MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Lechosława Pyzik
Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do robót
tynkarskich 712[07].Z4.03
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr inż. Anna Kusina
inż. Ewa Krzyżanowska.
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Anna Preis.
Konsultacja:
dr inż. Bożena Zając
Korekta:
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 712[07].Z4.03
 Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich zawartego w modułowym
programie nauczania dla zawodu renowator zabytków architektury.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
 SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Materiał nauczania 7
4.1. Spoiwa budowlane 7
4.1.1. Materiał nauczania 7
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 10
4.1.3. Ćwiczenia 11
4.1.4. Sprawdzian postępów 12
4.2. Kruszywa i wypełniacze 13
4.2.1. Materiał nauczania 13
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 15
4.2.3. Ćwiczenia 15
4.2.4. Sprawdzian postępów 16
4.3. Dodatki barwiące, dekoracyjne i modyfikujące właściwości 17
4.3.1. Materiał nauczania 17
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 19
4.3.3. Ćwiczenia 19
4.3.4. Sprawdzian postępów 20
4.4. Suche mieszanki do tynków szlachetnych, zaprawy plastyczne i szpachlówki 21
4.4.1. Materiał nauczania 21
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 22
4.4.3. Ćwiczenia 23
4.4.4. Sprawdzian postępów 24
4.5. Materiały pomocnicze, nośniki tynku, materiały do szlifowania i polerowania,
narzędzia i przyrządy pomiarowe 25
4.5.1. Materiał nauczania 25
4.5.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 29
4.5.3. Ćwiczenia 30
4.5.4. Sprawdzian postępów 31
4.6. Narzędzia ręczne, elektronarzędzia, maszyny, urządzenia i agregaty do robót
tynkarskich 32
4.6.1. Materiał nauczania 32
4.6.2. Pytania sprawdzajÄ…ce 40
4.6.3. Ćwiczenia 40
4.6.4. Sprawdzian postępów 41
5. Sprawdzian osiągnięć 43
6. Literatura 48
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Otrzymujesz do ręki poradnik, który ma Ci pomóc osiągnąć postawione przed tobą cele
kształcenia odnoszące się do jednostki modułowej  Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do
robót tynkarskich .
Umiejętności, które nabędziesz w trakcie realizacji tej jednostki modułowej w połączeniu
z wcześniej nabytą wiedzą umożliwią Ci prawidłowe przygotowanie frontu robót do prac
tynkarskich oraz ich właściwe wykonanie. Będzie to miało wpływ na ich jakość, szybkość i koszty.
Poradnik ten zawiera następujące informacje:
 wymagania wstępne  czyli wykaz niezbędnych wiadomości i umiejętności jakie powinieneś
mieć
 opanowane przed przystąpieniem do realizacji materiału zawartego w tym poradniku.
 cele kształcenia  jakie powinieneś osiągnąć po zrealizowaniu tej jednostki modułowej.
 materiał nauczania  czyli informacje merytoryczne dotyczące zagadnień zawartych
w programie, które pozwolą ci zdobyć wiedzę teoretyczną niezbędną do realizacji
zaplanowanych celów kształcenia. Nie ograniczaj się jednak tylko do tego poradnika, ale
poszerzaj swoją wiedzę sięgając też do innych z
ródeł informacji.
W materiałach nauczania znajdziesz również:
" pytania sprawdzające, które pomogą Ci ocenić swoje przygotowanie do wykonywania
ćwiczeń,
" przykładowe ćwiczenia z szczegółowymi instrukcjami dotyczącymi ich wykonania
i wyposażenia stanowiska pracy,
" sprawdzian postępów. Będziesz wiedział jaki jest poziom twojej wiedzy i czy nie
należałoby wrócić do pewnych zagadnień, aby uzupełnić braki.
 sprawdzian osiągnięć  opracowany w formie testu, który podsumuje stopień opanowania
wiadomości i umiejętności jakie powinieneś nabyć w trakcie realizacji programu tej jednostki
modułowej. Rozwiązanie tego testu będzie dla ciebie doskonałym treningiem przed
sprawdzianem zapowiedzianym przez nauczyciela,
 literaturÄ™.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
W czasie pobytu w pracowni musisz przestrzegać regulaminów, przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac.
Przepisy te poznasz podczas trwania nauki.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
Moduł 712[07].Z4
Technologia robót
tynkarskich
712[07].Z4.01
Stosowanie przepisów bhp przy wykonywaniu
robót tynkarskich
712[07].Z4.02
Organizowanie stanowiska prac
tynkarskich
712[07].Z4.03
Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu
do robót tynkarskich
712[07].Z4.04
Wykonywanie zapraw,
mieszanek i mas tynkarskich
712[07].Z4.05
Wykonywanie tynków
pospolitych i doborowych
712[07].Z4.06
Wykonywanie tynków
szlachetnych i ozdobnych
712[07].Z4.07
Wykonywanie i naprawa
stiuków
Schemat układu jednostek modułowych
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej  Dobieranie materiałów, narzędzi
i sprzętu do robót tynkarskich powinieneś umieć:
- korzystać z różnych z
ródeł informacji,
- posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu budownictwa,
- stosować zasady prowadzenia robót budowlanych w obiektach zabytkowych,
- posługiwać się dokumentacją budowlaną,
- organizować stanowisko prac tynkarskich,
- stosować przepisy bhp przy wykonywaniu robót tynkarskich.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
- rozpoznać materiały stosowane w pracach tynkarskich,
- ocenić jakość i przydatność materiałów do robót tynkarskich,
- dokonać składowania materiałów na stanowisku pracy,
- przetransportować materiały w poziomie i pionie,
- skompletować narzędzia, sprzęt i urządzenia do wykonania zadania,
- wykonać bieżącą konserwację narzędzi i sprzętu,
- zastosować narzędzia, sprzęt i urządzenia zgodnie z przeznaczeniem oraz wymaganiami bhp,
- określić szacunkowo ilość materiału do wykonania robót,
- sporządzić zapotrzebowanie na narzędzia i sprzęt,
- przygotować i zastosować materiały pomocnicze,
- sporządzić zapotrzebowanie i rozliczenie materiałowe,
- zastosować materiały zgodnie z normami zużycia,
- porozumieć się z przełożonymi i współpracownikami.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. MATERIAA
NAUCZANIA
4.1. Spoiwa
4.1.1. Materiał nauczania
4.1.1.1. Podział spoiw budowlanych
Spoiwem budowlanym nazywamy materiał otrzymany poprzez odpowiednią obróbkę
materiałów skalnych (spiekanie, wypalanie, prażenie oraz stapianie), a następnie ich rozdrabnianie.
Spoiwa te po zarobieniu wodą lub odpowiednim roztworem wodnym, wiążą i twardnieją w skutek
reakcji chemicznych, uzyskując cechy ciała stałego. Procesy chemiczne, w których spoiwo zmienia
swój stan skupienia z ciekłego na stały nazywamy wiązaniem spoiwa. Natomiast dalszy ciąg tego
procesu, w którym spoiwo nabiera wytrzymałości mechaniczne i twardnieje nazywamy
twardnieniem spoiwa. Proces wiązania trwa stosunkowo krótko i wynosi zależnie od rodzaju
spoiwa od kilkunastu minut do kilku godzin. Proces twardnienia przebiega bardzo różnie w czasie
i trwa od kilku do kilkunastu dni, a nieraz ciÄ…gnie siÄ™ latami (np. wapno).
Czas wiązania i twardnienia spoiw ma ze względów praktycznych duże znaczenie. Wiązanie
spoiwa określa przedział czasu, w którym od chwili zmieszania spoiwa z wodą lub roztworem
wodnym, możemy używać spoiwa w postaci np. zaczynu lub zaprawy, wykorzystując jego
konsystencję plastyczną. Po zakończeniu wiązania spoiwo traci zdolność do odkształceń
plastycznych. Koniec procesów twardnienia wyznacza dzień w którym spoiwo staje się na tyle
wytrzymałym mechanicznie materiałem, że może być obciążone siłą zewnętrzną.
Spoiwa budowlane po zmieszaniu z wodÄ… lub roztworem wodnym stajÄ… siÄ™ zaczynem. Zaczyn
uzupełniony kruszywem nazywamy zaprawą budowlaną.
Spoiwa mineralne, w zależności od warunków wiązania i twardnienia dzieli się na dwie
podstawowe grupy.
Tabela 1. Podział spoiw budowlanych [opracowanie własne]
Spoiwa mineralne
Spoiwa powietrzne to takie w których proces Spoiwa hydrauliczne to takie w których proces
wiązania i twardnienia zachodzi tylko przy wiązania i twardnienia może zachodzić zarówno
dostępie powietrza. Charakterystyczną cechą przy braku dostępu powietrza (np. pod wodą)
tych spoiw jest niska odporność na działanie jak i na powietrzu. Spoiwa te są odporne na
wody. działanie wody
Spoiwa wapienne: Spoiwa cementowe:
- wapno niegaszone (palone) - cementy portlandzkie
- wapno gaszone ( ciasto wapienne) - cement hutniczy
- wapno hydratyzowane ( suchogaszone) - cement pucolanowy
- wapno pokarbidowe - cement murarski
Glina - cement hydrotechniczny
Spoiwa gipsowe
Spoiwa magnezjowe
Spoiwa krzemianowe
Wapno hydrauliczne jest to spoiwo, które w czasie wiązania i przez pierwszych 7 dni twardnienia
ma cechy spoiwa powietrznego. Po tym czasie zachowuje siÄ™ jak spoiwo hydrauliczne
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
Nie wszystkie wymienione w tabeli spoiwa mogą być stosowane do robót tynkarskich, dlatego
w dalszej części opracowania omówione zostaną tylko te, które można zastosować do
wykonywania tynków.
4.1.1.2. Charakterystyka spoiw
Podstawowe spoiwa mineralne stosowane do zapraw tynkarskich to:
Spoiwa wapienne
Wapno niegaszone (palone) - otrzymuje siÄ™ przez wypalanie wapieni w temperaturze
950 do 1050°C. Wapno to w zależnoÅ›ci od stopnia rozdrobnienia dzieli siÄ™ na:
 wapno palone w kawałkach,
 wapno palone mielone.
Wapno palone w kawałkach powinno być transportowane i przechowywane w sposób
zabezpieczający go przed opadami atmosferycznymi i wilgocią. Wapno to chłonąc wodę silnie się
rozgrzewa i przy niewłaściwym sposobie przechowywania, gdyby dostała się do niego woda, np.
z opadów atmosferycznych mogłoby spowodować pożar wskutek gwałtownego gaszenia. Zaleca się
przystąpić do gaszenia wapna zaraz po jego dostarczeniu.
Gaszenie wapna polegające na łączeniu go z wodą może odbywać się ręcznie lub
mechanicznie. W wyniku gaszenia wapna otrzymujemy ciasto wapienne inaczej nazywane wapnem
gaszonym. Powinno być ono przetrzymywane w specjalnie przygotowanych i zabezpieczonych
dołach. Podczas dołowania ciasto wapienne należy pielęgnować poprzez uzupełnianie
odparowującej i wsiąkającej w grunt wody, co zabezpieczy je przed przepaleniem. Ponadto dół z
ciastem wapiennym należy zabezpieczyć przykrywając je deskami i zasypując warstwą piasku.
Czas dołowania wapna zależy od jego przeznaczenia i wynosi co najmniej:
 3 tygodnie  do zapraw murarskich,
 3 miesiÄ…ce  do zapraw tynkarskich,
 6 miesięcy  do tynków szlachetnych i robót specjalnych.
Wapno palone mielone uzyskuje się przez zmielenie brył. Dostarczane jest ono w workach.
Podczas transportu, jak i składowania musi być ono zabezpieczone przed działaniem czynników
atmosferycznych i wilgoci. Na budowie miesza się je najpierw z kruszywem, a następnie zalewa
wodą. Zaletą tego wapna jest to, że odpada czynność gaszenia wapna na budowie. Ujemną stroną
wapna palonego mielonego jest to, że traci ono swoje właściwości w ciągu 2-3 tygodni od chwili
zmielenia, wskutek wchłaniania wilgoci z powietrza. Ponadto wapno to jest wyjątkowo szkodliwe
dla zdrowia, a w szczególności ujemnie działa na drogi oddechowe i skórę. Dlatego też przy
stosowaniu tego wapna należy stosować środki ochrony osobistej: maski, kombinezony i rękawice
ochronne, a także przestrzegać higieny osobistej.
Wapno hydratyzowane (suchogaszone) - otrzymuje siÄ™ fabrycznie z wapna palonego przez
działanie nań pary do chwili rozpadu na suchy proszek. Po przesianiu proszku pakowany jest on do
worków. W celu dogaszania nie zgaszonych cząsteczek wapna wskazane jest zarobić wapno
hydratyzowane na 24 do 36 godzin przed jego użyciem. Wapno należy przechowywać w suchych,
szczelnych magazynach. Stosuje siÄ™ je do zapraw murarskich i tynkarskich oraz do przygotowania
suchych mieszanek tynków szlachetnych.
Wapno pokarbidowe - jest to wapno gaszone otrzymywane jako odpad z wytwornic acetylenu.
Nie powinno zawierać grudek ani wydzielać zapachu amoniaku lub acetylenu. Nadaje się ono do
zapraw murarskich i tynkarskich.
Wapno hydrauliczne - otrzymuje się przez wypalanie wapieni o odpowiednim składzie
chemicznym, a następnie poddaje hydratacji oraz miele. Ponieważ w czasie wiązania i przez
pierwszych 7 dni twardnienia ma cechy spoiwa powietrznego, a następnie nabiera cech jak spoiwa
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
hydrauliczne można stosować je do zapraw narażonych na działanie wilgoci. W czasie transportu
jak i składowania należy zabezpieczyć je przed działaniem czynników atmosferycznych i wilgoci.
Glina
Jest to spoiwo do powstania którego nie wymagana jest obróbka termiczna. Wydobywana jest
ona w stanie, który wymaga tylko oczyszczenia i ewentualnie uszlachetnienia. Po zarobieniu wodą
glina mięknie, pęcznieje i traci swoje właściwości mechaniczne. Podczas wysychania kurczy się co
może powodować jej pękanie.
Glina jest spoiwem które służy głównie do produkcji ceramiki zarówno budowlanej, jak
i użytkowej. Ma również zastosowanie jako spoiwo do zapraw glinowych oraz jako domieszka do
zapraw wapiennych, cementowych, a nawet gipsowych.
Przed przystąpieniem do wykonywania zapraw z gliną należy ją wcześniej namoczyć, aby
otrzymać zawiesinę, a następnie przelać przez sito, najpierw o oczkach 8-10 mm, a następnie
o oczkach 2-3 mm.
Do zapraw stosujemy gliny tłuste to znaczy takie w których jest najmniejsza zawartość piasku
do 3%.
Spoiwa gipsowe
Gips jest spoiwem powietrznym. Otrzymuje się go przez wypalanie skał gipsowych. Jest to
spoiwo które bardzo łatwo chłonie wodę w wyniku czego zmniejsza się jego wytrzymałość na
ściskanie a także może mieć korodujące działanie na stal. Ponadto bardzo szybko następuje proces
wiązania i twardnienia przy którym gips wykazuje zdolność do pęcznienia.
Produkowane sÄ… dwa rodzaje gipsu:
 spoiwa gipsowe  gips budowlany,
 spoiwa gipsowe specjalne  gips szpachlowy, gips tynkarski, klej gipsowy.
Spoiwa gipsowe dzieli się w zależności od:
 wytrzymałości na ściskanie jaką wykazują po dwóch godzinach twardnienia na sześć marek:
G-2 (do prac pomocniczych budowlanych), G-3, G-4, G-7, G-8, G-10 (do produkcji elementów
gipsowych i tynków dekoracyjnych),
 czasu wiązania na trzy odmiany: A- szybkowiążące, B- normalnie wiążące, C- wolno wiążące,
 stopnia zmielenia na dwa rodzaje: II- średnio mielone, III- drobno mielone.
Spoiwa gipsowe specjalne mają następującą klasyfikacje w zależności od:
 wytrzymałości na ściskanie jaką wykazują po dwóch godzinach twardnienia na dwie marki:
G-4 i G-5,
 stopnia zmielenia na dwa rodzaje: I- grubo mielone, III- drobno mielone.
Wszystkie spoiwa gipsowe zarabia siÄ™ wodÄ…, wsypujÄ…c gips do wody, nigdy w odwrotnej
kolejności.
Spoiwa gipsowe i spoiwa gipsowe specjalne pakowane sÄ… w papierowe worki. W czasie
transportu i składowania należy zabezpieczyć je przed działaniem czynników atmosferycznych,
zawilgoceniem, zanieczyszczeniem i uszkodzeniem worków.
Spoiwa cementowe
Spoiwa cementowe należą do najpowszechniej stosowanych spoiw hydraulicznych. Powstają
przez wypalenie mieszaniny wapienia oraz glinokrzemianów i bardzo dokładne zmielenie
spieczonej masy. Jedną z najistotniejszych cechą cementu jest jej marka, która określa minimalną
wytrzymałość na ściskanie w MPa, którą cement powinien wykazać po 28 dniach twardnienia.
Z wymienionych w tabeli spoiw cementowych do wykonywania zapraw tynkarskich
wykorzystuje siÄ™:
 cement murarski który ma markę 15. Stosuje się go w robotach tynkowych do wykonywania
zwykłych zapraw,
 cement portlandzki marki 25 i 35 , który może być stosowany do tynków szlachetnych,
 cement portlandzki biały produkowany w dwóch markach 25 i 35. Cement biały stosuje się do
robót elewacyjnych, dekoracyjnych, do produkcji elementów budowlanych, do produkcji
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
cementu kolorowego i suchych mieszanek tynkarskich. Cementom tym stawiane sÄ… dodatkowe
wymagania w zakresie białości określanej w procentach ( powinna być ona od 64% do 80%),
 cement hutniczy marki 25 różni się od cementu portlandzkiego rodzajem składników użytych
do produkcji. W cemencie tym do klinkieru cementowego dodawany jest żużel granulowany,
produkt odpadowy otrzymywany z wielkich pieców. Dzięki swojemu składowi cementy te są
odporne na działania wody morskiej oraz agresywnych wód gruntowych. Cement hutniczy
może być stosowany w zaprawach tynkarskich tylko do tynków zwykłych.
Cementy dostarczane sÄ… na budowÄ™ luzem oraz w workach papierowych po 50 kg lub 25 kg.
W czasie transportu i magazynowania powinien być zabezpieczony przed działaniem czynników
atmosferycznych oraz wilgoci. Magazyny na cement powinny być suche, szczelne i nie
przewiewne
a worki układane na legarach. Okres magazynowania cementu nie powinien przekraczać 6 miesięcy
od daty workowania. Cement dowożony luzem specjalnymi samochodami musi być magazynowany
w specjalnie do tego przeznaczonych zasobnikach.
Spoiwa do tynków cienkowarstwowych
Spoiwa do tynków szlachetnych cienkowarstwowych to żywice akrylowe, szkło wodne
potasowe, żywice syntetyczne, żywice silikonowe.
4.1.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. JakÄ… substancjÄ™ nazywamy spoiwem ?
2. Co rozumiesz pod pojęciem wiązania i twardnienia spoiwa ?
3. Jaka jest różnica między zaczynem i zaprawą?
4. Co rozumiesz pod pojęciem spoiwa powietrznego i hydraulicznego ?
5. Jakie spoiwa należą do grupy spoiw powietrznych a jakie do hydraulicznych ?
6. Które z wymienionych w tabeli 1 spoiw nie nadają się do wykonywania tynków?
7. Jaka jest różnica między wapnem palonym i suchogaszonym?
8. Co to jest ciasto wapienne?
9. Jak długo należy dołować wapno do tynków szlachetnych?
10. Który rodzaj wapna można stosować do zapraw narażonych na działanie wilgoci?  odpowiedz

uzasadnij.
11. Wymień podstawowe właściwości spoiw gipsowych.
12. Jakie rodzaje gipsu produkowane sÄ… w Polsce?
13. Na co należy zwracać szczególną uwagę podczas transportu i składowania gipsu?
14. Co oznacza termin marka cementu?
15. Które z cementów nadają się do tynków szlachetnych?
16. Z jakiego cementu produkuje siÄ™ suche mieszanki tynkarskie?
17. Jak długo może być składowany cement w workach?
18. Co rozumiesz pod pojęciem tłusta glina?
19. Czy glina jest spoiwem które się uzyskuje w wyniku obróbki termicznej materiałów skalnych?
20. Jakich spoiw używa się do produkcji szlachetnych tynków cienkowarstwowych?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie opisu, podającego krótką charakterystykę, określ rodzaj spoiwa.
1) Spoiwo to może być stosowane do tynków szlachetnych po uprzednim co najmniej
6-miesięcznym dołowaniu, podczas którego następuje jego dogaszanie i zmienia się konsystencja.
2) Spoiwo to podczas wiÄ…zania i przez pierwszych 7 dni twardnienia ma cechy spoiwa
powietrznego a następnie nabiera właściwości spoiwa hydraulicznego.
3) Spoiwo to należy do grupy spoiw hydraulicznych, produkowane jest w dwóch markach 25 i 35.
Stosowane jest do produkcji suchych mieszanek tynkarskich.
4) Spoiwo to ma korodujące działanie na stal, obojętny odczyn chemiczne, pod wpływem
zawilgocenia zmniejsza się jego wytrzymałość na ściskanie, nadaje się tylko do wypraw
tynkarskich wewnętrznych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z charakterystykami spoiw budowlanych,
2) ustalić które spoiwa spełniają warunki podane w ćwiczeniu,
3) określić nazwy tych spoiw.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 charakterystyki spoiw budowlanych,
 materiały piśmienne.
Ćwiczenie 2
Mając do dyspozycji charakterystykę spoiw wybierz te, które:
1) nadajÄ… siÄ™ do wykonywania zapraw tynkarskich,
2) sÄ… spoiwami powietrznymi,
3) sÄ… spoiwami hydraulicznymi,
4) mogą być stosowane do wypraw tynkarskich w miejscach narażonych na działanie wilgoci.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z charakterystykami spoiw budowlanych,
2) ustalić które spoiwa spełniają warunki zadane w ćwiczeniu,
3) określić nazwy tych spoiw.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 charakterystyki spoiw budowlanych,
 materiały piśmienne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz Tak Nie
zdefiniować pojęcia:

1) spoiwo budowlane,

2) spoiwo powietrzne,

3) spoiwo hydrauliczne,

4) mleko wapienne,

5) ciasto wapienne,

6) wiÄ…zanie spoiwa,

7) twardnienie spoiwa,

8) zaczyn,

9) zaprawa?
podać krótki charakterystykę:

1) wapna palonego,

2) wapna hydratyzowanego,

3) wapna hydraulicznego,

4) spoiwa gipsowego,

5) cementu portlandzkiego białego,

6) cementu hutniczego,

7) gliny?
na podstawie krótkiej charakterystyki potrafisz rozpoznać spoiwo:

1) wapno palone,

2) wapno hydratyzowane,

3) wapna hydraulicznego,

4) gips,

5) cement portlandzki,

6) cement portlandzki biały,

7) cement hutniczy,

8) glinÄ™?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
4.2. Kruszywa budowlane i wypełniacze
4.2.1.Materiał nauczania
4.2.1.1.Wiadomości ogólne o kruszywach
Kruszywo jest to materiał naturalny lub sztuczny dodawany do zaczynu w celu uzyskania
zaprawy. Dzięki dodatkowi kruszywa w zaprawie wypełnia się znaczną część przestrzeni,
ograniczając w ten sposób ilość spoiwa do niezbędnych rozmiarów. Przyczynia się to do
zmniejszenia skurczu tej mieszaniny, a co za tym idzie zabezpiecza ją przed pękaniem.
Tabela 2. Podział kruszyw [opracowanie własne]
KRUSZYWA
KRUSZYWA MINERALNE KRUSZYWA SZTUCZNE
To materiał składający się z luz
nych ziaren lub To materiał ziarnisty uzyskany z surowców
okruchów skalnych. mineralnych, których struktura uległa
przemianie w wyniku obróbki termicznej, lub
uzyskany z surowców pochodzenia
organicznego.
NATURALNE A
AMANE Kruszywa z surowców - Keramzyt
- Piaski - średnica ziaren - Piaski łamane - mineralnych poddawanych - Glinoporyt
do 2 mm średnica ziaren do obróbce termicznej
- Żwiry - średnica ziaren 2 mm Kruszywa z odpadów - Gralit
od 2 do 63 mm - Grysy - średnica przemysłowych - A
upkoporyt
- Pospółki - średnica ziaren 1,5- 2 mm poddawane obróbce - Popiołoporyt
ziaren do 63 mm, będąca - Miał ( mączka) - termicznej - Pumeks
mieszaniną piasku średnica ziaren do hutniczy
i żwiru 4mm - Żużel
- Mieszanki  kruszywo - Kliniec - średnica granulowany
pochodzenia rzecznego ziaren 4- 31,5 mm
Kruszywa z odpadów - Elporyt
lub lodowcowego - Tłuczeń - średnica
przemysłowych nie - Żużel
o uziarnieniu 0-8 mm ziaren 31,5-63 mm
poddawane dodatkowej wielkopiecowy
- Otoczaki- średnica - Kamień łamany -
obróbce termicznej - Żużel
ziaren od 2 mm do średnica ziaren od
paleniskowy
250 mm 63 do 250 mm
- Popiół lotny
- Mieszanki kruszywa
Kruszywa z syntetycznych - Kruszywa
Å‚amanego
surowców organicznych z tworzyw
sztucznych
Podstawowymi cechami technicznymi kruszyw sÄ…: frakcja oraz uziarnienie.
Do ustalenia uziarnienia kruszywa służą znormalizowane zestawy sit przez które przesiewa się
kruszywo. Zbiór ziaren kruszywa między kolejnymi sitami zestawu to frakcją kruszywa, zaś wykaz
poszczególnych frakcji zawartych w kruszywie to uziarnienie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
4.2.1.2.Kruszywa stosowane do zapraw tynkarskich
Piasek jest to najczęściej stosowane kruszywo do zapraw tynkarskich. Występuje w dwóch
postaciach (klasach) jako:
 naturalny,
 łamany czyli pozyskiwany poprzez rozdrabnianie litej skały np. granitu.
O przydatności piasku do zapraw tynkarskich decyduje jego uziarnienie. Pod tym względem
rozróżnia się dwie odmiany piasku:
 odmiana 1  wielkość ziaren do 2 mm.
 odmiana 2  wielkość ziaren do 1 mm.
Spodnie warstwy tynku wykonuje siÄ™ z piasku o uziarnieniu 1÷2 mm (obrzutka), wierzchnie
0,5÷1 mm (narzut). Warstwa licowa (gÅ‚adz
) powinna być wykonana z zastosowaniem piasku
o ziarnach do 0,5 mm, a w przypadku tynków doborowych do 0,25 mm.
Piasek powinien być czysty, bez domieszek wpływających szkodliwie na wiązanie
i wytrzymałość zaprawy. Pod względem ilości zanieczyszczeń zawartych w piasku dzielimy go na
dwa gatunki I i II w każdej odmianie.
Piasek powinien być przechowywany tak, aby nie dopuścić do jego zanieczyszczenia oraz
zmieszania z innymi klasami, gatunkami i frakcjami. Składowisko powinno być oznaczone
tabliczkami aby zapewnić dobór odpowiedniego piasku do danej zaprawy zwłaszcza przy różnych
zarobach.
Oznaczenie piasku powinno zawierać:
 nazwÄ™ klasy,
 odmianÄ™,
 gatunek,
 wskaz
nik uziarnienia,
 numer normy.
Grysy i mÄ…czki kamienne powstajÄ… poprzez rozdrabnianie kolorowych kamieni naturalnych:
marmurów, dolomitów, wapieni i trawertynów.
W zależności od rodzaju kruszywa stosuje się następujące oznaczenia: dla kruszyw
marmurowych symbol M, dolomitowych D, wapiennych W, trawertynowych T.
Grysiki pod względem właściwości fizycznych powinny odpowiadać takim warunkom, które
stawia siÄ™ w stosunku do piasku. Do tynków szlachetnych stosuje siÄ™ grysik o uziarnieniu 1÷3 mm
oraz mÄ…czkÄ™ o uziarnieniu 0÷0,2 mm. Wilgotność mÄ…czki kamiennej nie powinna przekraczać 3%
dla gatunku 1 oraz 8% dla gatunku 2.
Sposób przechowywania powinien być taki sam jak w przypadku piasków.
Kruszywa ciężkie takie, jak grys i miał barytowy, limonit, hematyt oraz wypełniacze w postaci
opiłków stalowych stosowane są do tynków specjalnych zabezpieczających przed
promieniowaniem jonizujÄ…cym, np. w gabinetach rentgenologicznych. Proporcje kruszywa
ciężkiego i piasku w tych zaprawach wynoszą 1:1.
Kruszywa lekkie z wielkopiecowych żużli granulowanych( pumeks hutniczy, łupkoporyt),
z pęczniejących glin poddawanych obróbce termicznej (keramzyt, glinoporyt), z tworzyw
sztucznych (granulki spienionego polistyrenu) stosowane są do zapraw nazywanych ciepłymi które
mają znacznie mniejszy współczynnik przewodzenia ciepła niż zaprawy z piaskiem kwarcowym).
Ponadto mogą być stosowane drobne wypełniacze organiczne jak, np. włókna celulozowe lub
trociny.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
4.2.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na podane pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jaką funkcję w zaprawie spełnia kruszywo?
2. Co rozumiesz pod pojęciem frakcji kruszywa?
3. Co rozumiesz pod pojęciem uziarnienia kruszywa?
4. Jakie warunki powinno spełniać kruszywo używane do zapraw?
5. Co rozumiesz pod pojęciem  kruszywa naturalne ?
6. Jak dzielimy kruszywa naturalne i które z nich nadają się do wykonywania zapraw
tynkarskich?
7. Co rozumiesz pod pojęciem  kruszywa sztuczne ?
8. Jak dzielimy kruszywa sztuczne i które z nich nadają się do wykonywania zapraw tynkarskich?
9. Piasek, o jakich frakcjach stosowany jest w zaprawach do wykonania poszczególnych warstw
tynku?
10. Jakie kruszywa mogą być stosowane do tynków szlachetnych?
11. Co rozumiesz pod pojęciem zaprawy ciepłej i jaki rodzaj kruszywa możesz do niej zastosować?
12. Jaki rodzaj kruszywa stosuje się do tynków zabezpieczających przed promieniowaniem
jonizujÄ…cym?
13. Jak powinny być przechowywane kruszywa do zapraw?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Mając do dyspozycji zestaw próbek kruszyw naturalnych:
a) określ ich rodzaj,
b) omów cechy które umożliwiły ci ich rozpoznanie,
c) określ sposób ich pozyskiwania,
d) wskaż które z nich nadają się do zapraw tynkarskich.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) rozpoznać przedstawione przez nauczyciela próbki kruszywa,
2) podzielić je na dwie grupy  kruszywa naturalne i kruszywa łamane,
3) omówić cechy które pozwoliły je rozpoznać,
3) podaj sposób uzyskiwania każdego z nich.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 próbki naturalnych kruszyw mineralnych,
 suwmiarka Schultza do pomiaru ziaren kruszywa,
 materiały piśmienne.
Ćwiczenie 2
Przedstawione próbki kruszyw sztucznych podziel na trzy grupy:
a) kruszywa powstałe w wyniku obróbki termicznej surowców mineralnych,
b) kruszywa powstałe z odpadów przemysłowych poddawanych dodatkowej obróbce termicznej,
c) kruszywa powstałe z odpadów przemysłowych nie poddawanych dodatkowej obróbce
termicznej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) rozpoznać przedstawione przez nauczyciela próbki kruszywa,
2) przyporządkować je do odpowiedniej grupy kruszyw podanych w treści ćwiczenia,
3) omówić cechy które pozwoliły je rozpoznać,
Wyposażenie stanowiska pracy:
 próbki kruszyw sztucznych: keramzyt, glinoporyt, żużel wielkopiecowy, żużel paleniskowy,
żużel granulowany, pumeks hutniczy, popiół lotny, łupkoporyt, gralit.
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz Tak Nie
zdefiniować pojęcia:

1) kruszywo naturalne,

2) kruszywo sztuczne,

3) frakcja kruszywa,

4) uziarnienie kruszywa?
podać sposób otrzymywania następujących kruszyw:

1) keramzyt,

2) glinoporyt,

3) żużel granulowany,

4) żużel wielkopiecowy,

5) żużel paleniskowy,

6) Å‚upkoporyt,

7) gralit,

8) popiół lotny,

9) pumeks hutniczy?
rozróżnić następujące kruszywa:

1) piasek naturalny,

2) piasek Å‚amany,

3) keramzyt,

4) granulki styropianowe,

5) żużel paleniskowy,

6) żużel granulowany,

7) glinoporyt,

8) pumeks hutniczy?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
4.3. Dodatki barwiące, dekoracyjne i modyfikujące właściwości
4.3.1. Materiał nauczania
Dodatki barwiÄ…ce
Pigmenty sÄ… to substancje barwiÄ…ce nieorganiczne lub organiczne, nierozpuszczalne w wodzie,
olejach, żywicach i rozpuszczalnikach organicznych. Występują w postaci sproszkowanej
i stanowią podstawowy, obok spoiwa, składnik materiałów malarskich.
Do barwienia zapraw tynkarskich można stosować tylko te rodzaje pigmentów, które nie będą
ujemnie wpływać na czas wiązania, twardnienia i wytrzymałość zapraw oraz nie będą zawierać
soli rozpuszczalnych w wodzie co powodowało by wykwity. Ponadto pigmenty te muszą być
odporne na działanie:
 światła,
 czynników atmosferycznych,
 alkalicznych właściwości spoiw wapiennych i cementowych,
 związków siarki zawartych w cemencie.
W zaprawach tynkarskich dodatek pigmentu nie powinien być większy niż 5% masy spoiwa.
Dlatego muszą one mieć dużą siłę barwienia. Siła barwienia pigmentu zależy od jego czystości,
miałkości i jednorodności chemicznej.
Jako materiał barwiący do zapraw tynkarskich stosowane są też barwne mączki kamienne
uzyskiwane z kolorowych skał np. marmurów, serpentynów, tufów, mączki z gruzu ceglanego,
klinkierowego i terakotowego.
Dodatki dekoracyjne
Aby zwiększyć walory dekoracyjne tynków szlachetnych do suchej zaprawy dodaje się
łyszczku (miki), który wywołuje piękną grę światła, zwłaszcza przy oświetleniu słonecznym. Mikę
można zastąpić drobno mielonym szkłem o wielkości blaszek do:
 2 mm  tynki drobnoziarniste,
 4 mm  tynki średnioziarniste,
 6 mm  tynki gruboziarniste.
Dodatki dekoracyjne stosowane są do tynków szlachetnych w ilościach nie większych niż 3%
masy suchej mieszanki.
Dodatki modyfikujące właściwości zapraw
Do zapraw gipsowych ze względu na ich bardzo krótki czas wiązania, stosuje się dodatki
opóz
niajÄ…ce ten proces.
Opóz
niacze wiązania mogą być:
 nieorganiczne (mineralne)  fosforan dwusodowy, boraks, wapno,
 organiczne  z kleju kostnego, skórnego, kazeiny, sierści (opóz
niacz keratynowy), kopyt
i rogów bydlęcych.
Fosforan dwusodowy stosowany jest w postaci 10% roztworu. Do opóz
nienia czasu wiÄ…zania
o około 60 minut należy zużyć 10 cm3 roztworu na 1 kg gipsu.
Boraks dodaje się jako 1% roztwór. Aby opóz
nić czas wiązania o 45 minut należy zużyć
100 cm3 roztworu na 1 kg gipsu. Do rozpuszczania boraksu należy używać wody podgrzanej do
temperatury min 55 ºC.
Wapno stosuje siÄ™ jako dodatek do wody zarobowej w iloÅ›ciach 5 ÷ 20% masy gipsu.
Klej skórny lub kostny sporządza się zalewając go wodą w proporcji 1:5. Po 24 godzinach, gdy
roztwór stężeje podgrzewa się go w łaz
ni wodnej o temperaturze 60 ºC do momentu rozpuszczenia
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
się kleju. Tak przygotowaną ciecz dodaje się do wody zarobowej w ilościach zależnych od czasu
opóz
nienia wiÄ…zania, np. 10 ÷12 cm3/kg gipsu opóz
nia wiÄ…zanie o 30 minut.
Opóz
niacz z sierści bydlęcej (keratynowy) przygotowywany jest fabrycznie i dostarczany
w pojemnikach. Dodaje się go do wody zarobowej w ilościach zależnych od czasu opóz
nienia
wiÄ…zania, np. 0,2 ÷0,5 cm3/kg gipsu opóz
nia wiązanie o około 30 minut.
Przy stosowaniu opóz
niaczy wiązania gipsu należy pamiętać o tym, że powodują one
zmniejszenie wytrzymałości zaprawy nawet do 30% w zależności od rodzaju i ilości opóz
niacza.
Jedynie dodatek wapna powoduje nie obniża, a powoduje wzrost wytrzymałości.
Dodatki uszczelniajÄ…ce
Dodatki uszczelniające stosowane są do tynków cementowych w celu zapewnienia ich
wodoszczelności. Przy ich stosowaniu należy pamiętać że obniżają one jednak wytrzymałość
zaprawy. Na rynku występują różne preparaty o różnych nazwach handlowych. Najbardziej
popularny jest Hydrobet oraz Plastibet S. Przy ich stosowaniu należy ściśle przestrzegać zaleceń
podanych na opakowaniu.
Dodatki zabezpieczajÄ…ce przed promieniowaniem jonizujÄ…cym
Dodatki te to ciężkie kruszywa takie, jak baryt, limonit, hematyt oraz wypełniacze w postaci
opiłków stalowych.
Dodatki ekranujÄ…ce
Dodatki ekranujące to włókna węglowe. Stosowane są do tynków mających odciąć dostęp fal
radiowych do pomieszczeń (np. sale koncertowe) lub uniemożliwić wydostawanie się fal radiowych
z pomieszczeń. Pozwalają także na ekranowanie pól elektrycznych, które powstają w budynku
wokół instalacji elektrycznej.
Dodatki z tworzyw sztucznych
Dodatki z tworzyw sztucznych stosowane są jako dyspersje polimerów (drobinki tworzywa
sztucznego rozproszone w cieczy). PowodujÄ… one w zaprawach:
 zwiększenie wytrzymałości,
 zwiększenie przyczepności do podłoża,
 zwiększenie elastyczności,
 zwiększenie odporności na wpływy atmosferyczne
 zwiększenie szczelności z jednoczesnym utrzymaniem zdolności do przepuszczania pary wodnej,
 zwiększenie plastyczności co umożliwia wykonanie wypraw o stosunkowo małej grubości.
Rodzaj dyspersji i jej zawartość w zaprawie określana jest w dokumentacji jako szczegółowa
recepta zaprawy.
Do zapraw tynkarskich najczęściej stosowane są dyspersje:
 polioctanu winylu,
 winylowo etylowe,
 akrylowe,
 propionianu winylu,
 kopolimeru winylowo-akrylowego
 lateksu kauczukowego.
Do zapraw tynkarskich plastycznych oraz szpachlówek stosowane są etery celulozy.
Poprawiają one cechy robocze i zapobiegają rozwarstwieniu się składników zaprawy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
4.3.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania możesz sprawdzić, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co to sÄ… pigmenty?
2. Jakie warunki powinny spełniać pigmenty stosowane do barwienia zapraw tynkarskich?
3. Od czego zależy siła barwienia pigmentu?
4. Jakie materiały oprócz pigmentów można stosować do barwienia zapraw tynkarskich?
5. Jaką rolę w zaprawie tynkarskiej może pełnić łyszczek (mika) lub drobno zmielone szkło?
6. Jakie znasz dodatki modyfikujące właściwości zapraw?
7. Do jakich zapraw stosuje się dodatki opóz
niajÄ…ce wiÄ…zanie?
8. Jakie znasz opóz
niacze organiczne i nieorganiczne?
9. W jakiej postaci stosowane są opóz
niacze wiÄ…zania?
10. Jaki negatywny wpływ na zaprawę mają opóz
niacze wiÄ…zania?
11. Do jakich zapraw stosuje siÄ™ dodatki uszczelniajÄ…ce?
12. Co to sÄ… dodatki ekranujÄ…ce i w jakim celu siÄ™ je stosuje?
13. Jakie właściwości zapraw poprawiają dodatki z tworzyw sztucznych?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Mając do dyspozycji wykaz różnych materiałów określ, które z nich mogą być stosowane jako:
a) dodatki barwiÄ…ce,
b) dodatki uszczelniajÄ…ce,
c) dodatki ekranujÄ…ce
d) dodatki zabezpieczajÄ…ce przed promieniowaniem jonizujÄ…cym,
e) dodatki dekoracyjne,
f) dodatki poprawiające właściwości zapraw, np. urabialność
oraz omów ich wpływ na zaprawę.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wyeliminować te materiały, które nie mają zastosowania jako dodatki do zapraw tynkarskich,
2) dla pozostałych materiałów określić do jakiego rodzaju zapraw mogą być stosowane,
3) omówić wpływ tych dodatków na zaprawę.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 wykaz różnych materiałów wraz z ich charakterystyką,
 materiały piśmienne.
Ćwiczenie 2
Mając podaną recepturę, ustal zapotrzebowanie ilościowe oraz sposób dozowania
następujących dodatków:
a) dekoracyjnego w postaci Å‚yszczku dla 150 kg suchej zaprawy,
b) opóz
niajÄ…cego wiÄ…zanie zaczynu gipsowego o 60 minut z dwufosforanu sodowego, dla 150 kg
gipsu,
c) opóz
niajÄ…ce wiÄ…zanie zaczynu gipsowego o 45 minut z boraksu, dla 150 kg gipsu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zapoznać się z recepturami stosowania zadanych w ćwiczeniu dodatków,
2) odliczyć na podstawie receptur ilości poszczególnych dodatków na zadaną w ćwiczeniu masę
suchych zapraw lub spoiw,
3) zapisać kolejność czynności przy przygotowaniu zapraw i zaczynów z poszczególnymi
zadanymi w ćwiczeniu dodatkami.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 receptury stosowania dodatków zadanych w ćwiczeniu,
 kalkulator,
 materiały piśmienne.
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz: Tak Nie
określić, jakie dodatki należy zastosować do zapraw tynkarskich, aby:

1) opóz
nić wiązanie gipsu,

2) uszczelnić zaprawę cementową,

3) zabarwić zaprawy tynkarskie,

4) polepszyć parametry zapraw np. zwiększyć wytrzymałość, przyczepność do
podłoża, elastyczność, plastyczność itp.?
określić, w jakim celu stosuje się następujące dodatki do zapraw
tynkarskich:

1) pigmenty,

2) mÄ…czki kamienne,

3) drobno mielone szkło,

4) Å‚yszczek ( mika),

5) roztwór fosforanu dwusodowego,

6) roztwór boraksu,

7) roztwór kleju kostnego,

8) hydrobet,

9) włókna węglowe,

10) dyspersje polimerów?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
4.4. Suche mieszanki do tynków szlachetnych, zaprawy plastyczne
i szpachlówki
4.4.1. Materiał nauczania
Suche mieszanki do tynków szlachetnych przygotowywane są fabrycznie, gdyż wymagają
bardzo starannego doboru składników jednolitej jakości. Dostarczane są na budowę w workach
o masie 50 kg i przed użyciem wymagają tylko zmieszania z wodą. Należy je zużyć możliwie
niezwłocznie po wyprodukowaniu, gdyż wraz z upływem czasu pogarszają się właściwości spoiw.
Po upływie miesiąca od daty produkcji podanej na opakowaniu mieszanka przed zużyciem powinna
być sprawdzona laboratoryjnie. Całość robót tynkarskich powinna być wykonana z zapraw
pochodzÄ…cych z tej samej partii produkcyjnej.
W skład suchych mieszanek do tynków szlachetnych wchodzą:
 cement portlandzki (najczęściej biały),
 wapno suchogaszone,
 kruszywa kolorowe w postaci mączki kamiennej, drobnego grysiku i piasku, które nadają
przyszłemu tynkowi właściwą fakturę i zabarwienie,
 dodatków barwiących czyli pigmentów zwiększających intensywność barw,
 dodatków dekoracyjnych, np. łyszczku (miki).
Suche mieszanki do tynków szlachetnych podlegają następującej klasyfikacji:
 odmiany - barwione mÄ…czkÄ… kamiennÄ… (M)
barwione pigmentami (P);
 klasy  na cemencie portlandzkim białym ( klasa I),
na cemencie portlandzkim szarym ( klasa II);
 rodzaje  do nakrapiania (N),
do cyklinowania (C),
do gładzenia i szlifowania (G),
do obróbki kamieniarskiej (K);
 typy  drobnoziarniste (d),
średnioziarniste (s),
gruboziarniste (g).
Cienkowarstwowe masy tynkarskie to nowoczesna wyroby tynkarskie, które charakteryzują
siÄ™ specjalistycznym przeznaczeniem oraz wysokimi parametrami technicznymi. ZapewniajÄ…
ponadto dekoracyjny charakter wyprawy poprzez bardzo bogatą kolorystykę, jak i różne faktury
(baranek, kornik) zależne od sposobu zacierania.
W zależności od rodzaju użytego spoiwa wyróżniamy tynki mineralne, polimerowo-mineralne,
akrylowe, silikatowe, silikonowe.
Tynki mineralne dostarczane sÄ… w postaci suchej mieszanki do rozrobienia z wodÄ…. W swoim
składzie posiadają związki hydrofobowe, które zatrzymują wodę na powierzchni ściany, czyniąc ją
odporną na działanie wilgoci. Stosowane są na stabilne podłoża z tynków podkładowych, np. na
zaprawÄ™ cementowo wapiennÄ….
Tynki polimerowo-mineralne produkowane są na bazie cementowo wapiennej z udziałem
żywic syntetycznych, uszlachetniaczy polimerowych, pigmentów nieorganicznych i piasku
marmurowego. Stosowane sÄ… podobnie jak tynki mineralne oraz jako wyprawa elewacyjna
w systemie dociepleń. Produkowane są w postaci suchej mieszanki, przygotowanej do zarobienia
wodą. Są mrozoodporne, odporne na działanie wody, związków alkalicznych, spalin, nie butwieją,
nie pęcznieją, są niepalne, oddychają.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Tynki akrylowe są wytwarzane całkowicie na bazie żywic akrylowych. Są odporne na działanie
spalin, związków alkalicznych, paroprzepuszczalne, hydrofobowe, elastyczne, wytrzymałe
mechanicznie, trwałe. Mają jednak najmniejszą z wszystkich tynków cienkowarstwowych
odporność mikrobiologiczną. Produkowane są w postaci gotowej do nakładania plastycznej masy
tynkarskiej. Mogą być stosowane zarówno jako wyprawy wewnętrzne oraz zewnętrzne.
Tynki silikatowe. Spoiwem w tych tynkach jest potasowe szkło wodne. Tynki te są
paroprzepuszczalne, odporne na korozjÄ™ mikrobiologicznÄ…. Doskonale sprawdzajÄ… siÄ™ w terenach
uprzemysłowionych, ponieważ pod działaniem dwutlenku węgla utwardzają się. Są również mniej
podatne na zabrudzenia.
Tynki silikonowe. Spoiwem w tych tynkach jest żywica silikonowa nieznacznie
zmodyfikowana spoiwem akrylowym. Tynki te charakteryzują się dużą odpornością na działanie
wielu czynników chemicznych (spaliny, tlenki fosforu i siarki, kwaśne deszcze, pary amoniaku), są
elastyczne, szczelne, mają dobrą przyczepność do podłoża. Produkowane są w postaci gotowej do
użycia plastycznej masy tynkarskiej.
Zaprawy plastyczne PMT jest to mieszanina przygotowana fabrycznie z wapna
suchogaszonego, wypełniaczy mineralnych, dyspersji polioctanu winylu, kleju celulozowego (eteru
celulozy) pigmentów i wody. Masa ta ma konsystencje szpachlówki
Do zaprawy PMT należy przed jej użyciem dodać 10 ÷ 20% cementu portlandzkiego biaÅ‚ego
marki 35. Dodaje się go w postaci zaczynu bezpośrednio przed użyciem zaprawy. Ilość wody
w zaczynie zależy od sposobu nakładania zaprawy. Przy nakładaniu ręcznym konsystencja gotowej
zaprawy powinna wynosić 6÷8 cm zanurzenia stożka pomiarowego, a przy narzucie mechanicznym
9÷11 cm.
Z plastycznej zaprawy tynkarskiej PMT wykonuje się cienkie wyprawy wewnętrzne na
podłożach z zapraw cementowych i cementowo wapiennych oraz na powierzchniach elementów
prefabrykowanych lub monolitycznych.
ZaprawÄ™ powinno siÄ™ transportować i przechowywać w temperaturze 5÷25ºC.
Produkowana jest również odmiana zaprawy PMT/Z do wypraw zewnętrznych, gdzie podłoża
mogą być takie same jak przy mieszance do wypraw wewnętrznych.
Szpachlówka kazeinowo-mineralna jest to sucha mieszanka w skład której wchodzą: wapno
suchogaszone, kreda malarska, klej kazeinowy włókno celulozowe, piasek o uziarnieniu
0,08÷0,5 mm. Dostarczana jest w workach o masie 50 kg i wymaga tylko zarobienia wodÄ…. Ilość
wody zależy od sposobu nakładania szpachlówki. Konsystencja masy szpachlowej mierzona
wielkością zanurzenia stożka pomiarowego powinna wynosić:
 8÷9 cm  przy nakÅ‚adaniu rÄ™cznym,
 10÷12 cm - przy nakÅ‚adaniu mechanicznym.
Szpachlówka kazeinowo-mineralna może być stosowana do cienkich wypraw wewnętrznych
na elementach prefabrykowanych ścian i stropów.
4.4.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania możesz sprawdzić, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Co wchodzi w skład suchych mieszanek do tynków szlachetnych?
2. Jakie mamy odmiany suchych mieszanek do tynków szlachetnych?
3. Jakie mamy klasy suchych mieszanek do tynków szlachetnych?
4. Jakie mamy typy suchych mieszanek do tynków szlachetnych?
5. Jakie mamy rodzaje suchych mieszanek do tynków szlachetnych?
6. Na bazie jakich spoiw produkowane sÄ… cienkowarstwowe masy tynkarskie?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
7. W jakiej postaci produkowane są poszczególne rodzaje cienkowarstwowych zapraw
tynkarskich?
8. Które z cienkowarstwowych mas tynkarskich nadają się do stosowania w środowisku
uprzemysłowionym i zanieczyszczonym?
9. Gdzie można stosować szpachlówki kazeinowo- mineralne?
10. Co rozumiesz pod pojęciem zaprawa plastyczna PMT?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Mając do dyspozycji tabelę uziarnienia i składu suchych mieszanek do tynków szlachetnych
i lastryka (BN-84/6734-01) określ ile poszczególnych składników zawiera się w 100kg suchej
mieszanki do:
a) tynku nakrapianego gruboziarnistego z cementu marki 35,
b) tynku do szlifowania drobnoziarnistego z cementu marki 25.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) odszukać w tabeli zadany rodzaj tynku,
2) obliczyć zawartość poszczególnych frakcji kruszyw 100kg w mieszanki zgodnie z tabelą,
3) obliczyć zawartość cementu odpowiedniej marki w 100kg mieszanki zgodnie z tabelą,
4) obliczyć zawartość wapna suchogaszonego w100kg mieszanki zgodnie z tabelą,
Wyposażenie stanowiska pracy:
 tabela uziarnienia i składu suchych mieszanek do tynków szlachetnych i lastryka wg
BN-84/6734-01,
 materiały piśmienne,
 kalkulator.
Ćwiczenie 2
Mając do dyspozycji charakterystyki cienkowarstwowych mas tynkarskich uzupełnij tabelę
porównującą ich podstawowe właściwości.
Cechy tynków Rodzaje tynków cienkowarstwowych
cienkowarstwowych
Tynk Tynk Tynk Tynk Tynk
mineralny polimerowo- akrylowy silikatowy silikonowy
mineralny
Rodzaj spoiwa
Postać, w jakiej są
produkowane
ParoprzepuszczalnoÅ›
ć
Wodochłonność
Podatność na
zabrudzenie
Elastyczność
Odporność na UV
Odporność
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
Cechy tynków Rodzaje tynków cienkowarstwowych
cienkowarstwowych
Tynk Tynk Tynk Tynk Tynk
mineralny polimerowo- akrylowy silikatowy silikonowy
mineralny
mikrobiologiczna
Wytrzymałość na
ścieranie
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) przeanalizować charakterystyki cienkowarstwowych mas tynkarskich,
2) na podstawie tych charakterystyk ustalić poszczególne cechy cienkowarstwowych mas
tynkarskich,
3) wnioski zapisać w tabeli której wzór podany został wyżej.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 charakterystyki techniczne cienkowarstwowych mas tynkarskich,
 wzór tabeli porównującej podstawowe cechy cienkowarstwowych mas tynkarskich,
 materiały piśmienne,
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz Tak Nie
zdefiniować pojęcia:

1) sucha mieszanka do tynków szlachetnych,

2) odmiana suchej mieszanki do tynków szlachetnych,

3) klasa suchej mieszanki do tynków szlachetnych,

4) rodzaj suchej mieszanki do tynków szlachetnych,

5) typ suchej mieszanki do tynków szlachetnych,

6) tynk silikonowy,

7) tynk akrylowy,

8) tynk silikatowy,

9) tynk polimerowo-mineralny,

10) zaprawa plastyczna PMT,

11) szpachlówka kazeinowo mineralna?

podać krótki charakterystykę:

1) tynku mineralnego,

2) tynku polimerowo- mineralnego,

3) tynku akrylowego,

4) tynku silikatowego,

5) tynku silikonowego.

6) zaprawy plastycznej PMT

7) szpachlówki kazeinowo- mineralnej?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
4.5. Materiały pomocnicze, nośniki tynku, materiały do
szlifowania i polerowania, narzędzia i przyrządy pomiarowe
4.5.1. Materiał nauczania
Nośniki tynku  mające za zadanie zwiększyć przyczepność tynku do podłoża. Stosuje się je
do przygotowania pod tynki podłoży drewnianych i stalowych.
Nośnikami tynku są:
 maty trzcinowe tynkarskie  stosowane obecnie bardzo rzadko, tylko do podłoży drewnianych.
Mata trzcinowa powstaje poprzez Å‚Ä…czenie z
dz
beł trzciny drutem okrętkowym (wyżarzonym).
Wymiary mat to szerokość 140÷240 cm, dÅ‚ugość 336÷715 cm. OdlegÅ‚oÅ›ci miÄ™dzy drutami
wynoszÄ… 10 lub 20 cm.
 siatki tkane Rabitza (rys. 1)  wykonane są z drutu stalowego, wyżarzonego o średnicy 0,7-
1,2mm. Średnica drutu zależy od wymiarów oczek siatki, które mogą wynosić w mm 10x10,
10x15, 10x16, 12x12, 16x 20, 20x20. Szerokości produkowanych siatek wynoszą 500, 1000,
1200, 1500mm zaś długość do 100m. Stosowane są one do przygotowania podłoży
drewnianych i stalowych oraz siatkowania bruzd na instalacje.
Rys. 1. Siatka tkana Rabitza [9]
 siatki ciÄ™to-ciÄ…gnione  powstajÄ… z arkuszy blachy stalowej o gruboÅ›ci 0,5÷0,75 mm. Arkusze
te są w specjalny sposób nacinane, a następnie na zimno wyciągane. Wymiary siatek cięto-
ciągnionych wynoszą 1000, 1250, 1500 mm na 25 m. Siatki nie mogą być zanieczyszczone
i pokryte rdzÄ….
Rys. 2. Siatka cięto-ciągniona [9]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
 siatki druciano ceramiczne  stosowane bardzo rzadko, z reguły jako nośnik sufitów
podwieszonych. Produkowane są poprzez nałożenie na skrzyżowania drucików siatki tkanej
kawałków gliny, następnie jej sprasowanie i wypalenie.
Rys. 3. Siatka druciano ceramiczna [9]
 siatki sześcioboczne druciane  stosowane do siatkowania podłoży wielokrzywiznowych, np.
sztucznych sklepień.
Rys. 4. Siatka sześcioboczna druciana. [9]
 dranice są to listewki drewniane o grubości 10 mm i szerokości od 20 do 50 mm. Stosowane są
jako nośnik tynku na podłożach drewnianych. Dranice przybija się w kratkę, tak aby listwy
jednej warstwy były pod kątem prostym do listew drugiej warstwy
Materiały pomocnicze
 pręty i kształtowniki stalowe - stosowane są głównie do wykonywania konstrukcji sztucznych
gzymsów, sklepień, sufitów podwieszonych. Stanowią one szkielet, który w następnej
kolejności będzie okładany siatką stalową.
 gwoz
dzie sufitowe (trzciniaki) - służą do przybijania mat trzcinowych i wszystkich siatek
drucianych. Pod tynki gipsowe powinny być ocynkowane, aby zabezpieczyć je przed korozją.
 gwoz
dzie okrągłe  służą do przybijania dranic. Pod tynki gipsowe powinny być ocynkowane,
aby zabezpieczyć je przed korozją.
 druty stalowe  stosowany jest na zawiesia sklepień, sufitów, do wiązania prętów stalowych,
mocowania mat trzcinowych. Druty te powinny być wyżarzone aby nie pękały podczas ich
wyginania. Pod tynki gipsowe powinny być ocynkowane, aby zabezpieczyć je przed korozją.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
 materiały drzewne  łaty, listwy, deski do wykonywania, np. wzorników do tynków
ciÄ…gnionych lub prowadnic i innych konstrukcji pomocniczych w robotach tynkarskich,
 narzędzia do wykańczania narożników ciągnionych tynków i faset (rys. 5)
a) b) c)
Rys. 5. Narzędzia do wykańczania narożników ciągnionych gzymsów i faset: a) linijka, b) strzałka- widok z góry,
c) strzałka - widok z boku [2]
Materiały do szlifowania i polerowania
 kamienie ścierne  stosowane są do szlifowania tynków kamieniarskich oraz stiuków.
Produkowane są w postaci tarcz ściernych lub osełek. Tarcze ścierne to papierowe i płócienne
arkusze, taśmy lub krążki z nasypem proszku ściernego o różnym uziarnieniu. Do szlifowania
dobiera się uziarnienia w zależności od potrzeb kolejno od gruboziarnistych do
drobnoziarnistych. Proszek ścierny może być naturalny, np. z piaskowców, marmurów lub
sztuczny z szkła piaskowego, korundu, sztucznego pumeksu czy szkła piankowego. Osełki
mogą być wykonywane z kamieni naturalnych (piaskowce, marmury, pumeksy naturalne) lub
sztucznych (korundu, sztucznego pumeksu, szkła piankowego).
 kamienie polerskie to kamienie naturalne jak, np. jaspis lub Å‚upek oraz kamienie sztuczne,
 proszki polerskie  są to między innymi: drobno zmielony tlenek wapniowy (wapno
wiedeńskie), tlenek żelazowy (róż polerski), talk, dwutlenek cynowy (popiół cynowy), siarka
sublimowana (kwiat siarczany), czteroszczawian potasowy,
 spirytus etylowy  służy do zwilżania proszków polerskich. Przy polerowaniu bardzo ciemnych
stiuków dopuszcza się stosowanie spirytusu denaturowanego.
 politury  dzięki zastosowaniu tych materiałów można uzyskać sztuczny połysk stiuków. Jako
politury stosuje siÄ™ wosk pszczeli, pasty woskowe oraz roztwory nitrocelulozowe, spirytusowe
i szelakowe.
Narzędzia i przyrządy pomiarowe
Zestaw normowych sit przesiewowych służy do ustalania uziarnienia kruszywa, czyli
procentowej zawartości poszczególnych frakcji kruszywa. Do wykonywania zapraw tynkarskich
używa się kruszyw o średnicy ziaren od 0,25-2mm.
Stożek pomiarowy do badania konsystencji zaprawy (rys. 6) w zależności od przeznaczenia
zaprawy powinny się one charakteryzować odpowiednią konsystencją, czyli gęstością.
Konsystencje tą bada się przez zanurzenie w zaprawie stożka pomiarowego o masie 300 g.
Głębokość zanurzenia odczytuje się z podziałki centymetrowej znajdującej się na powierzchni
bocznej stożka. Zanurzenie jest tym większe im rzadsza jest zaprawa i wynosi:
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
10-12 cm  zaprawa rzadka,
7-10cm  zaprawa plastyczna,
4-7cm  zaprawa gęstoplastyczna,
1-4cm  zaprawa bardzo gęsta.
Rys. 6. Stożek pomiarowy [2]
A
ata murarska służy do sprawdzania równości powierzchni tynku. A
aty mogą być drewniane
o przekroju prostokątnym i długości 2m, jak również aluminiowe o długości 2, 2,5, lub 3m.
Poziomica (rys. 7) używana jest do sprawdzania pionowości i poziomowości tynku oraz
wyznaczania linii horyzontu tynku. Na poziomicy zamocowane sÄ… dwie wzajemnie do siebie
prostopadłe libele czyli szklane rurki wypełnione cieczą tak aby pozostało jaszcze miejsce na
pęcherzyk powietrza. Jeśli płaszczyzna ściany jest pochyła, pęcherzyk powietrza nie ustawia się na
środku libeli i wychyla w prawo lub w lewo wskazując pochyłość. Za pomocą drugiej libeli
(w kółku) sprawdzamy dokładność pionu. Ponieważ poziomica ma niewielką długość pomiary
poziomu i pionu należy wykonywać w połączeniu z łatą. Pomiar samą poziomicą sprawdza zbyt
małą płaszczyznę.
Rys. 7. Poziomica: a) widok ogólny b) libela prostokątna do pomiaru poziomu c) libela okrągła do pomiaru pionu
[6]
Poziomica wężowa, nazywana też wężem wodnym (rys. 8)  służy do wyznaczania linii
horyzontu tynku.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
Rys. 8. Poziomica wężowa [2]
Kątowniki murarskie (rys. 9)  służą do sprawdzania kątów prostych między płaszczyznami
ściany - ściany, ściany - sufitu.
Rys. 9. KÄ…townik murarski [2]
4.5.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania możesz sprawdzić, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jaką funkcję pełnią nośniki tynku?
2. Jakie nośniki tynku stosuje się do podłoży drewnianych, a jakie do stalowych?
3. Jak powstaje siatka cięto ciągniona ?
4. Co to jest siatka Rabitza?
5. Jakie materiały stosuje się do wykonywania konstrukcji sztucznych gzymsów oraz sklepień?
6. Do czego służą gwoz
dzie sufitowe (trzciniaki) i gwoz
dzie okrągłe?
7. W jaki sposób powinny być zabezpieczane gwoz
dzie pod tynki gipsowe?
8. Do czego w robotach tynkarskich służy: łata murarska, poziomica, wąż wodny, kątownik
murarski?
9. Czym szlifuje siÄ™ tynki kamieniarskie i stiuki?
10. Co to są tarcze ścierne?
11. Co to jest proszek polerski?
12. Jakie zastosowanie ma spirytus etylowy?
13. Co to jest politura i do czego służy?
14. Czym powinniśmy się posłużyć aby określić uziarnienie kruszywa?
15. Jak przy pomocy stożka pomiarowego możemy określić konsystencję zaprawy?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ procentową zawartość poszczególnych frakcji (uziarnienie kruszywa) w danej próbce.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) zważyć próbkę kruszywa i zapisać wynik pomiaru,
2) przesiać próbkę kruszywa przez zestaw sit normowych,
3) zważyć zawartości kruszyw pozostałych na poszczególnych sitach zestawu sit i zapisać wyniki
pomiarów (frakcja i masa tej frakcji),
4) obliczyć procentową zawartość poszczególnych frakcji w całej próbce kruszywa,
5) zapisać wnioski.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 zestaw normowych sit do badania uziarnienia kruszywa,
 próbka mieszanki kruszyw naturalnych o różnych frakcjach,
 pojemniki na kruszywo,
 waga,
 kalkulator,
 materiały piśmienne.
Ćwiczenie 2
Mając do dyspozycji zestaw różnych materiałów oraz narzędzi i przyrządów pomiarowych
wybierz te które będą Ci potrzebne do:
a) przygotowania podłoża drewnianego do tynkowania,
b) przygotowania podłoża stalowego do tynkowania,
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) ustalić, jakie nośniki tynku mogą być stosowane do podłoża drewnianego i jakie materiały będą
potrzebne do ich zamocowania,
2) wybrać te materiały z zestawu przygotowanego przez nauczyciela,
3) ustalić, jakie nośniki tynku mogą być stosowane do podłoża stalowego i jakie materiały będą
potrzebne do ich zamocowania,
4) wybrać te materiały z zestawu przygotowanego przez nauczyciela,
5) uzasadnić dokonany wybór.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 zestaw materiałów służących jako nośniki tynku i materiałów służących do ich mocowania
takich jak: dranice, maty trzcinowe, siatka cięto-ciągniona, siatka Rabitza, siatka sześcioboczna
druciana, siatka druciano ceramiczna, gwoz
dzie trzciniaki, gwoz
dzie okrągłe, druty stalowe
zwykłe, druty stalowe wyżarzone, pręty i kształtowniki stalowe,
 materiały piśmienne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
4.5.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz Tak Nie
określić zastosowanie:

1) siatki Rabitza,

2) maty trzcinowej,

3) siatki cięto ciągnionej,

4) gwoz
dzi sufitowych ( trzciniaków),

5) tarczy ściernej,

6) proszku polerskiego,

7) politury,

8) spirytusu etylowego,

9) sit przesiewowych,

10) stożka pomiarowego,

11) Å‚aty murarskiej,

12) poziomicy wężowej,

13) kÄ…townika murarskiego?
dobrać materiały i narzędzia do:

1) przygotowania podłoża drewnianego do tynkowania,

2) przygotowania podłoża stalowe do tynkowania,

3) wykonania konstrukcji sztucznego sklepienia lub gzymsu,

4) polerowania stiuków,

5) określenia uziarnienia kruszywa,

6) określenia konsystencji zaprawy,

7) sprawdzenia równości podłoża,

8) wyznaczenia linii horyzontu tynku,

9) sprawdzenia kątów prostych między ścianami oraz ścianą a sufitem?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
4.6. Narzędzia ręczne, elektronarzędzia, maszyny, urządzenia
i agregaty do robót tynkarskich
4.6.1. Materiały nauczania
Narzędzia ręczne
Młotek murarski  w robotach tynkarskich może być wykorzystywany do przygotowania
podłoża pod tynkowanie. Druga strona młotka o przekroju kwadratowym służy do wbijania
gwoz
dzi przy wyznaczaniu lica tynku oraz do przybijania siatek podtynkowych. Można jednak do
tego celu korzystać również z zwykłych młotków.
Kielnia  to podstawowe narzędzie do pracy tynkarskich. Kształt i najczęściej spotykane
wymiary kielni podane sÄ… na rysunku 10.
Przy tynkowaniu kielnia służy do silnego obrzucania tynkowanych powierzchni zaprawą. Ciężar
kielni wynosi 300gram. A
opatka ma kształt klina, którego przednia część jest zaokrąglona. Na
przedniej części rękojeści kielni osadzony jest metalowy pierścień, który - poza umocowaniem
rękojeści na kielni - ma cel nadania poślizgu i ochronę naskórka między palcem wskazującym
a kciukiem. Należy więc dbać o czystość pierścienia.
Rys. 10. Kielnia a) rzuty, b) sposób wyważania rękojeści z łopatką [6]
Czerpak tynkarski (rys. 11)  stosowany zamiast kielni do narzucania zaprawy na ścianę.
Zastosowanie czerpaka tynkarskiego znacznie zmniejsza wysiłek tynkarza, gdyż jednym rzutem
pokrywa się większą powierzchnię niż posługując się kielnią.
Rys. 11. Czerpak tynkarski [6]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Paca (rys. 12)  jest to gładko ostrugana deska o wymiarach jak na rysunku zaopatrzona
w uchwyt. Używa się jej do narzucania pierwszej warstwy tynku na podłoża drewniane
osiatkowane, a także przy równaniu drugiej warstwy tynku na innych podłożach. Pacę z nałożoną
zaprawą przykłada się dłuższą krawędzią do ściany i przesuwa zygzakowatym ruchem przy
jednoczesnym lekkim dociskaniu. W ten sposób uzyskuje się dobrą przyczepność zaprawy do
podkładu bez żadnych prawie strat na opadanie.
Rys. 12. Paca [6]
Deska z trzonkiem (rys. 13)  służy do nakładania zaprawy na sufit oraz używa się jej przy
naprawach tynku. Podobnie jak przy nakładaniu pacą, deskę z zaprawą dociska się do sufitu lekko
jÄ… przy tym przesuwajÄ…c.
Rys. 13. Deska z trzonkiem [6]
Packa drewniana (rys. 14)  służy do zacierania powierzchni tynku na gładko i na ostro.
Zbudowana jest podobnie jak paca drewniana lecz ma znacznie mniejsze rozmiary (24x12 cm).
Jeśli chcemy uzyskać bardzo gładką powierzchnię należy do zacierania obłożyć packę filcem.
Rys. 14. Packa drewniana [6]
Packi stalowe (rys. 15)  używa się ich podobnie jak pacek drewnianych obłożonych filcem do
uzyskania gładkiej powierzchni tynku oraz do zacierania tynku wypalanego.
a) b)
Rys. 15. Packi: a) packa zaokrąglona do wklęsłych powierzchni, b) packi stalowe [6]
Pędzle  ławkowiec stosowany jest w czasie zacierania tynków do zwilżania powierzchni, zaś
pędzel murarski do tynków surowo pędzlowanych rzadką zaprawą (rys. 16 ).
a) b)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
Rys. 16. a) pędzel ławkowiec, b) pędzel murarski [6]
Spoinówka (rys. 17)  używana jest do prawidłowego wykończenia spoin w murze. Najpierw
spoiny te wypełnia się zaprawą zsuniętą z deseczki o brzegu obitym blachą za pomocą specjalnych
wydłużonych żelazek, a następnie wypełnione spoiny wykańcza się spoinówką o kształcie
odpowiednim do profilu spoiny. Do wykańczania spoin wypukłych służy specjalna kielnia
o wydłużonym wgłębieniu odpowiadającym kształtowi spoin.
Rys. 17. Spoinówka [6]
Cyklina (rys. 18)  służy do tynków ozdobnych wykańczanych przez skrobanie. Jest to
kawałek blachy stalowej grubości 1-1,5 mm którego jedna krawędz
jest zaopatrzona w uchwyt
drewniany, druga zaś ząbkowana lub gładka. Skrobanie można wykonywać również za pomocą
deski nabijanej gwoz
dziami.
Rys. 18. Cyklina [2]
Narzędzia do obróbki tynków kamieniarskich (rys. 19)  są to takie same narzędzia jak do
obróbki kamienia czyli różnego rodzaju dłuta i młotki. W zależności od kształtu oraz wycięcia dłut
i młotków otrzymuje się odpowiedni wygląd obrobionej powierzchni.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34
Rys. 19. Narzędzia do obróbki tynków gładzonych i ozdobnych: a) odbijak dłutowy, b) szczeliniak, c) szpicak,
d) wpustnik, e) gradzina, f) brzez
niak, g) groszkownik do pobijania młotkiem, h) młotek drewniany do pobijania dłut,
i) ciosak dziobowy, k) groszkownik składany, l) karbownik, m) karbownik składany, n) groszkownik [1]
Narzędzia rzez
biarskie (rys. 20)  stosuje siÄ™ do specjalnego rodzaju tynku zwanego
 sgraffito . Nazwa sgraffito pochodzi od słowa włoskiego sgraffiare, co oznacza drapać.
Rys. 20. Narzędzia do wykonywania tynków  sgraffito [9]
Narzędzia do fakturowania powierzchni tynku, np. pace zębate, grzebienie, wzory do
odciskania itp. (rys. 21).
Rys. 21. Narzędzia do wykonywania tynków odciskanych: a) lancet, b) kurza stopka [1]
Narzędzia do ręcznego wykonywania tynków nakrapianych  miotełka z rózeg brzozowych
z kijkiem, szczotka o sztywnym włosiu lub siatka.
Maszynka do nakrapiania tynków - jest to aparat służący do wykonywania tynków
nakrapianych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
35
Rys. 22. Narzędzia do wykonywania tynków nakrapianych: a) miotełka z rózeg brzozowych z kijkiem,
b) szczotka, c) kielnia z siatkÄ…, d) aparat natryskowy [1]
Wykroje tynkarskie z prowadnicami (rys. 23)  są niezbędne do wykonywania tynków
ciągnionych, np. tynkowania gzymsów. Wykroje odpowiadają ściśle profilowi gzymsu.
Wykonane są z blachy stalowej lub ocynkowanej nabitej na podobny szablon wycięty z deski.
Wykrój w desce powinien być cofnięty w stosunku do wykroju w blasze o parę milimetrów.
Wykroje mocuje się na tak zwanych saniach za pomocą zastrzałów, które służą jednocześnie
jako uchwyt przy przesuwaniu wykroju.
Rys. 23. Wykrój tynkarski z prowadnicami a) wzornik wycięty z blachy, b) ustawienie ścięcia blachy w stosunku
do ścięcia deski c) osadzenie wzornika na saniach [6]
Sprzęt i urządzenia pomocnicze do robót tynkarskich
Listwa tynkarska oraz specjalne gwoz
dzie tynkarskie (rys. 24)  służą do wyznaczania
powierzchni lica tynku. Listwy mogą być wykonane np. z drewna, teownika stalowego lub dwóch
płaskowników 30x6 i 25x4 mm o długości 1,6 m, które mają przyspawane zaczepy przy pomocy
których można je zawiesić na hakach wbitych w spoiny muru.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
36
Rys. 24. Sprzęt do wyznaczania powierzchni tynku: a) listwa z płaskownika z zaczepami, b) listwa z teownika
nierównoramiennego, c) listwa drewniana, d) gwoz
dzie tynkarskie [1]
Elektronarzędzia, maszyny, urządzenia i agregaty tynkarskie
Przy ręcznym wykonywaniu tynku jeśli chcemy osiągnąć zadowalającą jego jakość
powinniśmy zadbać o jak najlepsze przygotowanie zaprawy, dlatego jeśli to możliwe należy unikać
ręcznego ich mieszania i stosować mechaniczne mieszarki do zapraw (najbardziej
rozpowszechnione sÄ… mieszarki korytkowe i mieszarki cylindryczne) lub betoniarki.
Zależności od sposobu mieszania zaprawy betoniarki dzieli się na:
 betoniarki wolnospadowe  z zamocowanymi na stałe do mieszalnika łopatkami
podnoszącymi podczas obrotu składniki zaprawy, które potem samoczynnie opadając ulegają
wymieszaniu,
 betoniarki o mieszaniu wymuszonym  z mieszalnikiem stałym lub ruchomym.
Przy niewielkim zakresie robót, np. przy naprawianiu tynków do mieszania gotowych
mieszanek tynkarskich możemy zastosować wiertarkę z mieszadłem.
Ze względu na dużą pracochłonność robót tynkarskich, stosowane są całe zestawy urządzeń
pozwalające na zmechanizowanie wielu procesów. Do urządzeń tych należą:
 silosy materiałowe służące do składowania suchych mieszanek,
 silomaty czyli podajniki mieszanek suchych, które są maszynami stosunkowo nowymi,
a rozwój ich związany jest z upowszechnieniem się tynków gipsowych. Transport suchego
materiału odbywa się z silosu do mieszarki przepływowej ciągłego działania lub mieszalnika
agregatu tynkarskiego za pomocą sprężonego powietrza. Występują dwa rodzaje silomatów: na
podwoziu jezdnym lub jako zestawy kompaktowe dostarczane wraz z silosem na plac budowy
przez producenta suchej zaprawy. Silomaty najczęściej są stosowane przy wykonywaniu
dużych powierzchni tynków wewnętrznych lub zewnętrznych,
 mieszarki przepływowe ciągłego działania służącej do mieszania materiału zasypywanego do
kosza mieszanki suchej z wodÄ… doprowadzonÄ… do komory mieszania,
 agregaty tynkarskie.
Agregaty tynkarskie można podzielić na dwa zasadnicze typy: ze sprężarką (pneumatyczne)
oraz bezsprężarkowe. Ponadto każdy agregat jest dostosowany do wykonywania określonych
rodzajów tynków. Najbardziej rozpowszechnione są agregaty do gipsu i mieszanek suchych.
Agregaty tynkarskie pneumatyczne składają się z następujących części:
 zbiornika zaprawy,
 mieszarki,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
37
 sita wibracyjnego,
 pompy do zapraw  od ciśnienia roboczego jakie możemy uzyskać w pompie zależy odległość
i wysokość na jaką możemy przetłaczać zaprawę (ok. 150-200 m w poziomie lub 60 m
w pionie),
 rurociÄ…gu elastycznego,
 aparatu natryskowego wraz ze sprężarką powietrza,
 instalacji zdalnego sterowania.
Wśród licznej grupy agregatów tynkarskich ze sprężarkami najbardziej popularne są:
 ATM-38S/T z pompą tłokową przeznaczony do wykonywania tynków tradycyjnych
wewnętrznych i zewnętrznych z zapraw wapiennych i cementowo wapiennych w budynkach
wysokich.
 ATM-38S/P przeznaczony podobnie jak agregat ATM-38S/T do wykonywania tynków
tradycyjnych wewnętrznych i zewnętrznych z zapraw wapiennych i cementowo wapiennych
lecz w budynkach niskich i średnich.
Zarówno agregat ATM-38S/T, jak i ATM-38S/P mają zdolność podawania zaprawy na
odległość 100 m oraz wysokość 30 m, mają jednak inną moc i wydajność pompy. Przy
zastosowaniu specjalnych węży tynkarskich dostosowanych do pracy przy ciśnieniu 3,0 MPa
można dwukrotnie zwiększyć wysokość i odległość tłoczenia.
 PFT G4  jest to jeden z najnowocześniejszych agregatów tynkarskich w Europie. Agregat
może być stosowany zarówno do zapraw konfekcjonowanych w workach jak i do zapraw
magazynowanych w silosach. Urządzenie jest w pełni automatyczne, miesza i pompuje
zaprawę w sposób ciągły. Odległość podzwania do 50 m.
 MP25  jest to agregat mający bardzo dobrą jakość mieszania, łatwą obsługę i łatwy
demontaż. Stosowany może być do mieszanek konfekcjonowanych w worki, jak i tych
podawanych z silosu. Odległość podawania do 40 m.
 ATG10  przeznaczony do wykonywania tynków z gipsowych z zapraw dostarczanych na
budowę w workach. Agregat może podawać zaprawę na wysokość 10 m i odległość 25 m. Jest
prosty w budowie, a co za tym idzie również prosty w obsłudze.
Rys. 25. Agregat tynkarski ATG10 [1]
 Agregat tynkarski Tempo  ma zastosowanie przy nakładaniu tynków gipsowych, wapienno-
gipsowych, wapienno cementowych. Odległość podawania zaprawy wynosi do 20 m.
 ATWG-2, ATWG-3, ATWG-4, ATWG- 5  jest to grupa agregatów do wykonywania tynków
z mieszanek gipsowych, wapienno gipsowych i wapienno cementowych. Mają różną odległość
podawania zaprawy oraz różną moc. Agregaty ATWG-2 iATWG-3 mogą podawać zaprawę na
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
38
odległość do 20m, ATWG-4 do 25m zaś ATWG-5 w zależności od średnicy węża od 30 do
80 m.
 TEMPO najbardziej popularny agregat do nakładania tynków gipsowych. Agregat ten może
być stosowany zarówno do mieszanek konfekcjonowanych w workach jak i przy dostawach
w silosach luzem. Agregat TEMPO jest prosty i bezpieczny w użyciu, wykonany w całości
z części i podzespołów krajowych które mogą być szybko demontowane na czas transportu.
Tynkowanie z zastosowaniem sprężarki poprzez działanie silnego strumienia powietrza
powoduje duży rozprysk zaprawy. Dlatego często używa się zestawów bezsprężarkowych. Zestaw
do tynkowania bezsprężarkowego przedstawiony jest na rys. 26. Składa się on z mieszarki
korytkowej z silnikiem, wibrosita (do przesiewania zaprawy), zbiornika do gromadzenia przesianej
zaprawy, pompy tynkarskiej, przewodu tłocznego i końcówki (dyszy).
Rys. 26. Schemat zestawu maszyn do tynkowania bez sprężarki [1]
Zautomatyzowany również został proces zacierania tynków. Najważniejszym elementem
zacieraczki mechanicznej jest obracająca się tarcza. Można je stosować do tynków z zapraw
tradycyjnych. W przypadku tynków gipsowych muszą mieć one specjalną konstrukcję.
Rys. 27. Zacieraczka do tynków tradycyjnych [1]
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
39
4.6.2. Pytania sprawdzajÄ…ce
Odpowiadając na pytania możesz sprawdzić, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Do czego w robotach tynkarskich służy młotek murarski?
2. Do czego służy kielnia i czerpak tynkarski?
3. Jak zbudowana jest i do czego służy paca?
4. Do czego służy deska z trzonkiem?
5. Do czego służy packa drewniana?
6. Do czego w robotach tynkarskich służy pędzel ławkowiec?
7. Do czego służy spoinówka?
8. Do czego służy cyklina?
9. Jakie narzędzia używa się do tynków kamieniarskich?
10. Jakich narzędzi używa się do tynków sgraffito?
11. Jakie narzędzia można stosować do fakturowania tynków?
12. Jakie narzędzia stosuje się do wykonywania tynków nakrapianych?
13. Co to są wykroje tynkarskie (wzorniki) i do czego służą?
14. Czego używa się do wyznaczania lica tynku?
15. Jakie urządzenia służą do mieszania zapraw tynkarskich?
16. Jak dzielimy betoniarki w zależności od sposobu mieszania zaprawy?
17. Do czego służą silomaty?
18. Co to są agregaty tynkarskie i do czego służą?
19. Jakie zasadnicze elementy wchodzą w skład agregatów tynkarskich pneumatycznych?
20. Do wykonywania jakich tynków przeznaczone są agregaty ATM-38S/T i ATM-38S/P?
21. Które z poznanych agregatów można wykorzystywać do wykonywania tynków gipsowych?
22. Co wchodzi w skład zestawu tynkarskiego bezsprężarkowego?
23. Jakie urządzenie można zastosować do zacierania tynku?
4.6.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Z przedstawionego przez nauczyciela zestawu narzędzi wybierz te, które będą potrzebne do:
a) wyznaczania linii horyzontu tynku,
b) nakładania (narzucania) zaprawy na podłoże,
d) wykonywania tynków ciągnionych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) rozpoznać przedstawione narzędzia,
2) pogrupować rozpoznane narzędzia według przydatności do poszczególnych robót,
3) omówić sposób wykorzystywania każdego z rozpoznanych narzędzi,
Wyposażenie stanowiska pracy:
 zestaw narzędzi: kielnia, czerpak tynkarski, paca, packa drewniana, packa stalowa deska
z trzonkiem, spoinówki o różnych kształtach, pędzel ławkowiec, cyklina, maszynka do
wykonywania tynków nakrapianych, siatka, paca zębata, wzory do odciskania, wykrój
tynkarski,
 materiały piśmienne.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
40
Ćwiczenie 2
Mając do dyspozycji model fragmentu gzymsu narysuj wzór wykroju wzornika,
a) do wycięty w blasze stalowej,
b) do wycięcia w desce.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:
1) wykonać szkic inwentaryzacyjny modelu,
2) zmierzyć na modelu poszczególne krawędzie gzymsu,
3) zapisać wyniki pomiarów na szkicu gzymsu,
4) wykonać w skali 1:1 rysunek wykroju stalowego do wzornika na papierze i wyciąć go,
5) wykonać w skali 1:1 rysunek wykroju drewnianego do wzornika na tekturze i wyciąć go,
6) w odpowiedni sposób skleić z sobą obydwa wykroje,
7) sprawdzić czy przygotowany model wzornika pasuje do profilu gzymsu.
Wyposażenie stanowiska pracy:
 model gzymsu,
 miarka stalowa,
 materiały kreślarskie (linijka, ekierki) i piśmienne,
 arkusz A3 bloku technicznego,
 arkusz A3 tektury,
 klej,
 nożyczki,
4.6.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz Tak Nie
określić zastosowanie:

1) kielni i czerpaka tynkarskiego,

2) pacy i packi drewnianej,

3) packi stalowej,

4) packi zębatej,

5) cykliny,

6) deski z trzonkiem,

7) spoinówek,

8) siatki,

9) miotełki z witek brzozowych z kijkiem,

10) wzorów do odciskania,

11) wykrojów tynkarskich,

12) narzędzi rzez
biarskich,

13) listwy tynkarskiej,

14) betoniarki,

15) agregatu tynkarskiego ATM-38S/T oraz ATM-38S/P,

16) agregatu tynkarskiego ATG10,

17) agregatu tynkarskiego Tempo,

18) agregatów tynkarskich ATWG-2, ATWG-3, ATWG-4, ATWG-5,

19) zacieraczki do tynków,

20) silomatu,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
41

21) mieszarki przepływowej ciągłego działania?
dobrać narzędzia do poszczególnych robót tynkarskich:

1) wyznaczania lica tynku,

2) narzucania zaprawy na podłoże,

3) wykonywania tynku nakrapianego,

4) zacierania tynku,

5) fakturowania tynku,

6) wykonywania tynku sgraffito,

7) obróbki tynków kamieniarskich,

8) mechanicznego wykonywania tynków gipsowych,

9) mechanicznego wykonywania tynków z zapraw wapiennych, cementowo
wapiennych i cementowych?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
42
5. SPRAWDZIAN OSI
GNI
Ć
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi.
5. Test zawiera 20 zadań wielokrotnego wyboru. W każdym zadaniu są 4 możliwości odpowiedzi,
z których jedna jest prawidłowa.
6. Za każdą prawidłową odpowiedz
otrzymasz 1 punkt. Za odpowiedz
błędną lub jej brak
- 0 punktów.
7. Jeśli któreś zadanie sprawi Ci trudność, przejdz
do kolejnego, do tego powrócisz po
rozwiązaniu pozostałych zadań.
8. Udzielaj odpowiedzi na załączonej  Karcie odpowiedzi zakreślając krzyżykiem właściwe
pole.
9. Jeśli się pomyliłeś, zaznacz błędną odpowiedz
kółkiem i następnie zakreśl krzyżykiem
właściwe pole.
10. Na rozwiÄ…zanie testu masz 35 minut.
11. Po zakończeniu testu sprawdz
jeszcze raz poprawność oznaczeń w karcie odpowiedzi.
12. Oddaj kartÄ™ odpowiedzi nauczycielowi.
Powodzenia !
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
43
ZESTAW ZADAC
TESTOWYCH
1. Spoiwo hydrauliczne to:
a) cement portlandzki,
b) wapno suchogaszone,
c) gips,
d) glina.
2. Spoiwa powietrzne to takie, które:
a) wiążą przy dostępie powietrza,
b) wiążą i twardnieją przy dostępie powietrza,
c) twardnieją przy dostępie powietrza,
d) proces wiązania i twardnienia może przebiegać bez dostępu powietrza.
3. Zaczynem budowlanym nazywamy:
a) mieszaninÄ™ spoiwa, kruszywa i wody,
b) mieszaninÄ™ spoiwa z wodÄ…,
c) mieszaninÄ™ spoiwa z kruszywem,
d) mieszaninÄ™ spoiwa z pigmentami.
4. Czas dołowania wapna gaszonego do tynków szlachetnych wynosi:
a) 3 tygodnie,
b) 6 tygodni,
c) 3 miesiÄ…ce,
d) 6 miesięcy.
5. Cement w workach może być składowany:
a) 3 tygodnie od czasu workowania,
b) 6 tygodni od czasu workowania,
c) 3 miesiÄ…ce od czasu workowania,
d) 6 miesięcy od czasu workowania.
6. W której grupie kruszyw występują tylko kruszywa naturalne:
a) kliniec, piasek, grys, pospółka,
b) kliniec, gralit, keramzyt, piasek,
c) glinoporyt, tłuczeń, łupkoporyt, otoczaki,
d) grys, miał, kliniec, keramzyt.
7. Do wykonania zapraw na spodnią warstwę tynku (obrzutkę) używa się piasku o uziarnieniu:
a) 1,0-2,0 mm,
b) 0,5-1,0 mm,
c) 0,25-0,5 mm,
d) 2,0-4,0 mm.
8. Zawartość pigmentu w zaprawie tynkarskiej powinna wynosić:
a) do 5% masy spoiwa,
b) do 5% masy zaprawy,
c) od 5-7% masy kruszywa,
d) od 10- 12% masy spoiwa.
9. Dodatki ekranujÄ…ce do zapraw to:
a) hydrobet,
b) opiłki stalowe,
c) dwufosforan sodowy,
d) włókna węglowe.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
44
10. Co oznacza symbol  M w opisie suchej mieszanki do tynków szlachetnych:
a) rodzaj tynku,
b) typ tynku,
c) klasÄ™ tynku,
d) odmianÄ™ tynku.
11. Które zdanie, dotyczących suchych mieszanek do tynków szlachetnych jest nieprawdziwe:
a) sÄ… dostarczane na budowÄ™ w 50 kg workach,
b) całość robót powinna być wykonana z tej samej partii produkcyjnej,
c) wymagają przed użyciem tylko zmieszania z wodą,
d) można je wykorzystywać bez laboratoryjnego sprawdzania do 6 miesięcy od daty produkcji
podanej na opakowaniu.
12. Przy nakładaniu ręcznym konsystencja szpachlówki kazeinowo-mineralnej mierzona
wielkością zanurzenia stożka pomiarowego powinna wynosić:
a) 8-9 cm,
b) 6-8 cm,
c) 10-12 cm,
d) 4-6 cm.
13. Który z wymienionych tynków cienkowarstwowych ma najmniejszą odporność
mikrobiologicznÄ…:
a) tynk mineralny,
b) tynk akrylowy,
c) tynk silikatowy,
d) tynk silikonowy.
14. Do wyznaczania linii horyzontu tynku służy między innymi:
a) kÄ…townik murarski,
b) wąż wodny,
c) dranice,
d) pręty i kształtowniki stalowe.
15. Aby przygotować podłoże stalowe do tynkowania potrzebne będą:
a) mata trzcinowa z drutem wiązałkowym,
b) siatka druciano ceramiczna z drutem wiązałkowym,
c) Siatka Rabitza z drutem wiązałkowym,
d) drance.
16. Wielkość zanurzenia stożka pomiarowego do badania konsystencji zaprawy wynosi dla
zaprawy plastycznej:
a) 10-12 cm,
b) 7-10 cm,
c) 4-7 cm,
d) 1-4 cm.
17. Rysunek poniżej przedstawia:
a) czerpak tynkarski,
b) cyklinÄ™,
c) pacÄ™ drewnianÄ…,
d) kielniÄ™.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
45
18. Który z wymienionych zestawów narzędzi nie może być wykorzystany do wykonania tynku
nakrapianego:
a) kielnia z siatkÄ…,
b) miotełka z rózeg brzozowych z kijkiem,
c) paca drewniana z cyklinÄ…,
d) szczotka o sztywnym włosiu z kijkiem.
19. Wzornik służy do:
a) odciskania wzorów na tynku,
b) fakturowania tynku,
c) wykonywania tynków ciągnionych,
d) wykonywania tynków  sgraffito .
20. Silomat to:
a) urzÄ…dzenie do magazynowania kruszywa,
b) urzÄ…dzenie do mieszania zaprawy tynkarskiej,
c) urządzenie do narzucania zaprawy tynkarskiej na podłoże,
d) podajnik mieszanek suchych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
46
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko..........................................................................................
Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu do robót tynkarskich
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Nr
Odpowiedz
Punktacja
zadania
1
a b c d
2
a b c d
3
a b c d
4
a b c d
5
a b c d
6
a b c d
7
a b c d
8
a b c d
9
a b c d
10
a b c d
11
a b c d
12
a b c d
13
a b c d
14
a b c d
15
a b c d
16
a b c d
17
a b c d
18
a b c d
19
a b c d
20
a b c d
Razem
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
47
6. LITERATURA
1. Martinek W., Pieniążek J.: Technologia budownictwa. Cz. 5. WSiP, Warszawa 1997
2. Martinek W., Szymański E.: Technologia. Murarstwo i tynkarstwo. WSiP, Warszawa 1999
3. Parczewski W.: Materiały budowlane. PWN, Warszawa 1975
4. Szymański E.: Materiały budowlane. WSiP, Warszawa 2003
5. Urban L.: Murarstwo i tynkarstwo. WSiP, Warszawa 1995
6. Widera J.: Poradnik majstra budowlanego. Arkady, Warszawa 2003
7. Wolski Z.: Sztukatorstwo. WSiP, Warszawa 1990
8. Czasopisma specjalistyczne
- Budujemy dom. Nr 5/98 Rajewski R.  Szlachetne tynki cienkowarstwowe
- Atlas budowlany nr 4/2005 Wojtyna T.  Różne skórki i fakturki
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
48