MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Maria Bisaga
Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do izolacji
akustycznych i przeciwdrganiowych 713[08].Z4.01
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
dr inż. Sadowska Ewelina
mgr inż. Zajączkowska Alicja
Opracowanie redakcyjne:
inż. Frankiewicz Danuta
Konsultacja:
inż. Frankiewicz Danuta
mgr inż. Sagan Teresa
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 713[08].Z4.01
Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do izolacji akustycznych i przeciwdrganiowych
zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu monter izolacji budowlanych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.7. Organizacja pracy i warunki wykonywania izolacji akustycznych 7
i przeciwdrganiowych
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzające 9
4.1.3. Ćwiczenia 9
4.1.4. Sprawdzian postępów 11
4.7. Właściwości i zastosowanie materiałów do wykonywania izolacji 12
akustycznych i przeciwdrganiowych
4.2.1. Materiał nauczania 12
4.2.2. Pytania sprawdzające 23
4.2.3. Ćwiczenia 24
4.2.4. Sprawdzian postępów 28
4.3. Obróbka materiałów izolacyjnych 29
4.3.1. Materiał nauczania 29
4.3.2. Pytania sprawdzające 31
4.3.3. Ćwiczenia 31
4.3.4. Sprawdzian postępów 33
4.4. Zasady posługiwania się narzędziami i sprzętem 34
4.4.1. Materiał nauczania 34
4.4.2. Pytania sprawdzające 47
4.4.3. Ćwiczenia 47
4.4.4. Sprawdzian postępów 49
4.5. Zasady obsługi i konserwacji maszyn, urządzeń i agregatów 50
4.5.1. Materiał nauczania 50
4.5.2. Pytania sprawdzające 53
4.5.3. Ćwiczenia 53
4.5.4. Sprawdzian postępów 55
4.7. Zasady przechowywania materiałów, narzędzi i sprzętu do wykonania 56
izolacji
4.6.1. Materiał nauczania 56
4.6.2. Pytania sprawdzające 57
4.6.3. Ćwiczenia 58
4.6.4. Sprawdzian postępów 59
4.7. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz
ochrony środowiska związane ze stosowaniem materiałów izolacyjnych 60
4.7.1. Materiał nauczania 60
4.7.2. Pytania sprawdzające 62
4.7.3. Ćwiczenia 62
4.7.4. Sprawdzian postępów 63
5. Sprawdzian osiągnięć 64
6. Literatura 70
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Zdobywając kwalifikacje zawodowe w zawodzie montera izolacji budowlanych będziesz
przyswajać wiedzę i kształtować umiejętności zawodowe, korzystając z nowoczesnego
modułowego programu nauczania.
Do nauki otrzymujesz Poradnik dla ucznia, który zawiera:
- wymagania wstępne  wykaz umiejętności, jakimi powinieneś dysponować przed
przystąpieniem do nauki w tej jednostce modułowej,
- cele kształcenia (wykaz umiejętności) jakie ukształtujesz podczas pracy z tym
poradnikiem, czyli czego nowego się nauczysz,
- materiał nauczania, czyli co powinieneś wiedzieć, aby samodzielnie wykonać ćwiczenia,
- pytania sprawdzające - zestawy pytań, które pomogą Ci sprawdzić, czy opanowałeś
podane treści i możesz już rozpocząć realizację ćwiczeń,
- ćwiczenia, które mają na celu ukształtowanie Twoich umiejętności praktycznych,
- sprawdzian postępów  zestaw pytań, na podstawie którego sam możesz sprawdzić, czy
potrafisz samodzielnie poradzić sobie z problemami, jakie rozwiązywałeś wcześniej,
- wykaz literatury, z jakiej możesz korzystać podczas nauki.
W rozdziale Pytania sprawdzające zapoznasz się z wymaganiami wynikającymi z potrzeb
zawodu montera izolacji budowlanych. Odpowiadając na te pytania, po przyswojeniu treści
z Materiału nauczania, sprawdzisz swoje przygotowanie do realizacji Ćwiczeń, których celem
jest uzupełnienie i utrwalenie wiedzy oraz ukształtowanie umiejętności intelektualnych i
praktycznych.
Po przeczytaniu każdego pytania ze Sprawdzianu postępów zaznacz w odpowiednim miejscu
TAK albo NIE  właściwą, Twoim zdaniem, odpowiedz
. Odpowiedzi NIE wskazują na luki
w Twojej wiedzy i nie w pełni opanowane umiejętności. W takich przypadkach jeszcze raz
powróć do elementów Materiału nauczania lub ponownie wykonaj ćwiczenie (względnie
jego elementy). Zastanów się, co spowodowało, że nie wszystkie odpowiedzi brzmiały TAK.
Po opanowaniu programu jednostki modułowej nauczyciel sprawdzi poziom Twoich
umiejętności i wiadomości. Otrzymasz do samodzielnego rozwiązania test pisemny oraz
zadanie praktyczne. Nauczyciel oceni oba sprawdziany i na podstawie określonych kryteriów
podejmie decyzję o tym, czy zaliczyłeś program jednostki modułowej. W każdej chwili,
z wyjątkiem testów końcowych, możesz zwrócić się o pomoc do nauczyciela, który pomoże
Ci zrozumieć tematy ćwiczeń i sprawdzi, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
Podczas realizacji programu jednostki modułowej musisz przestrzegać zasad ujętych
w regulaminach, instrukcjach przeciwpożarowych, przepisach bezpieczeństwa i higieny
pracy, ochrony środowiska wynikających z charakteru wykonywanych prac. Z zasadami
i przepisami zapoznasz się w czasie nauki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Schemat układu jednostek modułowych
713[08].Z4
Technologia
wykonywania izolacji
akustycznych
i przeciwdrganiowych
713[08].Z4.01
Dobieranie materiałów,
narzędzi i sprzętu do izolacji
akustycznych
i przeciwdrganiowych
713[08].Z4.03
713[08].Z4.02
Wykonywanie izolacji
Wykonywanie izolacji
przeciwdrganiowych maszyn
akustycznych w budynkach
i urządzeń przemysłowych
713[08].Z4.04
Wykonywanie izolacji
akustycznych obiektów
o podwyższonych wymaganiach
akustycznych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji jednostki modułowej powinieneś umieć:
 stosować zasady współpracy w grupie,
 brać udział w dyskusji, formować i prezentować własne opinie,
 korzystać z różnych z
ródeł informacji,
 posługiwać się kalkulatorem,
 prezentować wyniki badań i obliczeń,
 czytać ze zrozumieniem,
 interpretować zależności przedstawione za pomocą wykresów, schematów, wzorów,
tabel, diagramów,
 posługiwać się terminologią budowlaną,
 definiować i rozróżniać izolacje termiczne i akustyczne,
 odróżniać technologie wykonania budynku,
 rozróżnić elementy konstrukcyjne i niekonstrukcyjne budynku,
 rozpoznać instalacje i sieci występujące w budownictwie,
 stosować zasady bezpiecznej pracy, przewidywać i zapobiegać zagrożeniom,
 stosować procedury udzielania pierwszej pomocy osobom poszkodowanym,
 rozpoznawać i charakteryzować podstawowe materiały budowlane,
 odczytywać i interpretować rysunki budowlane,
 posługiwać się dokumentacją budowlaną,
 wykonywać przedmiary i obmiary robót,
 wykonywać pomiary i rysunki inwentaryzacyjne,
 organizować stanowiska składowania i magazynowania,
 transportować materiały budowlane.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
 rozpoznać i nazwać materiały do wykonania izolacji akustycznych i przeciwdrganiowych,
 ocenić jakość i zastosowanie materiału do robót izolacyjnych,
 przetransportować materiały w poziomie i pionie,
 dokonać składowania materiałów na stanowisku pracy,
 dobrać narzędzia, sprzęt i urządzenia do wykonania robót izolacyjnych,
 zastosować narzędzia, sprzęt i urządzenia zgodnie z instrukcją,
 przeprowadzić konserwację narzędzi i sprzętu,
 przygotować i zastosować materiały pomocnicze,
 oszacować ilość materiału do wykonania robót i sporządzić zapotrzebowanie
materiałowe,
 dokonać rozliczenia materiałowego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Organizacja pracy i warunki wykonywania izolacji
akustycznych i przeciwdrganiowych
4.1.1. Materiał nauczania
Zasady organizacji pracy podczas prac montażowych
Amerykański inżynier F.W. Taylor (1856-1915) na podstawie swoich wnikliwych
obserwacji i badań sformułował uogólnione zasady organizacji pracy:
- przed wykonaniem każdej pracy należy szczegółowo ją przeanalizować, ustalić z jakich
prostych elementów się składa i jak najlepiej ją wykonać,
- każda praca musi być odpowiednio rozdzielona między wykonawców odpowiedzialnych
za jej wykonanie,
- do wykonania każdego zadania należy wybrać odpowiednich robotników i przygotować
odpowiednie środki pracy,
- zlecone zadanie robotnikowi, należy łączyć z udzieleniem mu odpowiedniego
instruktażu,
- obowiązkiem kierującego robotami jest kontrola, czy praca jest wykonana zgodnie
z zaleceniem, dokumentacją itd.
Zasady te są aktualne również obecnie i obowiązują wszystkich, którzy uczestniczą
w procesie produkcji.
Organizację wykonania robót określa dokumentacja techniczna budowy (robót
izolacyjnych) i na jej podstawie przyjmuje się metodę tam przewidzianą. Jeżeli nie ma
projektu organizacyjnego w dokumentacji technicznej, to sposób prowadzenia robót ustala się
na podstawie projektu technicznego.
Projekt organizacji robót powinien zawierać:
- zestawienie poszczególnych robót wraz z ich charakterystyką i parametrami,
- szczegółowe metody wykonania poszczególnych rodzajów robót,
- zestawienie roboczych projektów wykonywania poszczególnych robót budowlanych,
- harmonogram zatrudnienia,
- harmonogram pracy maszyn, sprzętu i środków transportowych,
- harmonogram dostaw, zużycia oraz zapasów materiałów i wyrobów budowlanych,
- dokładne uzupełniające opracowania dotyczące szczegółów organizacji stanowisk
roboczych itp.
Projekt organizacji robót może również zawierać karty technologiczne wykonania robót.
W kartach określa się metody wykonania poszczególnych rodzajów robót i zamieszcza
odpowiednie szkice wraz z obliczeniami ilości materiałów sprzętu i robocizny. W projekcie
powinny być także obliczenia ilości robót i materiałów potrzebnych do ich wykonania, na
podstawie, których mogą być sporządzone zlecenia robocze.
Istotnym elementem organizacji pracy jest ogólny harmonogram wykonania robót.
Wyznacza on kolejność poszczególnych robót z określeniem czasu ich wykonania.
Przestrzeganie harmonogramu zapewnia ciągłość i płynność robót. Na podstawie
harmonogramu ogólnego ustala się szczegółowe harmonogramy wykonania poszczególnych
robót, w tym izolacyjnych.
Harmonogram szczegółowy określa wykonywanie robót izolacyjnych w powiązaniu
z innymi robotami, które powinny być wykonywane równolegle. Na podstawie
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
szczegółowego harmonogramu ustala się sposób organizacji i podział pracy pomiędzy
pracowników.
Organizacja robót izolacyjnych
Podstawowym warunkiem prawidłowego i sprawnego przebiegu robót izolacyjnych oraz
uzyskania wysokiej wydajności jest dobra organizacja pracy.
Dobra organizacja pracy polega na racjonalnym przydziale czynności członkom zespołu
lub brygady, ustaleniu ich obowiązków i odpowiedzialności.
Procesy robocze
Roboty izolacyjne można podzielić na następujące procesy robocze:
1. Wybór i przygotowanie miejsca do prac związanych z okresowym składowaniem
materiałów izolacyjnych, sprzętu itp.
2. Przygotowanie miejsca pracy polegające na wykonaniu dróg komunikacyjnych,
ewentualnym wykonaniu rusztowań, drabin, schodni, urządzeń podnośnikowych itp.
3. Odbiór podkładu pod izolację.
4. Transport i złożenie na miejscu pracy podstawowych materiałów izolacyjnych.
5. Wykonanie robót izolacyjnych wstępnych, np. gruntowanie podłoża, wykonanie
fundamentu pod maszynę lub urządzenie.
6. Wykonanie właściwych robót izolacyjnych.
7. Wykończenie robót i współuczestniczenie w odbiorach częściowych i końcowych.
8. Wykonanie ewentualnych uzupełnień lub poprawek w izolacji.
Każdy z tych procesów dzieli się na operacje. Są one operacyjnie jednorodne
i wykonywane przez ten sam zespół robotników, używających tych samych narzędzi, sprzętu
itp. Operacje dzielą się jeszcze na czynności.
Zespoły robocze
Roboty izolacyjne wymagają pracy zespołowej, gdyż składają się z różnych procesów
i czynności roboczych, wykonywanych przez jednego robotnika lub zespół robotników.
W związku z takim charakterem prac skład zespołu nie musi być stały i może zależeć przede
wszystkim od charakteru wykonania robót i stopnia ich zmechanizowania, a ponadto od
warunków na budowie. Są one różne i zmienne, co może być powodem, że dany skład
zespołu jest dobry na jednej budowie, a niewłaściwy na innej.
Proste roboty izolacyjne może wykonać zespół dwuosobowy w składzie: monter izolacji
i pomocnik. Przy bardziej złożonych robotach prawidłowa organizacja wymaga liczniejszego
zespołu.
Na budowie o dużym froncie robót zespoły mogą być wieloosobowe, zorganizowane
w brygady monterów izolacji. Zasadą podziału pracy w brygadzie powinno być przydzielenie
każdemu członkowi lub zespołowi takiej pracy, jaka odpowiada jego kwalifikacjom.
Roboty związane z przygotowaniem narzędzi, materiałów i przenoszenia ich na
stanowiska robocze powinny być wykonywane przez pomocnicze siły robocze (robotnicy
o niższych kwalifikacjach), pracownicy wysoko kwalifikowani nie powinni wykonywać prac
pomocniczo-przygotowawczych.
Brygady montujące izolację powinny być jednorodne, tzn. takie, które wykonują roboty
ciągle takie same i składają się z robotników o wymaganej specjalności. Mogą być także
organizowane brygady kompleksowe, w skład, których powinny wchodzić zespoły różnych
specjalności np.: zespół monterów izolacji  jako zespół kierujący, zespół blacharzy do
wykonania obróbek blacharskich, zespół do uszczelnianie szczelin dylatacyjnych (lub przerw
roboczych w betonowaniu), zespół transportu materiałów itp.
Przebieg robót wszystkich zespołów brygady powinien być zharmonizowany z robotą
zespołu kierującego i z robotami ogólnobudowlanymi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Warunki wykonywania izolacji akustycznych
Do wykonania robót montażowych izolacji akustycznych należy przystąpić po:
- zakończeniu wszystkich robót stanu surowego,
- wykonaniu pokrycia dachu,
- wykonaniu ścianek działowych,
- osadzeniu stolarki (okiennej, drzwiowej, mebli wbudowanych),
- założeniu przewodów instalacji podtynkowych,
- zamurowaniu otworów oraz bruzd dla instalacji,
- wykonaniu tynków.
Materiały do izolacji przygotowuje się w takich ilościach, aby mogły być użyte w ciągu
zmiany roboczej, biorąc pod uwagę specyficzne cechy technologiczne stosowanych zapraw
i mas, np. początek twardnienia, koniec wiązania itp.
Warunki techniczne wykonania izolacji przeciwdrganiowych zostały opisane w jednostce
modułowej 713[08].Z4.03 Wykonywanie izolacji przeciwdrganiowych maszyn i urządzeń
przemysłowych w rozdziale 4.7 Warunki techniczne wykonania i odbioru robót.
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie są ogólne zasady organizacji pracy sformułowane przez F.W. Taylora?
2. W jakim dokumencie budowy jest określona organizacja robót?
3. Co powinien zawierać projekt organizacji robót?
4. Co określa harmonogram szczegółowy wykonywania robót?
5. Co zawiera karta technologiczna wykonania robót?
6. W jakim celu tworzony jest ogólny harmonogram wykonywania robót?
7. Jakie procesy robocze wyodrębnisz w robotach izolacyjnych?
8. Co rozumiesz pod określeniem zespół roboczy?
9. Na jakim etapie robót budowlanych można przystąpić do montażu izolacji akustycznej?
10. Jakie są zasady przygotowania materiałów do robót montażowych?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
W pomieszczeniu mieszkalnym należy wykonać izolację akustyczną ściany. Zaproponuj
skład zespołu roboczego i dokonaj podziału czynności. Wez
pod uwagę roboty izolacyjne jak
i roboty związane z przygotowaniem narzędzi, materiałów i przenoszeniem ich na stanowiska
robocze.
Nie przejmuj się nieznajomością pewnych informacji na temat technologii wykonywania
izolacji oraz organizacji stanowiska roboczego. Celem tego zadania nie jest bowiem nauka
abstrakcyjnego myślenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z treścią zadania,
2) zaplanować przebieg wykonania zadania  ćwiczenia,
3) określić warunki pomieszczenia, w którym będzie wykonywana izolacja,
4) określić warunki transportu potrzebnych narzędzi, sprzętu i materiału,
5) dobrać odpowiednie środki transportu, które będą potrzebne,
6) dobrać odpowiedni rodzaj narzędzi, sprzętu i materiałów,
7) zapoznać się z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
8) wykonać projekt organizacji stanowiska pracy,
9) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
10) zaprezentować efekty swojej pracy,
11) dokonać samooceny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 narzędzia i sprzęt,
 przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,
 opis technologii robót,
 materiały izolacyjne,
 środki ochrony indywidualnej.
Ćwiczenie 2
W sali kinowej należy wykonać izolację akustyczną w postaci sufitu podwieszonego.
Zaproponuj skład zespołu roboczego i dokonaj podziału czynności. Wez
pod uwagę roboty
izolacyjne jak i roboty związane z przygotowaniem narzędzi, materiałów i przenoszeniem ich
na stanowiska robocze.
Nie przejmuj się nieznajomością pewnych informacji na temat technologii wykonywania
izolacji oraz organizacji stanowiska roboczego. Celem tego zadania nie jest bowiem nauka
abstrakcyjnego myślenia.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z treścią zadania,
2) zaplanować przebieg wykonania zadania  ćwiczenia,
3) określić warunki pomieszczenia, w którym będzie wykonywana izolacja,
4) określić warunki transportu potrzebnych narzędzi, sprzętu i materiału,
5) dobrać odpowiednie środki transportu, które będą potrzebne,
6) dobrać narzędzia, sprzęt i materiały,
7) sporządzić notatkę z wykonanego ćwiczenia w zeszycie uzasadniającą swój wybór,
8) zapoznać się z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy,
9) wykonać projekt organizacji stanowiska pracy,
10) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
11) zaprezentować efekty swojej pracy,
12) dokonać samooceny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 narzędzia i sprzęt,
 przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,
 opis technologii robót,
 materiały izolacyjne,
 środki ochrony indywidualnej,
 zeszyt do ćwiczeń oraz przybory piśmiennicze.
Ćwiczenie 3
Na podstawie zamieszczonego poniżej fragmentu harmonogramu ogólnego robót,
przedstawiającego część analityczną procesu produkcyjnego wypisz: czas rozpoczęcia, czas
trwania i czas zakończenia prac wykonania podłogi pływającej w danym miesiącu
kalendarzowym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
L.p. Jednostki Miesiące i dni kalendarzowe
produkcyjne
Kolejne dni robocze
5
1. Brygada
tynkarzy
2. Brygada
malarzy
3. Brygada
monterów
urządzeń
sanitarnych
4. Brygada
posadzkarzy
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeczytać dokładnie polecenie,
2) przeanalizować treść zadania,
3) przygotować odpowiedz
na zadane pytanie,
4) sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia w zeszycie zapisując odczytane daty
w danym miesiącu,
5) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
6) zaprezentować efekty swojej pracy,
7) dokonać samooceny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- dokumentacja budowlana,
- harmonogram ogólny przedstawiający część analityczną,
- plansze z przykładowymi harmonogramami robót,
- foliogramy z przykładowymi harmonogramami,
- zeszyt do ćwiczeń oraz przybory piśmiennicze.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wymienić ogólne zasady organizacji pracy?
2) określić, co powinien zawierać projekt organizacji robót
budowlanych?
3) określić, zawartość szczegółowego harmonogramu
wykonywania robót?
4) dokonać podziału wykonywania robót izolacyjnych na procesy?
5) określić pojęcie  zespół roboczy ?
6) określić, na jakim etapie realizacji robót budowlanych można
przystąpić do montażu izolacji akustycznej?
7) określić, na jakim etapie realizacji robót budowlanych można
przystąpić do układania posadzki z klinkieru, cegły, betonu,
zaprawy cementowej, lastrykowej, terakotowej?
8) wymienić zasady przygotowania materiałów do robót
montażowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
3
6
9
12
15
18
21
24
27
30
33
36
39
42
45
48
51
4.2. Właściwości i zastosowanie materiałów do wykonywania
izolacji akustycznych i przeciwdrganiowych.
4.2.1. Materiał nauczania
Materiały do izolacji akustycznej można podzielić na:
a) materiały pochodzenia mineralnego, do których zaliczamy: wełnę mineralną (szklaną
i skalną), szkło piankowe, perlit, płyty gipsowo-kartonowe,
b) materiały syntetyczne takie jak styropian czy pianka poliuretanowa,
c) materiały pochodzenia organicznego - zalicza się do nich: trzcina, wióry, płyty pilśniowe,
płyty wiórowo-cementowe, ekofiber, korek naturalny, płyty z materiałów pochodzenia
roślinnego (lniane, z konopi, z kokosa), wełna naturalna.
Wełna mineralna
Rys. 1. Wełna mineralna: szklana (z lewej) i skalna (z prawej strony rysunku) [9]
Materiałem użytym do produkcji wełny skalnej jest płynny żużel wielkopiecowy lub
skała bazaltowa. Po roztopieniu kruszywo to jest rozdmuchiwane. W ten sposób uzyskuje się
z niego cieniutkie włókna, do których dodawane są środki podwyższające właściwości
mechaniczne i użytkowe. Ostudzone i splecione tworzą sprężysty materiał, który jest łatwy
w obróbce i stosunkowo lekki. W wyniku tego procesu surowiec podstawowy zwiększa około
sześćdziesięciokrotnie swoją objętość. Uzyskany produkt zachowuje właściwości materiału,
z którego został wyprodukowany, czyli jest odporny na działanie wody, ognia, środków
chemicznych i biologicznych.
Wełna szklana powstaje w podobny sposób co skalna, z tym że surowcem używanym do
jej produkcji jest szkło sodowe, ma też podobne właściwości do wełny mineralnej bazaltowej.
Zaletami produktów z wełny mineralnej są:
 bardzo dobra izolacyjność termiczna (niski współczynnik przewodzenia ciepła),
 nie palność i ognioodporność,
 znakomite właściwości pochłaniania dz
więków,
 stałość wymiarów i kształtów,
 wytrzymałość mechaniczna połączona z naturalną sprężystością,
 odporność biologiczna i chemiczna,
 stabilność termodynamiczna włókna,
 wodoodporność oraz paroprzepuszczalność.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
Rys. 2. Proces produkcyjny wełny szklanej [9]
Rys. 3. Proces produkcyjny wełny skalnej [9]
W wersji handlowej wełna mineralna występuje w rozmaitych rozmiarach i formach,
takich jak:
- płyty miękkie, półtwarde i twarde,
- filce,
- maty,
- granulaty,
- wełna mineralna luzem.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Do izolacji akustycznej ścian stosuje się maty i płyty z wełny szklanej oraz płyty z wełny
mineralnej. Luz
ną wełnę i granulaty stosuje się do izolacji stropów, stropodachów
wentylowanych i poddaszy nieużytkowych. W handlu dostępne są też płyty z wełny
mineralnej do styczności z gruntem wykorzystywane do wykonania izolacji pionowych
i poziomych. Można również nabyć otuliny z wełny szklanej pokryte folią aluminiową do
izolacji instalacji centralnego ogrzewania, rurociągów z ciepłą i zimną wodą oraz maty
z wełny szklanej do izolacji rur.
a) b)
c)
Rys. 4. Wyroby z wełny mineralnej;
a) maty osłonowe z wełny,
b) mata z wełny,
c) płyty z wełny. [9]
Wełna mineralna wg PN-EN 13162/2002 jest materiałem przepuszczalnym, co
umożliwia oddychanie ścian. Dzięki temu w pomieszczeniu panuje zdrowy mikroklimat,
wilgoć może swobodnie przenikać z wewnątrz pomieszczenia na zewnątrz i nie zalega
w ścianach, nie powoduje zatem rozwoju grzybów ani uszkodzeń konstrukcji.
Wełna mineralna jest niepalna, dlatego wykorzystuje się ją do izolacji specjalistycznych
pomieszczeń i wysokich budynków.
Wełna mineralna jest stosunkowo ciężka. Jest również wrażliwa na wilgoć a po
zawilgoceniu traci swoje właściwości izolacyjne.
Aby osiągnąć określone efekty izolacyjne należy dokładnie dobrać grubość warstwy
wełny mineralnej, nie wolno też dopuścić do jej zawilgocenia. Nie można montować
uszkodzonych wyrobów z wełny mineralnej, Należy zwrócić szczególną uwagę na
prawidłowe ułożenie i zamocowanie płyt, bowiem każde uszkodzenie produktu
i niestaranności w wykonaniu zwiększają możliwość powstania mostków akustycznych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
Filce i płyty z wełny mineralnej wg PN-EN-13162/2002 produkuje się z włókien
mineralnych połączonych lepiszczem syntetycznym (żywica fenolowo-formaldechydowa
modyfikowana). Filce są materiałem elastycznym, produkowanym w odcinkach długości od
1,5 do 5 m. Zwija się je w rulony pakowane w papier lub folię igielitową. Stosuje się je do
o
izolacji akustycznych i cieplnych narażonych na działanie temperatury do 200 C; włókno
filcowe jest odporne na temperaturę do 600 0C.
Płyty ze względu na gęstość sprasowania dzieli się się na: miękkie, półtwarde i twarde.
Maty z wełny mineralnej w/g PN-EN-13162:2002 składają się z warstwy mineralnej
ułożonej na prostokątnej osnowie z welonu szklanego, tektury falistej lub papieru
bitumizowanego. Warstwę mineralną przymocowuje się do osnowy nićmi z włókien
szklanych, włókien łykowych lub cienkim drutem stalowym. Maty stosuje się do izolacji
powierzchni płaskich i cylindrycznych. Maty na osnowie z tektury lub papieru bitumicznego
0
można stosować w temperaturze do 100 C, maty na welonie szklanym w temperaturze do
250 0C.
Szkło piankowe
Czarne szkło piankowe wg PN-EN 13167:2003/A1:2005 produkuje się z ciekłej masy
szklarskiej z dodatkiem zmielonego węgla. Produkowane jest w postaci płyt.
Gęstość pozorna czarnego szkła piankowego nie jest większa niż 180 kg/m3, a nasiąkliwość
nie przekracza objętościowo 5%. Asortyment ten uzyskuje się przez spienienie szkła.
Białe szkło piankowe jest gorszym materiałem izolacyjnym w porównaniu ze szkłem
piankowym czarnym, głównie z powodu otwartych porów, które powodują jego znaczną
nasiąkliwość oraz obniżenie właściwości izolacyjnych.
Rys. 5. Płyty ze szkła piankowego [9] Rys. 6. Szkło piankowe czarne [9]
Ze względu na swoją zamkniętą strukturę komórkową oraz materiał, z jakiego jest
zbudowany, produkt z czarnego szkła piankowego ma wiele zalet, jest on:
- wodoszczelny - nie absorbuje i nie podciąga wilgoci,
- paroszczelny, jego komórki są hermetycznie zamknięte; nie ulega zawilgoceniu i za-
stępuje izolację paroszczelną,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
- całkowicie niepalny - klasa A1 - nie rozprzestrzenia ognia w czasie pożaru, nie wydziela
żadnych toksycznych gazów,
- o dużej wytrzymałości na ściskanie - nie ulega odkształceniom, możliwy do izolowania
powierzchni będących pod dużym obciążeniem,
- zachowuje wymiary zewnętrzne, jest niekurczliwy, nie pęcznieje, nie ulega deformacji,
nie zanika; gwarantuje zachowanie parametrów ochrony cieplnej przez 40-50 lat;
odporny na działanie bakterii, szkodników i gryzoni - nie ma części organicznych, nadaje
się do izolacji elementów budowli w kontakcie z gruntem,
- odporny na działanie kwasów i rozpuszczalników - nie ulega zniszczeniu pod wpływem
agresywnych środków chemicznych i niekorzystnych czynników atmosferycznych,
- całkowicie nietoksyczny - neutralny dla środowiska,
- łatwy w obróbce - daje się łatwo obrabiać i wbudowywać, gwarantuje szybki postęp prac,
proste wbudowywanie, nie występuje zagrożenie uszkodzenia warstwy termoizolacji
w trakcie wbudowywania ich przez pracowników chodzących po świeżo ułożonych
płytach.
Szkło piankowe znajduje zastosowanie jako materiał do izolacji fundamentów, podłóg,
stropów i stropodachów, czasem jako samodzielna ściana działowa a nawet przegroda
ogniowa.
Perlit
Perlit to granulat lawy wulkanicznej.
Perlit ekspandowany wg PN-EN-13169:2003/A1: 2005 jest chemicznie obojętny,
niepalny, niehigroskopijny i ma stałą objętość.
Cechuje się odpornością na mróz, wilgoć i różnego rodzaju szkodniki, a ponadto ma
doskonałe własności cieplnoizolacyjne i dz
więkoizolacyjne. Wysoka porowatość, zdolności
sorpcyjne i wszystkie w/w własności, w połączeniu z niską masą objętościową przy
relatywnie niskiej cenie czynią perlit materiałem bardzo atrakcyjnym dla budownictwa.
Perlit można wykorzystać m.in. w produkcji perlitobetonów, które można stosować do
ocieplania posadzek, podłóg, stropów, wypełniania ścian, sufitów, dachów itp. Jako
uzupełnienie (substytut) styropianu w posadzkach i stropach, jako uzupełnienie klasycznych
materiałów izolacyjnych, albo materiał podstawowy. Na bazie perlitu wyrabia się także tynki
oraz zaprawy ciepłochronne.
Płyty gipsowo-kartonowe (s  k)
Płyty gipsowo-kartonowe (płyty g-k) powstają na skutek połączenia rdzenia gipsowego
z okładzinami z kartonu. W płytach g-k gips skutecznie przejmuje naprężenia ściskające,
natomiast jego wytrzymałość na rozciąganie jest kilkakrotnie mniejsza niż wytrzymałość na
ściskanie.
Rolą kartonu jest przejmowanie naprężeń rozciągających. Powstały w ten sposób ustrój
pracuje podobnie do żelbetu, w którym beton (gips) przejmuje ściskanie a pręty zbrojenia
(karton) rozciąganie.
Surowce do produkcji:
Gips jest tworzywem o porowatej strukturze i wysokim podciąganiu kapilarnym wody.
Od dawna jest znana i ceniona zdolność gipsu do regulacji wilgotności względnej powietrza
w pomieszczeniu. Zdolność ta wynika ze wspomnianej chłonności wody oraz unikalnej wśród
materiałów budowlanych zdolności szybkiego wysychania przez odparowanie. Inną cechą
gipsu jest zdolność utrzymywania w czasie pożaru temperatury powierzchni ścian około
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
120 0C, aż do momentu odparowania całej, krystalicznie związanej wody. Cecha ta
wykorzystywana jest przy budowie zabezpieczeń ogniowych z wykorzystaniem płyt g-k.
Karton stanowi warstwę okładzinową na powierzchni płyty g-k. Zadaniem jego jest
przejmowanie naprężeń rozciągających powstałych przy zginaniu płyty. Karton jest
produkowany w formie wstęgi wyciąganej z pulpy celulozowej. Ze względu na metodę
produkcji ilość włókienek celulozy równoległych do długości wstęgi jest zdecydowanie
większa aniżeli w innych kierunkach. Karton pokrywa obydwie strony płyty oraz dwie
krawędzie podłużne, natomiast krawędzie poprzeczne nie są obłożone kartonem.
Dodatki
W czasie produkcji płyt gipsowo-kartonowych stosuje się szereg dodatków do gipsu,
które decydują o cechach płyt gotowych. Dla zwiększenia odporności płyt na działanie ognia
dodawane jest cięte włókno szklane. Aby umożliwić stosowanie płyt w pomieszczeniach
o okresowo podwyższonej wilgotności do rdzenia dodaje się środki hydrofobowe
zmniejszające nasiąkliwość.
Rodzaje płyt
GKB - płyta standardowa do stosowania w pomieszczeniach o wilgotności względnej
powietrza nie większej niż 70% (karton ma kolor biały lub jasno-szary a na lewej stronie jest
niebieski).
GKBI - płyta impregnowana o podwyższonej odporności na działanie wilgoci, którą
można stosować w pomieszczeniach, w których wilgotność względna powietrza okresowo
przekracza 70%, a nie jest wyższa niż 85% (okres podwyższonej wilgotności w ciągu doby
nie powinien przekraczać 10 godzin). Płyta ta ma ograniczoną nasiąkliwość do 10%, poprzez
dodanie środków hydrofobowych do rdzenia gipsowego (karton od strony licowej ma kolor
zielony, a napis na lewej stronie jest niebieski).
GKF - płyta ognioochronna przeznaczona do budowania przegród ogniowych. Posiada
dodatek odcinków włókna szklanego w rdzeniu gipsowym. Przewidziana do stosowania w
pomieszczeniach o wilgotności względnej powietrza nie większej niż 70% (karton biały lub
szary, napis czerwony).
GKFI - płyta ognioodporna i impregnowana, łączy w sobie cechy płyt GKF i GKBI
(karton zielony, napis czerwony).
Odmiany krawędzi płyt gipsowo-kartonowych.
Podłużne krawędzie płyt obłożone kartonem mogą być kształtowane w zależności od
przeznaczenia, sposobu spoinowania i preferencji. Norma PN-B-79405:1997 przewiduje
następujące rodzaje krawędzi:
- KP  płyty o krawędzi prostej przeznaczone do układania na styk bez szpachlowania ich
połączeń.
- KS  płyty o krawędzi spłaszczonej przystosowane są do ukrycia styków pomiędzy
płatami, wymagają stosowania systemowych mas szpachlowych oraz taśmy zbrojącej
spoinę.
- KPOS  płyty o krawędzi półokrągłej i spłaszczonej przystosowane do ukrycia styków
pomiędzy płatami, mogą być spoinowane systemowymi masami szpachlowymi wraz
z taśmą zbrojącą spoinę lub specjalnymi, systemowymi masami szpachlowymi
uszlachetnionymi włóknami bez stosowania taśmy.
Styropian
Styropian, wg PN:EN 13163:2004 stanowi bardzo uniwersalny materiał do izolacji
akustycznej. Powstaje na skutek łączenia granulek polistyrenu w podwyższonej temperaturze,
pod działaniem wysokiego ciśnienia. Stosuje się go do izolacji ścian, stropodachów
wentylowanych i pełnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Produkowany jest w dwóch odmianach: jako zwykły i samogasnący.
W budownictwie używa się wyłącznie styropianu samogasnącego, oznaczonego jako FS.
Trwałość styropianu jest określana na ok. 60 lat
a) b)
Rys. 7. Styropian;
a) widok makroskopowy,
b) płyty styropianowe [9]
W handlu spotyka się dwa rodzaje styropianu: ekspandowany i ekstrudowany.
Tradycyjny styropian to tak zwany polistyren ekspandowany.
Oprócz niego produkowany jest jeszcze polistyren ekstrudowany. Ma on lepszą
izolacyjność termiczną, jest twardszy, mniej nasiąkliwy, ale ma też wyższą cenę.
Produkowany jest w różnych kolorach - najczęściej w niebieskim, zielonym oraz
różowym. Polistyren ekstrudowany polecany jest do izolowania miejsc narażonych na silne
obciążenia - dachów odwróconych, podłóg w garażach, fundamentów, podłóg na gruncie.
Styropian jest odporny na wilgoć  jego nasiąkliwość wynosi poniżej 2%. Nie pochłania
wody, dlatego w przypadku styropianu nie powstaje zjawisko podciągania kapilarnego
wilgoci. Dzięki niewielkiemu ciężarowi jest łatwy do stosowania przy wykonywaniu izolacji.
Styropian budowlany dostępny jest w postaci płyt, profili i kształtek oraz bloków.
Wykorzystuje się go do izolacji akustycznej podłóg, ścian, stropów i stropodachów.
Nie wolno łączyć styropianu z papą, lepikiem, impregnatem do drewna i innymi
materiałami zawierającymi rozpuszczalniki organiczne, bowiem pod ich wpływem ulega
zniszczeniu.
0
Styropian nie jest również odporny na działanie temperatur wyższych niż 80 C, nie
powinien też być wystawiony na długotrwałe działanie słońca, ponieważ pod wpływem
promieni UV jego powierzchnia ulega degradacji.
Pianka poliuretanowa
Wykonuje się z niej bezspoinowe izolacje natryskowe według PN-EN-448/2005.
Polecana jest szczególnie do robienia izolacji cieplnej na dachach i stropach. Pianka dobrze
wypełnia izolowaną powierzchnię i jednocześnie wyrównuje wszelkie krzywizny lub ubytki
w podłożu. Można ją nanosić na blachę, papę, beton i drewno. Taka warstwa termoizolacyjna
jest lekka (około 2 kg/m2) i odporna na wodę. Pokryty pianką dach płaski wystarczy
pomalować farbą zawierającą filtr UV i nie wymaga on już żadnego dalszego
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
zabezpieczania. Piankę poliuretanową trzeba nanosić odpowiednim sprzętem. W izolacji
akustycznej stosujemy piankę w postaci bloków i płyt.
Bloki i płyty ze sztywnej pianki poliuretanowej PUR wg PN-B-23117:1998 mają
strukturę porowatą i 90% komórek zamkniętych.
W zależności od środków obniżających palność, bloki i płyty PUR dzieli się na dwa
rodzaje:
Z  zwykłe (łatwopalne),bez środków obniżających palność,
S  samogasnące, zawierające środki obniżające palność.
Barwa tych wyrobów jest od żółtokremowej do jasnobrązowej. Piankę stosuje się przede
wszystkim do izolacji ścian zewnętrznych, dachów i podłóg oraz instalacji cieplnych
i wodnych
Płyty pilśniowe
Surowcem do wyrobu płyt pilśniowych wg PN-EN 622-1/2000 jest rozwłókniona masa
drewna pochodząca ze ścinków i odpadów drewna. Płyty te wytwarza się z niej w procesie
równoczesnego sklejania i sprasowania. Znajdują zastosowanie w izolacji cieplnej
i akustycznej ścian, dachów i podłóg. Są odporne na działanie grzybów, insektów oraz
korozję biologiczną. Są jednak bardzo wrażliwe na wilgoć.
Zależnie od stopnia sprasowania rozróżnia się trzy typy płyt:
- miękkie (porowate), stosowane jako izolacje akustyczne i cieplne,
- twarde,
- bardzo twarde.
Rys. 8. Płyty pilśniowe [8]
Płyty pilśniowe porowate wyrabia się je z drewna spilśnionego poddanego obróbce
termicznej, gęstość pozorna płyt wynosi do 350 kg/m3, nasiąkliwość wagowa od 30 do 80%.
Płyty pilśniowe porowate bitumowane produkowane są z rozwłóknionego drewna
i nasycone asfaltem. W zależności od stopnia nasycenia asfaltem płyty dzieli się na trzy
rodzaje:
- B  5 od 4 do 8% asfaltu,
- B  10 od 8 do 15% asfaltu,
- B  20 od 15 do 23% asfaltu.
Płyty pilśniowe porowate bitumowane są cięższe od płyt porowatych zwykłych
o ok. 25%, dobrze radzą sobie z wilgocią. Ich nasiąkliwość, w porównaniu z płytami
zwykłymi, jest o około 30-45% mniejsza. Dlatego też warto je stosować na przykład pod
wylewki betonowe. Ich grubość wynosi od 1,5 do 10 cm. Brzegi mają gładkie lub
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
wyprofilowane tak, że można je łączyć na pióro i wpust. Polecane są do izolowania ścian,
stropów i dachów.
Płyty porowate dz
więkochłonne. Produkuje się je z płyt pilśniowych miękkich w postaci
kwadratów 30 x 30 cm, grubości 12,5 mm, perforowanych lub narzynanych (rys.9).
Powierzchnia jest pokryta ścierem drzewnym bielonym. Gęstość pozorna płyt wynosi poniżej
400 kg/m3, a wilgotność do 9%.
Rys. 9. Porowate płytki pilśniowe: a) narzynane, b) perforowane. [5, s. 114]
W sprzedaży są nie tylko płyty jednowarstwowe, ale także te klejone z dwóch, lub kilku
płyt. W takich kanapkach łączone są płyty o różnych właściwościach, np. twarde
i porowate. Porowata płyta zapewnia dobrą izolacyjność, twarda - chroni ją przed
uszkodzeniem.
Wyroby z trzciny pospolitej
Płyty budowlane z trzciny pospolitej produkuje się z wysuszonych z
dz
beł trzciny,
sprasowanych i powiązanych w płyty drutem ocynkowanym. Są lekkie i mają właściwości
izolacyjne termiczne i akustyczne. Są trwałe w warunkach całkowicie suchych.
W porównanie z innymi podobnymi materiałami pochodzenia organicznego odznaczają się
większą odpornością na zagrzybienie i niszczącą działalność ognia.
Gęstość pozorna wynosi od 180 do 220 kg/m3. Produkuje się płyty o długości 200,
szerokości 150 i grubości 3,5; 5 i 7 cm.
Płyty budowlane z trzciny stosuje się do ocieplania ścian, stropów oraz do wypełniania
konstrukcji ścian i więz
by dachowej. Służą również do wykonania izolacji dz
więkochłonnej.
Barwa płyty powinna być jasnożółta aż do ciemnożółtej. Ciemny brunatny kolor świadczy
o użyciu do produkcji płyt trzciny o niskiej jakości. Niedopuszczalne są pęknięcia,
nadłamania lub zwichrowania płyt. Brzegi nie mogą być postrzępione lub powyrywane. Płyty
powinny być suche nie mogą wydzielać zapachu pleśni lub grzybów.
Maty trzcinowe stanowią pojedynczą warstwę z
dz
beł trzciny ułożonych obok siebie
i powiązanych ocynkowanym drutem stalowym. Właściwości mat są zbliżone do właściwości
płyt trzcinowych. Rozróżnia się maty trzcinowe podtynkowe o zawartości od 40 do 50 i od 60
do 80 z
dz
beł na 1 mb oraz maty trzcinowe izolacyjne: półścisłe  90 z
dz
beł/mb i ścisłe  120
z
dz
beł/mb.
Maty podtynkowe, produkuje się w rolkach 10 i 20 m i stosuje się jako warstwę
podtynkową, która ma zwiększyć przyczepność zaprawy do ścian i stropów drewnianych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Maty trzcinowe izolacyjne wytwarza się o wymiarach 200 x 1000 cm i grubości od 5 do
9 mm. Stosuje się jako izolację akustyczną podłóg w stropach międzypiętrowych, po ułożeniu
dwóch mat na krzyż.
Płyty cementowo-wiórowe
Płyty cementowo-wiórowe wg PN-EN 634-2/2000 produkuje się z wełny drzew
iglastych, którą poddaje się mineralizacji, następnie miesza z cementem portlandzkim klasy
32,5, formuje i prasuje. Płyty cementowo-wiórowe mogą być dostarczane na budowę
w okresie letnim po upływie co najmniej 3 tygodni od dnia wyprodukowania, a w okresach
chłodniejszych najwcześniej po 4 tygodniach, ze względu na duży skurcz płyt w pierwszym
miesiącu (znacznie większy niż zapraw i betonów).
Płyty cementowo-wiórowe, jako warstwa izolacji pod tynkiem, nie mogą być stosowana
wcześniej niż po upływie 6 tygodni od chwili wyprodukowania. Płyty cementowo-wiórowe
mają gęstość pozorną 100 kg/m3, są niepalne, ulegają jedynie zwęgleniu podczas palenia. Są
odporne na działanie wilgoci. Odznaczają się łatwością obróbki; można je ciąć, piłować
i przybijać. Stosuje się je do izolacji dz
więkowej i cieplnej ścian, stropów i dachów,
a ponadto jako warstwy posadzki w celu tłumienia dz
więków wywołanych uderzeniami. Ze
względu na dobrą przyczepność nadają się do bezpośredniego tynkowania.
Rozróżnia się dwa rodzaje płyt wiórowo-cementowych:
- konstrukcyjne o zwiększonej wytrzymałości, lecz o gorszych właściwościach
izolacyjnych,
- izolacyjne o niższej wytrzymałości i lepszych właściwościach ciepłochronnych
i dz
więkochłonnych.
Płyty wytwarza się w wymiarach:
- konstrukcyjne, 200 x 50 cm i grubości 3, 5 i 7 cm,
- izolacyjne, 100 x 50 cm i grubości 3, 5 i 7 cm .
Płyty wiórowo-cementowe nie mogą być popękane, nadłamane lub wyszczerbione.
Krawędzie powinny być ostre, proste, bez wyszczerbień. Wystające z płyty wióry powinny
być przycięte.
Wyroby z korka naturalnego
Korę dębu korkowego pozyskuje się z żyjących drzew. Zdjętą korę sortuje się,
a następnie gotuje od 60 do 70 minut, by usunąć zarośla, mchy, owady, soki roślinne oraz
kwas taninowy. Proces ten pozwala także na wyprostowanie kory. Potem korę się suszy
i przetwarza na różne wyroby. Pozostałe odpady służą jako surowiec do produkcji
aglomeratów korkowych oraz płyt z korka ekspandowego wg PN-EN 672:2002 i PN-EN
12104:2002.
Produkuje się z nich także sprasowane płyty izolacyjne, parkiety i boazerie, a także
przekładki antywibracyjne stosowane w budownictwie. Wyroby te charakteryzują się
dobrymi właściwościami akustycznymi, tj. dobrze tłumią dz
więki. Jako lepiszcze stosuje się
w nich żywice syntetyczne. Bloki odpadów korka po sprasowaniu pod ciśnieniem 7 MPa,
w temperaturze od 200 do 220 oC tnie się na płyty różnej wielkości.
Najczęściej są to płytki o wymiarach od 30 x 30 do 50 x 50 cm i grubości od 0,5 do
1,2 cm. Powierzchnie licowe płytek mogą być polerowane, woskowane, lakierowane lub
pokryte warstwą winylu.
Gęstość pozorna korka wynosi od 190 do 250 kg/m3. Wyroby te nie ulegają zniszczenu
w wodzie (są higroskopijne). Izolacyjność akustyczna jest najlepsza w przedziale
częstotliwości od 100 do 400 Hz i wynosi około 80 dB.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Ekofiber
Są to luz
ne włókna celulozowe pozyskiwane w procesie przetwarzania makulatury. Przed
gniciem zabezpiecza je impregnat, którym są nasączane. Jest to materiał trudnopalny
i nierozprzestrzeniający ognia.
W kontakcie z ogniem nie płonie tylko się zwęgla. Nie wydziela przy tym substancji
trujących. Ekofiber nadaje się do izolowania termicznego i akustycznego przestrzeni
trudnodostępnych, w których nie da się poprawnie ułożyć tradycyjnych materiałów
izolacyjnych, na przykład płyt wełnianych lub styropianowych. Włókna celulozowe są
wdmuchiwane na strop lub między elementy konstrukcyjne za pomocą specjalnej
maszyny. Mogą być aplikowane na sucho lub po zwilżeniu wodą.
Ekofiber jest też używany jako izolacja akustyczna w ścianach działowych o konstrukcji
szkieletowej. Wdmuchiwany jest wówczas do środka ściany, między dwie płyty gipsowo-
kartonowe, gipsowo-włóknowe lub płyty OSB. Sprzedawany jest w piętnastokilogramowych
workach. Włókna celulozowe sprzedawane są również w formie elastycznych i łatwych
w obróbce płyt.
a) b)
Rys. 10. Ekofiber; a) układany na mokro, b) układany na sucho. [9]
Płyty z materiałów pochodzenia roślinnego
Płyty izolacyjne można produkować także z włókna lnianego. Jest to materiał
stosunkowo tani w pozyskiwaniu i w pełni ekologiczny. Włókna łączy się ze skrobią
ziemniaczaną, służącą jako lepiszcze i sprasowuje. Tak powstałe płyty są dobrym izolatorem
akustycznym i termicznym. Nie hamują przepływu pary wodnej gromadzącej się wewnątrz
ogrzewanych pomieszczeń. Włókna lniane są jednak łatwopalne i by płyty takie zostały
dopuszczone do stosowania w budownictwie muszą być zabezpieczone impregnatami
ogniochronnymi. Materiał ten nie jest odporny na działanie insektów i gryzoni.
Materiałem termoizolacyjnym są też płyty z konopi. Produkt ten jest szczególnie
popularny w Stanach Zjednoczonych. U nas hodowla konopi jest utrudniona. Dzieje się tak,
z powodu dużego podobieństwa konopi tradycyjnych do konopi indyjskich, będących
narkotykiem. Płyty konopne mają właściwości podobne do płyt z włókien lnianych.
Odznaczają się jednak gorszą odpornością na zawilgocenie.
Maty i płyty produkuje się także z włókien kokosowych. Są one wytrzymałe, sprężyste,
odporne na działanie ognia i nie zawierają żadnych chemicznych domieszek. Mają grubość od
1 do 4 cm i gęstość 85-125 kg/m3, służą głównie do wykonywania izolacji akustycznej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Wełna naturalna
Zwykła wełna owcza także może być materiałem izolacyjnym stosowanym
w budownictwie. Produkowane są z niej maty laminowane jednostronnie włókniną lub folią
aluminiową i strzępki wełniane do wykonywania izolacji wdmuchiwanych. Wełna
charakteryzuje się dobrą izolacyjnością termiczną i akustyczną. Jest trwała i świetnie reguluje
poziom wilgotności powietrza w pomieszczeniach. Pochłania nadmiar wilgoci i oddaje go,
gdy robi się sucho. Nie pyli w trakcie cięcia i nie stanowi pokarmu dla gryzoni. Nie jest
jednak odporna na trwałe zawilgocenie. Materiał taki polecany jest do ocieplania poddaszy
użytkowych.
Rys. 11. Mata z wełny naturalnej [9]
Właściwości materiałów stosowanych w izolacjach przeciwdrganiowych zostały opisane
w jednostce modułowej 713[08].Z4.03 w rozdziale 4.3 Właściwości materiałów stosowanych
w izolacjach przeciwdrganiowych.
4.2.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jak można podzielić materiały do izolacji akustycznej ze względu na pochodzenie?
2. Jakie znasz materiały izolacyjne pochodzenia organicznego?
3. Jakie znasz materiały izolacyjne pochodzenia mineralnego?
4. Jakie znasz izolacyjne materiały syntetyczne?
5. Jakie są właściwości i zastosowanie wełny mineralnej i szklanej?
6. Jakie są zalety produktów z wełny mineralnej?
7. Jakimi cechami charakteryzuje się szkło piankowe?
8. Gdzie możemy stosować wyroby ze szkła piankowego?
9. Co to są perlitobetony i gdzie je stosujemy?
10. Z jakich surowców produkuje się płyty gipsowo-kartonowe?
11. Jakie znasz rodzaje płyt gipsowo-kartonowych?
12. Jakich elementów konstrukcyjnych budynku możemy izolować poprzez zastosowanie
styropianu?
13. Jakimi cechami charakteryzuje się styropian?
14. Z jakimi materiałami budowlanymi nie można łączyć styropianu?
15. Gdzie stosujemy izolacje z pianki poliuretanowej?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
16. Jakie znasz typy płyt pilśniowych ze względu na stopień sprasowania?
17. Z czego produkowane są płyty porowate dz
więkochłonne?
18. Gdzie możemy zastosować płyty budowlane z trzciny?
19. Jakie rodzaje płyt cementowo-wiórowych rozróżniamy?
20. Jakie wyroby produkuje się z korka naturalnego?
21. Z czego wytwarzany jest Ekofiber?
22. Z jakich roślin można produkować płyty do izolacji?
23. Jakimi cechami charakteryzuje się wełna naturalna stosowana do izolacji?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie opisu zawierającego krótką charakterystykę, określ:
- rodzaj materiału,
- zakres stosowania,
- postać, w jakiej jest dostarczana na budowę,
- właściwości materiału.
Wskaż próbkę materiału wybierając spośród przedstawionych Ci próbek materiałów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania zadania  ćwiczenia  plan zapisać w zeszycie,
3) przeczytać opis zawierający charakterystykę techniczną zadanego materiału izolacyjnego,
4) określić nazwę materiału izolacyjnego,
5) wybrać próbki ilustrujące opisany materiał izolacyjny,
6) sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia w zeszycie,
7) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
8) zaprezentować efekty swojej pracy,
9) dokonać samooceny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- stół warsztatowy,
- charakterystyki techniczne materiałów izolacyjnych,
- próbki materiałów izolacyjnych produkowanych i dostarczanych na budowę:
- w rolach,
albo w postaci
- miękkich i półsztywnych mat izolacyjnych,
- sztywnych płyt izolacyjnych,
- płyt wielowarstwowych,
- przybory do pisania i zeszyt.
Załącznik nr 1
Charakterystyka techniczna materiału izolacyjnego
Stanowi bardzo uniwersalny materiał do izolacji (termicznej) akustycznej, powstaje na skutek
łączenia granulek polistyrenu w podwyższonej temperaturze pod działaniem wysokiego
ciśnienia. Stosuje się go do izolacji ścian, stropodachów wentylowanych i pełnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Ćwiczenie 2
Na podstawie opisu zawierającego krótką charakterystykę, określ:
- rodzaj materiału,
- zakres stosowania,
- postać w jakiej jest dostarczany na budowę,
- właściwości materiału.
Wskaż próbkę materiału wybierając spośród przedstawionych Ci próbek materiałów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeczytać opis zawierający charakterystykę techniczną zadanego materiału izolacyjnego,
2) określić nazwę materiału izolacyjnego,
3) wybrać próbki ilustrujące opisany materiał izolacyjny,
4) podzielić je na konstrukcyjne i izolacyjne,
5) opisać czym się one różnią,
6) sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia w zeszycie,
7) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
8) zaprezentować efekty swojej pracy,
9) dokonać samooceny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- stół warsztatowy,
- charakterystyki techniczne materiałów izolacyjnych,
- próbki materiałów izolacyjnych produkowanych i dostarczanych na budowę:
- w rolach,
albo w postaci:
- miękkich i półsztywnych mat izolacyjnych,
- sztywnych płyt izolacyjnych,
- płyt zakładkowych,
- płyt wielowarstwowych.
Załącznik nr 2
Charakterystyka techniczna materiału izolacyjnego
Elementy produkuje się z wełny drzew iglastych, którą poddaje się mineralizacji, następnie
miesza z cementem portlandzkim klasy 32,5, formuje i prasuje. Płyty mogą być dostarczane
na budowę w okresie letnim po upływie co najmniej 3 tygodni od dnia wyprodukowania,
a w okresach chłodniejszych najwcześniej po 4 tygodniach, ze względu na duży skurcz płyt
w pierwszym miesiącu (znacznie większy niż zapraw i betonów).
Ćwiczenie 3
Na podstawie opisu zawierającego krótką charakterystykę, określ :
- rodzaj materiału,
- zakres stosowania,
- postać w jakiej jest dostarczany na budowę,
- cechy charakterystyczne materiału.
Wskaż próbkę materiału wybierając spośród przedstawionych Ci próbek materiałów.
Sposób wykonania ćwiczenia
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zaplanować przebieg wykonania zadania,
2) przeczytać opis zawierający charakterystykę techniczną zadanego materiału izolacyjnego,
3) określić nazwę materiału izolacyjnego,
4) wybrać próbki ilustrujące opisany materiał izolacyjny,
5) podzielić wyroby na te, które mogą być stosowane tylko do wykonania izolacji
akustycznej oraz opisać, czym się one charakteryzują,
6) sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia w zeszycie,
7) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
8) zaprezentować efekty swojej pracy,
9) dokonać samooceny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- stół warsztatowy,
- charakterystyki techniczne materiałów izolacyjnych,
- próbki materiałów izolacyjnych produkowanych i dostarczanych na budowę:
- w rolach,
albo w postaci:
- miękkich i półsztywnych mat izolacyjnych,
- sztywnych płyt izolacyjnych,
- płyt zakładkowych,
- płyt wielowarstwowych,
- zeszyt i przybory piśmiennicze.
Załącznik nr 3
Charakterystyka techniczna materiału izolacyjnego
Surowcem do wyrobu jest rozwłókniona masa drewna pochodząca ze ścinków i odpadów
drewna. Płyty te wytwarza się z niej w procesie równoczesnego sklejania i sprasowania.
Zależnie od stopnia sprasowania rozróżnia się trzy typy płyt: miękkie (porowate), stosowane
jako izolacje akustyczne i cieplne, twarde, bardzo twarde
Ćwiczenie 4
Z przedstawionych próbek materiałów budowlanych wybierz materiały pochodzenia
organicznego stosowane w izolacjach akustycznych.
Następnie wypisz cechy, które pozwoliły Ci wybrać materiały pochodzenia organicznego.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zaplanować przebieg wykonania zadania,
2) przypomnieć podział materiałów izolacyjnych ze względu na pochodzenie,
3) wybrać próbki 2 materiałów izolacyjnych pochodzenia organicznego,
4) wypisać cechy charakterystyczne i właściwości wybranych materiałów,
5) sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia w zeszycie,
6) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
7) zaprezentować efekty swojej pracy,
8) dokonać samooceny pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Wyposażenie stanowiska pracy:
- próbki półfabrykatów z wełny mineralnej:
- płyty z wełny.
- próbki materiałów ze styropianu:
- próbki płyt cementowo-wiórowych.
- próbki płyt gipsowo-kartonowych.
- próbki materiałów drewnopochodnych:
- sklejka,
- płyty wiórowe,
- płyty stolarskie,
- płyty pilśniowe,
- płyty OSB,
- charakterystyki materiałów:
- styropian,
- płyty cementowo-wiórowe,
- wata szklana,
- płyty pilśniowe,
- próbki innych materiałów budowlanych:
- papa,
- lepik,
- kształtki szklane,
- wyroby gazobetonowe,
- drewno,
- zeszyt przedmiotowy i przybory piśmiennicze.
Ćwiczenie 5
Wykonaj izolację akustyczną ściany o wymiarach 4,50 x 3,30m z płytek pilśniowych
porowatych.
Oblicz ilość potrzebnych płytek, jeżeli mają one wymiar 30cm x 30cm.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania zadania  ćwiczenia,
3) obliczyć ilość płytek potrzebną do położenia 1 m2 izolacji,
4) obliczyć powierzchnię ściany na którą należy położyć warstwę izolacji akustycznej
z płytek pilśniowych porowatych,
5) obliczyć ilość płytek potrzebnych do wykonania izolacji akustycznej ściany zwiększając
ich ilość o 10%,
6) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, napisać z czym miałeś największe trudności,
7) zaprezentować efekty swojej pracy,
8) dokonać samooceny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- płytki pilśniowe porowate,
- materiały izolacyjne,
- narzędzia i sprzęt pomiarowy,
- kalkulator,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
- literatura,
- tablice matematyczne,
- katalog nakładów rzeczowych.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) dokonać podziału materiałów do izolacji akustycznych ze
względu na pochodzenie?
2) wymienić materiały stosowane do izolacji akustycznej
pochodzenia organicznego?
3) wymienić materiały stosowane do izolacji akustycznej
pochodzenia mineralnego?
4) wymienić materiały syntetyczne do izolacji akustycznej?
5) scharakteryzować wełnę mineralną i szklaną, opisać jej
właściwości i zastosowanie?
6) scharakteryzować styropian, opisać jego właściwości
i zastosowanie?
7) scharakteryzować szkło piankowe, opisać jego właściwości
i zastosowanie?
8) scharakteryzować płyty pilśniowe, opisać ich właściwości
i zastosowanie?
9) scharakteryzować wyroby z trzciny pospolitej, opisać ich
właściwości i zastosowanie?
10) scharakteryzować płyty gipsowo-kartonowe, opisać ich
właściwości i zastosowanie?
11) scharakteryzować płyty cementowo-wiórowe, opisać ich
właściwości i zastosowanie?
12) scharakteryzować piankę poliuretanową, opisać jej
właściwości i zastosowanie?
13) scharakteryzować wyroby z korka naturalnego, opisać ich
właściwości i zastosowanie?
14) scharakteryzować ekofiber, opisać jego właściwości
i zastosowanie?
15) scharakteryzować perlit, opisać jego właściwości
i zastosowanie?
16) scharakteryzować płyty izolacyjne pochodzenia roślinnego,
opisać ich właściwości i zastosowanie?
17) scharakteryzować wełnę naturalną, opisać jej właściwości
i zastosowanie?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
4.3. Obróbka materiałów izolacyjnych
4.3.1. Materiał nauczania
Przed przystąpieniem do montażu izolacji, jeżeli wymiary handlowe nie odpowiadają
wymiarom montowanego materiału izolacyjnego, zachodzi konieczność skorygowania jego
wymiarów.
Płyty gipsowo-kartonowe
Przycinanie wzdłuż linii prostej (rys. 12.) wykonuje się przez jednostronne nacięcie płyty
(od strony licowej) nożem monterskim, a następnie przełamanie rdzenia gipsowego (rys. 13.)
i przecięcie kartonu po drugiej stronie płyty (rys.14.). Jeżeli występuje konieczność
przecinania wzdłuż dwóch odcinków prostych wzajemnie prostopadłych, należy najpierw
przeciąć jeden odcinek specjalną piłą płatnicą (rys.15.), a drugi odciąć nożem. Krawędzie
przyciętej płyty należy zukosować nożem monterskim lub specjalnym strugiem (rys. 16.) pod
katem 22,50 na głębokość od 50 do 75% grubości płyty. Dopuszczalne jest zamiast
zukosowania krawędzi - zerwanie na ich brzegach pasków kartonu (rys. 17.) szerokości
ok. 2 cm.
Rys. 12. Przycinanie płyty wzdłuż linii prostej [4, s. 111] Rys. 13. Przełamanie rdzenia gipsowego [4, s. 111]
Rys. 14. Przecięcie kartonu po drugiej Rys. 15. Przecięcie piłą płatnicą [4, s. 110]
stronie płyty [4, s. 111]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Rys. 16. Ukosowanie krawędzi [4, s. 111] Rys. 17. Zerwanie na krawędzi warstwy kartonu [4, s. 111]
Rys. 18. Wycięcie otworu piłą otwornicą [4, s. 111] Rys. 19. Wycięcie otworu wyrzynarką [4, s. 110]
Jeżeli potrzebne są otwory w płycie o większej średnicy, należy płytę w odpowiednich
miejscach przewiercić za pomocą wiertła i wyciąć otwory piłą otwornicą (rys 18.) lub
wyrzynarką (rys 19). Otwory na gniazdka wtykowe i wyłączniki światła można wyciąć za
pomocą nasadki wyrzynarki osadzonej w wiertarce elektrycznej (rys. 20).
Rys. 20. Wycięcie otworu nasadką w wiertarce [4, s. 110]
Wełna mineralna (skalna i szklana).
Przycina się ręcznie ostrym nożem z długim ostrzem. Należy pamiętać o prostym
przycinaniu krawędzi wełny  pomocna w tym będzie szeroka deska. Podczas wykonywania
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
prac z wełną mineralną wymagany jest specjalny ubiór ochronny zabezpieczający przed
wbijaniem się odłamków włókien w skórę. Jeżeli materiał izolacyjny dostarczany jest
w rolach to wymaganą szerokość roli niezbędną do pokrycia uzyskujemy przez przycięcie roli
za pomocą piły stolarskiej (rozpłatnicy).
Płyty pilśniowe typu MDF i HFH (płyty pilśniowe akustyczne)
Materiał ten można obrabiać prawie tak jak drewno lite, tzn. klejąc go i skrawając. Ze
względu na wysoką gęstość i zawartość żywic klejowych, ostrza narzędzi skrawających
szybko się tępią. Stąd należy używać przede wszystkim narzędzi, których ostrza pokryte są
spiekanymi węglikami (HM) lub polikrystalicznym diamentem (PKD).
Płyty wiórowe i wiórowo  cementowe
Odznaczają się łatwością obróbki; można je ciąć, piłować i przybijać. Powinno się
przecinać na dwóch kozłach (kobyłkach), ułatwiają one bowiem piłowanie, ponieważ
zapewniają stabilne ułożenie przecinanych elementów.
Styropian
Przy pracy ze styropianem nie są wymagane żadne środki ochrony typu rękawice, maski
pyłowe, ubrania ochronne, okulary ochronne. Do dokładnego przycinania i pasowania
wystarczy ręczna piła o drobnych zębach (płatnica). Przy użyciu noża można dociąć styropian
do dowolnego kształtu.
Rys. 21. Wyznaczenie linii cięcia [7, s. 6] Rys. 22. Cięcie styropianu. [7, s. 6]
4.3.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. W jaki sposób docinamy na wymiar wyroby z wełny mineralnej?
2. Jak należy chronić skórę przed kontaktem z wełną mineralną i dlaczego?
3. Jakie zasady obowiązują przy obróbce płyt pilśniowych, wiórowo-cementowych?
4. Jakich środków ochrony osobistej wymaga obróbka wyrobów ze styropianu wymaga
dodatkowych środków ochrony indywidualnej?
5. Z której strony płyty nacinamy karton w czasie obróbki płyt gipsowo-kartonowych?
6. W jaki sposób wykonujemy otwory o większych średnicach w płytach gipsowo-
kartonowych?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przygotuj do montażu element izolacji z wełny mineralnej, docinając go na zadany
wymiar, zgodnie z rysunkiem montażowym. Wykonując ćwiczenie należy pamiętać
o przestrzeganiu przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania zadania  ćwiczenia,
3) zapoznać się z rysunkiem montażowym,
4) nanieść wymiary z rysunku na materiał izolacyjny,
5) dociąć element zgodnie z wymiarami,
6) sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia w zeszycie,
7) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
8) zaprezentować efekty swojej pracy,
9) dokonać samooceny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- elementy półfabrykatów z wełny mineralnej w postaci płyt,
- dokumentacja budowlana,
- narzędzia i sprzęt do cięcia płyt z wełny mineralnej,
- przymiar,
- środki ochrony osobistej,
- apteczka,
- zeszyt przedmiotowy i materiały piśmiennicze.
Ćwiczenie 2
Przygotuj do montażu element izolacji z płyty pilśniowej, docinając go na zadany wymiar
zgodnie, z rysunkiem montażowym.
Wykonując ćwiczenie należy pamiętać o przestrzeganiu przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania zadania - ćwiczenia,
3) zapoznać się z rysunkiem montażowym,
4) nanieść wymiary z rysunku na materiał izolacyjny,
5) dociąć element zgodnie z wymiarami,
6) sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia w zeszycie,
7) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
8) zaprezentować efekty swojej pracy,
9) dokonać samooceny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- elementy półfabrykatów z płyt pilśniowych,
- dokumentacja budowlana, rysunki robocze,
- narzędzia i sprzęt do cięcia płyt pilśniowych,
- przymiar ,
- środki ochrony osobistej,
- apteczka,
- zeszyt przedmiotowy i materiały piśmiennicze.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Ćwiczenie 3
Przygotuj do montażu element z płyty gipsowo-kartonowej, docinając go na zadany
wymiar oraz wykonaj otwory na gniazdka wtykowe, zgodnie z rysunkiem montażowym.
Wykonując ćwiczenie należy pamiętać o przestrzeganiu przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania zadania  ćwiczenia,
3) zapoznać się z rysunkiem montażowym,
4) nanieść wymiary z rysunku na materiał izolacyjny,
5) nanieść na płytę położenie otworów na gniazdka,
6) dociąć element zgodnie z wymiarami,
7) wyciąć otwory,
8) sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia w zeszycie,
9) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
10) zaprezentować efekty swojej pracy,
11) dokonać samooceny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- płyty gipsowo-kartonowe,
- dokumentacja budowlana, rysunki robocze,
- narzędzia i sprzęt do cięcia płyt gipsowo-kartonowych,
- wiertarka z oprzyrządowaniem do wycinania otworów,
- przymiar liniowy,
- środki ochrony osobistej,
- apteczka,
- zeszyt przedmiotowy i materiały piśmiennicze.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) przygotować do montażu element z wełny mineralnej?
2) zabezpieczyć się (dobrać sprzęt ochrony osobistej) przy
obrabianiu materiałów z wełny mineralnej?
3) dokonać obróbki materiałów z płyt pilśniowych i wiórowo-
cementowych?
4) określić zasady obróbki wyrobów ze styropianu?
5) przygotować do montażu elementy z płyt gipsowych-
kartonowych?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
4.4. Zasady posługiwania się narzędziami i sprzętem
4.4.1. Materiał nauczania
Zagadnienie zostanie rozwinięte w jednostce modułowej 713[08].Z4.03 Wykonywanie
izolacji przeciwdrganiowych maszyn i urządzeń przemysłowych w rozdziale 4.2 Zasady
posługiwania się narzędziami i sprzętem podczas wykonywania izolacji przeciwdrganiowych
oraz w jednostce modułowej 713[08].Z4.04 Wykonywanie izolacji akustycznych obiektów
o podwyższonych wymaganiach akustycznych w rozdziale Zasady obsługi maszyn narzędzi
i sprzętu do wykonywania robót izolacyjnych.
Narzędzia, sprzęt i urządzenia to środki pracy o różnym stopniu skomplikowania,
którymi człowiek posługuje się w procesie pracy. Wyróżniamy narzędzia i urządzenia:
a) ręczne,
b) ręczne z napędem elektrycznym,
c) mechaniczne,
d) agregaty i maszyny.
Narzędzia do robót izolacyjnych i sprzęt pomiarowy
Przed rozpoczęciem robót należy dokonać wyboru narzędzi niezbędnych do wykonania
zadania.
Na podjęcie decyzji o wyborze powinny mieć wpływ:
a) rodzaj zadania,
b) wymagana jakość realizacji,
c) miejsce realizacji,
d) zastosowana technologia,
e) określony czas wykonania,
f) organizacja pracy.
Narzędzia i sprzęt przed użyciem trzeba sprawdzić, czy są sprawne, a po każdorazowym
użyciu należy konserwować.
Poziomnica murarska jest używana przez murarzy do kontroli poziomu i pionu
montowanego elementu (murowanego obiektu). Powinna mieć długość co najmniej 50cm
i być wyposażona w dwie libelle. Jedna z nich jest umieszczona równolegle do długości
pomiarowych  służy do poziomowania warstw muru (elementów) i przenoszenia poziomów
za pomocą tzw. ważnej linii. Libella umieszczona w poprzek poziomnicy jest używana do
sprawdzania pionowości.
a) b)
c)
Rys. 23. Poziomnica murarska w drewnianej oprawie:
a) widok ogólny,
b) libella prostokątna do pomiaru poziomu,
c) libella okrągła pomiaru pionu. [2, s. 45]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
Poziomnica służy do sprawdzenia poziomu ułożenia warstw elementów w murze (przy
wykorzystaniu libelli w prostokącie) oraz pionu (przy wykorzystaniu libelli w kółku).
a)
b)
Rys. 24. Zastosowanie poziomnicy: a) sprawdzenie
poziomego ułożenia bloczków,
b) płaszczyzna pochyła  pęcherzyk poza kreskami.
[8, s.45,46]
Drewniana miarka składana, tradycyjnie nazywana calówką, składa się podobnie jak
scyzoryk i wykonana jest z drewna, tworzywa sztucznego lub z metalu. Oczywiście nie ma na
niej podziałki calowej, a podziałka centymetrowa powinna być po obu stronach w czarnym
kolorze na jasnym tle. Calówka ma zwykle długość 1 lub 2 m i służy do dokonywania
pomiaru długości.
Rys. 25. Drewniana miarka składana. [2, s. 46]
Taśma miernicza zwijana służy do dokonania pomiaru długości większych odcinków. Jej
długość wynosi od 10 do 30 m.
Rys. 26.Taśma miernicza zwijana. [2, s. 46]
Sznur murarski jest nawinięty na szpulę z uchwytem. Jest to sznur konopny o średnicy
od 3 do 5 mm. Murarz wyznacza nim zewnętrzną krawędz
układanej warstwy elementów
muru. Sznur do wznoszonego muru mocuje się zwykłymi gwoz
dziami. Gwoz
dzie wbijane są
w spoinę pod kątem 45o.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
W celu wyznaczenie prostej linii wzdłuż krawędzi ściany, mocuje się w wyznaczonych
w narożach punktach sznur malarski z barwnikiem, naciąga go, następnie odbija jego ślad na
ścianie.
a) b)
Rys. 27. Mocowanie sznura murarskiego: a) sznur murarski, b) mocowanie sznura murarskiego. [2, s. 47]
Kątownik metalowy (murarski) to przyrząd do mierzenia kątów  do wyznaczania kata
prostego narożników murów i murów przenikających się pod kontem prostym oraz linii cięcia
elementów montażowych.
Rys. 28. Kątownik murarski. [2, s. 47]
Kielnia murarska jest przeznaczona do nakładania, rozprowadzania i ściągania zaprawy
murarskiej. Masa kielni wynosi ok. 300 g. Kielnia, odpowiednio położona na palcu
wskazującym, powinna być w stanie równowagi. Pierścień przy rękojeści powinien być
czysty, aby nie obcierał palca.
Rys . 29. Kielnia: a) rzut, b) sposób wyważenia rękojeści z łopatą. [2, s. 49]
Młotek murarski ma masę 500 g. Jedna strona młotka (rąb) służy do przecinania cegły
(skuwania naddatków), a druga (obuch) do wbijania gwoz
dzi, haków. Trzonek z drewna
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
jesionowego, gładki i oszlifowany jest osadzony w główce młotka za pomocą metalowego
klina.
Młotki z wyszczerbionym rąbem i zaokrąglonym obuchem należy wrzucić jako niezdatne
do użytku. Przed użyciem należy sprawdzić, czy trzonek jest prawidłowo osadzony. W czasie
pracy trzonek należy trzymać za część końcową, bo tylko w ten sposób główka młotka
wywiera pełną siłę uderzenia.
Rys. 30. Młotek murarski: a) rzut, b) sposób przecinania cegły.[2, s. 51]
Młotek gumowy służy do wyrównywania bloczków w murze, osadzania plastikowych
kołków w ścianie.
Rys. 31. Młotek gumowy. [2, s. 51]
Obcęgi służą nie tylko do wyciągania gwoz
dzi i do przecinania miękkich drutów. Jest to
narzędzie dość wielofunkcyjne, gdyż pozwala na przytrzymywanie, chwytanie i naciąganie
(napinanie).
Kute obcęgi ze stali narzędziowej są lepsze niż odlewane, których szczęki szybko się
tępią i wyłamują. Nawet najlepszymi obcęgami nie można jednak przecinać drutów
stalowych; wkrótce się wyszczerbią. Obcęgi nie zastąpią młotka i nie wytrzymują uderzeń
w szczęki w celu zmuszenia ich do wydajniejszej pracy.
Rys. 32. Obcęgi. [1, s. 13]
Szczypce uniwersalne płaskie (zwane w żargonie kombinerkami) nadają się dobrze do
przytrzymywania i chwytania, np. przy odkręcaniu śrub z uszkodzoną główką. Środkowe
ostrze pozwala na przecięcie miękkiego drutu, a nawet gwoz
dzia. Ostrze boczne służy do
cięcia twardych drutów. Od szczypiec uniwersalnych wymaga się dużej wytrzymałości.
Dlatego powinny być wykonane ze stali narzędziowej. Chromowane mają tę zaletę, że nie
rdzewieją tak szybko.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
 Rys. 33. Szczypce uniwersalne. [1, s. 13]
Piłka ręczna uniwersalna z wymiennymi wkładkami (brzeszczotami) z hartowanej stali
wolframowej służy do cięcia nie tylko miękkiego i twardego drewna, ale także metalu,
tworzyw sztucznych, gumy i płyt. Kąt między uchwytem a brzeszczotem można dowolnie
ustalić. Brzeszczot piłki wchodzi pod kątem tak, że umożliwia piłowanie w miejscach
trudnodostępnych. Do delikatniejszych prac służy piłka ręczna kabłąkowa z wymiennymi
brzeszczotami uniwersalnymi (drewno, metale, tworzywa sztuczne). Piłki powinno
przechowywać się w taki sposób, aby nie stykały się z innymi narzędziami, gdyż mogą się
łatwo stępić.
Rys. 34. Piłka z wymiennymi brzeszczotami. [1, s. 13]
Piła rozpłatnica służy do ręcznego docinania bloczków gazobetonu. Piła ma zęby
wykonane ze spiekanych węglików, są one, więc bardzo twarde.
Rys. 35. Piła rozpłatnica. [2, s. 51]
Przebijak składa się ze stalowego chwytu ze stożkowym wydrążeniem na jednym końcu,
które służy do zakładania wierteł kamieniarskich o różnych grubościach. Używa się go do
wykonywania otworów w cegłach i w ścianach betonowych do osadzenia kołków. Jak każde
wiertło, tak i wiertło kamieniarskie musi być ustawione prostopadle do ściany. Po każdym
drugim lub trzecim uderzeniu obracamy wiertło o ćwierć obrotu.
Rys. 36. Przebijak. [1, s. 13]
Przecinak płaski stosuje się, jeśli zachodzi potrzeba wykonania większych prac w murze
(np. wydrążenia otworu na duży kołek), przecięcia zardzewiałej śruby lub prętów
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
montażowych oraz do docinania materiałów do wykonania ścian. Przecinak powinien być
wykonany ze stali narzędziowej. Ostrze przecinaka należy regularnie szlifować.
Rys. 37. Przecinak płaski. [2, s. 53]
Wkrętak (śrubokręt) służy wyłącznie do wkręcania i wykręcania śrub. Ostrze wkrętaka
musi być dokładnie dopasowane do rowka (zbyt duża śruba zostanie uszkodzona przez mały
wkrętak.). Dobre ostrze wkrętaka powinno być wykonane ze stali chromowanadowej
i osadzone w rękojeści drewnianej lub z tworzywa sztucznego o rowkowanym uchwycie
ułatwiającym trzymanie go w dłoni.
a) b)
Rys. 38. Wkrętaki: a) zwykły, b) do instalacji elektrycznych [1, s. 13]
Posługiwanie się narzędziami
Osadzenie trzonka w młotku.
Na początek należy dopasować cieńszy koniec trzonka do otworu w młotku, następnie
wypiłować wąski rowek w trzonku do osadzenia klina. Kiedy trzonek jest już osadzony
w główce młotka (wbija się go przez uderzenie dolną częścią trzonka w twardą podstawę, nie
zaś przez pobijania drugim młotkiem), wsuwa się posmarowany klejem klin z twardego
drewna i uderza parę razy młotkiem. Wystającą część trzonka i klina odpiłowuje się piłką,
uważając, aby nie dotykała ona główki młotka. Do osadzenia główki młotka stosuje się
również kliny metalowe.
a) b)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
d) c)
Rys. 39. Osadzenie młotka: a) wycinanie rowka ,b) wsuwanie trzonka i klina, c) wbijanie klina,
d) odpiłowanie resztki trzonka i klina. [1, s. 19]
Posługiwanie się młotkiem.
Pierwszym warunkiem właściwego posługiwania się młotkiem jest właściwy stan
narzędzia: dobrze osadzony trzonek z klinem metalowym oraz czyste, nieuszkodzone
powierzchnie główki (obuch i rąb). Początkujący chwytają najczęściej za trzonek młotka
w środku długości, ponieważ sądzą, że w ten sposób lepiej będą nim władać. Jest to
mniemanie fałszywe, gdyż gwóz
dz
zostaje najczęściej wbity krzywo lub zgięty. Główka
młotka musi uderzać w gwóz
dz
prostopadle! Możliwe to jest wówczas, gdy trzonek
chwytamy u samego końca. Oczywiście niebezpieczeństwo nietrafnego uderzenia jest w tym
przypadku większe niż przy trzymaniu trzonka w środku, ale nie przemawia to wcale przeciw
właściwej technice operowania młotkiem.
Wbijanie gwoz
dzi, odbywa się w następujący sposób: gwóz
dz
należy ułożyć ukośnie we
właściwym, uprzednio zaznaczonym punkcie (przy ukośnym przyłożeniu gwoz
dzia
zaznaczony punkt widać lepiej, następnie ustawić pionowo i przytrzymać. Obuchem młotka
(tylko przy bardzo małych gwoz
dziach rąbem) ostrożnie uderzyć w główkę gwoz
dzia tak, aby
wcisnął się w materiał i nie mógł się przechylić. Następne uderzenia młotkiem powinny być
coraz mocniejsze i powinny zagłębiać go w materiał. Ostatnie uderzenia młotkiem muszą być
wykonane tak, aby nie uszkodzić powierzchni materiału, w który wbijamy gwóz
dz
.
Mocne połączenie zależy nie tyle od grubości gwoz
dzi, ile od ich zagłębienia. Przy
prostopadłym połączeniu dwóch desek gwóz
dz
trzyma prawidłowo, jeśli 1/3 jego długości
przypada na deskę górna, a 2/3 na deskę dolną. Przy połączeniu tego rodzaju gwóz
dz
wchodzi
w drugą deskę najczęściej od strony czołowej. Drewno w przekroju czołowym nie zapewnia
mocnego trzymania gwoz
dzia. Można temu zapobiec wbijając gwoz
dzie ukośnie, na
przemian lewym i prawym skosem.
a) b) c)
Rys. 40. Gwoz
dzie: a)właściwe wbicie gwoz
dzia, b) wzmocnienie połączenia  pochylenie gwoz
dzi,
c) zagłębianie. [1, s. 15, 16]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
Wyciąganie gwoz
dzi odbywa się za pomocą obcęgów. Działając jak dz
wignia, obcęgi
wywierają największą siłę wówczas, gdy (podobnie jak młotek) ujęte są możliwie blisko
końca uchwytu. Przy wyciąganiu gwoz
dzi nie należy poruszać obcęgami to w jedną to
w druga stronę, tylko oparwszy wyokrąglone szczęki o materiał, przetoczyć je po nim.
Powstający przy tym znaczny nacisk może materiał uszkodzić, a więc powinno się z reguły
stosować podkładkę pod szczęki. Im bliżej powierzchni materiału szczeki obcęgów chwytają
gwóz
dz
, tym mniejszego potrzeba wysiłku do wyciągnięcia gwoz
dzia. Dlatego nie należy
wyciągać gwoz
dzia jednym ruchem, lecz kilkakrotnie powtarzać ruch obejmowania gwoz
dzia
szczękami tuz przy powierzchni materiału i stopniowo go wysuwać
Rys. 41. Wyciąganie gwoz
dzi. [1, s.16]
Stosowanie wkrętów
Połączenia na wkręty są znacznie mocniejsze niż wykonywane za pomocą gwoz
dzi. Poza
tym mają tę zaletę, że każdorazowo można je rozebrać z powrotem. Gwint wkrętu wgryza się
w materiał. Gdy wkręt zostanie dokręcony, wówczas tarcie wystarcza w zupełności, aby
połączenie było trwałe i nie luzowało się samoczynnie. Wkręty do drewna mogą być
stosowane również do innych materiałów o podobnych właściwościach i przydatności (np.
płyty pilśniowe, płyty wiórowe, płyty gipsowo-kartonowe). Nie można ich natomiast wkręcać
w materiał zbyt miękkich (np. styropian, wełna minimalna). Wkrętak do dokręcania wkrętów
dobieramy w sposób opisany na str.45 w rozdziale 4.4.1.1.
a) b)
c)
Rys. 42. Wkręty do drewna:
a) wkręty,
b) wkręcanie prawidłowe,
Posługiwanie się piłą.
c) dobór wkrętaka. [1, s. 18]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
Najpierw zaznaczamy dokładnie (nacinamy) linię przy użyciu calówki, linijki
i kątownika. Linia nie stanowi znaku, po którym porusza się piłka  taki sposób ciecia nie dał
by dokładnych wyników. Linia cięcia (rysa) stanowi granice materiału i należy go obciąć
obok linii. Zgodnie z tym piłkę trzeba prowadzić w ten sposób, aby posuwała się ona ściśle
obok linii, nie kalecząc jej.
Zęby najczęściej używanych piłek są przeznaczone do pracy na pchnięcie. Oznacza to, że
w czasie pracy maja być one odpychane od korpusu osoby piłującej i wówczas zmieniają
drewno na trociny. Przy ruchu powrotnym  ku sobie  nic się właściwie nie dzieje. Przy
prowadzeniu piłki należy zwrócić szczególną uwagę na pchniecie, gdyż w przeciwnym
przypadku łatwo może dojść do tego, że piłka wybierze niewłaściwą drogę. Piłkę należy
prowadzić prostopadle do obrabianego materiału.
Przy odpiłowywaniu desek zdarza się niekiedy, że pod koniec cięcia krawędz
deski
rozczepia się. Można temu przeciwdziałać w prosty sposób: piłkę należy prowadzić dokładnie
pod kątem prostym do słoi rocznych, wyraz
nie widocznych.
a) b)
c)
Rys. 43. Technika cięcia:
a) piłowanie wzdłuż rysy,
b) piłowanie prostopadle do słojów rocznych,
c) piłowanie równoległe do słojów rocznych
może spowodować rozszczepienie drewna.
[1, s. 19]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
Osadzenie kołków w ścianie.
Jeśli ściana jest twarda i nie wchodzi w nią ani gwóz
dz
ani wkręt, należy w obranym
miejscu ściany osadzić kawałek miękkiego materiału. Dawniej w takich przypadkach
wycinało się mały klocek z drewna i wmontowywało w otworze ściany za pomocą gipsu.
Można tak zrobić i dzisiaj. Ale sposób jest nie praktyczny, trzeba bowiem wykonywać dość
duże otwory w ścianie. Obecnie stosuje się fabrycznie przygotowane klocki, czyli kołki.
Zostają one wbite w wywiercone w ścianie otwory. Są one tak skonstruowane, że przy
wkręcaniu w nie wkrętu zostają rozparte na zewnątrz i mocno opierają się o ścianki otworu.
Dobrze osadzony kołek trzyma bardzo mocno. Przebijaka do wykonania otworu w ścianie
wzywamy w sposób opisany na str. 44 w rozdziale 4.4.1.1.
Rys. 44. Wykonanie otworu w murze przebijakiem. [1, s. 21]
Rys. 45. Wkładanie kołka [1, s. 21]
Rys. 46. Umieszczanie wkrętu w otworze.[1, s. 21]
Rys. 47. Wkręcanie wkrętu.[1, s. 21]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
 a) b)
Rys. 48. Osadzenie kołka: a) kołek wchodzi zbyt płytko, b) prawidłowo.[1, s. 21]
Rys. 49. Rodzaje kołków.[1, s. 21]
Sprzęt i urządzenia
Wiertarki elektryczne ręczne służą zwykle do wiercenia otworów w stali, metalach,
drewnie, tworzywie sztucznym itp. Wiertarki elektryczne udarowe służą do wiercenia
otworów w murze, betonie, kamieniu itp. Montując do głowicy wiertarki, zamiast wiertła,
odpowiednie urządzenie mieszające, można mieszać również niewielkie ilości zaprawy
murarskiej, klejów, farb, lakierów itp.
Obsługa wiertarki.
Podłączoną do sieci wiertarkę włącza się wyłącznikiem umieszczonym w rękojeści,
przyciskając klawisz palcem wskazującym. Podczas pracy ciągłej można po włączeniu
wiertarki zablokować wyłącznik przyciskiem blokującym, umiejscowionym w bocznej
ściance rękojeści. W celu wyłączenia wiertarki wystarczy przycisnąć i zwolnić klawisz
wyłącznika. Nie należy dopuszczać do przeciążenia wiertarki podczas pracy. Wiertarka jest
przeznaczona do pracy ciągłej.
a) b)
Rys. 50. Wiertarka: a) elektryczna, b) wiertarka elektryczna z nasadką kątową.[6, s. 67 i 8, s. 202]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
Ręczne prowadzenie wiertarki można stosować tylko wtedy, kiedy zamocowanie jej nie
jest możliwe, np. przy wierceniu otworów w murze i przy pracach montażowych. Mniejsze
elementy powinny być zawsze mocowane podczas wiercenia.
Ogólne wytyczne:
1. Miejsce wiercenia powinno być dokładnie zaznaczone i pogłębione punktakiem.
2. Wiertło przystawiać należy prostopadle do materiału.
3. Zbyt silny nacisk wywierany na wiertło powoduje przeciążenie silnika.
4. Przy zakleszczeniu się wiertła w materiale wiertarkę należy natychmiast wyłączyć, po
czym wyciągnąć wiertło z otworu i wznowić wiercenie.
5. Używać tylko ostrych wierteł, w przeciwnym przypadku nawet silna wiertarka nie
zapewni skuteczności wiercenia.
Wiercenie w drewnie wykonuje się najwyższymi obrotami przyrządu za pomocą
normalnych wierteł krętych ze zwykłej stali narzędziowej.
Wiercenie w metalach (tworzywach) odbywa się niższymi obrotami wiertła. Wymagana
jest szczególna dokładność i staranność. Przedmioty mniejsze należy bezwarunkowo
mocować w imadle. Przedmiot nie umocowany lub umocowany wadliwie może zostać
wyrzucony w przestrzeń jak pocisk. Wiercić można wiertłami wykonanymi z różnych
gatunków stali jak np.: ze zwykłej stali narzędziowej, stali szybkotnącej i stali specjalnych.
Wiercenie większych otworów poprzedza się wierceniem wstępnym wiertłem o mniejszej
średnicy.
Wiercenie w betonie (murze) może być dokonywane tylko za pomocą wiertarki
udarowej. Normalne wiertła spiralne się nie nadają, należy wiercić specjalnymi wiertłami
z nakładkami z metali twardych i spieków. Przy wierceniu otworów na kołki średnica wiertła
powinna odpowiadać średnicy kołka.
Pilarka tarczowa przeznaczona jest do cięcia drewna, płyt wiórowych, tworzyw
sztucznych itp. Za pomocą pilarki tarczowej możliwe jest cięcie ukośne pod katem od 0 do
45o. Dla ułatwienia ciecia według zarysu w przedniej części płozy znajdują się wycięcia
(karby). Przy cieciu z zerowym pochyleniem piły tarczowej do prowadzenia piły służy
większe wycięcie. Przy cieciu ukośnym z pochyleniem 45o należy posługiwać się mniejszym
wycięciem.
Rys. 51. Pilarka tarczowa.[6, s. 71]
Podstawowym warunkiem pracy pilarki tarczowej jest jej eksploatacja w stanie
technicznym sprawnym.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
W tym celu należy:
1. Używać tylko ostrych i całkowicie sprawnych pił tarczowych, wymieniać natychmiast
piły tarczowe mające rysy albo wygięcia.
2. Nie hamować piły tarczowej po wyłączeniu wiertarki przez boczne dociskanie tarczy piły.
3. Stosować bezwzględnie do piły urządzenia ochronne (klin rozdzielający).
4. Doprowadzać pilarkę tarczową do materiału obrabianego zawsze włączoną.
5. Zwracać uwagę na równomierny posuw, który zmniejszy niebezpieczeństwo wypadku
i przedłuży żywotność piły tarczowej.
6. Prowadzić przewód przyłączeniowy zawsze z tyłu za pilarką tarczową.
7. Chronić pilarkę tarczową przed uderzeniami.
8. Zakonserwować piłę smarem lub olejem wolnym od kwasów przy każdej dłuższej
przerwie.
Drabiny
Drabiny, najczęściej przystawne i rozstawne, mogą być używane dopiero po ich
sprawdzeniu. Drabina przystawna powinna wystawać ponad powierzchnię, na którą prowadzi,
co najmniej 0,75 cm, a kąt jej nachylenia powinien wynosić od 65o do 75o.
Niedopuszczalne jest:
- stosowanie drabin uszkodzonych,
- stosowanie drabin jako stałego transportu, a także drogi przenoszenia ciężarów o masie
powyżej 10 kg,
- używanie drabin niezgodnie z przeznaczeniem,
- używanie drabiny rozstawnej jako przystawnej,
- ustawianie drabiny na niestabilnym podłożu,
- opieranie drabiny przystawnej o śliskie płaszczyzny, o obiekty lekkie lub wywrotne albo
o stosy materiałów nie zapewniające stabilności drabiny,
- stawianie drabiny przed zamkniętymi drzwiami, jeżeli nie są one zamknięte na klucz od
strony ustawienia drabiny,
- ustawienie drabiny w bezpośrednim sąsiedztwie maszyn i innych urządzeń  w sposób
stwarzający zagrożenie dla pracowników używających drabiny,
- wchodzenie i schodzenie z drabiny plecami do niej,
- przenoszenie drabiny o długości powyżej 4 m przez jedną osobę.
Rusztowania
Rusztowania używa się po zakończeniu ich budowy i komisyjnym dokonaniu odbioru,
który polega na stwierdzeniu prawidłowości montażu konstrukcji rusztowania, jego
wymiarów i stanu technicznego elementów użytych do konstrukcji.
Montaż i demontaż rusztowań może być przeprowadzony tylko przez pracowników, którzy
ukończyli 18 rok życia, posiadają zezwolenie lekarza na pracę na wysokości oraz
odpowiednie kwalifikacje.
Rusztowania powinny:
- posiadać pomosty o powierzchni roboczej wystarczającej do pracy oraz składowania
narzędzi, sprzętu pomocniczego i niezbędnej ilości materiałów,
- pomosty powinny być dobrze wykonane i ułożone; z
le wykonany pomost rusztowania
może być przyczyną wypadku,
- posiadać konstrukcję dostosowaną do przenoszenia występujących obciążeń; powinny
być wywieszone tablice z podanym dopuszczalnym obciążeniem pomostu,
- zapewniać możliwość wykonania pracy w pozycji nie powodującej nadmiernego wysiłku
fizycznego,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
- być konserwowane i utrzymywane w czystości oraz porządku; szczególnie należy
sprawdzać stan rusztowań po dłuższych przerwach w robotach, po burzy i deszczu oraz
silnych wiatrach,
- rusztowania do robót izolacyjnych zewnętrznych posiadać zabezpieczenia w postaci
poręczy i bortnic, tzn. dwa rzędy poręczy na wysokości 60 i 110 cm nad poziomem
pomostu oraz pionowe deski wysokości 15 cm przy zewnętrznej krawędzi pomostu
zwane odbojnicami lub bortnicami,
Niedopuszczalna jest jednoczesna praca na dwóch pomostach roboczych rusztowań
zewnętrznych znajdujących się w jednym pionie, bez zastosowania odpowiedniego
zabezpieczenia. Otwory w ścianach wychodzące na zewnątrz budynku powinny być
zabezpieczone barierą i deską ochronną.
Przy wznoszeniu lub rozbiórce rusztowań należy wyznaczyć strefę niebezpieczną
szerokości co najmniej 6m, oznakować ją i ogrodzić poręczami bądz
zabezpieczyć daszkami
ochronnymi przejścia obok rusztowań.
Wchodzenie i schodzenie z rusztowań powinno odbywać się wyłącznie po drabinach
i schodniach przeznaczonych do tego celu. Nie wolno wspinać się po stojakach,
podłużnicach, leżniach i poręczach rusztowania. Schodnie i drabiny powinny być co najmniej
raz na tydzień czyszczone z zaprawy i śmieci.
4.4.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakimi kryteriami będziesz się kierował dobierając narzędzia do wykonania zadania?
2. Ile libelli powinna mieć poziomnica murarska i jak są w niej rozmieszczone?
3. W jaki sposób użyjesz sznura murarskiego do wyznaczenia linii wzdłuż ściany?
4. W jaki sposób należy trzymać ręką młotek by go poprawnie używać?
5. Czym różni się piła ręczna uniwersalna od rozpłatnicy?
6. Jakie zastosowanie ma przebijak?
7. Na co należy zwrócić uwagę dobierając wkrętak?
8. Czym będziesz kierował się dobierając gwóz
dz
do połączenia desek?
9. Jaki sposób należy wyciągać gwoz
dzie z deski?
10. W jaki sposób prowadzić należy ostrze piły w stosunku do wyznaczonej linii ciecia?
11. Jak należy zastosować ogólne wytyczne posługiwać się wiertarką?
12. Jakie są zasady wiercenia w betonie?
13. Do jakich prac służy pilarka tarczowa?
14. Jakie są zasady prawidłowego stosowania drabin?
15. Jakie wymagania muszą spełnić rusztowania?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Jak nazwiesz drabiny przedstawione na rysunku:
a)
...................................................................................................
b)
.......................................................................................................
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47
Dopuszczalny kat nachylenia drabin powinien wynosić.........................
Niedopuszczalne jest:
- używanie drabiny .........................................................................................................
- ustawianie drabiny ......................................................................................................
- opieranie drabiny .........................................................................................................
- wchodzenie i z chodzenie z drabiny ..............................................................
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
- zorganizować stanowisko pracy,
- zaprezentować przebieg wykonania zadania  ćwiczenia,
- zapoznać się z podstawowymi materiałami i drabinami,
- podać nazwy drabin przedstawionych na rysunku,
- uzupełnić brakujące zadania,
- zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- rysunki drabin,
- kartki z ćwiczeniami do wypełnienia zdań.
Ćwiczenie 2
Spośród przedstawionych Ci narzędzi elektrycznych wybierz wiertarkę elektryczną.
Podaj ogólne wytyczne posługiwania się wiertarką.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania zadania  ćwiczenia,
3) zapoznać się z przedstawionymi narzędziami,
4) wybrać wskazane w zadaniu narzędzie elektryczne,
5) podać wytyczne posługiwania się wiertarką,
6) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia, napisać z czy to zadanie sprawiło Ci
trudności,
7) zaprezentować efekty swojej pracy,
8) dokonać samooceny pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
48
Wyposażenie stanowiska pracy:
- narzędzia elektryczne,
- instrukcje obsługi narzędzi, maszyn i urządzeń.
- tablice informacyjne,
- stół warsztatowy,
- zeszyt przedmiotowy i przybory piśmiennicze.
Ćwiczenie 3
Spośród przedstawionych Ci narzędzi elektrycznych wybierz pilarkę tarczową.
Podaj podstawowe warunki pracy z pilarką tarczową.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania zadania,
3) zapoznać się z przedstawionymi narzędziami,
4) wybrać wskazane w zadaniu narzędzie elektryczne,
5) podać podstawowe warunki pracy pilarki tarczowej,
6) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
7) zaprezentować efekty swojej pracy,
8) dokonać samooceny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- narzędzia elektryczne,
- instrukcje obsługi narzędzi, maszyn i urządzeń.
- tablice informacyjne,
- stół warsztatowy.
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wymienić zabezpieczenia jakie musi posiadać rusztowanie?
2) bezpiecznie posłużyć się drabiną?
3) wymienić kryteria doboru narzędzi do wykonania zadania?
4) dobierać gwoz
dzie do połączeń w zależności od rodzaju
i grubości desek?
5) właściwie poprowadzić ostrze piły w stosunku do
wyznaczonej linii ciecia?
6) scharakteryzować zasady bezpiecznej pracy z pilarką
tarczową?
7) podać wytyczne posługiwania się wiertarką elektryczną?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
49
4.5. Zasady obsługi i konserwacji maszyn, urządzeń i agregatów
4.5.1. Materiał nauczania
Zasady obsługi
Przy obsłudze maszyn do robót montażowych należy zachować następujące zasady:
a) maszyny budowlane mogą obsługiwać tylko osoby pełnoletnie i posiadające
odpowiednie uprawnienia do obsługi sprzętu i maszyn,
b) na stanowisku pracy przy sprzęcie zmechanizowanym powinny być wywieszone
instrukcje obsługi i konserwacji,
c) silnik elektryczny może podłączyć do sieci tylko elektromonter,
d) maszyny muszą mieć pokrywę ochronną na kołach zębatych,
e) zabronione jest zdejmowanie osłon zabezpieczających podczas pracy maszyn,
f) zabronione jest naprawianie, czyszczenie, smarowanie i inne podobne czynności podczas
pracy maszyn,
g) miejsce ustawienia maszyny powinno być zabezpieczone przed czynnikami
atmosferycznymi, a w czasie pracy w porze nocnej należycie oświetlone,
h) po zakończeniu pracy należy maszynę odłączyć od z
ródła napięcia, oczyścić
i zakonserwować.
Narzędzia i elektronarzędzia należy stosować tylko w zakresie i warunkach określonych
w instrukcji obsługi.
Narzędzie robocze powinno być ostre i nieuszkodzone oraz dobrane rodzajem
i parametrami do obrabianego materiału. W przypadku stępienia narzędzia lub jego
uszkodzenia w procesie pracy należy, wymienić je na nowe lub regenerować.
Przy pracach elektronarzędziami nie należy ich przeciążać przez nadmierne zwiększanie
nacisków a oznaką przeciążenia może być:
- dostrzegalny spadek obrotów lub innych ruchów roboczych,
- blokada narzędzia roboczego,
- znaczny wzrost temperatury obudowy w miejscu, gdzie wbudowany jest silnik.
Zasady konserwacji elektronarzędzi i narzędzi roboczych.
Narzędzia wymagają ciągłej konserwacji, która polega na dokładnym ich oczyszczeniu
z zaprawy, brudu po każdorazowym użyciu oraz na właściwym przechowywaniu. Narzędzia
powinny być przechowywane w miejscach dostatecznie suchych, odpowiednio ustawione,
ułożone i posegregowane. Należy pamiętać o tym, aby metalowe części nieużywanych przez
dłuższy czas narzędzi były zabezpieczone przed rdzą  należy posmarować ich powierzchnię
specjalnymi smarami lub olejami.
Konserwacja narzędzi i elektronarzędzi roboczych polega na:
1. Obsłudze technicznej codziennej (OTC) na budowie przeprowadzanej na stanowisku
roboczym, która obejmuje:
- sprawdzenie, czy osłony zabezpieczające nie są uszkodzone lub obluzowane,
- sprawdzenie, czy obudowa jest szczelna i nie jest uszkodzona,
- sprawdzenie, czy rękojeści są nie uszkodzone i gwarantują pewne utrzymanie
elektronarzędzia przy pracy,
- sprawdzenie stanu izolacji przewodów zasilających, wtyczek, wyłączników,
- sprawdzenie i uzupełnienie smaru w punktach smarownych,
- przeprowadzenie przeglądu zewnętrznego szczelności układów smarowych i obudowy,
- sprawdzenie luzów połączeń śrubowych oraz ewentualne uzupełnienie brakujących
nakrętek i śrub,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
50
- sprawdzenie i ewentualna wymiana uszkodzonych lub stępionych narzędzi roboczych,
- w przypadkach zauważenia nieprawidłowości w działaniu elektronarzędzia należy je
wycofać z pracy, zawiadamiając głównego mechanika budowy, który przekaże je do
naprawy.
2. Obsłudze technicznej okresowej (OTO).
Jest to planowana obsługa wykonywana po upływie pewnej liczby godzin pracy
narzędzia, przewidzianej w instrukcji fabrycznej lub w Dokumentacji Techniczno-Ruchowej
(DTR). Liczbę godzin pracy elektronarzędzia określa się szacunkowo. Jeżeli instrukcja lub
DTR nie określają czasu pracy, po którym należy dokonać OTO, przyjmuje się, że powinna
być wykonana co 3 miesiące.
Robotnik obsługujący elektronarzędzie przekazuje do magazynu lub głównego
mechanika skąd zostają one przekazane do warsztatu naprawczego, który po wykonaniu
obsługi dokonuje wpisu do książki obsługi elektronarzędzia.
Warsztaty naprawcze wykonują następujące czynności w ramach OTO:
- oględziny zewnętrzne,
- sprawdzenie stanu izolacji,
- sprawdzenie odporności izolacji,
- pomiar poboru mocy i prądu,
- kontrola stanu szczotek i komutatora,
- smarowanie i przeprowadzenie prostych napraw,
- ostrzenie niektórych narzędzi roboczych,
- ewentualne skierowanie elektronarzędzia do naprawy bieżącej,
- wpisanie czynności dokonanych przy elektronarzędziu do książki elektronarzędzia.
Ostrzenie narzędzi.
Ostrzenie narzędzi roboczych lub elektronarzędzi, z wyjątkiem narzędzi o nakładkach
z węglików spiekanych, może wykonać warsztat mechaniczny lub obsługa serwisowa.
Narzędzia z nakładkami z węglików spiekanych powinny być ostrzone
w specjalistycznym warsztacie naprawczym ze względu na konieczność dokładnego
zachowania kątów ostrzy. Dotyczy to głównie wierteł krętych i koronowych do betonu.
Z powyższych względów liczba tych narzędzi na budowie powinna być taka, aby
w przypadku stępienia można je było zastąpić nowym lub regenerowanym, tępe zaś przekazać
do regeneracji. Nie należy ostrzyć tych narzędzi ręcznie na budowie.
Uszkodzone lub stępione narzędzia należy naprawić, zwracając uwagę szczególnie na
rozklepane i postrzępione głowy przecinaków, przebijaków oraz noży. Uszkodzenie to
spowodowane jest przez odkształcanie się hartowanego obucha młotka co powoduje
rozklepanie łba przecinaka.
Rys. 52. Uszkodzony przecinak [1, s. 197]
W wyniku tych odkształceń wzdłuż krawędzi główki powstaje ostra i rozwarstwiająca się
wypływka z tendencjami do odpryskiwania w miarę jej powiększania się. Można nią nie tylko
skaleczyć dłoń, ale odprysk może doprowadzić do bardzo niebezpiecznego urazu oka.
Wypływki tego rodzaju usuwa się ściernicą, nadając jednocześnie główce przecinaka
zbieżność w kierunku ku górze.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
51
W często używanych kleszczach luzuje się po pewnym czasie złącze. Należy je ponownie
zacisnąć przez spęcznienie i wyklepanie młotkiem łba nitu. Czynność tę wykonywać należy
z wyczuciem, aby nie spowodować całkowitego zlikwidowania luzu i zakleszczenia szczęk.
Wyszczerbione i nadłamane szczeki szczypiec płaskich, okrągłych i uniwersalnych
i innych wyrównuje się ściernicą. W ten sposób usuwa się również większe szczerby na
krawędziach tnących szczypiec z nożami bocznymi. Przy utrudnionym dostępie posłużyć się
należy osełkami, najpierw o średniej, potem o małej ziarnistości. Pilniki stosować można
tylko do nie hartowanych ostrzy; w przeciwnym przypadku szybko się stępią.
a) b)
c) d)
Rys. 53. Naprawianie szczypiec: a) usuwanie luzu złącza, b) wyrównywanie krawędzi szczęk,
c) ostrzenie krawędzi tnących nożyc osełką, d) ostrzenie szczęk szczypiec pilnikiem. [1, s. 196].
Ostrzenie przecinaków i przebijaków.
W zależności od rodzaju przecinaka kąt szlifowania jest różny (40o  60o). Należy
uważać, aby nie odpuścić ostrza i spowodować utratę twardości przez zbyt intensywne
szlifowanie. Przecinaki szlifuje się dwustronnie. Ostrza znacznie uszkodzone trzeba najpierw
wyrównać pilnikiem płaskim.
Szlifowanie swobodne (z wolnej ręki) stwarza trudności utrzymania właściwej pozycji
ostrza. Szlifierka powinna być wyposażona w odpowiednią podpórkę umożliwiającą
przystawienie ostrza do ściernicy i utrzymanie go w tej pozycji. Służą do tego urządzenia do
szlifowania z nastawną podpórką. Przy wszystkich robotach szlifierskich obrót ściernicy
odbywa się w zasadzie na materiał, a nie odwrotnie.
Po szlifowaniu ostrzy następuje ich wygładzenie. Wygładzanie ostrza odbywa się ruchem
prostym do przodu.
Podczas wygładzania na krawędzi ostrza powstaje zadzior, który należy usunąć
przemieszczając ostrze odwrócone o 180o prostym ruchem po osełce.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
52
a) b)
c) d)
Rys. 54. Szlifowanie ostrzy narzędzi: a) wyszczerbienie ostrza wyrównujemy pilnikiem, b) przy
szlifowaniu zachowujemy właściwy kąt przyłożenia, c) obciągamy (wygładzamy) ostrze na osełce, d) usuwamy
zadziory.[1, s. 197].
4.5.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie zasady obowiązują przy obsłudze maszyn do robót montażowych?
2. Jakie są oznaki przeciążenia elektronarzędzia?
3. Jakie czynności sprawdzające obejmuje OTC?
4. Na czym polega OTO?
5. Jakie czynności wykonują zakłady naprawcze w ramach OTO?
6. Jakie narzędzia bezwzględnie musza być ostrzone w specjalistycznym zakładzie
naprawczym?
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj obsługi codziennej, ręcznej wiertarki elektrycznej znajdującej się na stole
warsztatowym. Spostrzeżenia zapisz w zeszycie.
Sposób wykonania ćwiczenia
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
53
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeczytać dokładnie polecenie zapisane w ćwiczeniu,
2) przeanalizować treść zadania,
3) dokładnie obejrzeć przedstawioną wiertarkę,
4) sprawdzić, przy zachowaniu przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, czy
zaprezentowana wiertarka spełnia wymogi użytkowania,
5) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
6) zaprezentować efekty swojej pracy,
7) dokonać samooceny pracy.
Wyposażenia stanowiska pracy:
- stół warsztatowy,
- elektronarzędzia, w tym wiertarka,
- instrukcje obsługi narzędzi, maszyn i urządzeń,
- przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,
- tablice informacyjne,
- plansze poglądowe budowy elektronarzędzi,
- zeszyt przedmiotowy i przybory piśmiennicze.
Ćwiczenie 2
Spośród zgromadzonych na stole warsztatowym elektronarzędzi wybierz ręczną pilarkę
elektryczną i dokonaj codziennej obsługi elektronarzędzia.
Spostrzeżenia zapisz w zeszycie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeczytać dokładnie polecenie zapisane w ćwiczeniu,
2) przeanalizować treść zadania,
3) obejrzeć dokładnie zgromadzone elektronarzędzia,
4) wybrać z nich pilarkę ręczną,
5) dokonać przeglądu w ramach codziennej obsługi,
6) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
7) zapisać wnioski w zeszycie,
8) zaprezentować efekty swojej pracy,
9) dokonać samooceny pracy.
Wyposażenia stanowiska pracy:
- stół warsztatowy,
- narzędzia,
- instrukcje obsługi narzędzi, maszyn i urządzeń.
- tablice informacyjne,
- plansze poglądowe budowy elektronarzędzi,
- zeszyt przedmiotowy i przybory piśmiennicze.
Ćwiczenie 3
Po dokonaniu oględzin przecinaków znajdujących się na stole warsztatowym, wybierz
jeden wymagający regeneracji. Uzasadnij, jakie kryteria zdecydowały o wyborze.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
54
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeczytać dokładnie polecenie zapisane w ćwiczeniu,
2) przeanalizować treść zadania,
3) dokładnie obejrzeć zgromadzone narzędzia,
4) wybrać narzędzie, które nie spełnia wymogów użytkowania,
5) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
6) zaprezentować efekty swojej pracy,
7) dokonać samooceny pracy.
Wyposażenia stanowiska pracy:
- stół warsztatowy,
- narzędzia,
- instrukcje obsługi narzędzi, maszyn i urządzeń,
- tablice informacyjne,
- plansze poglądowe kolejnych faz regeneracji narzędzi.
Ćwiczenie 4
Na podstawie oględzin znajdujących się na stole warsztatowym szczypiec, wybierz jedną
wymagającą regeneracji.
Uzasadnij, jakie kryteria zdecydowały o wyborze.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeczytać dokładnie polecenie zapisane w ćwiczeniu,
2) przeanalizować treść zadania,
3) obejrzeć dokładnie zgromadzone narzędzia,
4) wybrać narzędzie , które nie spełnia wymogów użytkowania,
5) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
6) zaprezentować efekty swojej pracy,
7) dokonać samooceny pracy.
Wyposażenia stanowiska pracy:
- stół warsztatowy,
- narzędzia,
- instrukcje obsługi narzędzi, maszyn i urządzeń.
- tablice informacyjne,
- plansze poglądowe kolejnych faz regeneracji narzędzi.
4.5.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wymienić zasady obowiązujące przy obsłudze maszyn do robót
montażowych?
2) zauważyć oznaki przeciążenia elektronarzędzia?
3) wymienić jakie czynności sprawdzające obejmuje OTC?
4) powiedzieć na czym polega OTO?
5) wymienić jakie czynności wykonują zakłady naprawcze
w ramach OTO?
6) podać jakie narzędzia bezwzględnie musza być ostrzone
w specjalistycznym zakładzie naprawczym?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
55
4.6. Zasady przechowywania materiałów, narzędzi
i sprzętu do wykonywania izolacji
4.6.1. Materiał nauczania
Ogólne zasady przechowywania materiałów.
Materiały i inne przedmioty powinny być magazynowane w pomieszczeniach i miejscach
do tego przeznaczonych. Pomieszczenia magazynowe powinny spełniać wymagania
bezpieczeństwa, stosownie do rodzaju i właściwości składowanych materiałów.
UWAGA:
Przy składowaniu należy:
- określić, dla każdego rodzaju składowanego materiału miejsce, sposób i dopuszczalną
wysokość składowania,
- zapewnić, aby masa składowanego ładunku nie przekraczała dopuszczalnego obciążenia
urządzeń przeznaczonych do składowania (regałów, podestów itp.),
- zapewnić, aby masa składowanego ładunku, łącznie z masą urządzeń przeznaczonych do
składowania i transportu, nie przekraczała dopuszczalnego obciążenia podłóg i stropów,
na których odbywa się składowanie,
- wywiesić informacje o dopuszczalnym obciążeniu podłóg stropów i urządzeń
przeznaczonych do składowania.
Przy składowaniu materiałów w stosach należy zapewnić:
1. stateczność stosów poprzez składowanie na wysokość uzależnioną od rodzaju materiału
(ich wymiarów, masy, kształtu) oraz wytrzymałości opakowań,
2. wiązanie między warstwami,
3. układanie stosów tak, aby środek ciężkości przedmiotów składowanych pozostawał
wewnątrz obrysu stosów,
4. zachowanie odległości między stosami, umożliwiające bezpieczne układanie
i przemieszczanie materiałów,
5. rozładunek stosów powinien być prowadzony kolejno, począwszy od najwyższych
warstw.
Szczegółowe zasady przechowywania materiałów.
Płyty wiórowo-cementowe przechowuje się w pomieszczeniach suchych, krytych,
przewiewnych. Układa się je poziomo w stosy do wysokości 2 m. Pierwszą warstwę płyt
układa się 10 cm ponad podłogą, na drewnianych podkładach rozłożonych w odległościach
uniemożliwiających zwisanie płyt. W czasie transportu płyty należy chronić przed opadami
atmosferycznymi i uszkodzeniem, przewożąc układa się je na płask a przy przenoszeniu
ustawia pionowo.
Styropian przechowuje się w pomieszczeniach krytych z dala od wszelkiego z
ródła ognia
oraz oddziaływania wysokiej temperatury.
Wyroby z wełny mineralnej w postaci płyt i filców przechowuje się w pozycji leżącej,
ułożone w warstwy do wysokości 2 m, w pomieszczeniach zabezpieczonych przed opadami
i wilgocią. Maty przechowuje się zwinięte w rulonach ułożonych w pozycji leżącej do
wysokości 2 m. Przewozi się je w pozycji leżącej, krytymi środkami transportu.
Wyroby z waty i włókien szklanych - warunki przechowywania i transportu takie same
jak przy wyrobach z wełny mineralnej.
Szkło piankowe, przechowuje się w pomieszczeniach suchych, zabezpieczonych przed
wpływami atmosferycznymi. Opakowane jest w kartony lub tekturę falistą. Przy pakowaniu
w palety całość obciągnięta jest folią termokurczliwą.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
56
Drewno i materiały drewnopochodne  składowiska drewna znajdują się w miejscach
suchych i otwartych a rozmieszczenie ich zależy od rodzaju materiałów. Płyty, sklejki,
prefabrykaty drzewne przechowywane są w magazynach krytych a wyroby sklejone
o obrobionych powierzchniach przechowywane są w skrzyniach, pakietach tekturowych lub
wiązkach. Płyty mogą być układane na płask na paletach lub paczkowane.
Płyty z trzciny przechowuje się w pomieszczeniach krytych, suchych, zabezpieczonych
od opadów. Układa się je na równym podłożu na drewnianych podkładach rozkładanych,
co 50 cm, poziomo, w stosy do wysokości 2 m. Maty trzcinowe przechowuje się zwinięte
w rolki.
Płyty kartonowo-gipsowe przechowuje się w pomieszczeniach zamkniętych
w warunkach zabezpieczających je przed zawilgoceniem i uszkodzeniem. Dostarczane są
w pakietach, ściągniętych taśmą (miejsca ściągnięcia zabezpieczone podkładkami), według
rodzajów i odmian. Pakiety powinny być złożone płasko na podkładach rozstawionych,
co 50 cm.
Wyroby ze stopów metali mogą być przechowywane i magazynowane bez opakowania.
Drobnowymiarowe elementy metalowe: okucia stolarskie, śruby, gwoz
dzie itp. należy
przechowywać na półkach regałów, z zachowaniem podziału na rodzaje i gatunki materiałów.
Wyroby metalowe długie i o większych rozmiarach można przechowywać na stanowiskach
otwartych lub pod zadaszeniem, w specjalnie do tego celu przygotowanych zasiekach. Na
odpowiednich tablicach powinny być opisane poszczególne wyroby wg asortymentów
gatunków i wielkości.
Przechowywanie narzędzi i elektronarzędzi roboczych na budowie.
Kierownicy robót, wraz kierownictwem budowy, maja obowiązek zorganizowania
w magazynie budowy zabezpieczonych pomieszczeń umożliwiających właściwe
przechowywanie elektronarzędzi i narzędzi roboczych po zakończeniu pracy. Jeżeli
przewidywana jest dłuższa przerwa w pracy elektronarzędziem, należy zwrócić je do
magazynu wraz z narzędziami roboczymi. O konieczności zwrotu decyduje kierownik
budowy.
4.6.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie działania należy podjąć, by składowanie materiałów było prowadzone bezpiecznie?
2. Jakie zasady obowiązują przy składowaniu materiałów w stosach?
3. Jakie warunki powinny panować w pomieszczeniu, w którym składowane są płyty
wiórowo-cementowe?
4. Jakie są warunki transportu i składowania płyt wiórowo-cementowych?
5. Jakie są zasady składowania styropianu?
6. Jakie są zasady składowania i przechowywania wyrobów z wełny mineralnej i szklanej?
7. Jakie są warunki przechowywania i pakowania szkła piankowego?
8. Jakie są warunki przechowywania i składowania drewna i materiałów
drewnopochodnych?
9. Jakie są warunki przechowywania i składowania płyt kartonowo-gipsowych?
10. Gdzie przechowuje się narzędzia robocze i elektronarzędzia po zakończeniu pracy i kiedy
należy zwrócić je do magazynu?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
57
4.6.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
W pomieszczeniu klasopracowni na jednej ze ścian wykonana zostanie izolacja
akustyczna z wełny mineralnej. Oblicz ile będziesz potrzebował materiału na wykonanie tej
izolacji i gdzie przygotujesz miejsce do przechowywania materiałów z wełny mineralnej,
jeżeli ona będzie w postaci:
1) płyt,
2) mat,
3) filców.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeczytać dokładnie polecenie zapisane w ćwiczeniu,
2) przeanalizować treść zadania,
3) zapoznać się z opisami miejsc składowania materiałów z wełny mineralnej,
4) wybrać postać materiału izolacyjnego,
5) obliczyć powierzchnię izolowanej ściany,
6) obliczyć potrzebną ilość materiału dla każdej jego postaci izolacji,
7) zaproponować i oznaczyć miejsce składowania materiału,
8) spostrzeżenia zanotować w zeszycie,
9) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
10) zaprezentować efekty swojej pracy,
11) dokonać samooceny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- przymiar,
- wykazy materiałów z wełny mineralnej,
- opisy warunków składowania, przechowywania i transportu materiałów z wełny
mineralnej, zależnie od asortymentu,
- zeszyt przedmiotowy i przybory piśmiennicze.
Ćwiczenie 2
W pomieszczeniu klasopracowni wykonano sufit podwieszany z płyt gipsowo-
kartonowych i zostało 6 płyt. Za 5dni w tej samej klasopracowni będzie wykonywana ścianka
działowa z tych płyt. Wydziel powierzchnię i zaproponuj sposób składowania tych płyt, tak
aby zajmowały jak najmniej miejsca i nie powodowały zagrożenia. Propozycje zapisz
w zeszycie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeczytać dokładnie polecenie zapisane w ćwiczeniu,
2) przeanalizować treść zadania,
3) zapoznać się z opisami miejsc składowania materiałów z płyt gipsowo-kartonowych,
4) obliczyć potrzebną powierzchnię do składowania,
5) zaproponować i oznaczyć miejsce składowania materiału,
6) spostrzeżenia zanotować w zeszycie,
7) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
8) zaprezentować efekty swojej pracy,
9) dokonać samooceny pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
58
Wyposażenie stanowiska pracy:
- przymiar,
- płyty gipsowo-kartonowe,
- opisy warunków składowania , przechowywania i transportu płyt gipsowo-kartonowych,
- zeszyt przedmiotowy i przybory piśmiennicze.
4.6.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) określić jakie działania należy podjąć by składowanie materiałów
było prowadzone bezpiecznie?
2) stosować zasady obowiązujące przy składowaniu materiałów w
stosach?
3) określić jakie warunki powinny panować w pomieszczeniu,
w którym składowane są płyty wiórowo-cementowe?
4) określić warunki transportu i składowania płyt wiórowo-
cementowych?
5) określić, jakie są zasady składowania styropianu?
6) określić, jakie są zasady składowania i przechowywania wyrobów
z wełny mineralnej i szklanej?
7) określić, jakie są warunki przechowywania i pakowania szkła
piankowego?
8) określić, jakie są warunki przechowywania i składowania drewna
i materiałów drewnopochodnych?
9) określić, jakie są warunki przechowywania i składowania płyt
kartonowo-gipsowych?
10) wskazać gdzie przechowuje się narzędzia robocze
i elektronarzędzia po zakończeniu pracy i kiedy należy zwrócić je
do magazynu?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
59
4.7. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska związane ze
stosowaniem materiałów izolacyjnych
4.7.1. Materiał nauczania
Obowiązujące w Polsce przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy nie określają
szczegółowo wymagań dotyczących wykonywania montażu izolacji.
W obowiązujących obecnie zasadach bezpieczeństwa i higieny pracy zawartych
w Rozporządzeniu (w dziale traktującym o robotach dekarskich i izolacyjnych) wymienione
z nazwy są jedynie prace związane z nakładaniem mieszanek bitumicznych na połacie
dachowe i wnętrza zbiorników.
Z ogólnych przepisów warto zacytować przepisy, w których wyraz
nie napisane jest, że
stosowanie niezbędnych środków ochrony indywidualnej obowiązuje wszystkie osoby
przebywające na terenie budowy.
Stosowanie ubrań roboczych i rękawic wynika z jednej strony z ogólnych zasad
bezpieczeństwa i higieny pracy, z drugiej strony - z wygody pracownika.
Używanie takich środków jak maski i okulary ochronne przy cięciu lub szlifowaniu płyt
z materiałów izolacyjnych jest analogiczne, jak w przypadku cyklinowania podłóg, czy
piaskowania elewacji, kiedy to w powietrzu unosi się większa ilość pyłu.
Mimo, że nie zostały stwierdzone uboczne skutki pracy w kontakcie z pyłem powstałym
w trakcie na przykład docinania fragmentów płyt czy mat materiałów izolacyjnych to może
się zdarzyć, iż osoby szczególnie uczulone na kurz i znajdujące się w nim włókna mineralne
mogą przejściowo odczuwać dyskomfort w postaci kaszlu lub swędzenia skóry na dłoniach
i twarzy.
Główne zasady pracy z wełną mineralną:
Producenci materiałów budowlanych z wełny mineralnej opracowali i propagują podczas
szkoleń i w materiałach instruktażowych kilka ogólnych zasad BHP, jakie powinny być
przestrzegane podczas prowadzenia prac izolacyjnych z wykorzystaniem wełny mineralnej:
 pracownicy bezpośrednio montujący wełnę mineralną powinni nosić luz
ną odzież
ochronną (kombinezon roboczy) oraz rękawice;
 docinanie wełny mineralnej oraz szlifowanie jej powierzchni powinny odbywać się
w wentylowanych pomieszczeniach. Aby zapobiec powstawaniu dużej ilości pyłu zaleca
się docinać wełnę ręcznie, na przykład ostrym nożem;
 podczas szlifowania powierzchni płyt wełny skalnej przed nałożeniem warstwy zbrojącej,
wskazane jest zabezpieczenie górnych dróg oddechowych maseczką przeciwpyłową,
a oczu - okularami ochronnymi, podobnie jak podczas szlifowania betonu czy drewna;
 pomieszczenie, w którym trwają prace, należy utrzymywać w należytej czystości, a po
zakończonej pracy pracownicy biorący udział w montażu izolacji powinni umyć ręce
i twarz zimną wodą.
Ochrona przed ogniem.
Stosowane materiały izolacyjne mają oznaczoną klasę odporności ogniowej, która to
klasa określa zachowanie się materiału w ogniu, czyli ile minut materiał wytrzyma w ogniu
i pozostanie stabilny.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
60
Tabela.1. Klasy palności i odporności pożarowej.[3, s. 245]
Klasa główna Podgrupa Przynależne materiały budowlane
oznaczenie znaczy oznaczenie znaczy (przykłady)
średniopalne
A1
Nie ma
palnych
beton mur stal
składników
A
beton, cegła,
stal
A2 małopalne
izolacje płyta przeciw- tynk, gips
włókniste pożarowa
trudnopalne
B1
twarda drewno powlekane
Niewiele
pianka (PS, impregnowane płyty
palnych
składników PUR)
włóknisty
materiał
izolacyjny,
B
płyta B2 średniopalne
przeciwpo-
żarowa,
drewno, zwoje płytki PCV
gips, d > 2 mm izolacyjne
tynk
gipsowy
łatwopalne
B3
papier folie wióry
drzewne
W projektach budowlanych ochrona przed pożarem podawana jest w następujący sposób:
Oznaczenie Element budowlany Klasa odporności Klasa palności
pożarowej
Oznaczenia F 90 A
Znaczenie Elementy nośne: powstrzymujące ogień niepalne
ściany, schody, bądz
ognioodporne na (A1 jak i A2)
stropy, filary 90 min
Oprócz tego W = ściany nośne 60, 90, 120, 180 palne: B1, B2, B3
G = oszklenia przeciwogniowe lub ozn. specjalne: AB
T = blokada ognioodporna ogniowe na....... min = w większości niepalne
(np. drzwi)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
61
Ochrona środowiska
W trakcie budowy powstają nieprzydatne odpady, zanieczyszczone powietrze oraz hałas,
które są uciążliwe dla środowiska przyrodniczego.
Dlatego należy stosować technologie bezodpadowe i małoodpadowe, z uwzględnieniem
możliwości gospodarczego zagospodarowania odpadów. Tam gdzie taki proces jest
niemożliwy, należy segregować odpady (np. szkło, metale, tworzywa sztuczne, drewno),
w odpowiednich miejscach a następnie przetransportować je do miejsc utylizacji lub na
wysypiska śmieci. Spalanie odpadów na placu budowy jest niedozwolone.
Celem przeróbki odpadów budowlanych jest:
 oddzielenie składników mineralnych,
 segregowanie surowców wtórnych o charakterze mineralnym, jak drewno, metale,
 oddzielenie zanieczyszczeń, jak materiały izolacyjne.
4.7.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie środki ochrony osobistej stosujemy przy cięciu i szlifowaniu płyt z wełny
mineralnej?
2. Jakie skutki mogą wywołać w organizmie człowieka pyły powstałe przy obróbce
materiałów izolacyjnych?
3. Jakie zasady należy przestrzegać podczas prac izolacyjnych z wykorzystaniem wełny
mineralnej?
4. Co to jest klasa odporności ogniowej?
5. Jakie materiały izolacyjne należą do grupy materiałów B2?
4.7.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie
Dobierz odzież roboczą i środki ochrony indywidualnej niezbędne w czasie
wykonywania izolacji akustycznej w klasopracowni z wykorzystaniem wełny mineralnej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeczytać dokładnie polecenie zapisane w ćwiczeniu,
2) przeanalizować treść zadania,
3) zapoznać się z zagrożeniami występującymi przy stosowaniu wełny mineralnej,
4) wybrać potrzebne środki ochrony indywidualnej,
5) wybrać potrzebną odzież roboczą,
6) spostrzeżenia zanotować w zeszycie,
7) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
8) zaprezentować efekty swojej pracy,
9) dokonać samooceny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 okulary ochronne,
 maski przeciwpyłowe,
 słuchawki,
 zeszyt przedmiotowy i przybory piśmiennicze,
 nakolanniki,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
62
 stopery,
 czapki,
 instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy,
 instrukcje stanowiskowe.
4.7.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wymienić środki ochrony osobistej stosowane przy cięciu płyt z
wełny mineralnej?
2) określić, jakie skutki uboczne w organiz
mie mogą wywołać pyłki?
3) określić, jakie zasady należy przestrzegać przy pracach
izolacyjnych z wykorzystaniem wełny mineralnej?
4) zdefiniować, co to jest klasa odporności ogniowej?
5) określić, do jakiej grupy odporności ogniowej zaliczysz
poszczególne materiały izolacyjne?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
63
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Odpowiedzi udzielaj tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
4. Kartę odpowiedzi podpisz imieniem i nazwiskiem.
5. Zestaw zadań testowych składa się z:
a) zadań otwartych (zadań krótkiej odpowiedzi, zadań z luką),
b) zadań zamkniętych (zadań wielokrotnego wyboru, zadań prawda - fałsz),
6. Odpowiedzi na zadania krótkiej odpowiedzi powinny być jednozdaniowe sformułowane
w sposób zwięzły i konkretny.
7. W zadaniach z luką należy w miejsce kropek wpisać prawidłowe wyrażenie, wzór lub
dokonać opisu np. rysunku, czyli uzupełnić w sposób stanowiący logiczną całość.
8. Zadania wielokrotnego wyboru mają 4 wersje odpowiedzi, z których jedna jest
prawidłowa. Prawidłową odpowiedz
należy zakreślić we właściwym miejscu na karcie
odpowiedzi.
9. W zadaniach typu prawda  fałsz należy wpisać odpowiedz
TAK lub NIE.
10. W przypadku pomyłki błędną odpowiedz
należy ująć w kółko i ponownie zakreślić
odpowiedz
prawidłową.
11. Jeżeli udzielenie odpowiedzi na jakieś pytanie sprawia Ci trudność to opuść je i przejdz

do zadania następnego. Do zadań bez odpowiedzi możesz wrócić póz
niej.
Materiały dla ucznia
- instrukcja,
- zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
Celem przeprowadzanego pomiaru dydaktycznego jest sprawdzenie poziomu wiadomości
umiejętności jakie zostały ukształtowane w wyniku zorganizowanego procesu kształcenia
w jednostce modułowej Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do izolacji akustycznych
i przeciwdrganiowych .
Spróbuj swoich sił.
Pytania nie są trudne i jeżeli zastanowisz się, na pewno odpowiesz na nie. Czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi 40 minut.
POWODZENIA !
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
64
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
I. Wpisz brakujące wyrazy w podanych zdaniach punktacja 0 - 1 pkt.
1. Brygady montujące izolację powinny być jednorodne, to znaczy takie, które wykonują
roboty & & & & ..................... i składają się z robotników o wymaganych
kwalifikacjach.
2. Surowcem użytym do produkcji wełny skalnej jest płynny & & & ...................lub skała
bazaltowa; po roztopieniu kruszywo to jest& & ..................................... .
3. Przycinanie płyty gipsowo-kartonowej wzdłuż linii prostej wykonuje się przez
jednostronne & & & ............................... od strony & & .............. nożem monterskim,
a następnie przełamanie & & & ............... gipsowego i przecięcie kartonu po drugiej
stronie płyty.
4. Mocne połączenie zależy nie tyle od & & & ...... gwoz
dzi, ile od ich & & ...................
5. Przy prostopadłym połączeniu dwóch desek gwóz
dz
trzyma prawidłowo, jeśli & ...... jego
długości przypada na deskę górna, a & ....... na deskę dolną.
6. Rusztowania do robót izolacyjnych zewnętrznych powinny posiadać zabezpieczenia
w postaci poręczy i & ................, to znaczy dwa rzędy poręczy na wysokości & ... i & ....
cm nad poziomem pomostu oraz pionowe deski wysokości & .. cm przy zewnętrznej
krawędzi pomostu.
7. Narzędzia i elektronarzędzia należy stosować tylko w zakresie i warunkach określonych
w & & ............................... .
8. Części robocze narzędzi roboczych powinny być & ................................ .
9. Obsługa techniczna okresowa (OTO), jest to planowana obsługa wykonywana po upływie
pewnej liczby godzin pracy narzędzia przewidzianej w & & ................................... lub
w dokumentacji techniczno-ruchowej.
10. Narzędzia z nakładkami z węglików spiekanych powinny być ostrzone w
specjalistycznym zakładzie naprawczym ze względu na konieczność dokładnego
.........................& .................. ....................................... .
II. Udziel krótkiej odpowiedzi na pytania punktacja 0 - 1 punkt
11. Jakie znasz przykłady znanych ci odbiorów robót?
12. Jakie znasz rodzaje wyrobów z wełny mineralnej?
13. Jakie znasz zasady obowiązujące przy wierceniu wiertarką elektryczną?
14. Jakie rozróżnia się grupy narzędzi i urządzeń, którymi człowiek posługuje się w procesie
pracy?
15. W jaki sposób powinien być zabezpieczony pracownik podczas szlifowania powierzchni
płyt z wełny mineralnej?
16. W jakim celu dokonuje się przeróbki odpadów budowlanych.
17. W jaki sposób należy postępować z odpadami na placu budowy?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
65
III. Zaznacz poprawną odpowiedz
punktacja 0 - 1 punkt
18. Procesem roboczym w robotach związanych z montażem izolacji nie jest
a) rozstawienie drabiny.
b) odbiór podkładu pod izolację.
c) wybór i przygotowanie miejsca do prac związanych z okresowym składowaniem
materiałów izolacyjnych, sprzętu.
d) przygotowanie miejsca pracy polegające na wykonaniu dróg komunikacyjnych,
ewentualnym wykonaniu rusztowań, drabin, schodni, urządzeń podnośnikowych.
19. Cechą produktów z wełny mineralnej nie jest
a) palność.
b) odporność biologiczna i chemiczna.
c) znakomita właściwość pochłaniania dz
więków.
d) bardzo dobra izolacyjność termiczna (niski współczynnik przewodzenia ciepła).
20. Do przycinania wełny mineralnej nie są potrzebne
a) ostry nóż.
b) wyrzynarka.
c) piła stolarska.
d) specjalne ubranie robocze.
21. Podczas eksploatacji drabiny dozwolone jest
a) używanie drabiny rozstawnej jako przystawnej.
b) przenoszenie drabiny o długości do 4 m przez jedną osobę.
c) wchodzenie i schodzenie z drabiny plecami skierowanymi w kierunku drabiny.
d) stawianie drabiny przed zamkniętymi drzwiami, jeżeli nie są one zamknięte na klucz
od strony ustawienia drabiny.
22. Obsługa techniczna codzienna (OTC) nie obejmuje
a) wymiany uszkodzonych łożysk.
b) sprawdzenia i uzupełnienie smaru w punktach smarownych.
c) sprawdzenia, czy obudowa jest szczelna i nie jest uszkodzona.
d) sprawdzenia, czy osłony zabezpieczające nie są uszkodzone lub obluzowane.
IV. Odpowiedz, tak lub nie na podane pytania punktacja 0 - 1 pkt.
23. Do wykonywania robót montażowych izolacji akustycznych można przystąpić na
dowolnym etapie robót budowlanych.
a) TAK b) NIE
24. Perlit, granulat lawy wulkanicznej jest chemicznie obojętny, niepalny, niehigroskopijny
i ma stałą objętość.
a) TAK b) NIE
25. Przy obróbce płyt gipsowo-kartonowych znajduje zastosowanie piła rozpłatnica.
a) TAK b) NIE
26. Otwory na gniazdka wtykowe i wyłączniki światła można wyciąć w płycie kartonowo-
gipsowej za pomocą nasadki wyrzynarki osadzonej w wiertarce elektrycznej.
a) TAK b) NIE
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
66
27. Kąt pochylenia drabiny powinien wynosić 45o.
a) TAK b) NIE
28. Luz w często używanych kleszczach likwiduje się przez spęcznienie i wyklepanie
młotkiem łba nitu.
a) TAK b) NIE
29. Wyroby ze styropianu należy przewozić krytymi środkami transportu.
a) TAK b) NIE
30. Przy pracy ze styropianem konieczne jest stosowanie masek ochronnych?
a) TAK b) NIE
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
67
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko..................................................
Dobieranie materiałów narzędzi i sprzętu do izolacji akustycznych
i przeciwdrganiowych
Zakreśl znakiem X poprawną odpowiedz
, wpisz brakujące części zdania.
Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
68
18. a b c d
19. a b c d
20. a b c d
21. a b c d
22. a b c d
23. tak nie
24. tak nie
25. tak nie
26. tak nie
27. tak nie
28. tak nie
29. tak nie
30. tak nie
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
69
6. LITERATURA
1. GQ
Q
ck Ronald: Zrób to sam. ARKADY, Warszawa 1981
2. Karkoszka Tadeusz: Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do robót murarskich.
KOWEZ, Warszawa 2002
3. Kettler K.: Murarstwo. REA.
4. Lochner Ditmar, Ploss Wolfgang: Izolacje cieplne i przeciwdz
więkowe w domkach
jednorodzinnych. ARKADY, Warszawa 1982
5. Szymański E.: Materiały budowlane. WSiP, Warszawa 2003
6. Torus Wacław: Narzędzia elektryczne i pneumatyczne w budownictwie. ARKADY, 1983
7. Czasopisma specjalistyczne: MURATOR, ATLAS BUDOWLANY, MATERIAA
Y
BUDOWLANE, IZOLACJE.
8. Polskie Stowarzyszenie Gipsu: Zastosowanie płyt gipsowo - kartonowych
w budownictwie. Materiał instruktażowy dla szkół budowlanych. Warszawa 2004
9. Strony internetowe: www.e-izolacje.pl, www.muratorplus.pl, www.semag.pl,
www.cisza.com.pl, www.poradniki.dom.pl
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
70