MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Hałasa Zenon
Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu
do wykonywania izolacji wodochronnych
713[08].Z2.01
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Ryszard Plantos
mgr inż. Mirosława Popek
Opracowanie redakcyjne:
inż. Danuta Frankiewicz
Konsultacja:
inż. Danuta Frankiewicz
mgr inż. Teresa Sagan
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 713[08].Z2.01
Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do wykonywania izolacji wodochronnych zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu montera izolacji budowlanych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Organizacja i warunki wykonywania robót izolacyjnych 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 13
4.1.3. Ćwiczenia 14
4.1.4. Sprawdzian postępów 16
4.2. Wyroby bitumiczne do wykonywania izolacji wodochronnych 17
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 26
4.2.3. Ćwiczenia 26
4.2.4. Sprawdzian postępów 30
4.3. Tworzywa sztuczne i zaprawy wodoszczelne do wykonywania izolacji
wodochronnych 31
4.3.1. Materiał nauczania 31
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 38
4.3.3. Ćwiczenia 39
4.3.4. Sprawdzian postępów 43
4.4. Maszyny, urządzenia i narzędzia do wykonywania izolacji wodochronnych 44
4.4.1. Materiał nauczania 44
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 50
4.4.3. Ćwiczenia 51
4.4.4. Sprawdzian postępów 52
4.5. Transport i składowanie materiałów izolacyjnych 53
4.5.1. Materiał nauczania 53
4.5.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 58
4.5.3. Ćwiczenia 59
4.5.4. Sprawdzian postępów 60
5. Sprawdzian osiągnięć 61
6. Literatura 66
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Zdobywając kwalifikacje zawodowe w zawodzie montera izolacji budowlanych będziesz
przyswajać wiedzę i kształtować umiejętności zawodowe, korzystając z nowoczesnego
modułowego programu nauczania.
Do nauki otrzymujesz Poradnik dla ucznia, który zawiera:
- wymagania wstępne  wykaz umiejętności, jakimi powinieneś dysponować przed
przystąpieniem do nauki w tej jednostce modułowej,
- cele kształcenia (wykaz umiejętności) jakie ukształtujesz podczas pracy z tym
poradnikiem, czyli czego nowego siÄ™ nauczysz,
- materiał nauczania, czyli co powinieneś wiedzieć, aby samodzielnie wykonać ćwiczenia,
- pytania sprawdzające - zestawy pytań, które pomogą Ci sprawdzić, czy opanowałeś
podane treści i możesz już rozpocząć realizację ćwiczeń,
- ćwiczenia, które mają na celu ukształtowanie Twoich umiejętności praktycznych,
- sprawdzian postępów  zestaw pytań, na podstawie którego sam możesz sprawdzić, czy
potrafisz samodzielnie poradzić sobie z problemami, jakie rozwiązywałeś wcześniej,
- wykaz literatury, z jakiej możesz korzystać podczas nauki.
W rozdziale Pytania sprawdzajÄ…ce zapoznasz siÄ™ z wymaganiami wynikajÄ…cymi z potrzeb
zawodu montera izolacji budowlanych. Odpowiadając na te pytania, po przyswojeniu treści
z Materiału nauczania, sprawdzisz swoje przygotowanie do realizacji Ćwiczeń, których celem
jest uzupełnienie i utrwalenie wiedzy oraz ukształtowanie umiejętności intelektualnych
i praktycznych.
Po przeczytaniu każdego pytania ze Sprawdzianu postępów zaznacz w odpowiednim miejscu
TAK albo NIE  właściwą, Twoim zdaniem, odpowiedz
. Odpowiedzi NIE wskazujÄ… na luki
w Twojej wiedzy i nie w pełni opanowane umiejętności. W takich przypadkach jeszcze raz
powróć do elementów Materiału nauczania lub ponownie wykonaj ćwiczenie (względnie jego
elementy). Zastanów się, co spowodowało, że nie wszystkie odpowiedzi brzmiały TAK.
Po opanowaniu programu jednostki modułowej nauczyciel sprawdzi poziom Twoich
umiejętności i wiadomości. Otrzymasz do samodzielnego rozwiązania test pisemny oraz
zadanie praktyczne. Nauczyciel oceni oba sprawdziany i na podstawie określonych kryteriów
podejmie decyzję o tym, czy zaliczyłeś program jednostki modułowej. W każdej chwili,
z wyjątkiem testów końcowych, możesz zwrócić się o pomoc do nauczyciela, który pomoże Ci
zrozumieć tematy ćwiczeń i sprawdzi, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
Podczas realizacji programu jednostki modułowej musisz przestrzegać zasad ujętych
w regulaminach, instrukcjach przeciwpożarowych, przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony środowiska wynikających z charakteru wykonywanych prac.
Z zasadami i przepisami zapoznasz siÄ™ w czasie nauki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Schemat układu jednostek modułowych
713[08].Z2
Technologia wykonywania
izolacji wodochronnych
713[08].Z2.01
Dobieranie materiałów, narzędzi
i sprzętu do wykonywania izolacji
wodochronnych
713[08].Z2.02 713[08].Z2.03
Wykonywanie izolacji Wykonywanie izolacji
wodochronnych z materiałów wodochronnych z tworzyw
bitumicznych w budynkach sztucznych i zapraw
wodoszczelnych w budynkach
713[08].Z2.04
Wykonywanie izolacji
wodochronnych zbiorników
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć
 poszukiwać informacji w różnych z
ródłach,
 selekcjonować, porządkować i przechowywać informacje,
 korzystać ze środków masowego przekazu,
 posługiwać się własnościami liczb i działań oraz figur geometrycznych przy
rozwiązywaniu zadań i przeprowadzaniu ćwiczeń,
 posługiwać się kalkulatorem,
 interpretować związki wyrażone za pomocą wzorów, wykresów, schematów, tabel,
diagramów,
 stosować terminologię budowlaną,
 rozróżniać technologie wykonywania budynków,
 rozpoznawać i charakteryzować podstawowe materiały budowlane,
 odczytywać i interpretować rysunki budowlane,
 posługiwać się dokumentacją budowlaną,
 wykonywać przedmiary i obmiary robót,
 wykonywać pomiary i rysunki inwentaryzacyjne,
 organizować stanowiska składowania i magazynowania materiałów budowlanych,
 transportować materiały budowlane,
 rozróżniać i dobierać materiały termoizolacyjne,
 rozróżniać i dobierać narzędzia i sprzęt do wykonywania izolacji termoizolacyjnych,
 przestrzegać zasad bezpiecznej pracy, przewidywać i zapobiegać zagrożeniom,
 określić zasady kształtowania bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,
 dostrzegać zagrożenia związane z wykonywaną pracą, usuwać zagrożenia dla życia
i zdrowia pracowników oraz udzielać pierwszej pomocy w wypadkach przy pracy;
zabezpieczać miejsce wypadku.
 określać wymagania bezpieczeństwa przeciwpożarowego w budownictwie,
 określać zagrożenia pożarowe i zasady ochrony przeciwpożarowej oraz reagować
w przypadku zagrożenia pożarowego zgodnie z instrukcją ochrony przeciwpożarowej,
 używać podręcznego sprzętu oraz środków gaśniczych zgodnie z zasadami ochrony
przeciwpożarowej,
 wskazywać i rozróżniać środki ochrony indywidualnej i zbiorowej oraz stosować odzież
ochronną i środki ochrony indywidualnej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- rozpoznać materiały niezbędne do wykonania izolacji wodochronnych,
- ocenić jakość i zastosowanie materiału,
- przygotować roztwory do gruntowania podłoża oraz materiały izolacyjne, zgodnie
z recepturÄ…,
- przygotować materiały izolacyjne do wbudowania,
- przygotować i zastosować materiały pomocnicze,
- określić szacunkowo ilość materiału do wykonania robót,
- sporządzić zapotrzebowanie i rozliczenie materiałowe,
- przetransportować materiały w poziomie i pionie,
- dokonać składowania materiałów na stanowisku pracy,
- rozróżnić i dobrać narzędzia, sprzęt oraz urządzenia do robót izolacyjnych,
- zastosować narzędzia, sprzęt, urządzenia zgodnie z instrukcjami oraz zasadami
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej,
- przeprowadzić konserwację narzędzi i sprzętu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Organizacja i warunki wykonywania robót izolacyjnych
4.1.1. Materiał nauczania
W zależności od spełnianych funkcji ochronnych izolacje wodochronne dzielą się na:
- izolacje przeciwwilgociowe  ochraniające obiekty budowlane przed działaniem wody nie
wywierającej ciśnienia hydrostatycznego,
- izolacje przeciwwodne  zabezpieczające obiekty budowlane lub ich części przed
działaniem wody wywierającej ciśnienie hydrostatyczne,
- izolacje parochronne  zabezpieczajÄ…ce przegrody budowlane przed przenikaniem
i kondensacją pary wewnątrz tych przegród.
IZOLACJE
Izolacje
Izolacje
Izolacje
akustyczne
termiczne
wodochronne
Izolacje Izolacje Izolacje
parochronne przeciwwilgociowe przeciwwodne
Zabezpieczenie Ochrona obiektów Ochrona obiektów
przegród budowlanych budowlanych przed budowlanych przed
przed przenikaniem działaniem wody nie działaniem wody
pary wodnej do wywierającej ciśnienia wywierającej ciśnienie
wnętrza. hydrostatyczne.
hydrostatycznego.
Rys. 1  Klasyfikacja izolacji [opr. autora]
Materiały izolacyjne ze względu na pochodzenie dzielą się na:
- mineralne  zaprawy uszczelniajÄ…ce,
- organiczne  materiały bitumiczne,
- tworzywa sztuczne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Zaprawy Materiały Tworzywa
wodoszczelne bitumiczne sztuczne
Materiały z tworzyw
Jednoskładnikowa
Materiały bitumiczne
sztucznych płynne
zaprawa uszczelniająca płynne
Folie izolacyjne
Dwuskładnikowa Materiały bitumiczne
zaprawa uszczelniajÄ…ca rolowe - papy
Rys. 2  Klasyfikacja materiałów izolacji wodochronnych [opr. autora]
Materiały do izolacji wodochronnych występują w postaci:
- suchych mieszanek  zaprawy wodoszczelne,
- materiałów płynnych:
emulsje asfaltowe,
roztwory asfaltowe,
lepiki oraz masy asfaltowe,
kity asfaltowe,
płynnych folii,
- materiałów rolowych:
folii izolacyjnych,
pap.
Opakowania materiałów izolacyjnych w jakich dostarczane są na budowę to:
- worki - suche mieszanki zapraw mineralnych,
- beczki  smoły, lepiki,
- rolki  papa, folia izolacyjna,
- pojemniki  emulsje, kleje, roztwory.
Oddzielną grupę w izolacjach wodochronnych stanowią materiały pomocnicze. Są to
materiały stosowane przy przygotowywaniu powierzchni izolowanych, łączeniu warstw
izolacyjnych między sobą, przyklejaniu izolacji do podłoża, oraz obróbki elementów
konstrukcyjnych przenikajÄ…cych powierzchnie izolowane.
Do tej grupy zalicza się taśmy i kołnierze uszczelniające, gwoz
dzie i podkładki do
montażu mechanicznego pap, roztwory, emulsje, pasty emulsyjne, kleje z żywic syntetycznych,
zaprawy cementowe do napraw powierzchni i montażu elementów instalacyjnych itp. Taśmy i
kołnierze uszczelniające zabezpieczają miejsca przechodzenia przez izolacje przewodów
instalacyjnych i elementów konstrukcyjnych przed przenikaniem wody tymi przewodami lub
między przewodami a instalacją.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
a
b c
Rys. 3. Taśmy i kołnierze uszczelniające: a) uszczelnienie rury odpływowej przechodzącej przez ścianę,
b) uszczelnienie rury odpływowej przechodzącej przez strop, c)uszczelnienie ściany z posadzką [3, s.42]
Izolacja wodochronna powinna stanowić ciągły i szczelny układ jedno lub
wielowarstwowy oddzielający budowlę lub jej część od wody lub pary wodnej.
Skuteczność izolacji wodochronnych zależy w szczególności od:
- własności fizyko-mechanicznych materiałów izolacyjnych,
- doboru materiałów izolacyjnych i technologii ich ułożenia,
- wykonania izolacji według projektu, oraz zgodnie z zasadami sztuki budowlanej.
Izolacje wodochronne powinny być układane:
- podczas bezdeszczowej pogody,
- po wykonaniu wszelkich robót poprzedzających główne prace izolacyjne,
- po uszczelnieniu dylatacji i osadzeniu wpustów,
- przy temperaturze powyżej 5ºC za wyjÄ…tkiem innych zaleceÅ„ producenta np.: dyspersje
wodne powyżej 10º, powÅ‚oki żywiczne w 18ºC.
Podkład pod izolację powinien być:
- trwały, nieodkształcalny i przenosić wszystkie działające nań obciążenia,
- suchy (za wyjątkiem mineralnych mas wygładzających),
- czysty (odtłuszczony i odpylony),
- równy (bez wgłębień, wypukłości oraz pęknięć),
- odpowiednio ukształtowany w poziomie: spadki na balkonach i tarasach powinny wynosić
co najmniej 1% (zalecane 2%),
- odpowiednio wyprofilowany w narożach przy układaniu pap: krawędzie zaokrąglone
promieniem nie mniejszym niż 3 cm lub sfazowane pod kÄ…tem 45º na szerokoÅ›ci
i wysokości co najmniej 5 cm od krawędzi,
- pod izolacje z folii z tworzyw sztucznych powierzchnia podkładu powinna być gładka.
Przygotowanie podkładu pod izolacje wodochronne polega na:
- kontroli przydatności podkładu do wykonania izolacji wodochronnej,
- oczyszczaniu i odpylaniu powierzchni,
- gruntowaniu i wyrównywaniu powierzchni.
Izolacje wodochronne powinny być wykonywane na podstawie zatwierdzonego projektu
technicznego.
W części opisowej projektu powinny być podane informacje w zakresie określającym co
najmniej:
- rodzaj i charakterystykę materiałów izolacyjnych,
- sposób przygotowania podłoża pod izolację,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
- sposób wykonania izolacji wodochronnej z określeniem jej grubości w przypadku izolacji
jednomateriałowej, np. z zaprawy cementowej, mas bitumicznych itp., lub z określeniem
układu warstw w przypadku izolacji wielowarstwowych, np. z pap i folii,
- sposób zabezpieczenia izolacji przed uszkodzeniami.
W części rysunkowej projektu powinny być zamieszczone:
- rzuty izolowanych przegród poziomych z oznaczeniem spadków podłoża i warstw
izolacyjnych, usytuowaniem koryt ściekowych lub zlewni, rozmieszczeniem szczelin
dylatacyjnych i miejsc odprowadzenia wody,
- przekroje izolowanych elementów budowli z oznaczeniem grubości i podaniem rodzajów
materiałów w poszczególnych warstwach,
- rysunki szczegółów, określające konstrukcję styków izolacji w załamaniach powierzchni
izolowanych, sposób zakończenia izolacji na jej obrzeżach, sposób uszczelniania miejsc
przechodzenia przewodów instalacyjnych przez izolację, sposób osadzenia i uszczelnienia
wpustów ściekowych itp.
Zmiany rozwiązań technicznych w stosunku do przyjętych w projekcie powinny być
odnotowane w dzienniku budowy lub dzienniku robót izolacyjnych. W dzienniku budowy
należy również zapisywać wyniki odbiorów częściowych robót zanikających i wyniki
ostatecznego, końcowego odbioru izolacji wodochronnej.
Wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy
1. Pracownicy zatrudnieni przy robotach izolacyjnych powinni mieć aktualne karty zdrowia
stwierdzające brak przeciwwskazań do ich wykonywania. Pracownicy ci powinni być
przeszkoleni w zagadnieniach bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie wykonywanych
czynności.
2. Przed rozpoczęciem robót izolacyjnych pracownicy powinni być zaopatrzeni w odzież
i obuwie ochronne oraz, w zależności od wykonywanych czynności, w inne przedmioty
ochronne, jak rękawice, maski, okulary itp..
3. Podgrzewanie bitumicznych mas izolacyjnych powinno odbywać się w miejscach
oddalonych co najmniej 50 m od zabudowań drewnianych i magazynów materiałów łatwo
palnych. Stanowiska podgrzewania mas bitumicznych powinny być wyposażone
w materiały i sprawny sprzęt przeciwpożarowy (gaśnice, łopaty, koce azbestowe, piasek).
4. Kotły do podgrzewania i topienia mas bitumicznych na otwartej przestrzeni powinny być
zaopatrzone w pokrywy. Wypełnienie kotła wprowadzoną masą bitumiczną nie powinno
być większe niż 2/3 jego objętości.
5. Masa bitumiczna w czasie podgrzewania powinna być okresowo mieszana, a kocioł
chroniony przed możliwością wniknięcia wody.
6. Nabieranie gorącej masy z kotła powinno się odbywać specjalnymi czerpakami
osadzonymi na długim trzonku, a nie bezpośrednio wiadrami.
7. Podgrzewanie mas bitumicznych we wnętrzu pomieszczeń zaleca się przeprowadzać
w wiadrach ogrzewanych elektrycznie. Stosowanie do podgrzewania otwartego płomienia
jest zabronione.
8. Pomieszczenia, w których przygotowuje się lub podgrzewa bitumiczne materiały
izolacyjne, powinny być dobrze wentylowane. Przy podgrzewaniu mas bitumicznych
należy zapewnić w pomieszczeniu co najmniej trzykrotną wymianę powietrza w ciągu
l godz.
9. Do przenoszenia gorącej masy asfaltowej należy stosować wiadra zamykane pokrywą,
przy czym ich wypełnienie masą nie powinno być większe niż 3/4 objętości.
Niedopuszczalne jest wspinanie się po drabinie z wiadrami wypełnionymi gorącą masą
bitumicznÄ….
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
10. Przy pracy z lotnymi, łatwo palnymi substancjami w pomieszczeniach zamkniętych
konieczne jest intensywne ciągłe wentylowanie pomieszczeń, przestrzeganie zakazu
palenia oraz umieszczenie w widocznych miejscach wewnątrz i na zewnątrz pomieszczeń
tablic ostrzegawczych z napisem  Ostrożnie z ogniem".
11. Podgrzewanie zgęstniałych mas bitumicznych stosowanych na zimno w celu ich
rozrzedzenia może być przeprowadzone wyłącznie przez zanurzenie pojemnika z masą do
gorÄ…cej wody. Ogrzewanie ogniem jest niedopuszczalne.
Kontrola wilgotności podkładu
Przeprowadzana jest przed wykonaniem izolacji w celu ustalenia faktycznego stanu
wilgotności, a tym samym stwierdzenia gotowości podkładu do wykonania izolacji
z określonego wyrobu.
Metodami pomiaru wilgotności podkładu są:
- suszarkowo - wagowa,
- za pomocą aparatów elektrycznych,
- za pomocÄ… aparatu karbidowego.
Metoda suszarkowo - wagowa
Polega na wycięciu próbki podkładu, zważeniu jej na dokładnej wadze analitycznej,
a następnie ponownym zważeniu po wysuszeniu próbki. Zawartość wilgoci oblicza się według
wzoru:
g - g0
W = 100%
g
w którym: g  masa pobranej próbki w g, go  masa próbki po wysuszeniu w g.
Metoda elektryczna
Polega na pomiarze wartości oporu elektrycznego podczas przepływu prądu między
dwiema elektrodami wbitymi w podkład. Wartość oporu elektrycznego zależy od zawartości
wilgoci w podkładzie, który tym lepiej przewodzi prąd elektryczny, im jest bardziej wilgotny.
Wartość oporu elektrycznego odczytuje się na skali specjalnego aparatu do mierzenia
wilgotności podkładu, a wynik ten przelicza się na podstawie odpowiednich tabel, załączonych
do aparatu. Z tabel ustala się wilgotność podkładu w procentach.
Metoda karbidowa
Przeprowadzana jest za pomocą stalowej butli zaopatrzonej w manometr. Próbkę wycina
się z dolnej warstwy podkładu i po odważeniu natychmiast wprowadza do butli wraz
z ampułką karbidu. Po zamknięciu butli zawarta w niej kulka stalowa podczas potrząsania 
tłucze ampułkę z karbidem, w wyniku czego wilgoć zawarta w próbce powoduje wydzielanie
się acetylenu z karbidu. Ciśnienie acetylenu odczytuje się na manometrze, a odpowiadającą
temu ciśnieniu wilgotność odnajduje się w tabeli załączonej do aparatu.
a b
Fotografia 4. Aparaty do mierzenia wilgotności podkładu: a) elektryczny,
b) karbidowy [14, s. 94, 95]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
 Gruntowanie
Gruntowanie podkładu ma na celu wypełnienie porów i drobnych rys, oraz utworzenie
warstwy wiążącej następną powłokę asfaltową z podłożem. Gruntowanie wykonuje się
lepikiem asfaltowym lub emulsją asfaltową na podkładach betonowych lub z zaprawy
cementowej pod izolację z pap asfaltowych, a także innych materiałów przyklejanych do
podkładu lepikiem asfaltowym. Wilgotność podkładu do gruntowania nie powinna przekraczać
5%. Powłoki gruntujące powinny być naniesione w dwóch warstwach, jednak druga po
całkowitym wyschnięciu pierwszej. Temperatura otoczenia w czasie gruntowania nie powinna
być niższa niż 5°C. Rodzaj substancji gruntujÄ…cej należy dobierać Å›ciÅ›le do rodzaju materiaÅ‚u
izolacyjnego i instrukcji producenta.
Gruntowanie wykonywać można ręcznie przy użyciu pędzla, lub metodą natryskową przy
pomocy natryskiwacza roztworu gruntujÄ…cego.
Sprawdzanie jakości materiałów izolacyjnych.
Wszystkie materiały do wykonywania izolacji wodochronnych powinny odpowiadać
wymaganiom zawartym normach państwowych lub świadectwach Instytut Techniki
Budowlanej dopuszczających dany materiał do powszechnego stosowania w budownictwie.
Wymagana jakość materiałów izolacyjnych powinna być potwierdzona przez producenta
zaświadczeniem o jakości, znakiem kontroli jakości zamieszczonym na opakowaniu lub innym
równorzędnym dokumentem.
Materiały izolacyjne dostarczone na budowę bez dokumentów producenta
potwierdzających ich jakość nie mogą być dopuszczone do stosowania.
Odbiór materiałów izolacyjnych powinien obejmować sprawdzenie zgodności
dostarczonych materiałów z dokumentacją projektową oraz sprawdzenie właściwości
technicznych tych materiałów z. wystawionymi atestami wytwórcy. W przypadku zastrzeżeń
co do zgodności materiału z zaświadczeniem o jakości wystawionym przez producenta,
powinien być on zbadany zgodnie z postanowieniami normy państwowej lub świadectwa ITB.
Nie dopuszcza się stosowania do robót izolacyjnych materiałów, których właściwości
techniczne nie odpowiadają wymaganiom przedmiotowych norm lub świadectw ITB. Nie
należy stosować również materiałów przeterminowanych (po okresie gwarancyjnym).
Obmiar powierzchni
Powierzchnie izolowane mierzymy w m2 z dokładnością do 0,01 m2. Z obmiaru podłóg
odlicza się powierzchnie zajęte przez piece, słupy, pilastry i inne elementy konstrukcji jeżeli
wielkość każdej z nich przekracza 0,25 m2. Natomiast dolicza się faktyczną powierzchnię
podłóg wykonanych we wnękach i przejściach. Okładziny ścienne obmierza się według
rzeczywistej powierzchni w rozwinięciu, przyjmując wysokość od powierzchni podłogi do
górnej krawędzi okładziny.
Normy pracy
Określają nakład pracy, wyrażony w godzinach, niezbędny do prawidłowego technicznie
wykonania danej czynności. Normy pracy są ustalone przy założeniu, że będą zapewnione
warunki właściwej organizacji pracy i zastosowane zostaną właściwe metody i narzędzia pracy.
Normy pracy są ujęte w katalogach. Normy te nie są obligatoryjne, mogą być przez
przedsiębiorstwa stosowane lub mogą stanowić podstawę do przygotowania norm
zakładowych.
Norma czasu pracy, niezbędna do wykonania jednostki danej roboty oraz godzinowa
stawka wynagrodzenia zasadniczego Å‚Ä…cznie z premiÄ… lub bez premii, sÄ… czynnikami ceny
akordowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
 Ilość robót określa się  przed ich rozpoczęciem  na podstawie przedmiaru, posługując
siÄ™ projektem, po wykonaniu  na podstawie obmiaru z natury.
Normy zużycia materiałów i rozliczenia materiałowe
W celu określenia właściwego zapotrzebowania materiałów, a szczególnie limitowania i
kontroli ich zużycia, posługujemy się normami zużycia materiałów. Normy te określają
właściwe ilości poszczególnych materiałów, niezbędne do prawidłowego technicznie
wykonania danej roboty. Normy obejmują również pewne nakłady materiałów na ubytki
naturalne (tj. np. na wysychanie rozpuszczalników) oraz straty produkcyjne (np. kleje pozo-
stające w pędzlach i usuwane z nich w czasie mycia, straty przy cięciu materiału, pozostałości
zapraw na ścianach naczyń, rozchód na drobne poprawki itp.).
Normy zużycia materiałów budowlanych do wykonania jednostki roboty są zawarte
w katalogach. Normy te określają największą dopuszczalną ilość materiałów, które mogą być
zużyte do wykonania danej roboty. Rozliczenie się z pobranych materiałów jest obowiązkiem
kierownictwa budowy.
Przed rozpoczęciem prac izolacyjnych należy pamiętać o:
- zapewnieniu warunków składowania materiałów narzędzi i sprzętu,
- zaopatrzeniu miejsca pracy w energiÄ™ elektrycznÄ… i cieplnÄ… np. gaz,
- zaopatrzeniu miejsca pracy w wodÄ™,
- zgromadzeniu niezbędnych środków ochrony osobistej i ppoż.,
- przygotowaniu dróg transportu poziomego i pionowego,
- rozmieszczeniu narzędzi i urządzeń na przygotowane stanowiska,
- zgromadzeniu zapasu materiałów pokrywającego przynajmniej dzienne zużycie, lub przy
mniejszych powierzchniach - na wykonanie całej izolacji.
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co to jest izolacja wodochronna?
2. Jak dzieli siÄ™ izolacja wodochronna?
3. Jak dzielą się materiały izolacji wodochronnych?
4. Jakie warunki powinien spełniać podkład przed wykonaniem izolacji?
5. Jak należy przygotować naroża powierzchni do wykonania izolacji?
6. Jakich czynności dotyczy przygotowanie podkładu?
7. W jakich warunkach należy wykonywać izolacje wodochronne?
8. Jakich materiałów nie należy łączyć ze sobą?
9. Co zawierają dane techniczne wyrobów do izolacji wodochronnych?
10. Co decyduje o sprawności izolacji?
11. Jakie warunki muszą być spełnione do układania papy termozgrzewalnej?
12. W jakiej postaci występują materiały izolacji wodochronnych?
13. W jakich opakowaniach materiały izolacyjne dostarczane są na budowę?
14. Jak przygotować podkład do wykonania izolacji wodochronnej?
15. Jakimi sposobami można określić wilgotność podkładu?
16. Jakich materiałów izolacyjnych nie należy stosować?
17. Jakich czynności zabraniają przepisy bhp podczas podgrzewania lepiku?
18. Z jaką dokładnością sprawdza się wymiary papy?
19. W jaki sposób na budowie można określić stan i jakość papy?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
20. Co to jest przedmiar, a co obmiar robót?
21. Co to sÄ… ubytki naturalne?
22. Co to są straty produkcyjne materiałów?
23. Co to są normy zużycia materiałów?
24. Z czego wynika norma zużycia największej dopuszczalnej ilości materiałów?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Oblicz ilość materiałów do wykonania izolacji wodochronnej z papy asfaltowej do
układania na zimno na podkładzie z lepiku asfaltowego.
Dane do wykonania ćwiczenia:
- wymiary powierzchni  5 x 5,5 m,
- wymiary papy: szerokość  1 m, długość- 5 m,
- szerokość zakładów  10 cm,
- zużycie lepiku na jednÄ… warstwÄ™  2÷3 kg/m2, lub przyjąć z instrukcji na opakowaniu,
- ilość warstw lepiku  2
- kierunek układania pasów papy  dowolny,
- bez zawijania na ściany.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia  zapisać plan w zeszycie,
3) przeczytać opis zawierający charakterystykę techniczną papy i lepiku,
4) obliczyć pole powierzchni izolowanej,
5) ustalić optymalny kierunek pasów papy dla uniknięcia odpadów,
6) obliczyć całkowite zużycie asfaltu,
7) obliczyć zużycie papy  podać w sztukach,
8) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
9) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
10) zaprezentować efekty swojej pracy,
11) dokonać samooceny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- stół warsztatowy,
- charakterystyki techniczne materiałów wodochronnych,
- opakowanie lepiku,
- rolka papy asfaltowej.
Ćwiczenie 2
Oblicz wynagrodzenie za wykonanie izolacji wodochronnej tarasu papÄ… termozgrzewalnÄ….
Dane do wykonania ćwiczenia:
Wymiary tarasu - 7 x 5 m.
Przed wykonaniem izolacji należy zerwać stare płytki, usunąć starą papę i zagruntować
podkład. Obliczenia wykonaj w oparciu o podany cennik lub aktualnie obowiązujący.
Cennik usług:
- zerwanie starych płytek  12 zł/m2,
- zerwanie starej papy  5 zł/m2,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
- gruntowanie podkładu  3 zł/m2,
- układanie papy termozgrzewalnej  10 zł/m2.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania zadania  ćwiczenia  plan zapisać w zeszycie,
3) obliczyć pole powierzchni izolowanej,
4) obliczyć wynagrodzenia za zerwanie starych płytek,
5) obliczyć wynagrodzenia za zerwanie starej papy,
6) obliczyć wynagrodzenia za gruntowanie podkładu,
7) obliczyć wynagrodzenia za układanie papy,
8) obliczyć wynagrodzenie za wszystkie prace przy wykonywaniu izolacji,
9) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
10) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
11) zaprezentować efekty swojej pracy,
12) dokonać samooceny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- cennik usług budowlanych,
- kalkulator,
- literatura.
Ćwiczenie 3
Oblicz koszt wykonania izolacji wodochronnej na podłodze własnej pracowni.
Założenia do wykonania ćwiczenia:
- materiały izolacyjne: lepik i papa do stosowania na zimno,
- przed wykonaniem izolacji usunąć starą papę, oczyścić powierzchnię i przykleić nową
lepikiem do stosowania na zimno,
- papa asfaltowa w rolkach 1m x 10m. Cena  9 zł./m2,
- lepik asfaltowy do klejenia papy w opakowaniach po 10 kg. Cena 3,50 zł za 1kg. Norma
zużycia lepiku 1,2 kg/m2,
- usuwanie starej papy w cenie 5 zł/m2,
- układanie papy w cenie 8 zł/m2,
- kierunek układania pasów  wzdłuż dłuższego boku,
- wykorzystać ceny sugerowane lub uaktualnić z dostępnych z
ródeł.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia  zapisać plan w zeszycie,
3) wykonać obmiar pomieszczenia i obliczyć pole powierzchni podłogi,
4) obliczyć ilość potrzebnego lepiku  zaokrąglić do pełnego pojemnika 10 kg,
5) obliczyć ceny lepiku,
6) obliczyć ilość potrzebnej papy z uwzględnieniem zakładów,
7) obliczyć cenę papy,
8) obliczyć koszt usunięcia starej papy,
9) obliczyć koszt ułożenia nowej papy,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
10) obliczyć całkowity koszt wykonania izolacji,
11) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
12) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
13) zaprezentować efekty swojej pracy,
14) dokonać samooceny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- cennik usług budowlanych,
- cennik materiałów budowlanych,
- normy zużycia materiałów,
- przymiar zwijany o długości 10 m,
- kalkulator.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz Tak
Nie
1) dokonać klasyfikacji izolacji?
2) scharakteryzować cechy izolacji wodochronnych?
3) dokonać klasyfikacji materiałów izolacji wodochronnych?
4) scharakteryzować właściwości materiałów izolacyjnych?
5) podać zasady pomiaru powierzchni do wykonania izolacji?
6) wskazać warunki rozpoczęcia i wykonywania izolacji wodochronnych?
7) przygotować podkład do wykonywania izolacji wodochronnych?
8) wskazać jakich materiałów nie należy łączyć ze sobą?
9) podać sposoby określania wilgotności podkładu?
10) wskazać materiały pomocnicze stosowane w izolacjach wodochronnych?
11) przygotować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa
i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej?
12) omówić zasady wykonywania zapotrzebowania na materiały
do wykonania izolacji?
13) omówić zasady oceny stanu technicznego papy?
14) wskazać jakich czynności zabraniają przepisy bezpieczeństwa i higieny
pracy podczas podgrzewania lepiku?
15) wskazać z jaką dokładnością sprawdza się wymiary papy?
16) wskazać kiedy wykonuje się przedmiar a kiedy obmiar robót?
17) zidentyfikować pojęcie ubytki naturalne?
18) zidentyfikować pojęcie straty produkcyjne materiałów?
19) zidentyfikować pojęcie normy zużycia materiałów?
20) podać normę największej i najmniejszej dopuszczalnej ilości materiałów?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
4.2. Wyroby bitumiczne do wykonywania izolacji wodochronnych
4.2.1 Materiał nauczania
4.2.1.1. Smoły i asfalty
Do wyrobów bitumicznych zalicza się materiały mające w swym składzie smołę lub asfalt.
Smoła drzewna
Otrzymywana jest podczas suchej destylacji drewna. Barwę brązową smoły uzyskuje się
z drewna drzew iglastych a czarną z drewna drzew liściastych. Głównymi składnikami smoły
drzewnej są: kwasy żywiczne, terpeny, fenole i alkany. Smoła drzewna rozpuszcza się
w dwusiarczku węgla i rozpuszczalnikach organicznych. Smoła węglowa  pogazowa,
produkt uboczny koksowania węgla oraz otrzymywania gazu miejskiego. Ciecz barwy czarnej
o mazistej konsystencji. W skład smoły węglowej wchodzą: węglowodory aromatyczne,
fenole, zasady pirydynowe i chinolinowe.
Na budowę smołę dostarcza się w beczkach szczelnie zamkniętych a składuje izolując od
deszczu i słońca. Układa się w jednej warstwie czopem do góry.
Asfalt naturalny.
Jest materiałem otrzymywanym w wyniku przeróbki ropy naftowej zaś sztuczny czyli
ponaftowy to mieszanina węglowodorów.
Tabela 1. Cechy techniczne asfaltów izolacyjnych [7, s. 166]
Oznaczenie asfaltu
Parametry (średnia temperatura mięknienia/średnia wartość penetracji)
40/175 75/30 85/25 85/40 105/15
Temperatura mięknienia
38÷47 70÷80 80÷90 80÷90 100÷110
Penetracja w temperaturze 25°C,
stopnie penetracji 120÷200 10÷35 20÷30 25÷45 10÷25
Temperatura łamliwości nie
wiÄ™ksza niż, °C -12 -12 -20 -20 -7
CiÄ…gliwość w temperaturze 25°C,
nie większa niż, cm 25 4 3 3 2
Temperatura mięknienia
Jest to najniższa temperatura, w której asfalt badany metodą pierścienia i kuli pod wpływem
nacisku kulki stalowej opadnie z pierścienia na długość 25 mm (PN-73/C-04021).
Penetracja
To konsystencja asfaltu w normalnych warunkach, której miarą jest głębokość zanurzenia
w badanym asfalcie znormalizowanej igły pod stałym obciążeniem, w czasie 5 sekund,
w temperaturze 25°C (PN-84/C-04134). Asfalty miÄ™kkie majÄ… wyższÄ… penetracjÄ™, a twarde
niższą. Jeden stopień penetracji odpowiada 0,1 mm zagłębienia igły penetrometru w badany
asfalt.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
 Temperatura łamliwości
To temperatura w której cienka warstwa asfaltu naniesiona na blaszkę pęka lub zarysowuje się
przy wygięciu (PN-89/C-04130). Im wyższa jest temperatura, przy której pęka powłoka
asfaltu, tym asfalt jest bardziej kruchy.
Ciągliwość
Określa się długością do jakiej daje się rozciągać (bez zerwania) normowa próbka asfaltu
w duktylometrze (PN-75/C-04231).
Materiały bitumiczne
Materiały bitumiczne
płynne
rolowe - papy
Papy smołowe na tekturze
Asfaltowe pasty emulsyjne
Papy asfaltowe na tekturze
Emulsje asfaltowe
Papy asfaltowe na osnowie
Kity asfaltowe
z tkanin technicznych
Lepiki
Papy asfaltowe na welonie
Masy asfaltowe
z włókien szklanych
Pasty emulsyjne
Papy asfaltowe zgrzewalne
Roztwory asfaltowe
Zaprawy asfaltowe
Rys. 5.- Klasyfikacja materiałów bitumicznych do izolacji przeciwwilgociowych
Wyroby bitumiczne dzielą się na materiały płynne i rolowe. Dalszy podział przebiega
w zależności od składu chemicznego i parametrów technicznych.
Asfaltowe pasty emulsyjne
Są trójfazowymi układami koloidalnymi złożonymi z asfaltu, wody i glin bentonitowych.
W zależności od temperatury mięknienia i przeznaczenia rozróżnia się asfaltowe pasty
emulsyjne:
- NP  pasta niskotopliwa, stosowana jako materiał gruntujący oraz materiał do zacierania
rys, pęknięć i ubytków w podłożu betonowym, ceglanym oraz przy robotach izolacyjnych
wykonywanych w podziemiach,
- SP  pasta średniotopliwa, stosowana do wykonywania samonośnych powłok
przeciwwilgociowych lekkiego typu oraz do konserwacji pokryć dachowych,
- WP  pasta wysokotopliwa modyfikowana lateksem, stosowana do wykonywania
samonośnych powłok przeciwwilgociowych typu lekkiego w trudniejszych warunkach
budowlanych oraz do konserwacji pokryć papowych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
 Emulsje asfaltowe  to zawiesiny drobnych czÄ…steczek asfaltu w wodzie z dodatkiem
środków emulgujących np. mydła lub kwasów tłuszczowych i stabilizatorów, które zapewniają
trwałość układu. Emulsje asfaltowe do izolacji przeciwwilgociowych, w zależności od rodzaju
użytych emulgatorów, dzielą się na anionowe i kationowe.
Asfaltowe emulsje anionowe (PN-B-24002)
W zależności od użytych surowców dzieli się na dwa rodzaje:
- A  emulsję asfaltową stosowaną do gruntowania podłoża,
- AL  emulsjÄ™ asfaltowo-lateksowÄ… z dodatkiem lateksu, stosowanÄ… do gruntowania
podłoża, oraz do bezspoinowych powłok izolacyjnych.
Opakowanie stanowią bębny o pojemności do 200 dm3. Składowanie powinno się odbywać
w temperaturze nie niższej niż 5°C, co pozwala na zachowanie cech emulsji przez okres
3 miesięcy od daty produkcji. Zawartość wody w tych emulsjach nie może być większa niż
50%, a czas wysychania powłoki nie dłuższy niż 6 godzin.
Asfaltowe emulsje kationowe (PN-B-24003)
W zależności od użytych surowców i stosowania dzieli się na dwa rodzaje:
- NT - emulsję o niskotopliwej powłoce, stosowaną do izolacji nie narażonych na działanie
temperatury powyżej 30°C, w szczególnoÅ›ci do fundamentów i podziemnych części
budowli,
- WT - emulsję o wysokotopliwej powłoce, stosowaną do izolacji nie narażonych na
dziaÅ‚anie temperatury powyżej 60°C.
Czas wysychania powłoki emulsji NT wynosi około 3 godzin, a emulsji WT  poniżej
l godziny. Pełną wytrzymałość emulsje uzyskują po: 24 godzinach NT i po 72 godzinach WT.
Kity asfaltowe
To mieszaniny asfaltu ponaftowego, wypełniaczy mineralnych, plastyfikatorów i dodatków
zwiększających przyczepność.
- Abizol KF to kit asfaltowy plastyczny. Ma zastosowanie do wypełniania szczelin
dylatacyjnych, uszczelniania obróbek blacharskich, reperacji drobnych uszkodzeń pokryć
z papy. Można stosować go wgniatajÄ…c waÅ‚ki w miejsca obrabiane w temperaturze 30°C
lub zalewać podgrzany do temperatury ok. 50°C.
- Abizol SB to kit stosowany na gorÄ…co do zalewania spoin poziomych.
Lepiki asfaltowe
To mieszaniny asfaltu, wypełniacza (mączka lub włókna), plastyfikatorów (żywice), oraz
rozpuszczalników (benzyna). W zależności od konsystencji rozróżnia się dwa rodzaje: P 
o konsystencji półciekłej i G  o konsystencji ciastowatej.
Lepiki asfaltowe do stosowania na zimno to mieszanina asfaltów, oleju
uplastyczniającego, rozcieńczalników oraz wypełniaczy mineralnych (mączka kamienna,
włókna mineralne, azbest). Dostarcza się je w beczkach z blachy stalowej jako gęstą masę,
którą rozprowadza się szczotkami lub szpachlami. Lepiki służą do przyklejania papy do
podłoża oraz sklejania ze sobą kilku warstw papy w izolacjach wielowarstwowych.
Lepiki asfaltowe do stosowania na gorąco są mieszaniną asfaltów, wypełniaczy
mineralnych oraz dodatków uszlachetniających i zwiększających zdolność klejenia. Lepiki
wymagajÄ… rozgrzania do temperatury ok. 160 - 180ºC. Stosuje siÄ™ je do wykonywania powÅ‚ok
izolacyjnych oraz do przyklejania i sklejania między sobą pap izolacyjnych asfaltowych.
Zużycie wynosi 2÷3 kg/m2.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Masy asfaltowe
Masa asfaltowo-aluminiowa
To mieszanina asfaltów, kauczuków, żywic, pigmentu aluminiowego, rozpuszczalników
oraz dodatków przeciwstarzeniowych. Stosuje się ją na zimno do wykonywania powłok
izolacyjno-dekoracyjnych, na asfaltowych izolacjach przeciwwilgociowych. Jest barwy
brunatno srebrzystej i konsystencji płynnej. Nanosić ją można pędzlem w temperaturze
20÷23°C. Czas schniÄ™cia 2 godziny. Opakowanie  bÄ™bny metalowe o pojemnoÅ›ci 200 dcm3.
Magazynowanie  zabezpieczyć przed ogniem.
Masa zalewowa
Składa się z asfaltu ponaftowego modyfikowanego kauczukiem syntetycznym z dodatkiem
wypełniaczy i dodatków uszlachetniających. Masy zalewowe dzielą się na dwie grupy:
Odmiana 1  do wypeÅ‚niania na gorÄ…co szczelin poziomych w zakresie szerokoÅ›ci 1÷4 cm,
temperatura miÄ™knienia powyżej 65°C
Odmiana 2  do wypełniania na gorąco szczelin poziomych w zakresie szerokości
0,5÷1 cm, temperatura miÄ™knienia powyżej 55°C
Masy asfaltowe pakowane są w bębny o pojemności do 100 dcm3  zalecane jest
magazynowanie w pomieszczeniach zadaszonych.
Asfalt lany
Zawiera 8÷11% asfaltu, 22% mÄ…czki mineralnej, 15÷35% piasku, 20÷52% żwiru lub
grysów kamiennych. Asfalt lany służy do wykonywania nawierzchni drogowych, posadzek
w halach, magazynach i piwnicach.
Pasty emulsyjne to materiały służące do wyrównywania płytkich ubytków w podłożu,
wykonywania powłok izolacyjnych oraz przyklejania elementów izolacyjnych. Pasty
bitumiczne spotykane w handlu to:
Cyklolep
Mieszanina asfaltu ponaftowego i rozpuszczalnika organicznego. Stosowany jest do
gruntowania podłoża betonowego, zabezpieczania i konserwacji istniejących pokryć. Nanosi
się go pędzlem lub szczotką dekarską.
Alubit
Preparat asfaltowo aluminiowy stosowany na zewnątrz budynków jako powłoka
izolacyjno-dekoracyjna innych pokryć izolacyjnych.
Roztwory asfaltowe
SÄ… to asfalty rozpuszczone w szybkoschnÄ…cym rozpuszczalniku (benzynie lakowej lub
solwentnafcie). Służą do gruntowania powierzchni betonowych przed nakładaniem lepików
asfaltowych np. Abizol R. Mają konsystencję płynną i można je nakładać pędzlem. Czas
schnięcia wynosi około 12 godzin. Zawierają rozpuszczalniki organiczne, są łatwopalne
i działają szkodliwie na zdrowie. Podczas pracy należy przestrzegać przepisów bhp,
a szczególnie zachować ostrożność z ogniem. Przy gruntowaniu wilgotność podkładu nie
powinna przekraczać 5%. Temperatura otoczenia w czasie gruntowania nie powinna być
niższa niż 5°C.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Zaprawy asfaltowe
Zawierają tylko 15% asfaltu i służą do wodoszczelnego zapełniania szczelin i zagłębień na
gorÄ…co.
Badanie cech technicznych asfaltów
Próbki pobiera się z beczek, bębnów i skrzyń, z 1% opakowań, jednak nie mniej niż
z dwóch opakowań. Z wybranych opakowań odrzuca się górną warstwę o grubości co
najmniej 5 cm i zgłębnikiem pobiera się próbkę z całej warstwy produktu. Po dokładnym
wymieszaniu jednorodny asfalt umieszcza się w czystych słojach szklanych, przechowuje
w chłodnym i ciemnym miejscu zabezpieczonym od kurzu i opadów.
Na tak przygotowanych próbkach dokonuje się pomiarów:
- konsystencji asfaltu (zanurzenie igły penetracyjnej penetrometru),
- temperatury mięknienia (aparat do badania temperatury mięknienia asfaltów metodą
pierścienia i kuli),
- ciągliwości (rozciąganie próbki w duktylometrze),
- temperatury łamliwości (próby zginania w aparacie frassa).
4.2.1.2. Materiały bitumiczne rolowe
Bitumiczne materiały rolowe zwane papami są osnowami (z tektury budowlanej, włókna
szklanego lub poliestrowego a także z tkaniny) przesycone bitumem lub powleczone powłoką
bitumiczną. O właściwościach użytkowych pap decyduje giętkość, odporność na działanie
niskiej i wysokiej temperatury, przesiąkliwość, siła zrywająca przy rozciąganiu (wzdłuż
i w poprzek pasma) oraz wydłużenie względne przy zerwaniu. Papy termozgrzewalne są
zbrojone osnowami z włókien szklanych lub włókniny poliestrowej. Włókna szklane mają
2 procentową wydłużalność przy zerwaniu, dlatego tak zbrojonych pap nie można stosować do
izolacji w miejscach, w których łączą się elementy poziome z pionowymi. Wydłużalność
osnowy z włókniny poliestrowej przy zerwaniu wynosi prawie 50%. Ma to szczególne
znaczenie w wypadku wzajemnych przemieszczeń elementów konstrukcji.
Papa zbrojona takim włóknem bardzo dobrze współpracuje z podłożem i dzięki dużej
plastyczności dokładnie przylega do powierzchni o nieregularnych kształtach. Osnowy
z włókien szklanych i włókniny poliestrowej są odporne na wilgoć i butwienie, są więc
podłożem niesprzyjającym rozwojowi pleśni i grzybów.
Papy smołowe na tekturze
Ze względu na sposób impregnacji dzieli się na:
- izolacyjne  produkowane w rolkach o długości 20 i 40 m i szerokości 1,00; 1,05; 1,10
i 1,15 m. Stosowane są do izolacji wodoszczelnych i na dolne warstwy pokryć
dachowych,
- z powłoką mineralizowaną  powleczona warstwą smoły preparowanej i posypana
piaskiem lub inną posypką mineralną. Ma zastosowanie do pokryć dachowych i do izolacji
przeciwwilgociowych.
Papy zwykłe to materiały sztywne a więc wymagają równego podłoża. Papy na osnowie
tektury i włókna szklanego ze względu małą wydłużalność przy rozciąganiu tylko 2% przy
wywijaniu pod kątem prostym pękają. Dlatego też naroża należy przygotowywać poprzez
wyoblenia  zaokrąglenia. Przy klejeniu papy lepikami na zimno należy stosować metodę
 mokre na mokre czyli smaruje się podkład i spodnią powierzchnię papy. Arkusze papy
powinny zachodzić na siebie na szerokość nie mniejszą niż 10 cm. Zakłady należy również
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
skleić lepikiem. Izolacje wodoszczelne podłogi w pomieszczeniach wywija się na ściany do
wysokości ok. 25 cm i przykleja się tą samą technologią.
Papy asfaltowe
Produkowane sÄ… na osnowie:
- włókna szklanego  pokrycia dachowe i izolacje,
- tkanin technicznych  izolacje wodochronne,
- taśmy aluminiowej,
- tektury,
- tektury z naklejoną taśmą aluminiową  pokrycia dachowe i izolacje.
Papy asfaltowe na tekturze
Ze względu na wykończenie powierzchni dzieli się na:
- izolacyjne  produkowane i stosowane tak samo jak papy smołowe izolacyjne,
- podkładowe  produkowane jak papy smołowe, służą do wykonywania dolnych warstw
pokryć dachowych i wielowarstwowych izolacji paro- i wodoszczelnych,
- wierzchniego krycia  jest to tektura nasycona masÄ… asfaltowÄ… i obustronnie powleczona
masą powłokową z wypełniaczami mineralnymi i plastyfikatorami. Posypana jest
rozdrobnionymi materiałami mineralnymi w kolorze naturalnym lub barwionym,
chroniącym przed wpływami atmosferycznymi. Charakterystyką tej papy jest gramatura
tektury (315, 400 i 500 g/m2), oraz masa asfaltu (1100 ÷1700 g/m2).
Papy na osnowie taśmy aluminiowej
Powlekane są asfaltem jedno- lub dwustronnie. Powłoka jest posypywana posypką
mineralną lub pokryta emulsją z gliny. Taśmy z powłoką jednostronną służą do krycia dachów,
a z dwustronną jako izolacja paroszczelna lub przeciwwodna. Taśmy mają szerokość 100 cm,
a długość 10, 15, i 20 m. Grubość taśmy aluminiowej wynosi 0,12 mm.
Papy na tkaninie technicznej
Mają gramaturę tkaniny 200 g/m2, asfaltu 1650 g/m2. Szerokość arkuszy wynosi 100 cm,
a długość 10, 15 i 20 m.
Papa podkładowa na welonie szklanym jest produkowana w sześciu rodzajach: P/64/1200,
P/95/1200, P/95/1400, P/100/1200, P/100/1300 i P/100/1600. W oznaczeniu rodzaju papy
pierwsza liczba oznacza gramaturÄ™ welonu a druga asfaltu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Tabela 2. Cechy techniczne pap asfaltowych na tekturze [7, s. 171]
Papa Papa wierzchniego krycia
Papa podkładowa P
izolacyjna I W
Parametry
odmiana
333/ 400/ 400/ 400/ 500/ 500/ 500/ 400/ 400/ 400/ 500/ 500/ 500/
330 400 500
1100 1200 1400 1600 1300 1500 1700 1200 1400 1600 1300 1500 1700
Siła zrywająca przy
rozciÄ…ganiu paska papy
150 180 190 250 315 345 315 345
szerokości 5 cm nie mniejsza
niż N
Wydłużenie przy rozrywaniu
2
nie mniejsze niż, %
Giętkość  W
niedopuszczalne temp 15
powstanie na 20°C
zewnętrznej stronie
W
papy rys i pęknięć
temp
przy przeginaniu na 50 60 50 60
0°C
półobwodzie klocka
średnicy, mm
W
Przesiąkliwość-
ciÄ…gu 100 Nie normalizuje sie
niedopuszczalna
72 h
przy działaniu
W
Nie normalizuje
słupa wody o
ciÄ…gu 500 100 500 1000 500 100 500 1000
siÄ™
wysokości, mm
100 h
20,
Wymiary pap
20,40,60 10, 15, 20
40
długość, m
90, 95, 100, 105, 110
szerokość, cm
Tabela 3. Cechy techniczne pap asfaltowych na różnych podkładach [7, s. 173]
Papa asfaltowa
Na osnowie z Na welonie z włókien
Parametry Na włókninie przeszywanej
tkanin szklanych
technicznych P/64/1200 P/95/1200 P/1600 P/2000 P/2400
Wytrzymałość na rozerwanie
p[aska o szerokości 50 mm 490 200 300 250
nie mniejsza niż, N
Wydłużenie przy zrywaniu nie
6 2 20
mniejsza niż, %
Giętkość  niedopuyszczalne
powstawanie na zewnętrznej
stronie papy rys przy
przeginaniu dookoła pręta
o średnicy , cm
- - 2 4
4
w temp. 20°C
6 - - -
-
w temp.4°C
4 6 5 7
7
w temp 0°C
Przesiąkliwość
niedopuszczalna przy
działaniu słupa wody o
150 godzin 100 godzin 100 godzin
wysokości h (cm) przez okres
(godzin) h = 100 h = 50 h = 100
Długość rolki, m
10, 15 lub 20 10 10 15 20
Szerokoć rolki, cm
100
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Papy termozgrzewalne
SÄ… to papy modyfikowane dodatkami uszlachetniajÄ…cymi:
- SBS  elastomer termoplastyczny  (styren-butadien-styren),
- APP  termoplast  plastomer (ataktyczny polipropylen),
- OCB  zwiÄ…zki olefinowe (olefin-butadien-bitumen).
Uszlachetniacze zwiększają temperaturę mięknienia (lepsze właściwości materiału
w wysokich temperaturach) i poprawiają elastyczność w niskich temperaturach, a także
zwiększają odporność na starzenie. Lepsze parametry posiada papa termozgrzewalna na
osnowie poliestrowej, jej wydÅ‚użalność wynosi 30 ÷ 40%.
Papy są przyklejane na zagruntowane podłoże i między sobą w wyniku nadtopienia
palnikami gazowymi masy bitumicznej i dociśnięcie do podłoża już ułożonej warstwy.
Duża zawartość masy (2000 4000 g/m2) oraz obecność osnowy z włókna poliestrowego
powodują dużą wytrzymałość oraz pełną wodoszczelność, nawet przy oddziaływaniu dużych
ciśnień. Często zdarza się jednak miejscowe niedogrzanie lub przegrzanie masy na stykach
poprzecznych i podłużnych pasm, co w konsekwencji powoduje, że w tych miejscach tworzą
się nieszczelności. Podstawową przyczyną powstawania nieszczelności są jednak trudności
w izolowaniu papą termozgrzewalną naroży i wszelkich elementów wystających z poziomych
płaszczyzn.
Tabela 4. Cechy techniczne asfaltowych pap zgrzewalnych [7, s. 174]
Papa asfaltowa zgrzewalna na osnowie
Zdwojonej przeszywanej
z tkaniny szklanej i Z włókniny poliestrowej
Parametry
welonu szklanego
PZ/250 Polimerowo-
PZ/2500 PZ/3000 PZ/3000 WZ/2500
asfaltowa
0
Siła zrywająca nie
mniejsza niż, N
900 800 800
wzdłuż
w poprzek 900 400 600
Wydłużenie przy zrywaniu
nie mniejsze niż, %
3 30 40
wzdłuż
w poprzek 3 40 40
Pod ciśnieniem
Pod ciśnieniem 0,5 Mpa i w czasie 10 minut
Przesiąkliwość-
0,5 Mpa i w
niedopuszczalna
czasie 10 minut
Giętkość-niedopuszczalne
30 mm w
50 mm w temperaturze 20°C
powstawanie na
temperaturze -
200 mm w temperaturze 0°C
zewnętrznej stronie papy
25°C
250 mm w temperaturze -5°C
rys i pęknięć przy
przeginaniu na
półobwodzie średnicy, mm
Wymiary:
10
długość, m 10
szerokość, cm 100 95, 100, lub 105
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
Papa asfaltowa zgrzewalna na osnowie zdwojonej przeszywanej z tkaniny szklanej
i welonu szklanego
Otrzymywana jest przez nasycenie osnowy asfaltem impregnacyjnym, powleczenie z obu
stron asfaltową masą powłokową, nałożenie na spodnią stronę papy przekładki antyadhezyjnej
i posypanie strony wierzchniej drobnoziarnistÄ… posypkÄ… mineralnÄ…. OsnowÄ™ papy stanowi
zdwojona przeszywana warstwa, składająca się z tkaniny szklanej i welonu szklanego. Ten typ
papy stosuje się do izolacji przeciwwilgociowych i wodoszczelnych jako warstwy podkładowe
(odmiany papy PZ/2500 i PZ/3000).
Asfaltowe papy zgrzewalne na osnowie z włókniny poliestrowej
Są papami podkładowymi, z wierzchniej strony pokryte drobnoziarnistą posypką
mineralną. Od strony spodniej jest zabezpieczona przekładką antyadhezyjną. Papę tę stosuje się
do pokryć dachowych o pochyleniu powyżej 20%, układanych metodą zgrzewania.
Polimerowo-asfaltowa papa zgrzewalna na osnowie z włókniny poliestrowej
Jest modyfikowana kauczukiem butadieno-styrenowym, zaliczana do materiałów trudno
zapalnych. Papę tę stosuje się głównie do izolacji wodochronnych w budownictwie. Papy
przykleja się do podłoża oraz łączy między sobą metodą zgrzewania.
Zakład wzdłużny (boczny)
Powierzchnia zewnętrzna (posypka
mineralna
w różnych kolorach lub drobny piasek)
Wodoszczelna mieszanka bitumiczna
Osnowa (wzmocniona)
Wodoszczelna mieszanka bitumiczna
Folia polietylenowa zapobiegajÄ…ca
sklejaniu siÄ™ papy
Rys. 6. Budowa papy oksydowanej zgrzewalnej [17]
Badanie cech technicznych pap
Opisane w PN-EN 13416:2004 polega na losowym pobieraniu rolek papy w zależności od
wielkości partii. Przy dostawie mniejszej niż 1000 m2, do badań cech technicznych pobiera się
1 rolkÄ™. Z dostawy o wielkoÅ›ci 1000÷2500 m2 pobiera siÄ™ 2 rolki, z dostawy
2500÷5000 m2  3 rolki a powyżej 5000 m2  4 rolki.
Badania cech technicznych pap (PN-90/B-04615) obejmujÄ…:
- sprawdzanie wyglądu zewnętrznego,
- dokładność nasycenia impregnatem,
- sprawdzeniem wymiarów,
- oznaczenie masy składników przez ważenie,
- oznaczenie giętkości oraz odporności na działanie podwyższonej temperatury,
- oznaczenie przesiąkliwości,
- oznaczenie siły zrywającej przy rozciąganiu,
- oznaczenie wydłużenia przy zrywaniu,
- oznaczenie nasiąkliwości wodą.
Najłatwiejszym sposobem kontroli jakości papy bez użycia specjalnych urządzeń jest
sprawdzenie wyglądu zewnętrznego papy i sprawdzanie wymiarów wstęgi papy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
Sprawdzenie wyglądu zewnętrznego papy
Polega na rozwinięciu rolki i określeniu:
- równości i jednolitości wyglądu powierzchni,
- stanu krawędzi wstęgi,
- uszkodzeń technicznych,
- w papach izolacyjnych  czy nie występuje nadmiar masy impregnacyjnej, powodujący
sklejenie siÄ™ papy w rolce,
- w papach obustronnie powlekanych  czy posypka mineralna jest równomiernie
rozłożona,
- w papach z foliÄ… metalowÄ… lub z tworzyw sztucznych  czy folia stanowiÄ…ca wierzchniÄ…
warstwę jest dokładnie przyklejona do osnowy pokrytej masą asfaltową oraz czy masa
asfaltowa powlekająca spód folii ma dobrą przyczepność i jest równomiernie rozłożona.
Sprawdzanie wymiarów wstęgi papy polega na zmierzeniu jej szerokości i długości.
Szerokość mierzy się z dokładnością do 1 cm, a długość z dokładnością do 5 cm.
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co to są izolacyjne materiały rolowe?
2. Według jakiego kryterium przebiega podział materiałów rolowych?
3. Jak montuje się poszczególne rodzaje materiałów rolowych?
4. Co stanowi osnowÄ™ pap?
5. Jak powinno być przygotowane podłoże do układania papy?
6. Jak nagrzewa się papy i lepiki przed użyciem?
7. Jak nanosi się lepik na podłoże?
8. Co to sÄ… uszlachetniacze?
9. Co oznacza skrót SBS?
10. Do czego służą emulsje i lepiki asfaltowe?
11. Do jakiej temperatury należy rozgrzać lepik przed nanoszeniem na podłoże?
12. Jakie cechy papy poddawane są kontroli jakości?
13. Jak określa się jakość lepiku?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie opisu zawierającego charakterystykę techniczną materiału izolacyjnego
(załącznik nr 1 do ćwiczenia), ustal:
- nazwę materiału izolacyjnego,
- postać w jakiej występuje,
- zakres stosowania.
Wskaż: próbki tego materiału, wybierając spośród różnych materiałów izolacji
wodochronnych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia  zapisać plan w zeszycie,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) przeczytać charakterystykę techniczną zadanego materiału izolacyjnego,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
5) określić nazwę materiału izolacyjnego,
6) wybrać próbkę ilustrującą opisany materiał izolacyjny,
7) sporządzić w zeszycie notatkę z realizacji ćwiczenia,
8) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
9) zaprezentować efekty swojej pracy,
10) dokonać samooceny pracy,
11) uporządkować stanowisko pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- stół warsztatowy,
- charakterystyki techniczne materiałów izolacji wodochronnych,
- próbki materiałów izolacyjnych produkowanych i dostarczonych na budowę w rolach.
Załącznik nr 1
Charakterystyka techniczna materiału izolacji wodochronnej
Te materiały izolacji wodochronnych charakteryzują się:
- małą wydłużalnością,
- łączeniem na zakłady nie mniejsze niż 10 cm,
- trudnością w zawijaniu, gdyż pękają wywinięte pod kątem prostym.
Ćwiczenie 2
Na podstawie opisu zawierającego charakterystykę techniczną materiału izolacyjnego,
(załącznik nr 1 do ćwiczenia), ustal:
- nazwę materiału izolacyjnego,
- postać w jakiej występuje,
- zakres stosowania.
Wskaż: próbki tego materiału, wybierając spośród różnych materiałów izolacji
wodochronnych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia  zapisać plan w zeszycie,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) przeczytać charakterystykę techniczną zadanego materiału izolacyjnego,
5) określić grupę materiałów izolacyjnych do jakiej zalicza się wybrany materiał,
6) porównać charakterystykę wybranego materiału z instrukcjami producenta,
7) wybrać materiał opisany w charakterystyce,
8) sporządzić w zeszycie notatkę z realizacji ćwiczenia,
9) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
10) zaprezentować efekty swojej pracy,
11) dokonać samooceny pracy,
12) uporządkować stanowisko pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Wyposażenie stanowiska pracy:
- stół warsztatowy,
- charakterystyki techniczne materiałów izolacji wodochronnych,
- próbki materiałów izolacyjnych produkowanych i dostarczonych na budowę;
w rolach,
w pojemnikach.
- literatura.
Załącznik nr 1
Charakterystyka techniczna materiału izolacji wodochronnej
Te materiały izolacji wodochronnych charakteryzują się:
- dużą gęstością polietylenu,
- zastosowaniem do ochrony warstw izolacyjnych przed mechanicznymi uszkodzeniami
np. dziurawienie, zgniatanie, ścieranie,
- wzmocnieniami siatek z włókien szklanych, polipropylenu lub poliestru,
- dużą odpornością na nacisk, rozrywanie, chemikalia, grzyby, korzenie.
Ćwiczenie 3
Wykonaj modelowÄ… izolacjÄ™ poziomÄ… z papy.
Warunki techniczne wykonania ćwiczenia
Do wykonania ćwiczenia wykorzystasz, zamiast arkuszy papy, dwa arkusze papieru
formatu A4. Podzielisz je na połowy tak, aby przypominały pasy papy. Substancję klejącą
zastąpi klej biurowy, a powierzchnię izolowaną brzeg ławki lub stołu. Wywinięcia zewnętrzne
i wewnętrzne oraz łączenia na zakłady wykonaj według zamieszczonego rysunku.
c
a
b
Rys. 7. Przygotowanie pasów do łączenia na zakłady i wykonania wywinięcia:
a) wywinięcia do dołu (10 mm), b) zakład między pasami (15 mm),
c) wywinięcia na ścianę (10 mm) [opracowanie własne]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przygotować stanowisko pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia  zapisać plan do zeszytu,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) z dwóch arkuszy papieru formatu A4 odciąć z długości po 7 mm do wymiarów
wyjściowych 290 mm x 210 mm,
5) odmierzyć połowę szerokości (105 mm) I rozciąć arkusze papieru na oddzielne pasy na
końcowy wymiar 290 mm x 105 mm,
6) narysować linie wywinięć o szerokości 10 mm i zakładów między pasami 15 mm,
7) wykonać gięcie według instrukcji,
8) skleić pasy na zakłady o szerokości 15 mm,
9) wykonać obliczenia powierzchni izolowanej,
10) wykonać obliczenia zużycia materiału,
11) obliczyć straty materiału na zakłady i wywinięcia,
12) sformułować wnioski o zapotrzebowaniu materiałów rolowych do wykonania izolacji,
13) uporządkować miejsce pracy,
14) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
15) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
16) zaprezentować efekty swojej pracy,
17) dokonać samooceny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- stół warsztatowy,
- dwa arkusze papieru formatu A4,
- linijka o długości 30 cm,
- ołówek i gumka,
- nożyczki,
- klej do papieru,
- kalkulator,
- literatura.
Rys. 8. Modelowy układ izolacji poziomej [opracowanie własne]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
Ćwiczenie 4
Oceń jakość papy metodą sprawdzania wyglądu zewnętrznego i wymiarów.
Dane do wykonania ćwiczenia:
Sprawdzenie jakości papy wykonaj na podstawie materiału nauczania i instrukcji zawartej
w ćwiczeniu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania zadania  ćwiczenia  plan zapisać w zeszycie,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) zapisać poszczególne punkty sprawdzania wyglądu zewnętrznego,
5) rozwinąć rolkę papy,
6) sprawdzać punkt po punkcie czy papa spełnia wymagania kontrolne,
7) sprawdzić wymiary arkusza papy,
8) uporządkować miejsce pracy,
9) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
10) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
11) zaprezentować efekty swojej pracy,
12) dokonać samooceny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- rolka papy asfaltowej,
- przymiar zwijany 10 m,
- literatura.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wskazać rodzaje materiałów bitumicznych?
2) podać pochodzenie smoły i asfaltu?
3) omówić zastosowanie smoły i asfaltu?
4) wskazać rodzaje wyrobów izolacyjnych na bazie asfaltu?
5) wskazać cechy i zastosowanie asfaltowych past emulsyjnych?
6) omówić cechy i zastosowanie emulsji i lepików asfaltowych?
7) podać kryteria podziału materiałów rolowych?
8) podać budowę pap asfaltowych?
9) omówić cechy techniczne pap asfaltowych?
10) omówić sposób przyklejania pap do podkładu?
11) rozwinąć skrót SBS?
12) podać temperaturę rozgrzewania lepiku przed nanoszeniem na podłoże?
13) podać sposób nanoszenia lepiku na podłoże?
14) podać sposób badania cech technicznych papy i asfaltu?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
4.3. Tworzywa sztuczne i zaprawy wodoszczelne do
wykonywania izolacji wodochronnych
4.3.1. Materiał nauczania
4.3.1.1. Tworzywa sztuczne
Tworzywa sztuczne
Są to materiały syntetyczne sporządzone na bazie polimerów organicznych lub żywic
syntetycznych z dodatkiem wypełniaczy, plastyfikatorów, stabilizatorów i barwników.
Tworzywa sztuczne otrzymuje się przez mieszanie żywicy syntetycznej, wypełniacza
i rozpuszczalnika. W produkcji tworzyw sztucznych stosuje się oprócz tego rozmaite dodatki
modyfikujące właściwości tworzywa, jak plastyfikatory, czyli zmiękczacze, i stabilizatory, czyli
substancje zwiększające trwałość tworzyw, barwniki (pigmenty), środki antyadhezyjne i inne.
Napełniacze
Napełniaczami są materiały organiczne i nieorganiczne nadające tworzywom sztucznym
twardość, odporność cieplną i zmniejszają skurcz tworzywa.
Plastyfikatory
To ciecze nielotne o niskiej temperaturze zamarzania rozszerzajÄ…ce temperaturowy zakres
stanu wysokiej elastyczności, a w efekcie zmniejszające sztywność i temperaturę kruchości.
Rozpuszczalniki i plastyfikatory tworzyw
Są to ciecze dobrze mieszające się z żywicą, zawierające zazwyczaj znaczne ilości
substancji lotnych, które wydzielają się do atmosfery. Najczęściej mają one wyraz
ny zapach.
Wiele z nich, np. fenol, formaldehyd, benzen, ksylen, węglowodory aromatyczne, jest
szkodliwych dla zdrowia. Wyroby z tworzyw sztucznych zawierajÄ…cych te zwiÄ…zki nie mogÄ…
być stosowane w budynkach przeznaczonych na pobyt ludzi lub zwierząt.
Wypełniacze
Stosuje się w celu zwiększenia wytrzymałości tworzywa i jego odporności na zmiany
temperatury, polepszenia izolacyjności cieplnej lub elektrycznej. Jako wypełniaczy używa się
mączki mineralnej, sadzy, włókna szklanego, kaolinu, barytu i innych minerałów
nieorganicznych. Stosuje się także kruszywo mineralne, jak do zwykłych betonów
cementowych; z połączenia żywicy z takim wypełniaczem otrzymuje się betony żywiczne.
Mają one właściwości mechaniczne podobne do betonów cementowych, lecz są odporniejsze
na korozjÄ™.
Wypełniaczami mogą być też materiały pochodzenia organicznego, np. mączka drzewna,
wióry, mączka korkowa, kora drzewna, paz
dzierze, a także papier, forniry lub tkaniny.
Wypełniaczem tworzywa sztucznego jest też często powietrze lub inny gaz; otrzymuje się
w ten sposób tworzywa spienione, nadające się np. do izolacji termicznej.
Stabilizatory
Stosuje się dla zwiększenia trwałości tworzywa przez uodpornienie go na wpływ tlenu
i promieni słonecznych.
Åšrodki antyadhezyjne
Stosuje się w celu zmniejszenia przyczepności tworzywa do form, w których wykonuje się
wyroby.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Barwniki
Jako barwników do tworzyw używa się przeważnie substancji mineralnych. Barwnik
powinien dobrze mieszać się z żywicą i nie zmieniać barwy podczas produkcji wyrobów
z tworzyw.
Czystych żywic syntetycznych używa się jako lakierów lub klejów. Wyrabia się z nich
włókna sztuczne, folie, i szkło organiczne.
Ze względu na właściwości użytkowe tworzywa sztuczne dzieli się na dwie grupy:
- elastomery, które w normalnej temperaturze (okoÅ‚o 20°C) mogÄ… być poddawane dużym
odkształceniom przekraczającym 100%, np. kauczuki,
- plastomery, które w normalnej temperaturze mogą ulegać bez zniszczenia jedynie
niewielkim odkształceniom sprężystym; plastomery termoutwardzalne twardnieją pod
wpływem temperatury i jest to reakcja nieodwracalna; plastomery termoplastyczne, np.
polichlorek winylu (PVC) i polistyren, miękną pod wpływem ciepła i twardnieją po
ochłodzeniu - jest to proces powtarzalny.
Plastomery dzielÄ… siÄ™ na:
- tworzywa termoplastyczne  miękną pod wpływem ciepła i twardnieją po
ochłodzeniu. W budownictwie stosuje się ich odmiany typu: polichlorek winylu,
polistyren, poliolefiny i poliamidy,
- tworzywa termoutwardzalne (zwane duroplastami)  twardnieją w podwyższonej
temperaturze i ta reakcja jest nieodwracalna. W budownictwie stosuje się żywice:
fenolowe, furanowe, silikonowe i epoksydowe,
- tworzywa chemoutwardzalne  twardnieją w temperaturze pokojowej pod wpływem
działania specjalnych substancji zwanych utwardzaczami. Odmiany najczęściej
spotykane to żywice poliestrowe (nienasycone) i epoksydowe.
Cechy tworzyw sztucznych:
- gęstość pozorna (objętościowa) wynosi 0,9-1,7 g/cm3,
- twardość w normalnych warunkach cieplnych i wilgotnościowych wynosi 15-200 MPa.
- maÅ‚a przewodność cieplna - 0,16-0,7 W/ (mÅ"K),
- stosunkowo duża rozszerzalność cieplna liniowa - (0,00001-0,0002),
- palność - różna, zależnie od rodzaju polimeru i wypełniacza. Obecność chloru lub krzemu
nadaje tworzywu niepalność. Do trudno zapalnych (samogasnących) należą polichlorek
winylu, poliuretany, silikony i tworzywa fenolowe,
- niewielka odporność na dziaÅ‚anie wysokiej i niskiej temperatury. W temperaturze -15°C
wiÄ™kszość tworzyw staje siÄ™ krucha, a w temperaturze +70°C  bardzo plastyczna lub
ulega rozkładowi,
- odporność chemiczna tworzyw sztucznych jest dużo większa niż tradycyjnych materiałów
budowlanych,
- odporność na korozję,
- wysokie właściwości dielektryczne,
- wysokie właściwości izolacyjne,
- bardzo dobre właściwości adhezyjne.
Właściwości mechaniczne tworzyw sztucznych:
 wytrzymałość na zginanie - 22-330 MPa,
 na rozrywanie 3-350 MPa, na ściskanie 20-230 MPa,
 na uderzenia (udarność) 3-300 kJ/m2.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Wady tworzyw sztucznych
Wadami tworzyw sztucznych sÄ…:
- zdolność ładowania się elektrycznością statyczną, co powoduje na przykład przyciąganie
przez wykładziny podłogowe kurzu,
- niska odporność cieplna wynoszÄ…ca dla wiÄ™kszoÅ›ci gatunków 100÷120°C,
- niska twardość (w przypadku izolacji jest to pozytywna cecha),
- skłonność do starzenia i pełzania,
- wrażliwość na statyczne i dynamiczne obciążenia.
Bilans cech pozytywnych i negatywnych w większości przypadków wychodzi na korzyść
tworzyw sztucznych, wypierających z użytku wiele materiałów budowlanych włącznie
z metalami. Tworzywa sztuczne typu folie, kleje, lakiery, materiały piankowe czy włókna
syntetyczne nie posiadają konkurencyjnych odpowiedników.
Wyrobami izolacyjnymi z tworzyw sztucznych
Są to materiały:
- elastyczne hydroizolacje (płynne),
- płaskie folie izolacyjne polietylenowe i z PVC,
- folie tłoczone (kubełkowe) - z polietylenu,
- folie paroszczelne,
- kity:
kity trwale plastyczne,
kity elastyczne,
chemoodporne,
- kleje,
- masy szpachlowe,
- taśmy z tworzyw sztucznych:
taśmy z PVC,
taśmy z pianki poliuretanowej,
Folie izolacyjne
Są to materiały produkowane z polietylenu, polipropylenu i PVC, w postaci cien-
kowarstwowych (grubości 0,2 1,00 mm) arkuszy, pasm i brytów. Folie układa się luz
no na
izolowanych powierzchniach, z ewentualnym punktowym przyklejaniem do podłoża
i z połączeniem arkuszy przez zagrzewanie lub sklejenie. Są to materiały bardzo wrażliwe na
przebicie i rozdarcie oraz na wszelkie inne oddziaływania mechaniczne, dlatego też niektóre
rodzaje folii sÄ… zbrojone siatkÄ… z twardego polietylenu lub polipropylenu.
Szczególne odmiany folii stosuje się jako paroizolacje i wiatroizolacje (folie wstępnego
krycia). Folie paroizolacyjne odznaczają się bardzo małą przepuszczalnością pary wodnej
(0,5÷2,0 g/m2 24 h), natomiast folie wiatroizolacyjne nie przepuszczajÄ… wody, chroniÄ… przed
wyziębieniem konstrukcji wskutek działania wiatru, ale bardzo dobrze przepuszczają parę
wodnÄ… gromadzÄ…cÄ… siÄ™ w konstrukcji (1000-3000 g/m2 24 h).
Folie polietylenowe (PE)
Wytwarzane są w postaci rękawa o grubości 0,18 lub 0,24 mm i znacznej średnicy. Po
rozcięciu otrzymuje się taśmę o szerokości 6 lub 12 m.występuje w postaci rolek o długości
pasów 25 lub 50 m.
Folia PE ma zastosowanie do izolacji wodo- i paroszczelnych oraz do osłaniania miejsca
pracy na budowie i składowanych tam materiałów przed wpływami atmosferycznymi. Dzięki
dużym rozmiarom folii uzyskuje się całkowitą szczelność izolacji w całym pomieszczeniu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
Szeroka folia PE służy też do przykrywania świeżych podkładów betonowych i chroni je przed
przedwczesnym wyschnięciem, co znacznie ułatwia pielęgnację betonu w okresie twardnienia.
Folia PE nie nadaje się do klejenia. Najlepiej łączy się ją przez zgrzewanie. Może być
stosowana w temperaturze od -50 do +60°C.
Folie ze zmiękczonego polichlorku winylu
Otrzymuje się metodą kalandrowania z plastyfikowanego PVC. Grubość folii wynosi 0,8-2
mm, szerokość 1-1,5 m, a długość arkuszy 20 m. Dostarcza się ją w postaci rolek. Można ją
stosować w temperaturze od -30 do +40°C. Arkusze mogÄ… być klejone klejem winylowym nr
3, klejem poliuretanowym Izokol 104 albo zgrzewane, lub spawane gorÄ…cym powietrzem.
FoliÄ™ z PVC stosuje siÄ™ na izolacje wodoszczelne w warunkach agresji chemicznej, np.
w podłogach chemoodpomych stanowią przegrodę wodo- i paroszczelną chroniącą
konstrukcjÄ™ stropu przed szkodliwymi substancjami chemicznymi.
Folie poliizobutylenowe (oppanolowe)
Produkowane są bez wypełniaczy lub z wypełniaczem (grafit albo sadza). Folie te
odznaczają się dużą plastycznością i odpornością na działanie wód zakwaszonych oraz ługów,
czyli wodnych roztworów mocnych zasad. Nie są odporne na działanie siarczku węgla(IV),
czyli CS2, nawet w małych stężeniach. Do przyklejania oppanolu stosuje się kleje na bazie
izobutylenu (klej C). Folie mają długość do 15 m, szerokość l m i grubość 1,54-2 mm
(najczęściej 1,8 mm). Wytrzymałość na rozrywanie folii bez wypełniaczy wynosi ok. 2,1 MPa,
a wydłużenie przy zerwaniu  do 900%. Folie poliizobutylenowe stosuje się do izolacji
przeciwwilgociowych i antykorozyjnych narażonych na działanie temperatury w przedziale 
30+60°C.
Folie polichlorowinylowe
W zależności od użytego surowca dzieli się na: folie t, PVC suspensyjnego i folie z PVC
susplusyjnego. Są to folie miękkie. Produkuje się również folie twarde. Folie z PVC są
odporne na działanie kwasów i alkaliów o średnim stężeniu, roztworów soli i wody. Nie są
odporne na działanie rozpuszczalników organicznych. Arkusze folii łączy się ze sobą za
pomocą klejów winylowych lub spawania arkuszy powyżej 1,5 mm grubości.
Membrana kubełkowa
Jest to gruba, tłoczona folia budowlana. wykonana
z charakteryzującego się dużą gęstością polietylenu. Dla
poprawienia właściwości mechanicznych wzmacniana jest
siatką z włókien szklanych, polipropylenu lub poliestru. Folie
tłoczone powstały w odpowiedzi na zapotrzebowanie na
materiał, który mógłby chronić warstwę hydroizolacyjną
(bitumiczną) ścian fundamentowych i piwnicznych przed
mechanicznymi uszkodzeniami np. dziurawienie, zgniatanie,
ścieranie. Głównym zadaniem folii nie jest więc sama
hydroizolacja ścian znajdujących się poniżej poziomu gruntu,
ale ochrona właściwej izolacji pionowej narażonej na
uszkodzenia powłoki bitumicznej. W przypadku, w którym
wokół domu wykonany jest drenaż, membrana kubełkowa
jest niezastąpiona. Ułożona wytłoczeniami w stronę budynku
tworzy przestrzeń wentylacyjną między murem a gruntem.
Rys. 9. Folia wytłaczana 
Dzięki temu, że membrany kubełkowe są odporne na nacisk,
kubełkowa [5, s. 94]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
rozrywanie, chemikalia, grzyby, korzenie oraz są nieszkodliwe dla środowiska, stosuje się je w
systemach dachów zielonych. Zastosowanie znajdują także przy wykonywaniu prac
izolacyjnych tarasów i balkonów. Folię kubełkową rozwija się wokół izolowanej
powierzchni, układając ją wytłoczeniami w stronę ściany. Dolna krawędz
membrany powinna
być umieszczona powyżej wysokości rur.
Membrany samoprzylepne
Są to materiały cienkie, giętkie i łatwo obrabialne we wszelkich występach i narożach.
Membrany to zazwyczaj materiały jednowarstwowe, które układa się na wyrównanym
i zagruntowanym (odpowiednią masą gruntującą) podłożu. Na płaszczyznach pionowych
zaleca się na górnej krawędzi mocować membranę mechanicznie, a na powierzchniach
poziomych i pionowych dociskać wałkiem do podłoża. Membrany samoprzylepne
charakteryzują się dużą wydłużalnością przy rozciąganiu (200%), co daje możliwość dobrego
krycia wszelkich zarysowań na powierzchniach. Ułożone na równym i sztywnym podłożu
przenoszą parcie słupa wody wysokości do 10m. Uszkodzenia izolacji z membran
samoprzylepnych występują w wyniku ułożenia ich na nierównych i nieoczyszczonych
z okruchów powierzchniach, na ostrych występach, przy pozostawieniu zbyt małych zakładów
pasm, a przede wszystkim podczas transportu po izolacji np. elementów zbrojenia, przejazdu
taczki z zaprawą do ułożenia gładzi cementowej.
PÅ‚ynne folie polimerowe
Są to wodne dyspersje tworzyw sztucznych (spoiwo polimerowe, wypełniacze i środki
modyfikujące). Polimerowe folie w płynie stosuje się głównie do wykonywania zabezpieczenia
przeciwwodnego pod okładziny ceramiczne.
Przeznaczone są do robienia izolacji pionowych i poziomych. Niektóre mogą być
przeznaczone wyłącznie do stosowania wewnątrz pomieszczeń, a inne dopuszczone są do
użytku również na zewnątrz domu.
Nakłada się je za pomocą packi lub pędzla, a nawet metodami natryskowymi. Izoluje się
nimi ściany i podłogi łazienek, tarasy i balkony, tuż przed położeniem glazury lub terakoty.
Foliami dyspersyjnymi (wodorozcieńczalnymi) można też przyklejać płyty styropianowe.
Płynne folie można nanosić zarówno na suche, jak i wilgotne powierzchnie. Wypełniają
niewielkie nierówności, pęknięcia i rysy na podłożu. Tworzą elastyczną powłokę odporną na
chemikalia. Wytrzymuje ona temperaturÄ™ od  30 do 200°C. WarstwÄ™ folii można dodatkowo
wzmocnić wtapiając w nią siatkę z włókna szklanego lub zwykłą folię polietylenową.
W sprzedaży są też dwuskładnikowe płynne folie. Mogą być wykorzystywane do izolacji
tarasów i balkonów, a nawet zbiorników wodnych. Nie ma przeciwwskazań do stosowania ich
wewnątrz pomieszczeń. Powstrzymują też korozję betonu. Odznaczają się dużą odpornością
na chemikalia i promienie.
Dane techniczne płynnej elastycznej hydroizolacji:
- waga pojemnościowa (masa),
- wytrzymałość przy 0oC,
- wytrzymałość przy 50oC,
- minimalna temperatura elastyczności,
- wytrzymałość na rozrywanie,
- wydłużenie "w powietrzu",
- wodoodporność - 4 mm,
- wytrzymałość związania z podłożem,
- pochłanianie wody w ciągu 24 h wg. masy, (nie więcej niż),
- żaroodporność, (nie mniej niż),
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
- wydajność przy grubości warstwy: (dla zalecanych grubości warstw).
Rozpoznawanie tworzyw sztucznych - termoplastycznych i termoutwardzalnych  polega
na podgrzaniu próbek do temperatury 40÷80°C. Jeżeli podgrzewana próbka miÄ™knie to
badanym jest tworzywo termoplastyczne, jeżeli nie ma zmian to tworzywo jest
termoutwardzalne.
4.3.1.2. Zaprawy wodoszczelne
Mineralne powłoki izolacyjne
Są to suche mieszanki cementu, piasku i dodatków chemicznych przygotowanych
najczęściej fabrycznie. Na miejscu użycia dodaje się tylko wodę aż do otrzymania konsystencji
gęstej śmietany. Nakłada się je pędzlem lub szczotką na wyrównane i uprzednio namoczone
podłoże warstwami (co najmniej dwie) grubości około 1 mm każda, w technologii  świeże na
świeże . Mineralne powłoki uszczelniające jako samodzielne izolacje zaleca się stosować przy
zabezpieczaniu przed kapilarnym wnikaniem wilgoci, i to pod warunkiem wykonania tych
powłok na sztywnych i nieodkształcalnych podłożach, ściśle według instrukcji ich użycia.
Mineralne powłoki izolacyjne występują pod nazwą elastyczne mikrozaprawy
uszczelniające i są odpowiednikiem wcześniejszego określenia "elastyczny szlam
uszczelniający". Są to materiały o bardzo drobnym kruszywie co prowadzi do możliwości
wykonania cienkowarstwowych hydroizolacji.
Materiały te cechuje:
- możliwość wykonywania cienkich warstw,
- możliwość przykrywania rys,
- właściwości kompensacji naprężeń.
- odporność na działanie agresywnych środowisk,
- dobra przyczepność na nie nasiąkliwych podłożach,
- odporność na starzenie,
- szczelność przy obciążeniu wodą pod ciśnieniem,
- mrozoodporność.
Ze względu na wiele przydatnych cech w izolacjach wodochronnych zaprawy znalazły
zastosowanie w:
- uszczelnienie pionowe i poziome elementów budynku stykających się z gruntem,
- uszczelnienie pionowe elementów budynku w obszarze cokołu obciążonych wodą
rozpryskowÄ…,
- uszczelnienie poziome pod ścianami,
- uszczelnienie przeciw wodzie napierającej pod ciśnieniem od wewnątrz (zbiorniki wody),
- uszczelnienie przeciw wodzie napierającej od strony odwrotnej (woda wywiera ciśnienie
odrywajÄ…ce izolacjÄ™),
- uszczelnienie przeciw wodzie oddziałującej czasowo od wewnątrz w trakcie budowy.
Elastyczne mikrozaprawy uszczelniające należy zabezpieczyć powłokami ochronnymi, aby
chronić przed szkodliwym oddziaływaniem obciążeń statycznych, dynamicznych i cieplnych.
Mimo tego należy unikać obciążeń, które naraziłyby na uszkodzenie fizyczne izolację. Powłoki
ochronne mogą być wykonane z materiałów termoizolacyjnych, poprzez klejenie klejem do
elastycznej mikrozaprawy uszczelniajÄ…cej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
Przygotowanie podłoża do wykonania powłoki mineralnej:
- podłoże powinno być czyste i wystarczająco nośne,
- w przypadku występowania wykwitów solnych należy uniemożliwić wydostawanie się
wody z rozpuszczonymi solami na powierzchniÄ™ konstrukcji poprzez zastosowanie np.
impregnatu hydrofobizujÄ…cego,
- usunąć luz
ne i zniszczone fragmenty, aż do "zdrowego" betonu,
- usunąć warstwę mleczka cementowego,
- usunąć wszelkie substancje mogące mieć wpływ na przyczepność powłoki do podłoża,
- podłoże musi być nasączone kapilarnie wodą,
- przed wykonaniem powłoki powierzchnia powinna być matowo-wilgotna.
Jednoskładnikowe zaprawy uszczelniające
Są to mineralne masy na bazie szarego lub białego cementu portlandzkiego, z których
uzyskuje się sztywne powłoki izolacyjne. Wiele z nich zawiera w swoim składzie domieszkę
polimerów. Sprzedawane są w postaci suchej, więc przed użyciem trzeba je rozrobić
odpowiednią ilością wody. Można je stosować do wykonania izolacji pionowych, a także
poziomych w ścianach fundamentowych i piwnicznych. Zapobiegnie to wówczas
przedostawaniu się wilgoci z fundamentów do ścian domu. Wykorzystuje się je również do
robienia warstwy izolacyjnej w podłogach i posadzkach narażonych na zawilgocenie.
Uszczelnia się nimi również baseny i inne zbiorniki wodne. Robi się z nich także powłokę
uszczelniającą pod okładziny ceramiczne w pomieszczeniach, w których panuje duża
wilgotność. Zaprawy takie mają dużą odporność na uszkodzenia mechaniczne. Odporne są
również na chemikalia. Mogą wchodzić w bezpośredni kontakt z gruntem. Niektóre z nich
zawierają w swoim składzie aktywne składniki, które wnikają w podłoże i wchodzą w reakcję
z wodą. Tworzą wówczas krystaliczne substancje zatykające pory materiału. Woda nie może
wówczas przez nie przenikać. Powstaje w ten sposób wodoszczelna przepona w murze,
stanowiÄ…ca dla wody nieprzekraczalnÄ… barierÄ™. Zaprawy takie stosuje siÄ™ do uszczelniania
elementów betonowych i żelbetowych. Mają wodoszczelność dochodzącą nawet do 150 m
słupa wody. Są drogie i wykorzystuje się je najczęściej w większych obiektach niż domy
jednorodzinne. Nakłada się je maszynowo - metodą natrysku ciśnieniowego lub ręcznie  pacą.
Dwuskładnikowe zaprawy uszczelniające
Produkowane są na bazie cementu, z dodatkiem środków poprawiających elastyczność
i szczelność. Do tej mieszanki, zamiast wody, dodaje się drugi składnik, czyli płynną emulsję
polimerową. Gotowa zaprawa jest wyjątkowo odporna na duże różnice temperatury.
Zachowuje elastyczność nawet podczas mrozów. Tworzy cienkowarstwową powłokę
uszczelniającą. Zaprawy tego rodzaju mają dobrą przyczepność do wielu materiałów
budowlanych, zwłaszcza do tynków gipsowych, jastrychów anhydrytowych lub cementowych,
płyt gipsowo-kartonowych i gipsowo-włóknowych, betonu komórkowego, ceramiki
budowlanej, starych okładzin ceramicznych, a nawet podłoży asfaltowych.
Dwuskładnikowe zaprawy wykorzystuje się do izolowania fundamentów, piwnic od
wewnątrz, budynków oraz jako materiał uszczelniający pod okładziny ceramiczne,
klinkierowe, kamienne, zwłaszcza na tarasach i balkonach. Dzięki dużej elastyczności
uzyskiwanej powłoki wieloma z tych mas można izolować baseny i inne podobne zbiorniki
wodne. Ich cechą szczególną jest to, że nadają się do wykonywania tak zwanych wanien
wodoszczelnych. Są to izolacje zalewnych od zewnątrz piwnic, stosowane wówczas, gdy
wody jest dużo, ustawicznie zalewa ściany fundamentowe i wywiera duże ciśnienie
hydrostatyczne. Mają wodoszczelność dochodzącą do 70 m słupa wody.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
b
37
Zaprawy szybkowiążące
Służą do tamowania przecieków to materiały mineralne używane w przypadku pojawienia
się nagłych i gwałtownych przecieków wody przez ściany piwniczne.
Można je nanosić na wilgotną powierzchnię. Wytrzymują nawet napór wody wywierającej
duże ciśnienie hydrostatyczne. Wiążą przed upływem 30 sekund.
Nanosić je można ręką w gumowej rękawicy. Nowością są tak zwane pudry, które służą do
tamowania przecieków w ścianach piwnicznych. Stosuje się je od wewnątrz pomieszczeń.
Suchy puder wciera się w zawilgoconą ścianę i po kilku sekundach tworzy się sztywna
powłoka izolacyjna.
Dane o produkcie na opakowaniu zapraw uszczelniajÄ…cych zawierajÄ…:
- zastosowanie,
- właściwości,
- przygotowanie podłoża,
- przygotowanie zaprawy,
- sposób użycia,
- zużycie,
- narzędzia,
- opakowania,
- przechowywanie i transport,
- dane techniczne.
Dane techniczne zapraw mineralnych:
- proporcje mieszanki:
przy nanoszeniu pędzlem (woda/zaprawa),
przy nanoszeniu pacÄ… (woda/zaprawa),
- czas gotowości zaprawy do pracy (godz.),
- czas otwarty pracy (min),
- przyczepność (MPa),
- temperatura przygotowania zaprawy (°C),
- temperatura podÅ‚oża (°C),
- odporność na temperatury ,
- gęstość w stanie suchym (g/cm3),
- minimalna grubość warstwy zaprawy (mm),
- maksymalna grubość warstwy zaprawy (mm),
- przechowywanie i transport.
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co to sÄ… tworzywa sztuczne?
2. Do czego służą wypełniacze?
3. Co to sÄ… barwniki, plastyfikatory i stabilizatory?
4. Co to sÄ… polimery?
5. Co to sÄ… elastomery i plastomery?
6. Jakie właściwości posiadają tworzywa sztuczne?
7. Co zalicza siÄ™ do wad tworzyw sztucznych?
8. Gdzie znalazły zastosowanie w budownictwie tworzywa sztuczne?
9. Jakie wyroby z tworzyw sztucznych służą do wykonywania izolacji wodochronnych?
10. Do czego służą środki adhezyjne?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
11. Jakie cechy posiadajÄ… folie izolacyjne?
12. Co to jest płynna folia?
13. Jaką techniką wykonywana jest izolacja z płynnej folii?
14. Jakie ma cechy i zastosowanie folia kubełkowa?
18. Co to sÄ… zaprawy wodoszczelne?
19. Gdzie znalazły zastosowanie zaprawy wodoszczelne?
20. W jakiej postaci dostarczane sÄ… na budowÄ™ zaprawy wodoszczelne?
21. Co stanowi główny składnik zapraw wodoszczelnych?
22. Jakie cechy charakteryzujÄ… zaprawy wodoszczelne?
23. Czym charakteryzuje się jednoskładnikowa i dwuskładnikowa zaprawa mineralna?
24. Jak przygotowuje się podłoże do wykonania izolacji z zaprawy wodoszczelnej?
25. W jaki sposób należy przygotować mieszankę do wykonania powłoki mineralnej?
26. Jakimi technologiami można wykonywać izolacje z zapraw wodoszczelnych?
27. Jakiej grubości powinna być warstwa powłoki mineralnej?
28. Ile warstw powinna wynosić powłoka mineralna?
29. Kiedy wykonuje się drugą warstwę powłoki mineralnej?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie opisu zawierajÄ…cego charakterystykÄ™ technicznÄ… wyrobu izolacji
wodochronnej (Załącznik nr 1 do ćwiczenia), ustal:
- nazwÄ™ wyrobu,
- sposób układania na podłożu,
- rodzaj opakowania w jakim dostarczany jest na budowÄ™.
Wskaż próbkę tego wyrobu, wybierając spośród różnych wyrobów z materiałów
izolacyjnych.
Sposób wykonania ćwiczenia.
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania zadania  ćwiczenia  plan zapisać w zeszycie,
3) przeczytać opis zawierający charakterystykę techniczną zadanego wyrobu izolacyjnego,
4) podać nazwę wyrobu izolacyjnego,
5) podać rodzaj opakowania w jakim dostarczany jest na budowę,
6) wskazać opakowanie lub próbkę opisanego wyrobu izolacyjnego,
7) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
8) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
9) zaprezentować efekty swojej pracy,
10) dokonać samooceny pracy,
11) uporządkować stanowisko pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- stół warsztatowy,
- charakterystyki techniczne materiałów wodochronnych,
- opakowania lub próbki wyrobów izolacyjnych:
emulsja asfaltowa,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
 folia izolacyjna płaska,
folia kubełkowa,
lepik,
membrany samoprzylepne,
papa zgrzewalna,
papa zwykła,
zaprawa mineralna,
- literatura.
Załącznik nr 1
Charakterystyka techniczna materiału
Głównym zadaniem tego materiału nie jest sama hydroizolacja, ale ochrona właściwej
izolacji pionowej narażonej na uszkodzenia.
Ćwiczenie 2
Na podstawie opisu (załącznik nr 1 do ćwiczenia) zawierającego charakterystykę
techniczną wyrobu izolacji wodochronnej określ:
- nazwÄ™ wyrobu,
- postać w jakiej występuje na budowie,
- jakÄ… temperaturÄ™ wytrzymuje wykonana z niego izolacja.
Wskaż:
próbkę tego wyrobu, wybierając spośród różnych wyrobów z materiałów izolacyjnych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania zadania  ćwiczenia  plan zapisać w zeszycie,
3) przeczytać opis zawierający charakterystykę techniczną zadanego wyrobu izolacyjnego,
4) podać nazwę wyrobu izolacyjnego,
5) podać postać w jakiej występuje na budowie,
6) podać temperaturę jaką wytrzymuje wykonana z niego izolacja,
7) wybrać próbkę opisanego wyrobu izolacyjnego,
8) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
9) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
10) zaprezentować efekty swojej pracy,
11) dokonać samooceny pracy,
12) uporządkować stanowisko pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- stół warsztatowy,
- charakterystyki techniczne materiałów wodochronnych,
- opakowania lub próbki wyrobów izolacyjnych:
emulsja asfaltowa,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
 asfaltowa pasta emulsyjna,
folia izolacyjna płaska,
folia kubełkowa,
lepik asfaltowy,
membrany samoprzylepne,
papa zgrzewalna,
papa zwykła,
płynna folia,
zaprawa mineralna,
- literatura.
Załącznik nr 1
Charakterystyka techniczna materiału
Materiał ten charakteryzuje się tym że:
- nakłada się go za pomocą packi lub pędzla,
- można przyklejać nim płyty styropianowe,
- nakładać go można na suche jak i wilgotne powierzchnie,
- warstwę izolacji można dodatkowo wzmocnić wtapiając w nią siatkę z włókna
szklanego.
Ćwiczenie 3
Na podstawie opisu zawierającego charakterystykę techniczną materiału izolacyjnego,
(załącznik nr 1 do ćwiczenia), ustal:
- nazwę materiału izolacyjnego,
- postać w jakiej występuje,
- zakres stosowania.
Wskaż: próbki tego materiału, wybierając spośród różnych materiałów izolacji
wodochronnych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia  zapisać plan w zeszycie,
3) przeczytać charakterystyki techniczne przygotowanych materiałów izolacyjnych,
4) określić nazwę materiału izolacyjnego,
5) porównać charakterystykę wybranego materiału w instrukcji producenta z opisanym
w zadaniu,
6) sporządzić w zeszycie notatkę z realizacji ćwiczenia,
7) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
8) zaprezentować efekty swojej pracy,
9) dokonać samooceny pracy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41
Wyposażenie stanowiska pracy:
- charakterystyki techniczne materiałów izolacji wodochronnych,
- zestaw materiałów z instrukcjami producenta:
zaprawa klejowa,
zaprawa wyrównująca,
zaprawa tynkarska,
zaprawa samopoziomujÄ…ca,
elastyczna mikrozaprawa,
jednoskładnikowa masa bitumiczna,
- literatura.
Załącznik nr 1
Charakterystyka techniczna materiału izolacji wodochronnej
Te materiały, stosowane do wykonywania izolacji wodochronnych charakteryzują się:
- dużą trwałością i łatwością wykonania,
- możliwością stosowania na powierzchnie wilgotne,
- umożliwieniem "oddychania" podłoża,
- utworzeniem sztywnej powłoki na izolowanej powierzchni,
- zabezpieczaniem izolowanych powierzchni przed parciem bezpośrednim i ujemnym
(odrywanie) wody.
Ćwiczenie 4
SporzÄ…dz
zapotrzebowanie materiałowe na wykonanie izolacji z zaprawy wodoszczelnej
podłogi i ścian pomieszczenia.
Dane potrzebne do wykonania ćwiczenia:
- zakres prac: jednokrotne gruntowanie i dwie warstwy zaprawy wodoszczelnej,
- wymiary podłogi 4 x 6 m,
- wysokość ścian 3 m,
- powierzchnia wyłączona z wykonania izolacji:
drzwi o wymiarach 0,9 x 2 m,
okno o wymiarach 1 x 1,5 m,
- jednokrotne gruntowanie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia  zapisać plan w zeszycie,
3) obliczyć powierzchnię posadzki,
4) obliczyć powierzchnię ścian,
5) obliczyć całkowitą powierzchnię do wykonania izolacji po wyłączeniu powierzchni okna i
drzwi,
6) przeczytać charakterystykę techniczną zaprawy izolacyjnej,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
7) obliczyć ilość potrzebnej zaprawy na podstawie norm zużycia,
8) obliczyć ilości niewykorzystanej zaprawy po zakupie pełnych opakowań,
9) sporządzić w zeszycie notatkę z realizacji ćwiczenia,
10) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
11) zaprezentować efekty swojej pracy,
12) dokonać samooceny pracy,
13) uporządkować stanowisko pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- literatura.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz określić: Tak Nie
1) scharakteryzować tworzywa sztuczne?
2) podać sposób otrzymywania tworzyw sztucznych?
3) omówić budowę tworzyw sztucznych?
4) wskazać rolę środków adhezyjnych w wyrobach z tworzyw sztucznych?
5) dokonać podziału tworzyw sztucznych ze względu na właściwości użytkowe?
6) podać cechy tworzyw sztucznych?
7) podać wady tworzyw sztucznych?
8) podać zastosowanie tworzyw sztucznych w budownictwie?
9) wyroby z tworzyw sztucznych do wykonywania izolacji wodochronnych?
10) omówić właściwości folii izolacyjnych?
11) omówić funkcję folii kubełkowej w izolacji wodochronnej?
12) omówić technologie wykonywania izolacji z tworzyw sztucznych?
13) wskazać rodzaje zapraw wodoszczelnych?
14) składniki mineralnych powłok izolacyjnych?
15) omówić wpływ poszczególnych składników na właściwości izolacji?
16) scharakteryzować zasady przygotowania zaprawy wodoszczelnej
do wykonania izolacji?
17) scharakteryzować zasady przygotowania podłoża do wykonania
mineralnej powłoki izolacyjnej?
18) dobrać sprzęt i narzędzia do wykonywania zapraw wodoszczelnych?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
4.4. Maszyny, urządzenia i narzędzia do wykonywania izolacji
wodochronnych
4.4.1. Materiał nauczania
Wykonywanie izolacji wodochronnych wymaga wielu złożonych czynności od wykonania
obmiarów, aż do nakładania na podłoże wielu nowoczesnych i specyficznych wyrobów
izolacyjnych. Do wielu czynności monter izolacji wodochronnych używa narzędzi, z których
korzysta murarz tynkarz czy ślusarz. Jednak w technologii nakładania izolacji niezbędne są
specjalne narzędzia i urządzenia, przystosowane są do jednej lub wąskiego zakresu prac.
Narzędzia
do
wykonywania
izolacji wodochronnych
Do
Pomiarowe
przygotowania
i traserskie
podłoża
Do
Do
wykonywania
wykonywania
powłok bitumicznych
powłok mineralnych
Do
Do
wykonywania
wykonywania
izolacji z tworzyw
izolacji papowych
sztucznych
Rys. 4. - Podział narzędzi do wykonywania izolacji wodochronnych [opr. autora]
Narzędzia pomiarowe i traserskie
Niezbędne są już przy organizacji robót izolacyjnych a więc przedmiarze robót w celu
wykonania zapotrzebowania materiałowego a następnie do obróbki materiałów rolowych.
Podstawowe narzędzia pomiarowe i traserskie oraz ich przeznaczenie to:
- cyrkiel  trasowanie łuków i okręgów,
- kÄ…townik  sprawdzanie i wyznaczanie kÄ…ta prostego,
- łata murarska  kontrola nierówności powierzchni i trasowanie,
- miary zwijane i składane  pomiary i trasowanie,
- ołówek  pisanie i rysowanie linii,
- poziomnica  sprawdzanie i wyznaczanie poziomów powierzchni na małych odległościach,
- rysik  wykonywanie rys na powierzchniach,
- sznur murarski  wyznaczanie prostoliniowości na dużych odległościach,
- waga wężowa  sprawdzanie i wyznaczanie poziomów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
b
a
c
g
e
f
d
h
i
j
Rys. 11. Narzędzia pomiarowe i traserskie w robotach izolacji wodochronnych: a) rysik, b) ołówek, c)
cyrkiel, d)kÄ…townik, e) poziomnica, f) Å‚ata murarska, g) sznur murarski, h) miary zwijane, I) miary
składane, j) waga wężowa [18]
Narzędzia do przygotowania podłoża
Przygotowanie podłoża polega przede wszystkim na oczyszczeniu powierzchni
z wszelkich nierówności, w tym wystających elementów konstrukcyjnych oraz starannego
usunięcia kurzu. Po czynnościach porządkowych należy podłoże zagruntować zgodnie
z instrukcjÄ… technologicznÄ…. Gruntowanie powierzchni to nanoszenie preparatu gruntujÄ…cego
ręcznie za pomocą pędzla lub mechanicznie przy użyciu agregatu z końcówką natryskową.
Typowym tego typu urzÄ…dzeniem jest natryskiwacz roztworu gruntujÄ…cego. Jest to
urządzenie służące do gruntowania dużych powierzchni, szczególnie dachowych. Główne
części natryskiwacza to: przewód ssawny i smok, pompa, przewód tłoczny, końcówka
natryskowa, beczka, konstrukcja nośna  stelaż.
Smok zamocowany w otworze beczki stanowiÄ…cej opakowanie transportowe gruntownika
jest zaopatrzony w filtr, zawór odcinający i przewód łączący wnętrze beczki z atmosferą.
Przewód ten służy do wyrównywania ciśnienia w miarę zużywania gruntownika. W urządzeniu
stosuje się pompę zębatą napędzaną silnikiem elektrycznym lub, w mniejszych typach, pompę
ręczną. Zasada pracy: pompa zasysa gruntownik z beczki i tłoczy go przewodem tłocznym do
końcówki natryskowej, na wylocie której gruntownik ulega zawirowaniu i rozpyleniu przez
dyszÄ™.
Przed przystąpieniem do natrysku należy dokładnie wymieszać gruntownik w beczce,
a następnie wykręcić gwintowany korek i umocować w beczce końcówkę przewodu ssawnego
(smoka), zamknąć jego zawór i ułożyć beczkę na łożu, tak by smok znajdował się w jej
najniższym położeniu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
d
c
b
a
max 15º
Rys. 12. Natryskiwacz roztworu gruntujÄ…cego: a) elementy konstrukcji,
b) zbiornik, c) pompa, d) końcówka natryskowa, e) rozpylacz [6, s. 235]
Smok łączy się z przewodem ssawnym, a końcówkę z pompą przewodem tłocznym.
Obsługa końcówki natryskowej należy do montera, a pompa do operatora. Do obowiązków
operatora należy włączanie i wyłączanie pompy, obserwowanie ciśnienia na manometrze oraz
wymiana opróżnionych beczek.
Narzędzia do wykonywania powłok mineralnych. Powłoki mineralne przygotowywane
sÄ… podobnie jak gotowe zaprawy tynkarskie i klejowe w pojemnikach lub wiadrach murarskich.
Mieszać należy mieszadłem napędzanym wiertarką
a
wolnoobrotową. Nakładanie powłoki odbywa się przy użyciu
szpachelki, packi, pędzla lub agregatu z pistoletem natryskowym.
b
f
c
d
e
Rys. 13. Narzędzia do wykonywania powłok mineralnych: a) kompletne mieszadło, b) wiadra na
zaprawę i wodę, c) paca, d) szpachelka, e) kielnia, f) pędzel [opracowanie własne]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
Rys. 14. Nakładanie powłok mineralnych: a) ręcznie przy użyciu kielni, b) metodą natryskową przy
użyciu agregatu.[16]
Narzędzia do wykonywania powłok bitumicznych
Technologia wykonywania powłok bitumicznych zależy od rodzaju użytego lepiku. Lepiki
do stosowania na zimno nanosimy bezpośrednio ręcznie lub mechanicznie na izolowane
powierzchnie. Lepiki do stosowania na gorąco muszą być wcześniej podgrzane i na gorąco
nanoszone.
a
e
c d
b
Rys. 15. Narzędzia do przygotowywania lepiku i asfaltu: a) kocioł do podgrzewania lepiku, b)
narzędzia paleniskowe, c)czerpak, d) pojemniki do noszenia lepiku, e) szczotka dekarska [6, s.230]
a) b)
Rys. 16. Kotły do topienia masy asfaltowej: a) stały, b) przewoz
ny [14, s. 90]
Nanoszenie lepiku metodą natryskową wykonuje się przy użyciu natryskiwacza gorącego
lepiku. Wykonuje się nim gotowe izolacje lub warstwy wiążące. Pompa natryskiwacza jest
napędzana silnikiem spalinowym gazowym i propan-butanem z butli. W czasie natrysku lepik
zasysa pompa ze zbiornika i przewodem giętkim tłoczy do końcówki natryskowej i na
izolowaną powierzchnię. W chwili zamknięcia zaworu na końcówce, w celu przerwania
natrysku, pompa zaczyna pracować w obiegu zamkniętym, a lepik wraca z powrotem do
zbiornika. Roztopiony lepik może być dostarczony do zbiornika natryskiwacza rurociągiem,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47
wprost z kotła do topienia lepiku, bądz
z przewoz
nego pojemnika lepiku. Natryskiwacze
rozgrzewają się od własnego, roztopionego lepiku.
a
b
e
c
f
d
Rys. 17. Natryskiwacz gorącego lepiku: a) końcówka przewodu z
uchwytami, b) podgrzewany przewód, c) kocioł, d) grzałka, e) pompa,
konstrukcja podstawy [6, s. 237]
Narzędzia do układania papy
Papy w zależności od rodzaju układane są na zimno na odpowiednio przygotowane
podłoże, lub na gorąco przez podgrzanie strony przylegania papy płomieniem palnika
gazowego.
a
b
d
a
b
c
Rys. 18. Narzędzia do cięcia materiałów izolacyjnych:
Rys. 19. Wałek do dociskania papy:
a) nóż zwykły, b) nożyce krążkowe [6, s.229]
a) rura z otworami, b) zbiornik smaru,
b) c) wałek, d) uchwyt [6, s. 232]
Do obróbki cieplnej papy termozgrzewalnej służy pojedynczy palnik lub bateria
dwupalnikowa i sześciopalnikowa.
Rys. 20. Narzędzia do zgrzewania papy baterią dwupalnikową i pojedynczym palnikiem [8, s. 3]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
48
a) b) c)
Rys. 21. Układanie papy termozgrzewalnej palnikiem gazowym jednodyszowym: a) ustawienie płomienia
w relacji papa  podłoże, b) obróbka brzegów szpachelką, c) obróbka zakładów wałkiem dociskowym [8, s.2]
Podczas zgrzewania rolka papy powinna być ułożona na podłożu, do którego ma być
przyklejona. Bateria przystawiona na odległość zderzaków w ten sposób, aby płomienie
skierowane były jednakowo na papę jak i na podłoże. Bateria wykonuje ruch do tyłu a za
wycofującym się płomieniem rozwijana jest papa z rolki. Rozgrzaną papę układa się na
podłożu pod własnym ciężarem bez dodatkowych nacisków.
b
c
d
a
e
Rys. 22. Aparatura baterii sześciopalnikowej: a) palniki, b) konstrukcja jezdna
palników, c) przewody gazowe, d) butle, e) wózek do transportu butli [6, s. 240]
PÅ‚ynne folie to izolacje skuteczne i Å‚atwe w wykonaniu. Na budowÄ™ dostarczane sÄ…
w pojemnikach jako substancja gotowa do użycia. Na podłoże nanosi się za pomocą pędzla
malarskiego, wałka lub urządzenia do natryskiwania.
W przypadku stosowania urządzenia natryskowego produkt zazwyczaj należy rozcieńczyć,
dodając składnik stosownie do rodzaju folii. Przy podwyższonym ciśnieniu natryskiwania
bardzo ważne jest utrzymanie odpowiedniej odległości pomiędzy dyszą a pokrywaną
powierzchnią, ponieważ dzięki temu powstaje warstwa zewnętrzna uszczelniająca pory.
W przeciwnym przypadku niezbędna jest natychmiastowa obróbka ostateczna wałkiem.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
49
a) b)
a
b
Rys. 23. Nanoszenie płynnej folii polimerowej: a)metodą natryskową, b) ręcznie [19]
Konserwacja i naprawa sprzętu. Dla długiej i dobrej pracy urządzenia czy maszyny
niezbędna jest systematyczna dbałość o nią. Każdorazowo przed rozpoczęciem pracy należy
sprawdzić działanie urządzeń smarowniczych i usunąć zaistniałe usterki np. brak smaru, oleju,
niedrożność przewodów smarujących. Złącza śrubowe stale kontrolować i dokręcać
poluzowane nakrętki. Należy również zwracać uwagę na sprawność przekładni i ich osłon jak
również zwracać uwagę na czystość całego urządzenia. Wszystkie elementy konstrukcji przed
montażem dokładnie sprawdzić, czy nie zostały uszkodzone na skutek użytkowania.
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczenia.
1. Jak zorganizować stanowisko do wykonywania izolacji?
2. Jakich narzędzi użyjesz do oczyszczenia podłoża?
3. Na czym polega gruntowanie powierzchni przed układaniem izolacji?
4. Jakie narzędzia służą do obmiaru i trasowaniu w robotach izolacyjnych?
5. Jakimi narzędziami i urządzeniami wykonuje się powłoki mineralne?
6. Jakimi narzędziami i urządzeniami wykonuje się powłoki bitumiczne?
7. Jakimi technologiami układa się izolacje z materiałów rolowych?
8. Co decyduje o doborze narzędzi do układania izolacji z materiałów rolowych?
9. Jakimi narzędziami nanosi się płynne folie na podłoże?
10. Jakimi narzędziami ustawia się płomień palnika gazowego przy układaniu papy?
11. Jak powinien być przygotowany pas papy do zgrzewania?
12. Gdzie powinna być ustawiona butla gazowa?
13. Jaka jest kolejność czynności przy uruchamianiu palnika gazowego?
14. Jakie środki ostrożności należy zachować przy obsłudze urządzeń gazowych?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
50
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie
Wykonaj izolacjÄ™ z papy termozgrzewalnej na powierzchni 0,5 m2.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia  zapisać plan w zeszycie,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) zapoznać się z dostępnymi narzędziami do wykonywania izolacji wodochronnej,
5) zapoznać się z dostępnymi materiałami,
6) wyodrębnić i oddzielić materiały i narzędzia spośród innych,
7) przygotować narzędzia i materiał do gruntowania,
8) zagruntować powierzchnię pod wykonanie ćwiczenia  0,5 m2,
9) przygotować narzędzia do obróbki i przyklejania papy,
10) przygotować papę termozgrzewalną i odciąć z rolki o szerokości 1 m pas 0,5 m,
11) uruchomić palnik gazowy,
12) przykleić próbkę papy do podkładu,
13) zgasić płomień i zabezpieczyć butlę gazową,
14) oczyścić i złożyć narzędzia,
15) sporządzić w zeszycie notatkę z realizacji ćwiczenia,
16) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
17) zaprezentować efekty swojej pracy,
18) dokonać samooceny pracy,
19) uporządkować stanowisko pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- stół warsztatowy,
- materiały izolacyjne,
papa zwykła i termozgrzewalna,
folia izolacyjna,
membrana kubełkowa,
emulsja asfaltowa,
lepik asfaltowy,
- urządzenia i narzędzia:
gaśnica,
poziomnica,
pędzel malarski,
rysik,
kÄ…townik,
szczotka dekarska i szczotka do zamiatania,
szpachelka,
przymiar zwijany,
liniał,
cyrkiel,
nóż do cięcia papy,
palnik i butla gazowa,
kielnia i packa,
- literatura.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
51
Ćwiczenie 2
Wykonaj na powierzchni ściany izolację wodochronną z zaprawy wodoszczelnej na
powierzchni.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia  plan zapisać w zeszycie,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) zgromadzić potrzebne narzędzia,
5) oczyścić podłoże z nierówności i kurzu na powierzchni 1 m2,
6) nawilżyć podłoże,
7) przygotować odpowiednią ilość zaprawy do nanoszenia packą,
8) nanieść zaprawę packą na połowę przygotowanej powierzchni podłoża,
9) przygotować zaprawę do nanoszenia pędzlem malarskim (wskazane przygotowanie całej
ilości do nakładania packą, a następnie połowę rozrzedzić do nanoszenia pędzlem),
10) nanieść zaprawę pędzlem na resztę przygotowanej powierzchni podłoża,
11) oczyścić i złożyć narzędzia,
12) zabezpieczyć pozostałe materiały,
13) sporządzić w zeszycie notatkę z realizacji ćwiczenia,
14) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia  porównać wykonane powierzchnie,
15) zaprezentować efekty swojej pracy,
16) dokonać samooceny pracy,
17) uporządkować stanowisko pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- podłoże do wykonywania izolacji wodochronnej,
- narzędzia do oczyszczania podłoża: szczotka, szpachelka,
- pojemniki na wodÄ™ i zaprawÄ™,
- zaprawa mineralna,
- wiertarka z mieszadłem,
- narzędzia do nanoszenia powłoki: packa i pędzel malarski.
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) wskazać narzędzia pomiarowe i traserskie?
2) posługiwać się narzędziami pomiarowymi?
3) rozpoznawać narzędzia do wykonywania zapraw wodoszczelnych?
4) rozpoznać narzędzia do obróbki lepiku?
5) rozpoznać narzędzia do układania papy?
6) rozpoznać narzędzia do wykonywania izolacji z tworzyw sztucznych?
7) przygotować stanowisko do wykonywania izolacji z lepiku?
8) przygotować stanowisko do wykonywania izolacji z papy na zimno?
9) przygotować stanowisko do wykonywania izolacji z papy termozgrzewalnej?
10) posługiwać się palnikiem gazowym do nagrzewania papy?
11) opisać zasadę działania natryskiwacza roztworu gruntującego?
12) opisać zasadę działania natryskiwacza gorącego lepiku?
13) dokonać odpowiedniej konserwacji narzędzi i urządzeń?
14) zorganizować miejsce pracy zgodnie z przepisami bhp i ppoż.?
15) omówić zasady działania urządzeń do wykonywania izolacji wodochronnych?
16) opisać zasady składowania narzędzi i sprzętu na stanowisku pracy?
17) wykonać czyszczenie i konserwację narzędzi i sprzętu?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
52
4.5. Transport i składowanie materiałów izolacyjnych
4.5.1. Materiał nauczania
Transport materiałów w zależności od miejsca działania dzieli się na zewnętrzny
i wewnętrzny.
Transport zewnętrzny na dużą odległość. To dowóz materiałów z wytwórni lub hurtowni do
magazynu budowy. Transport ten odbywa siÄ™ kolejÄ…, samochodami lub przyczepami
ciÄ…gnikowymi.
Transport wewnętrzny (czyli bliski). To dowóz materiałów z magazynu budowy do miejsca
ich wbudowania.
W zależności od kierunku ruchu transport wewnętrzny może być poziomy lub pionowy;
czasem wyróżnia się jeszcze transport ukośny, który odbywa się równocześnie w poziomie
i w pionie, oraz technologiczny - czyli nierozłącznie związany z technologią wbudowywania
materiału.
Transport należy organizować tak, aby przebiegał po najkrótszych drogach, w miarę
możliwości bez skrzyżowań hamujących ruch. Transport wewnętrzny jest bardzo
pracochłonny. Koszt transportu w niektórych robotach dochodzi do 60% całego kosztu robót.
Aby ułatwić przeładunki oraz zmniejszyć liczbę uszkodzeń, stosuje się pakietyzację lub
konteneryzację przewozu. Materiał już w wytwórni układa się w specjalnych koszach,
skrzyniach, kontenerach lub pojemnikach.
Transport wewnętrzny poziomy odbywa się na wózkach od prostych ciągnionych lub
pchanych, aż po wózki napędzane silnikiem spalinowym lub elektrycznym.
Wózek jednokołowy to taczka ze skrzynią lub platformą, służy do transportu materiałów
sypkich lub płynnych.
Wózek dwukołowy platformowy służy do przewozu większych elementów np.: blacha,
beczki z lepikiem, elementy konstrukcyjne. Do przewozu materiałów na większe odległości
po równej nawierzchni służą wózki akumulatorowe i spalinowe.
a
b
Rys. 24. Wózki transportowe ręczne: a) jednokołowy z platformą, b) dwukołowy platformowy
[rys. aut.]
Materiały płynne
Mogą być transportowane w szczelnie zamkniętych blaszanych bębnach. Do przewozu
bębny należy układać w dwóch warstwach, żeby tworzyły zwartą całość, zabezpieczoną
dodatkowo listwami przed ewentualnym przesunięciem i uszkodzeniem. Pakietowane bębny
należy ustawiać na paletach o odpowiednim wymiarze. A
adunek na palecie powinien być
chroniony przed przesuwaniem siÄ™ i uszkodzeniem.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
53
Materiały rolowe
Można, w zależności od rodzaju wyrobu, przewozić w pozycji pionowej lub poziomej, ale
zawsze zabezpieczone przed przesuwaniem i uszkodzeniami. Rolki papy asfaltowej na
tekturze, papy asfaltowej na osnowie z włókien szklanych i papy smołowej przewozi się
ustawione pionowo w jednej warstwie.
Papy na osnowie z tkanin technicznych lub z włókniny przeszywanej oraz rolki folii
dachowej z PVC należy przewozić w pozycji leżącej (długością w kierunku jazdy), na całej
szerokości pojazdu, aby uniemożliwić przemieszczanie się rolek w czasie jazdy.
a
b
c
Rys. 25. Wózki akumulatorowe i spalinowe: a) akumulatorowy platformowy, b)
akumulatorowy widłowy, c) spalinowy wywrotny [6, s. 66]
Transport wewnętrzny pionowy
To ruch w kierunkach góra - dół. Do tego transportu na budowach używa się różnego
rodzaju podnośników. Najprostszym podnośnikiem jest krążek (blok), przez który
przewieszona jest lina stalowa lub konopna. Do jednego końca liny przywiązuje się
przeznaczony do transportu materiał i ciągnąc za drugi koniec liny, podnosi się go w górę.
Wysiłek ten można zmniejszyć stosując wielokrążek.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
54
c
b
a
Rys. 26. Krążki: a) stały, b) ruchomy, c) zblocze hakowe [7, s. 192]
Najprostszym mechanizmem zwiększającym udz
wig krążków jest wciągarka kozłowa
Kręcąc korbami, poprzez przekładnię obracamy bęben, na który nawija się lina podnosząca
ciężar. Wciągarka kozłowa jest wyposażona w zapadkę, która chroni wciągarkę przed ruchem
wstecznym korby i umożliwia zatrzymanie ciężaru na dowolnej wysokości.
b
c
d
e
c
a
d
b
a
Rys. 27. Wciągarka kozłowa: a) bęben, b)
Rys. 28. Wciągarka o napędzie mechanicznym:
zapadka, c) przekładnia zębata, d) korba
a) podstawa, b) silnik, c)hamulec, d) bęben
[7, s. 192]
linowy, e) osłona przekładni zębatej [7, s. 192]
Do podnoszenia jeszcze większych ciężarów, służy wciągarka napędzana mechanicznie,
jednak może ją uruchamiać tylko przeszkolony i uprawniony do tego pracownik.
Najbardziej rozpowszechnionymi u nas podnośnikami są wyciągi. Obecnie w Polsce są
stosowane dwa rodzaje wyciągów: masztowe i towarowo-osobowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
55
WyciÄ…g masztowy
Składa się z masztu (na ogół o konstrukcji kratowej), wózka dwukołowego trwale
połączonego z masztem, wciągarki i platformy podnoszonej i opuszczanej wzdłuż masztu za
pomocą liny przerzuconej przez zblocze na wierzchołku masztu i nawijanej przez wciągarkę.
Platformę można obracać w płaszczyz
nie poziomej o kÄ…t 90°, co pozwala na bezpieczny
załadunek i wyładunek pomostu.
Przy budynkach o większej wysokości stosuje się wyciągi towarowo-osobowe.
Podstawowym elementem tego wyciągu jest maszt, na którym umocowane są prowadnice
kabiny i pomostu. Maszt jest usztywniony za pomocÄ… kotew rurowych Å‚Ä…czÄ…cych go ze
ścianami. Maszt ma konstrukcję kratową i jest wykonany ze stali. Pozostałe elementy to kabina
i obudowa podstawy masztu. mechanizm napędowy masztu składa się z silnika elektrycznego ,
hamulca elektromagnetycznego, oraz przekładni ślimakowej i zębatki na maszcie po której
kabina przesuwa się. Ta konstrukcja wyeliminowała użycie liny. Wyciągami tymi można
podnosić materiały i ludzi na wysokość do 150 m.
Poza wymienionymi środkami transportu pionowego często używa się żurawi
samochodowych, oraz na większych budowach żurawi wieżowych poruszających się po
specjalnych torowiskach.
b
a
Rys. 29. WyciÄ…gi budowlane: a) masztowy, b) towarowo-osobowy [7, s.194]
Składowanie materiałów
Do wykonania izolacji wodochronnych powinno odbywać się tylko w miejscach do tego
przeznaczonych.
Stosy składowanych materiałów powinny być oddalone nie mniej niż:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
56
- 0,75 m od ogrodzeń i zabudowań,
- 1,50 m od zewnętrznej główki szyny kolejowej,
- 5,00 m od stałego stanowiska pracy.
Między stosami i pryzmami lub pojedynczymi elementami należy pozostawić przejścia
o szerokości co najmniej 1,0 m oraz przejazdy w zależności od gabarytu stosowanych środków
transportu.
Materiały workowane
Powinny być układane krzyżowo i nie przekraczać dziesięciu warstw. Wyciąganie
materiałów z dolnych warstw stosu oraz podkopywanie zwałów materiałów sypkich jest
niedozwolone.
Papę smołową i asfaltową
Przechowuje się w miejscach suchych, przewiewnych, zabezpieczonych przed działaniami
atmosferycznymi, szczególnie przed nadmiernym działaniem promieni słonecznych wysoką
temperaturą (nagrzewaniem). Na pomieszczenia składowe nadają się szopy o niezbyt
nagrzewającym się dachu. Rolki papy należy układać na wyrównanym i utwardzonym podłożu
magazynowym w pozycji stojącej lub leżącej, w zależności od rodzaju papy. Na stojąco
składuje się papę smołową i asfaltową na osnowie z tektury oraz papę asfaltową na osnowie z
welonu z włókien szklanych.
Papę asfaltową na osnowie z welonu z włókien szklanych należy magazynować w jednej
warstwie, w grupach zawierających nie więcej niż dwieście rolek papy. Odległość między
grupami powinna wynosić 50-70 cm.
Poziomo magazynuje się rolki papy na osnowie z tkanin technicznych i z włókniny
przeszywanej. Papę na osnowie z tkanin technicznych można układać w jednej lub dwóch
warstwach, przy czym rolki w warstwach powinny być ułożone równolegle.
Papę na osnowie z włókniny przeszywanej można układać w nie więcej niż czterech
warstwach z zachowaniem równolegÅ‚oÅ›ci rolek i temperatury wiÄ™kszej niż 5°C.
FoliÄ™ dachowÄ… z PVC
Należy przechowywać w krytych magazynach w temperaturze -10-25°C. Rolki folii
układa się na równym, twardym podłożu w nie więcej niż trzech warstwach.
Bitumy, asfalt, smoła, lepik
Są dostarczane przeważnie w bębnach blaszanych po 150-200 kg i nie trzeba specjalnych
warunków do ich przechowywania. Można je składować na otwartej przestrzeni, a latem 
w miejscach ocienionych. Lepiku bitumicznego używanego na zimno (w stanie płynnym) nie
należy przetrzymywać zbyt długo w wysokiej temperaturze, ze względu na utlenianie się
olejów pochodzenia ponaftowego.
Bębny z bitumami powinny być ustawiane otworem do góry bez względu na twardość
lub gęstość przechowywanego materiału.
Smołę trzymaną w cysternach kolejowych najkorzystniej jest zlewać bezpośrednio
z cystern do beczek metalowych. Wszystkie ww. materiały, a zwłaszcza lepiki upłynniane,
których rozpuszczalniki (benzol, benzyna) są wybuchowe, należy magazynować
z zachowaniem szczególnej ostrożności przeciwpożarowej.
Rozpuszczalniki Å‚atwopalne
Benzyna lakowa, alkohol etylowy, rozpuszczalniki węglopochodne) w czasie
magazynowania trzeba starannie zabezpieczyć przeciwpożarowo. Pomieszczenia magazynowe
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
57
powinny być suche, a temperatura w granicach 10÷20°C. WiÄ™ksze wahania temperatury mogÄ…
wpłynąć ujemnie na jakość wyrobów (gęstnienie). Dopuszczalne jest tylko ogrzewanie
centralne (wodne lub parowe). Instalacja oświetleniowa musi odpowiadać ściśle przepisom
przeciwpożarowym, np. przewody elektryczne powinny być umieszczone w rurkach stalowych
lub pod tynkiem, żarówki  w podwójnych kloszach hermetycznych, a wyłączniki  na
zewnÄ…trz pomieszczenia magazynowego.
Ponieważ pary rozpuszczalników są cięższe od powietrza, więc w podłodze wykonuje się
powietrzne kanały wyciągowe.
Magazyn powinien być wyposażony w dostateczną liczbę gaśnic pianowych lub
z dwutlenkiem węgla oraz piasek, gdyż płonących klejów, rozpuszczalników słynnych
wyrobów lakierniczych nie wolno gasić wodą. Do magazynów nie wolno wchodzić
z zapalonymi lampami, świecami, papierosami itp. Ponieważ mieszaniny par rozpuszczalników,
a powietrzem tworzą przy pewnym krytycznym stężeniu mieszaniny wybuchowe, więc
pomieszczenia magazynowe trzeba dokładnie wietrzyć. Wyroby płynne w puszkach
i kanistrach ustawia się warstwami na półkach lub na podłodze na podkładach z desek,
układając w piramidy oddzielnie według rodzaju, kolorów oraz wielkości opakowania.
Na jakość wyrobów płynnych szkodliwie działa bezpośrednie naświetlenie słoneczne
pojemników i gwałtowne zmiany temperatury otoczenia (powodujące zjawisko zwane
poceniem siÄ™ puszek).
4.5.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co to jest transport?
2. Co to jest transport wewnętrzny i zewnętrzny?
3. Co to jest transport pionowy i poziomy?
4. Jakie są powszechne środki transportu?
5. Co to jest krążek  blok?
6. Do czego służy zblocze hakowe?
7. Jaki napęd posiada wciągarka kozłowa?
8. Jakie zasady obowiązują przy transporcie materiałów rolowych?
9. Na co narażona jest papa podczas transportu?
10. Jakie rodzaje pap przewozi się w pozycji leżącej?
11. O czym mówią przepisy składowania i magazynowania materiałów?
12. Jakie czynniki decydują o pogorszeniu się właściwości materiałów izolacyjnych podczas
magazynowania?
13. Jak przechowywać należy papę smołową i asfaltową?
14. Jaką temperaturę należy zapewnić magazynowanej folii dachowej?
15. Jakie są wymagania przechowywania rozpuszczalników?
16. W jakim celu w podłodze  gdzie przechowuje się rozpuszczalniki - wykonuje się
powietrzne kanały?
17. Jakie środki bezpieczeństwa powinny być zapewnione w magazynie?
18. Czym nie wolno gasić płonących klejów, rozpuszczalników i wyrobów lakierniczych?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
58
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dostarcz 10 rolek papy i 5 pojemników dwudziestokilogramowych lepiku na stanowisko
pracy odległe o 50 m od składu materiałów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania zadania - zapisać plan w zeszycie,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) przygotować materiały do transportu,
5) zapoznać się z instrukcją producenta papy i lepiku,
6) ocenić stan drogi transportu materiałów,
7) zapoznać się z ciężarem materiałów,
8) dobrać środki transportu,
9) przewiez
ć papę w pozycji zgodnej z instrukcją,
10) złożyć papę na odpowiednim miejscu i podłożu,
11) zabezpieczyć papę przed przemieszczaniem się,
12) przewiez
ć lepik i złożyć w odstępie od papy umożliwiającym swobodny dostęp,
13) oczyścić i odstawić na miejsce środki transportu,
14) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
15) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
16) zaprezentować efekty swojej pracy,
17) dokonać samooceny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- materiały: rolki papy, lepik w pojemnikach 20kg,
- instrukcje producenta materiałów,
- palety magazynowe,
- wózek jednokołowy,
- wózek dwukołowy,
- literatura.
Ćwiczenie 2
Ustal powierzchnię magazynu dla przechowania niżej wymienionych materiałów
izolacyjnych:
- papa asfaltowa podkładowa  360 rolek,
- papa asfaltowa wierzchniego krycia  480 rolek,
- lepik w beczkach 200 kg.  16 szt.,
Uwaga: wszystkie materiały są dostarczane na paletach.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zorganizować stanowisko pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania zadania - zapisać plan w zeszycie,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
59
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) ustalić po ile sztuk pakowana jest papa na palecie,
5) ustalić jaka jest powierzchnia beczki i palety,
6) obliczyć ilość palet papy podkładowej i wierzchniego krycia,
7) obliczyć całkowite pole powierzchni palet z papą oraz beczek z lepikiem,
8) obliczyć powierzchnię jaką zajmą wszystkie materiały izolacyjne,
9) sporządzić notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia w zeszycie,
10) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
11) zaprezentować efekty swojej pracy,
12) dokonać samooceny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
- katalogi materiałów izolacyjnych,
- kalkulator.
4.5.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
1) sformułować definicję transportu?
2) dokonać klasyfikacji i wskazać środki transportu?
3) określić środki transportu pionowego i poziomego?
4) opisać zasadę działania krążka stałego i ruchomego?
5) opisać zasady konstruowania urządzeń transportu pionowego?
6) opisać zasadę działania wciągarki o napędzie ręcznym i mechanicznym?
7) określić zasady transportu materiałów sypkich i płynnych i rolowych?
8) określić zasady bhp podczas transportu materiałów izolacyjnych?
9) omówić zasady składowania i magazynowania materiałów izolacyjnych?
10) określić szczególne wymagania dotyczące przechowywania rozpuszczalników?
11) omówić zasady przygotowania magazynu do przechowywania materiałów
izolacyjnych?
12) omówić zasady bezpieczeństwa i higieny pracy podczas magazynowania
materiałów izolacyjnych?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
60
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 22 zadania o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.
5. Test składa się z zadań reprezentujących dwa poziomy wymagań: podstawowy (P)
i ponadpodstawowy (PP).
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X lub wpisując prawidłową odpowiedz
. W przypadku pomyłki należy błędną
odpowiedz
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedz
prawidłową.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na póz
niej i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
9. Na rozwiÄ…zanie testu masz 45 min.
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Dwuskładnikowe zaprawy uszczelniające to produkty
a) asfaltowe.
b) mineralne.
c) smołowe.
d) z tworzyw sztucznych.
2. Obsługa końcówki natryskowej natryskiwacza roztworu gruntującego należy do
a) operatora.
b) montera.
c) mechanika.
d) każdego robotnika wykwalifikowanego.
3. Baterię sześciopalnikową w czasie zgrzewania prowadzi się:
a) do przodu.
b) do tyłu.
c) bokiem.
d) ruchem zygzakowatym.
4. Czerpak to narzędzie służące do
a) nalewania smoły do kotła.
b) rozprowadzania smoły na powierzchnię.
c) nabierania smoły z kotła.
d) odmierzania emulsji gruntujÄ…cej.
5. Materiały rolowe i lepiki powinny być przechowywane w temperaturze
a) 10ºC.
b) 15ºC.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
61
c) 20ºC.
d) 25ºC.
6. Podany obok wzór określa
a) przesiąkliwość.
g - g0
b) siłę zrywającą.
W = 100%
c) wilgotność. g
d) współczynnik wydłużenia.
7. Materiał występujący w konsystencji półciekłej - P i ciastowatej - G to
a) asfaltowa pasta emulsyjna.
b) emulsja asfaltowa.
c) kit asfaltowy.
d) lepik asfaltowy.
8. Materiały zawierające tylko 15% asfaltu to
a) masy asfaltowe.
b) pasty emulsyjne.
c) roztwory asfaltowe.
d) zaprawy asfaltowe.
9. Abizol KF to
a) kit asfaltowy.
b) masa asfaltowa.
c) roztwór asfaltowy.
d) zaprawa asfaltowa.
10. Środki antyadhezyjne służą do
a) zwiększenia elastyczności materiałów.
b) zmniejszenia elastyczności materiałów.
c) zwiększenia przyczepności materiałów.
d) zmniejszenia przyczepności materiałów.
11. Wilgotność podkładu do gruntowania nie powinna przekraczać
a) 5%.
b) 10%.
c) 15%.
d) 20%.
12. Folie izolacyjne to materiały na bazie
a) asfaltu.
b) smoły.
c) tektury.
d) tworzywa sztucznego.
13. Waga wężowa to narzędzie służące do
a) pomiaru poziomu.
b) ważenia materiałów sypkich.
c) ważenia materiałów płynnych.
d) pomiaru nierówności powierzchni.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
62
14. W postaci rękawa produkowane są
a) papy na osnowie tektury.
b) membrany samoprzylepne.
c) membrany kubełkowe.
d) folie polietylenowe.
15. 0,5 Mapa w czasie 10 minut to parametr izolacji wodochronnej oznaczajÄ…cy
a) giętkość.
b) przesiąkliwość.
c) wydłużenie względne.
d) wartość siły zrywającej.
16. Jeden z gatunków papy asfaltowej na welonie szklanym oznaczany jest symbolem
P/100/1200. Liczba 100 oznacza
a) gramaturÄ™ asfaltu.
b) gramaturÄ™ welonu szklanego.
c) szerokość rolki w centymetrach.
d) temperaturÄ™ miÄ™knienia w °C.
17. Wodoszczelność jednoskładnikowych zapraw uszczelniających mierzona w metrach słupa
wody wynosi
a) 50.
b) 100.
c) 150.
d) 200.
18. Penetrometr to urządzenie służące do pomiaru
a) twardości.
b) ciągliwości.
c) konsystencji.
d) temperatury mięknienia.
19. ZÅ‚Ä…cze hakowe to mechanizm
a) krążka stałego.
b) krążka ruchomego.
c) wciągarki ręcznej.
d) wciÄ…garki mechanicznej.
20. Nośność podłoża gruntowego w miejscu ustawienia rusztowania powinna być nie mniejsza
niż
a) 0,1 MPa.
b) 0,4 MPa.
c) 0,7 MPa.
d) 1,0 MPa.
21. Rusztowanie typu Warszawa kotwione może być stosowane do wysokości
a) 5 m.
b) 10 m.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
63
c) 15 m.
d) 20 m.
22. Krzyżulec to element
a) rusztowania drabinowego.
b) rusztowania kozłowego.
c) wciągarki ręcznej.
d) wciÄ…garki mechanicznej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
64
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko..........................................................................................
Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do wykonywania izolacji
wodochronnych
Zakreśl znakiem X poprawną odpowiedz

Nr
Odpowiedz
Punkty
zadania
1.
a b c d
2.
a b c d
3.
a b c d
4.
a b c d
5.
a b c d
6.
a b c d
7.
a b c d
8.
a b c d
9.
a b c d
10.
a b c d
11.
a b c d
12.
a b c d
13.
a b c d
14.
a b c d
15.
a b c d
16.
a b c d
17.
a b c d
18.
a b c d
19.
a b c d
20.
a b c d
21.
a b c d
22.
a b c d
Razem:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
65
6. LITERATURA
1. Czasopismo: Polskie składy budowlane. 3/2004
2. Danilecki W., Mączyński M.: Izolacje przeciwwilgociowe. Arkady, Warszawa 1975
3. Katalog produktów firmy Atlas. Wydanie 3/002
4. Kisilewicz B., Królak E., Pieniążek Z.: Izolacje wodochronne w budownictwie.
Politechnika Krakowska, Kraków 1999
5. Lenkiewicz Z., Michnowski B.: O materiałach budowlanych. WSiP, Warszawa 2002
6. Martinek W., Michnowski W.: Dekarstwo i blacharstwo budowlane. WSiP,
Warszawa 1999
7. Martinek W., Szymański E.: Murarstwo i tynkarstwo. WSiP Warszawa 1999
8. Polskie składy budowlane: dwumiesięcznik nr 3. (21) 2004
9. Praca zbiorowa: Budownictwo ogólne T. 1.3. Warunki techniczne wykonania i odbioru
robót budowlano  montażowych. Arkady, Warszawa 1990
10. Praca zbiorowa: Poradnik majstra budowlanego. Arkady, Warszawa 1996
11. Praca zbiorowa: Poradnik majstra budowlanego. Arkady, Warszawa 2005
12. Rojek Z., Gudaj A.: Wykonywanie izolacji przeciwwodnych. Arkady, Warszawa 1980
13. Szymański E.: Materiały budowlane. WSiP, 2003
14. Wolski Z.: Roboty podłogowe i okładzinowe. WSiP Warszawa 1998
15. www.bank.muratorplus.pl.
16. www.e.izolacje.pl.
17. www.isoglass.pl.
18. www.kaem.pl.
19. www.muratorplus.pl.
20. Żenczykowski W.: Budownictwo ogólne T. 3.1. Arkady, Warszawa 1987
21. Żenczykowski W.: Budownictwo ogólne T. 3.1. Problemy fizyki budowlanej i izolacje.
Arkady, Warszawa 1987
WYKAZ NORM
BN-79/6751-02 Materiały izolacji przeciwwilgociowej.
BN-88/6751-03 Papa asfaltowa na welonie z włókien szklanych.
PN-58/C-96177 Przetwory naftowe. Lepik asfaltowy bez wypełniaczy stosowany na gorąco.
PN-63/B-24626 Lepik smołowy stosowany na gorąco.
PN-74/B-24620 Lepik asfaltowy stosowany na zimno.
PN-74/B-24622 Roztwór asfaltowy do gruntowania.
PN-74/B-30175 Kit asfaltowy uszczelniajÄ…cy.
PN-77/B-27604 Materiały izolacji przeciwwilgociowej.
PN-79/B-27617 Papa asfaltowa (na tekturze).
PN-80/B-10240 Pokrycia dachowe z papy i powłok asfaltowych.
PN-89/B-27617 Papa asfaltowa na tekturze budowlanej.
PN-90/B-04615 Papy asfaltowe i smołowe.
PN-91/B-27618 Papa asfaltowa zgrzewalna na osnowie zdwojonej przeszywanej z tkaniny
szklanej i welonu szklanego.
PN-92/B-27619 Papa asfaltowa na folii lub taśmie aluminiowej.
PN-B-27617/A1:1997 Papa asfaltowa na tekturze budowlanej (Zmiana A1).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
66
PN-B-27620:1998 Papa asfaltowa na welonie z włókien szklanych.
PN-B-27621:1998 Papa asfaltowa podkładowa.
PN-B-47900-3:1996 Rusztowania ramowe.
PN-M-47900-1:1996 Rusztowania stojakowe.
PN-M-47900-2:1996 p. 4.3 Sprawdzenie stanu podłoża.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
67