozpoznaje się u chłopców, ze względu na fakt, że u nich na pierwszy plan
wysuwają się objawy związane z nadruchliwością i impulsywnością



U dziewczynek dominuje podtyp ADHD z zaburzeniami w koncentracji bez nadruchliwości

OBJAWY ADHD U DOROSŁYCH



Częste spóźnianie się



Niska samoocena



Impulsywność



Uczucie nudy



Częste zmiany nastroju



Problemy z utrzymaniem związków



Częste zmiany pracy



Nadużywanie alkoholu i różnych stymulantów



Proktastynacja, Patologiczna tendencja do nieustannego przekładania pewnych czynności na
później ujawniająca się w różnych dziedzinach życia

NAJWAŻNIEJSZE TRZY SYMPTOMY, KTÓRE WYSTĘPUJĄ U DOROSŁYCH



Impulsywność

– osoba ma problemy z kontrolą swoich reakcji. Alkoholizm wśród chorych na

adhd jest kilkukrotnie częstszy niż w normalnej populacji.



Hiperaktywność

– u dzieci symptom ten objawia się wysoką energią życiową z ustaniem, czy

usiedzeniem w jednym miejscu, hyperaktywność u dorosłych przyjmuje postać raczej
wiercenia się na krześle i zabawy wszystkimi możliwymi otaczającymi przedmiotami.



Trudności z utrzymywaniem uwagi

– to jest problem, od którego biorą się problemy z pracą.

Należy zaznaczyć, że osoba z adhd potrafi być bardzo skoncentrowana i produktywna. Nie
potrafi jednak być skupiona na rzeczach, które nie budzą u takiej osoby zainteresowanie ( nie
potrafi zarządzać swoją koncentracją). Dla dorosłego z adhd wysiedzenie kilku godzin w
pracy, która go nie pasjonuje to olbrzymia męka.

OBJAWY ADHD Z HYPERAKTYWNOŚCIĄ (ADHD – PH) U DOROSŁYCH:



Wybieranie stymulujących, aktywnych zawodów



Unikanie nudnych zajęć



Czasami praca na dwa etaty lub zostawania na nadgodziny



Niecierpliwość



Bardzo łatwe nudzenie się



Łatwe denerwowanie się



Nieodpowiedzialne zachowania



Bardzo duża impulsywność

OPIS MODELU POMOCY



Diagnostyka szpitalna



Psychiatra dziecięcy lub neurolog



Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna



Lekarz rodzinny



Psycholog i pedagog szkolny



Rodzice i nauczyciele

FORMY PRACY Z DZIECKIEM I RODZICAMI



Grupy wsparcia (psychoedukacyjne, klasyczne grupy wsparcia, jako bank informacji)



Terapia indywidualna rodziców



Wspomaganie i terapia rodziny (ustalanie strategii, procedur, analiza zachowania)



Psychoedukacja rodziców innych dzieci



Psychoedukacja rodziców dziecka na temat schorzenia



Terapia indywidualna dziecka (reedukacja, terapia psychologiczna)



Terapia grupowa dla dzieci (grupy mieszane, niejednorodne)



Warsztaty umiejętności rodzicielskich (metoda Mazlish, Faber)



Specjalistyczne warsztaty dla rodziców dzieci z ADHD

METODY WSPIERAJĄCE LECZENIE



Integracja sensoryczna (dotyku, równowagi, czucia głębokiego)



Kinezjologia edukacyjna (Metoda Dennisona „gimnastyka mózgu” daje możliwości
wykorzystania naturalnego ruchu fizycznego, niezbędnego do organizowania pracy mózgu i
ciała w celu rozszerzenia własnych możliwości).



Metoda ruchu rozwijającego W. Sherborne



Biofeedback treningi pozwalające na naukę kontrolowania stanu swojego umysłu poprzez
wpływanie na aktywność bioelektryczną mózgu.



Hipoterapia, dogoterapia



Preparaty wspomagające (kwasy omega - 3, zioła)

Wykład IV (20.03)

ZABURZENIA EMOCJONALNE (ZABURZENIA LĘKOWE I FOBIE )

Co to jest strach?

Podstawowa emocja, polegająca na uruchomieniu we współczulnym układzie nerwowym reakcji
walki lub ucieczki, pozwalająca na błyskawiczne działanie w sytuacji zagrożenia



Występuje, gdy istnieje realne zagrożenie



Strach zawiera składniki:

1.

Poznawczo – subiektywny („boję się”)

2.

Fizjologiczny (podwyższone tętno, przyspieszony oddech)

3.

Behawioralny (silna chęć ucieczki)

Co to jest lęk?



Stan ciągłego pobudzenia, odzwierciedlający gotowość do stawienia czoła
niebezpieczeństwu, jeśli się pojawi



Nie potrafimy dokładnie określić zagrożenia



Usiłowanie unikania sytuacji, w których może się pojawić zagrożenie (ale nie ma chęci
natychmiastowej ucieczki)



Słaby lęk – dobrze wpływa, np. na uczenie się, ale silny lub przewlekły – szkodzi

Lęk w ujęciu rozwojowym



8 miesięcy – 2lat; lęk przed separacją od opiekuna



2 – 4 lat; lęk przed zwierzętami i ciemnością



Powyżej 6 lat ; lęk przed śmiercią, zranieniem, klęską żywiołową



Adolescencja; lęk przed brakiem akceptacji rówieśników, lęki związane z
niezależnością i autonomią

Rola lęku w dzieciństwie

Uczenie się radzenia sobie z lękami i obawami w późniejszym życiu

Kiedy lęk staje się zaburzeniem lękowym?



Irracjonalny lęk o dużej sile



Reakcje bardziej skrajne (silniejsze)



Długotrwałe ( lęk chroniczny)



Przeszkadzają w funkcjonowaniu



Mogą prowadzić do zaburzeń w wieku dorosłym

ZABURZENIA LĘKOWE wg DSM – IV



Fobie specyficzne i społeczne



Zespół paniki z agorafobia



Zaburzenia obesyjno - kompulsywne



Zespół stresu pourazowego

NAJCZĘŚCIEJ DIAGNOZOWANE ZABURZENIA LĘKOWE U DZIECI



Zespół uogólnionego lęku



Zaburzenie obsesyjno – kompulsywne



Lękowe zaburzenia Separacyjne

SYMPTOMATYKA U DZIECI Z ZABURZENIEM LĘKOWYM:



Symptomy fizjologiczne (ból brzucha, głowy, pocenie się)



Symptomy poznawcze (często się martwią, czują się niespokojne, bo źle odczytują wymaga-
nia ze środowiska, nie doceniają własnych zdolności radzenia sobie z problemami)



Symptomy behawioralne ( ciągłe przebywanie z rodzicami , lęk przed rozdzieleniem)

Zaburzenia lękowe :

•

5 – 8 % dzieci

•

Wczesne dzieciństwo tyle samo dziewcząt i chłopców

•

W okresie dorastania częściej u dziewcząt ( 1:3)

Przyczyny zaburzeń lękowych:



Predyspozycje genetyczne



Zaburzenia psychiczne rodziców



Wczesne urazy



Przeszłe doświadczenia



Relacje w rodzinie



Relacje z rówieśnikami

PRZYCZYNY GENETYCZNE:



Zespół paniki – u 25% krewnych pacjenta



Fobie specyficzne – udział czynników genetycznych



Zespół uogólnionego lęku – rola genów niewielka

PRZYCZYNY POZNAWCZE:



Lęk jest wynikiem dysfunkcyjnych sposobów nadawania światu



Interpretacja świata społecznego w sposób prowokujący lęk



Irracjonalne wymagania wobec siebie (lęk, że nie będę najlepszy)



Spostrzeganie zagrożenia w wielu sytuacjach (lęk przed oceną w sytuacjach potencjalnie
radosnych)

PRZYCZYNY BEHAWIORALNE:



Warunkowanie klasyczne lęku (bodźce neutralne, występujące kiedyś z wywołującymi lęk
same stają się jego źródłem)



Wyuczone reakcje unikania, choć zagrożenie już nie istnieje



Modelowanie – obserwowanie irracjonalnych zachowań rodziców

PRZYCZYNY RODZINNE:



Rodzice nadmiernie kontrolujący



Zachęcający do zachowań unikowych

LECZENIE:



Terapia poznawczo – behawioralna (uczenie panowania nad niepożądanym pobudzeniem)



Najpierw nauka jakie są niepożądane reakcje



Potem jak kontrolować pobudzenie



Nauka relaksacji – strategii łagodzenia stanu pobudzenia

INNE METODY:



HOSPITALIZACJA



LEKI PRZECIWDEPRESYJNE (BRAK ODPOWIEDNICH BADAŃ)



TRENING RODZICÓW

ZESPÓŁ UOGÓLNIONEGO LĘKU:



Nadmierny, nierealistyczny, lęk utrzymujący się przez min. 6 miesięcy przez większość dni



Jest odczuwany, jako trudny do opanowania



Wiąże się z występowaniem symptomów fizycznych ( niepokój, drażliwość, trudności
koncentracji, napięcie mięśniowe, problem ze snem)



Nieoczekiwanie nadmierny niepokój lęk, które nie są powiązane z żadną konkretną sytuacją)

ZABURZENIA OBSESYJNO – KOMPULSYJNE



Powracające obsesje, czyli uporczywie powracające, niepożądane i narzucające się myśli lub
wyobrażenia, które odbierane są, jako bezsensowne i niestosowne i powodują wyraźny lęk



Powracające kompulsje, czyli powtarzające się zachowania, których głównym celem jest
zmniejszenie lęku lub cierpienia

NAJCZĘSTSZE OBSZARY OBSESJI I KOMPULSJI U DZIECI

o

Obsesje: zanieczyszczenie, zakażenie i brud, przemoc, urazy ciała, tematy religijne

o

Kompulsje: mycie się, porządkowanie układanie, powtarzanie zadań i sprawdzanie

o

Rozpowszechnienie ok. 2%

LĘKOWE ZABURZENIA SEPARACYJNE:



Osobna kategoria DSM – IV, specyficzne la dzieci



Oczywiste cierpienie i nadmierne obawy przed rozdzieleniem z osobami, do których dziecko
jest przywiązane



Stała nierealistyczna obawa, że coś złego może przydarzyć się głównemu obiektowi jego
przywiązania



Objawy przez co najmniej 4tyg



Początek przed 18 r.ż. (przed 6 r.ż. – wczesny)



Cierpienie w sytuacji rozdzielenia z osobą, do której dziecko jest najmocniej przywiązane



Nierealistyczne martwienie się o nią



Niechęć chodzenia do szkoły ( z powodu rozdzielenia)



Niechęć do samodzielnego zasypiania i spania



Koszmary senne na temat rozłąki



Skargi fizyczne, gdy ma dojść do rozłąki

WAŻNE: ETAP ROZWOJU DZIECKA:



6 – 8 mies. – naturalnie dziecko bardzo potrzebuje obecności opiekuna, do którego jest
przywiązane



Zaburzenie – gdy np. taka sama potrzeba występuje w wieku 12 lat

FOBIE



Uporczywy, silny lęk przed konkretnymi przedmiotami lub sytuacjami, które nie stanowią
realnego zagrożenia



W momencie kontaktu z przedmiotem fobii – reakcja walki lub ucieczki



Osoby cierpiące na fobie starają się unikać kontaktu z bodźcem , ich fotografiami

KATEGORIE FOBII:



Specyficzne, np. dotyczą zwierząt (pająki, węże), środowiska (wysokość, woda), krwi /
zastrzyków/ ran, sytuacji (samolot, winda), nietypowe (krztuszenie się, wymioty)



Społeczne – dotyczą sytuacji społecznych, w których dana osoba jest obserwowana przez
innych, boją się kompromitacji lub upokorzenia (np. wystąpienia publiczne, relacje
interpersonalne)



Agorafobia lęk przed napadami paniki oraz uruchamianie reakcji walki lub ucieczki

OSOBY CIERPIĄCE Z POWODU FOBII:



Wiedzą, że ich lęki są irracjonalne, ale nic nie mogą poradzić



Czerpią nieświadomie dodatkowe korzyści np. zwracają na siebie uwagę, współczucie
kierowanie zachowaniami innych

PRZYCZYNY FOBII:



Genetyczne



Ewolucyjne



Traumatyczne doświadczenia



Poczucie braku kontroli

FOBIA SZKOLNA:



Lęk i unikanie dotyczy wyłącznie środowiska szkolnego



Przedłużająca się absencja w szkole



Dziecko zostaje w domu za zgodą rodziców



Nie ma zaburzeń zachowania i zachowań antyspołecznych



Początek – objawy somatyczne, np. bóle brzucha, wymioty, mdłości, biegunki, bóle głowy,
omdlenia



Dolegliwości te pojawiają się przed wyjściem do szkoły a ustępuje, gdy rodzice zgodzą się, by
dziecko zostało w domu. Jeśli dziecko zostanie zmuszone do pójścia do szkoły – objawy
nasilają się



Dziecko przekonuje siebie i rodziców, że przyczyną niechęci chodzenia do szkoły są trudne
lekcje, niesprawiedliwi nauczyciele, złośliwi nauczyciele racjonalizacja



Postać ostra spowodowana silnym przeżyciem na terenie szkoły (np. wyszydzanie, drwiny)



Postać przewlekła, narastająca stopniowo, czasem poprzedzona przykrym epizodem na
początku nauki

Wykład V (03.04)

PANIKA



Krótkotrwałe



Nieoczekiwane



Intensywne



Nagłe epizody silnego lęku, obawy dyskomfortu

OBJAWY PANIKI:



Palpitacje serca



Pocenie się



Drżenie ciała



Spłycony oddech



Uczucie dławienia się



Ból w klatce piersiowej



Zawroty głowy



Mdłości lub bóle brzucha



Drętwienie



Dreszcze lub uderzenia gorąca

RODZAJE ATAKÓW PANIKI



Nieoczekiwane, bez wcześniejszych oznak, bez wyraźnej przyczyny



Zdeterminowane sytuacją zaraz po wystąpieniu czynnika wyzwalającego)



Wywołane sytuacyjnie w odpowiedzi na bodziec, ale nie koniecznie zaraz po jego zadziałaniu)

Panika może towarzyszyć różnego rodzaju zaburzeniom lękowym

RODZAJE ZABURZEŃ DEPRESYJNYCH U DZIECI

Rodzaje związane z osiągniętym przez dziecko poziomem rozwoju ( Mc Conville, Boag, Purohit)

1.

Typ afektywny, który zdaniem autorów jest typowy dla dzieci młodszych w wieku 6 -8 lat.
Osiowymi symptomami są smutek, poczucie bezradności, poczucie beznadziejności.

2.

Typ poznawczy – gdzie zasadniczym symptomem depresji jest obniżona samoocena oraz
często pojawiąjące się myśli samobójcze. Ten rodzaj depresji występuje często u dzieci
powyżej 8 roku życia.

3.

Depresja z poczuciem winy, która obecna jest tylko u dzieci powyżej 11 roku życia.

Okres rozwojowy

Symptomatyka depresyjna

niemowlęctwo

smutek

Dzieciństwo

Zaburzenia nastroju (skłonność do irytacji,
płaczliwość, utrata apetytu) zaburzenia
zachowania (hiperaktywność, napady
wściekłości, nieobecność, zabawy w aktywności
dziecka)

Młodszy wiek szkolny

Wstydliwość, poczucie winy, poczucie
beznadziejności (po 8 roku życia) obniżone
samopoczucie, nasilony samokrytycyzm,
tendencje masochistyczne, wzrastająca
tendencja do posługiwania się depresyjnym
stylem poznawczym, problemy szkolne

Adolescencja

Zaburzenia obrazu własnego ciała, obecność
symptomów typowych dla depresji u osób
dorosłych

OBJAWY DEPRESYJNE W RÓŻNYCH OKRESACH ROZWOJU – NIEMOWLĘTA



Atonia nastroju (zimna obojętność, bez płaczu),



Atonia motoryczna (spowolnienie ruchowe, monotonia ruchów, uboga mimika),



Ubóstwo interakcji (zerwanie komunikacji, brak reakcji ożywienia na widok opiekuna)



Wrażliwość psychosomatyczna (biegunka, zapalenia górnych dróg oddechowych,

zaburzenia apetytu)

FAZY DEPRESJI NIEMOWLĄT:



Aktywnego protestu



Rozpaczy



Depresyjnego zobojętnienia

Depresja anaklityczna - brak wsparcia psychicznego niemowlęcia ze strony opiekuna, izolacja
od matki

PRZYCZYNY DEPRESJI NIEMOWLĄT



Separacja od opiekuna, opieka instytucjonalna



Depresja matki

OBJAWY DEPRESYJNE W RÓŻNYCH OKRESACH ROZWOJU – MŁODSZY WIEK SZKOLNY



Utrata zainteresowań otoczeniem



Drażliwość gniew



Problemy somatyczne



Opuszczanie szkoły

Zachowanie depresyjne, które często towarzyszą:



Zaburzenia lękowe – 20 – 70%



Zespół deficytu uwagi;



Fobia szkolna z zachowaniami unikającymi – 45% dzieci oraz 27% adolescentów;



Zaburzenia zachowania



Nasilony lęk separacyjny – 58% dzieci oraz 37% adolescentów;



Trudności w funkcjonowaniu społecznym;



Syndrom chronicznego zmęczenia



Moczenie nocne



Trudności w funkcjonowaniu szkolnym,



Zwiększone ryzyko podjęcia prób samobójczych

ROZPOWSZECHNIENIE DEPRESYJNE U DZIECI



6,66% w grupie 5-latków



11,34% w grupie 10-latków



28,15% w grupie 13-latków



19,25% w grupie 17 –latków

RÓŻNICE CHŁOPCY – DZIEWCZYNKI



1: 1 w dzieciństwie



1: 2 w okresie dojrzewania

Występowanie depresji wśród dzieci może mieć tendencję wzrostową

PRZYCZYNY DEPRESJI

1.

Przyczyny biochemiczne



Podatność dziedziczna (występowanie rodzinne)



Zmiany w mediatorach (serotonina, noradrenalina, dopamina)

2.

Przyczyny społeczne



Samotność i izolacja



Przewlekła choroba, chroniczny ból, operacja



Śmierć ukochanej osoby



Wczesna utrata jednego z rodziców



Kłopoty w rodzinie



Przemoc seksualna, emocjonalna lub fizyczna



Udział w katastrofie, wypadku, wojnie

PRZYCZYNY BEHAWIORALNE



Rzadkie otrzymywanie wzmocnień



Ograniczenie przyjemnych wydarzeń



Brak reagowania na sygnały ze środowiska



Ograniczenie bliskich kontaktów z rodzicami

3.

Przyczyny psychologiczne



Utrata poczucia własnej wartości



Przesadnie negatywne postrzeganie świata i relacji międzyludzkich



Poczucie winy



Strach przed porzuceniem, czy odrzuceniem



Wewnętrzna złość, która nie została wyładowana



Neurotyczność



Negatywne wzorce myślenia (przypisywanie winy za niepowodzenia przyczynom
wewnętrznym)

4.

Inne przyczyny



Czynniki fizjologiczne wywołujące depresję, np. słabe wydzielanie hormonu tarczycy
(niedoczynność tarczycy) powodujące zły nastrój i brak energii



Anemia związana głównie z brakiem żelaza i hemoglobiny we krwi



Choroby somatyczne (np. guz mózgu, rak trzustki, stwardnienie rozsiane, udar, grypa,
zapalenie mózgu)



Stosowanie niektórych leków może spowodować działanie uboczne jakim jest
depresja



Depresja sezonowa (trudności ze wstawaniem z łóżka, notoryczne zasypianie na
lekcjach, obniżona sprawność kojarzenia oraz ogólna sprawność fizyczna)



Depresja poporodowa

DIAGNOZA DEPRESJI U DZIECI



Bardzo trudna



Osobno wywiad z dzieckiem, osobno z rodzicami



Wywiady ustrukturalizowane, skale samoopisu, ocena przez rówieśników, nauczycieli – niska
zgodnych tych technik

KONSEKWENCJE DEPRESJI – funkcjonowanie intelektualne, szkolne



Trudności w koncentracji,



Pogorszenie pamięci



Trudności w podejmowaniu decyzji



Dolegliwości somatyczne



Zmęczenie



Gorsze wyniki w nauce



Drugoroczność



Niechęć do szkoły

Emocjonalne



Drażliwość



Frustracje



Agresja



Gniew



Konflikty



Poczucie izolacji i odrzucenia



Mniej pozytywnych wzmocnień



Ucieczki z domu

Funkcjonowanie społeczne



Złość



Gniew



Bójki



Kłótliwość



Trudności interpersonalne



Wycofanie



Izolacja



Odrzucenie (trudniej wyjść z depresji)



Samotność



Alkohol, narkotyki

SPOSOBY LECZENIA

1.

Pomoc najbliższych

2.

Stosowanie leków przeciwdepresyjnych

3.

Pomoc psychologiczna



Psychoterapia analityczna



Psychoterapia poznawczo – behawioralna

ZACHOWANIA SAMOBÓJCZE (suicydalne)

ZABURZENIA LĘKOWE A DEPRESJA (Kendall, Watson, 1989)

Zaburzenia lękowe

depresja

Nastawienie na przyszłość (antycypacja
cierpienia)

Nastawienie na przyszłość (skupienie się na
niepowodzeniach)

Negatywna samoocena

Negatywna samoocena

Negatywny afekt

Negatywny afekt

Wzrasta poziom zachowań nieadaptacyjnych

Redukcja poziomu aktywności



W ostatnich latach wzrasta udział samobójstw dzieci i młodzieży!



Samobójstwa są co do częstości czynnikiem ryzyka śmierci młodzieży 15 – 19-letniej (po
wypadkach komunikacyjnych)



Szacuje się, że 2 – 10% młodzieży podejmuje próby samobójcze



Wśród dzieci do 12 r.ż. jest niewiele samobójstw (brak poczucia własnej śmiertelności,
pojęcie śmierci kształtuje się dopiero ok. 10 – 11r.ż.)



Wśród dorastających – znacznie częściej (kształtowanie się podmiotowości, separacja od
rodziny, indywiduacja, mniejsza odporność na stres, więcej chorób psychicznych, depresji,
nadużywania środków psychoaktywnych)

SPOŁECZNE UWARUNKOWANIE WZROSTU CZĘSTOŚCI SAMOBÓJSTW DZIECI I MŁODZIEŻY



Przemiany społeczno – ekonomiczne



Kondycja polskich rodzin



Szczególnie dramatyczna sytuacja środowiska robotnicze, robotnicy niewykwalifikowani,
rodziny rozbite, z alkoholizmem lub przemocą

DZIECI RODZIN DYSFUNKCYJNYCH



Czują się osamotnione i wyalienowane



Czują się zbędne lub mają narzuconą rolę, której nie chcą



Czują, że muszą same borykać się z problemami, które je przerastają (pod względem
intelektualnym czy odporności na stres)

Najczęstsza przyczyna ataków suicydalnych dzieci i młodzieży :

BRAK WSPARCIA ZE STRONY NAJBLIŻSZYCH W SYTUACJI ZAGROŻENIA

SZKOŁA



Ponad 70% młodzieży po próbach samobójczych to uczniowie drugoroczni



„sezonowość” prób samobójczych młodzieży – najwięcej pod koniec roku szkolnego albo

semestru

ZACHOWANIA SAMOBÓJCZE

1.

Myśli samobójcze (depresja, reakcja na stres, środki psychoaktywne). Sygnał: dziecko ma
problem, potrzebuje pomocy, utrwalone fantazje: konieczna wizyta u psychiatry.

2.

Tendencje i groźby samobójcze (pytania do rodziny co by zrobili, gdyby….stwierdzenia, że już
nie długo nie będzie ze mną problemów, rozdawanie cennych przedmiotów, poszukiwanie
informacji o samobójstwach, fascynacja postaciami, które zginęły śmiercią samobójczą)

MOTYWACJA PODJĘCIA PRÓB SAMOBÓJCZYCH



Wołanie o pomoc



Próba zwrócenia uwagi na swoje problemy



Wymierzenie kary rodzicom lub innym osobom



Ucieczka od problemów



Zdecydowana chęć pozbawienia się życia (rzadko)



Impuls (konflikt z ważną osobą, zła ocena w szkole – czasem dziecko zastanawia się tylko 15
minut!)

RÓŻNICE ZWIĄZANE Z PŁCIĄ



Prób samobójczych dokonuje zdecydowanie więcej dziewcząt niż chłopców (3: 1 w populacji
ogólnopolskiej 1: 5: 1 w populacji uczniów z rodzin dysfunkcyjnych)



Samobójstw dokonanych – więcej chłopców niż dziewcząt (5: 1)

DLACZEGO WIĘCEJ KOBIET (DZIEWCZĄT) PODEJMUJE PRÓBY SAMOBÓJCZE?



Chcą nawiązać kontakt z otoczeniem



Wołanie o pomoc



Wybierają tzw. „miękkie środki” umożliwiające odratowanie, np. przedawkowanie leków



Działają pod wpływem emocji

DLACZEGO WIĘCEJ MĘŻCZYZN (CHŁOPCÓW) POPEŁNIA SAMOBÓJSTWA



Wybierają tzw. „środki twarde”, np. powieszenie, uniemożliwiające odratowanie



Kulturowy model mężczyzny: twardy bezwzględnym nie może okazać bezradności

MOTYWY PRÓB SAMOBÓJCZYCH I SAMOBÓJSTW



Zawód miłosny



Konflikt z rodzicami, patologia w rodzinie



Trudności w szkole, drugoroczność



Niedostosowanie do grupy społecznej (osamotnienie)



Beznadziejność życia w związku ze stanem zdrowia



Chęć poznania „życia po życiu”



Przynależność do subkultur i sekt ( np. sataniści)



Wspólne samobójstwo internetowe

CECHY ZABURZONEJ OSOBOWOŚCI



Labilność emocjonalna



Słabe i silne bodźce oddziałują tak samo mocno na jednostkę



Drażliwość emocjonalna



Zaleganie afektu



Zaburzenia uczuć wyższych (miłości, przyjaźni, współczucia)



Depresja



Zaburzenia psychiczne, stany lękowe, zaburzenia obsesyjno – kompulsywne, psychozy

Wykład VI (10.04)

ANOREKSJA



Choroba „cywilizacyjna”, występująca głównie u dziewcząt, ale coraz częściej także u

chłopców w okresie dojrzewania, charakteryzująca się zachowaniami, które mają na celu
obniżenie masy ciała, co doprowadza do skrajnego wyniszczenia.



Anorektyk, widząc swoje ciała w „krzywym zwierciadle” odczuwa lęk, ponieważ nie spełnia

wymogów opinii współczesnego świata, co do własnego wyglądu i przez to w sposób
zaburzony spostrzega własne ciało



Lęk przybiera postać uporczywej idei nadwartościowej, w związku, z czym osoba wyznacza

sobie niski limit wagi

GŁÓWNE CECHY:



Ocenianie siebie jako osoby otyłej



Chorobliwy lęk przed otyłością



Perfekcjonizm



Niska samoocena, niezadowolenie



Trudności w okazywaniu uczuć



Zaburzenia lękowe przed dorosłością



Szczupła figura – klucz do sukcesu

POSTACI JADŁOWSTRĘTU PSYCHICZNEGO



Typ restrykcyjny – redukcja masy ciała wyłącznie w wyniku stosowania coraz bardziej
nasilonej diety



Typ bulimiczno – przeczyszczający – oprócz diety osoby wymiotują, stosują środki
przeczyszczające

ETIOPATOGENEZA

Czynniki predysponujące:



Podatność konstytucjonalna i fizyczna (skłonność do otyłości)

Czynniki psychologiczne:



Cechy osobowości: perfekcjonizm, uległość, trudności separacyjne, niska samoocena



Deficyt w sferze emocjonalnej – rozpoznawanie, okazywanie i nazywanie uczuć



Deficyt w sferze poznawczej



Częstsze epizody depresji i zaburzenia lękowe

Czynniki wywołujące:



Czynniki stresowe(dojrzewanie, zmiana szkoły, dramatyczne wydarzenia losowe, zmiana
sytuacji rodzinnej, doświadczenia seksualne, urodzenie dziecka)

Czynniki podtrzymujące:



Indywidualne – potrzeba poczucia autonomii i kontroli, podwyższenia samooceny



Biologiczne – zaburzenia mechanizmu sytości i głodu, zaburzenia wydzielania enzymów
jelitowych, zaburzenia perystaltyki jelit



Rodzinne – próba utrzymania homeostazy w rodzinie

PRZEBIEG CHOROBY



Jadłowstręt może występować, jako jeden rzut choroby, może przebiegać przewlekle z
remisjami i nawrotami



Współczynnik umieralności wynosi od 4% do 22%



Chore osoby nie zgłaszają dolegliwości somatycznych bądź tez im zaprzeczają, są długo
aktywne, utrzymują sprawność fizyczną, co może uśpić czujność osób z najbliższego
otoczenia

OBJAWY:



Meszek na twarzy i ciele



Znaczna utrata włosów



Zimne dłonie



Nadmierne pocenie się stóp



Niedokrwistość (anemia)



Brak miesiączki lub bardzo wydłużone okresy między menstruacjami



Częste bóle głowy



Stałe rozmyślanie o jedzeniu



Bardzo powolne jedzenie



Brak zdecydowania



Zaburzenia koncentracji



Drażliwość, lęk



Zaburzenia snu



Wycofanie się z kontaktów społecznych



Zawężenie zainteresowań



Obniżenie libido



Brak poczucia choroby i motywacji do leczenia



Tendencje do manipulowania otoczeniem



Dezorientacja/zakłopotanie



Nastroje depresyjne (poczucie beznadziejności, niska samoocena)



Zachowania obsesyjne, zwłaszcza w odniesieniu do jedzenia

ROKOWANIE



Zawsze musi być ostrożne



Jest to zespół chorobowy wymagający wielokrotnych hospitalizacji



W 40% do 60% pomyślne wyniki leczenia



W przypadkach zaniedbanych śmiertelność wynosi 5% do 25%

LECZENIE



Motywacja pacjenta i rodziny do leczenia



Leczenie powikłań spowodowanych wyniszczeniem



Przywrócenie stanu prawidłowego odżywiania przez zachęcanie chorej osoby do normalnej,
zrównoważonej diety



Nagrody za zwiększenie masy ciała



Wyraźne instruowanie o znaczeniu prawidłowego odżywiania



Modyfikacja zaburzeń związanych z nieprawidłowym odżywianiem się i koncentracji na
kształcie i masie swojego ciała

BULIMIA – żarłoczność psychiczna

Jest zaburzeniem odżywiania, charakteryzującym się wręcz śmiertelnym strachem przed utyciem,
przypisywanym obsesji bycia chudym. Osoby chore na bulimie nie są w stanie opanować napadów
przejadania się, po których następuje zmuszanie się do wymiotów lub przyjmowanie środków
przeczyszczających.

PRZYCZYNY:

INDYWIDUALNE:



Zaburzony obraz
siebie



Niskie poczucie
własnej wartości



Trudności w
autonomicznym
funkcjonowaniu



Skłonności do
perfekcjonizmu



Trudność w
kontaktach z
rówieśnikami

BIOLOGICZNE:



Zaburzenia
układu
nerwowego

RODZINNE:



Konflikty rodzinne,



Nasilona kontrola,
nadopiekuńczość



Niska spójność
rodziny

KULTUROWE:



Trudności w
wyrażaniu uczuć



Przecenianie
społecznych
oczekiwań



Lansowany przez
media nierealny
model sylwetki



Idealizacja szczupłej
sylwetki

RODZAJE BULIMII:

Typ przeczyszczający:

Po napadzie żarłoczności następuje prowokowanie wymiotów, używanie środków
przeczyszczających, diuretyków, lewatywy

Typ nieprzeczyszczający:

Zamiast przeczyszczania się środkami farmakologicznymi i wymuszania wymiotów, chorzy, w ramach
działań kompensacyjnych, stosują ścisła dietę (często głodówkę), ograniczając ilość spożywanych
pokarmów do minimum, bądź tez wykonują dużo wyczerpujących ćwiczeń fizycznych

TERAPIA

FARMAKOLOGIA

TERAPIA POZNAWCZO - BEHAWIORALNA



Obecne standardy leczenia bulimii są
takie, że uważa się, że stosowanie leków
nie powinno być jedyną lub dominującą
formą leczenia. Leki antydepresyjne,
zarówno starsze jak i bardziej
nowoczesne, mają udowodnioną
skuteczność w leczeniu bulimii



Wyeliminowanie niezdrowej reakcji na
jedzenie;



4 -6 miesięcy – nauka jedzenia 3
posiłków dziennie



Obserwacja i notowanie codziennej diety
razem z odczuwanymi emocjami



Odnotowywanie przypadków objadania
się



Praca z terapeutą



Zwalczanie odruchów automatycznych
zachowania

TERAPIA INTERPERSONALNA

TERAPIA PSYCHODYNAMICZNA



Zwalczanie depresji i lęków będących
podłożem odżywiania



Cele terapii:



Wyrażanie uczuć



Praca nad poczuciem
niezależności i pewności siebie



Zmierzenie się z traumatycznymi
przeżyciami



Wzajemne relacje terapeuty i pacjenta –
przeniesienie wydarzeń z przeszłości na
tę relację



Terapeuta oferuje interpretację
bieżących wydarzeń i zachowań
trudnych dla pacjenta

AUTYZM I ZESPÓŁ ASPERGERA

(definicje, kryteria diagnostyczne, metody pracy)

AUTYZM – definicja

Autyzm jest zaburzeniem, które ciągle nie jest w pełni wyjaśnione. Po raz pierwszy został opisany
prze Leo Kannera w 1943r. i zdefiniowany, jako „zaburzenie kontaktu uczuciowego”

Obecnie autyzm definiuje się jako zaburzenie rozwojowe, które trwa całe życie. Zespół ten pojawia
się w ciągu pierwszych 30 miesięcy życia dziecka i powoduje różnej głębokości zaburzenia w zakresie
języka, komunikacji, umiejętności społecznych i wyobraźni.

Ponadto u dzieci tych mogą pojawiać cię klasyczne zachowania dysfunkcyjne, takie jak zachowania
autostymulacyjne (powtarzające się, bezcelowe ruchy, takie jak kołysanie się czy machanie rękoma),
samookaleczanie (gryzienie dłoni, uderzanie głową w różne przedmioty), kłopoty ze snem i
jedzeniem, zły kontakt wzrokowy oraz zaburzenia koncentracji uwagi. Często daje się też zauważyć
zachowania obsesyjne lub nadmierne przywiązanie do rutyny i niezmienności

ETIOLOGIA

Od wielu lat trwają poszukiwania przyczyn autyzmu. Nie udało się jednak ustalić jednego,
uniwersalnego czynnika występującego u wszystkich chorych. Obecnie genezy zaburzenia poszukuje
się wśród licznych czynników, do których zaliczyć można:



komplikacje w przebiegu ciąży, porodu, wczesnego dzieciństwa



uszkodzenia struktur mózgu (m.in. pnia mózgu, płatów skroniowych i czołowych, móżdżku,
hipokampa)



zaburzenia biochemiczne (np. podwyższony poziom serotoniny)



czynniki genetyczne (np. „łagodny autyzm” u krewnych występujący w postaci deficytów
poznawczych, zaburzeń o charakterze społecznym)



zanieczyszczenie środowiska



wzrost zastosowania antybiotyków, którego uboczny skutkiem jest rozwój drożdżaków
uszkadzających CUN

KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE

Według kryteriów DSM – IV dzieci autystyczne muszą doświadczać problemów w każdej z
następujących sfer funkcjonowania:



kontakty międzyludzkie – występują poważne problemy dotyczące komunikacji niewerbalnej,
np. mowy ciała, kontaktu wzrokowego i mimiki; kontakty z rówieśnikami nie układają się
dobrze, a dziecko ma trudności z odwzajemnianiem emocji; dzieci autystyczne nie pragną
dzielić się swoimi osiągnięciami lub zainteresowaniami poprzez zwracanie uwagi otoczenia



komunikacja – występują poważne problemy dotyczące mowy, dziecko ma problemy z
rozpoczynaniem i podtrzymywaniem rozmowy (o ile potrafi mówić), używa schematycznych i
powtarzających się wypowiedzi



wąski zakres zainteresowań i zachowań – dziecko dotknięte autyzmem nadmiernie interesuje
się jednym tematem lub np. elementem przedmiotu, zazwyczaj jest mało elastyczne i
pielęgnuje rutynowe zachowania



wczesne (przed ukończeniem trzeciego roku życia ) pojawienie się problemów w
przynajmniej jednej z następujących sfer:



zabawa z wykorzystaniem wyobraźni i elementami odgrywania ról,



kontakty międzyludzkie



pragmatyczne wykorzystanie języka

WYBRANE FORMY TERAPII



terapia „Holding” (M. Welch) – terapia ta jest ukierunkowana na uregulowanie odbioru
bodźców, celem metody jest budowanie lub przywrócenie więzi emocjonalnej pomiędzy
matką a dzieckiem, poprzez wymuszenie bliskiego kontaktu fizycznego



terapia zaburzeń sensorycznych (C.H. Delacato ) – celem jest wyrobienie tolerancji na bodźce
pochodzące z zewnątrz i kontrolowanie ich przez terapeutę, a nie przez samo dziecko, polega
na dostarczaniu przez zaburzone kanały odpowiednich bodźców, które układa się
sekwencyjnie i dozuje odpowiednio w czasie



metoda ruchu rozwijającego (W. Sherborne) – została opracowana przez fizjoterapeutkę,
celem tej metody jest rozwijanie przez nich świadomości własnego ciała, usprawnianie
ruchowe, rozwijanie świadomości przestrzeni i działania w niej, dzielenie przestrzeni z
innymi, nawiązywanie i poprawa kontaktu z dzieckiem



terapia behawioralna (O.I. Lovaas) – powszechnie uważana za najskuteczniejszą i najczęściej
stosowana w leczeniu autyzmu, działania opierają się na wzmocnieniach pewnych zachowań
nagrodą (rzeczową lub społeczną ) lub eliminowaniu ich poprzez karę



TEACCH ( E. Schopler, M. Waters) to Program Terapii i Edukacji Dzieci Autystycznych oraz
Dzieci z Zaburzeniami Komunikacji. To forma terapii, która obejmuje nie tylko dziecko ale całą
rodzinę, rodzince współpracują z terapeutą, co pozwala na kompleksowe,
wielopłaszczyznowe działanie. Sposoby pracy dostosowuje się do dziecka tak, aby czuło się
ono dobrze, przebiegają one w ustrukturalizowanym środowisku (czas, miejsce, forma)



Formy niedyrektywne: podążanie za dzieckiem i nawiązanie z nim kontaktu, np. metoda opcji



Muzykoterapia



Hipoterapia