Onomastyka: Dlaczego po czesku Austria nazywa siê Rakusko?

[odrodzenie jêzyka czeskiego]

Po czesku "Rakousko", po s³owacku "Rakúsko". Kiedy¶ o to pyta³em fachowców i dowiedzia³em
sie, ¿e na pograniczu by³ zamek (gród), który nazywa³ siê "Rakus" albo "Rakús" (dzisiaj Raab),
który by³ pierwszym wa¿nym zamkiem poza Czechami po drodze do Austrii. Z tego powodu
podobno sobie Czesi te ziemie nazwali Rakousy, Rakousko (ziemia Rakuska). A te¿ mam pytanie.
Sk±d nazwisko osoby w polskiej historii, która nazywa³a siê El¿bieta Rakuszanka?

"Divadlo" jest stworzone od s³owa "dívat se", co znaczy 'patrzeæ', 'ogl±daæ'.
S³owo "dívat se" w tym znaczeniu wystêpuje jeszcze w s³owackim i ³u¿yckim. Koñcówka "dlo" jest
obecna te¿ w polskim, wiêc nie trzeba obja¶niaæ. Divadlo wystêpuje te¿ s³owackim,
prawdopodobnie pod wp³ywem z czeskiego.

S³owo "hudba" - wystêpuje w czeskim, s³owackim i podobno z czeskiego przesz³o te¿ do
s³owiñskiego (gódba). S³owo jest stworzone z pras³owiañskiego "go,sti", po staroczesku "housti",
pierwsza osoba liczby pojedynczej "ja hudu". S³owo "hudba" jednak pierwotnie oznacza³o tylko
muzykê smyczkow±, dopiero pó¼niej to oznacza³o muzykê ogólnie. Koñcówka "-ba" w czeskim
czêsto tworzy³a rzeczownik od czasownika (np. "stavba" - "budowa").

A teraz dlaczego mamy w czeskim tyle s³ów czeskich, skoro wszyscy (chyba oprócz Wêgrów) maj±
s³owa takie same? To ma zwi±zek z XIX wiekiem i czeskim odrodzeniem narodowym. Po bitwie na
Bia³ej Górze w 1620 r. nast±pi³a nie tylko kotrreformacja, ale te¿ germanizacja. Pod koniec XVIII
wieka nastapi³a odrodzenie, które mia³o szczyt w XIX wieku. Czeski wtedy by³ prawie ca³kowicie
wyparty z miast i z elit narodowych, zosta³ w³a¶ciwie tylko na wsi. Ale niektórzy wykszta³ceni zaczêli
rewitalizowaæ czeski. Potem nast±pi³y czystki w czeskim, ¿eby go wyzwoliæ od niemieckich
wp³ywów (a muszê powiedzieæ, ¿e czeskie odrodzenie narodowe by³o prowadzone za pomoc±
kultury, wiêc za pomoc± teatru, literatury i muzyki, natomiast Polacy czêsto chwytali za broñ). Wtedy
sztucznie powsta³o du¿o czeskich s³ów, które siê przyjê³y. Te¿ na przyk³ad "kapesník", co oznacza
chusteczkê do nosa, oraz nazwy miesiêcy, gdzie inspirowano siê polskim. W³a¶ciwie du¿o s³ów
by³o zapo¿yczone czy inspirowane polskim, ale te¿ rosyjskim. Na przyk³ad s³owo "sekunda" z
³aciñskiego oznacza "*drugie* zmniejszenie" godziny. Minuta to pierwsze *zmniejszenie*. Minuta w
czeskim jako¶ ocala³a, ale sekunda nie. Powsta³o s³owo "vteøina" jako kalka i s³owo do *drugiego*
zmniejszenia by³o inspirowane rosyjskim s³owem "wtoryj".
Dlatego w czeskim jest du¿o mniej zapo¿yczeñ ni¿ w polskim, bo w polskim nie by³o takich du¿ych
czystek. Z drugiej strony czeski ma czêsto inne niemieckie cechy. Na przyk³ad s³owo "wszystko".
Przygotowuj±c siê na podró¿, Polak zastanawia siê: "Co mam ze sob± na t± podró¿ zabraæ?",
natomiast Czech zapyta: "Co *wszystko* mam ze sob± na tê podró¿ zabraæ?" W czeskim te¿
istnieje jako alternatywa niemieckie liczenie "21 - jeden-a-dvacet, ein-und-zwanzig" (chocia¿ mamy
te¿ "dvacet-jedna").
Oczywi¶cie, czeski jest dla Polakow ¶mieszny. Ale uwaga, tak samo jest dla Czechów ¶mieszny
polski. Ale to ju¿ temat raczej na grupe na pl.sci.polszczyzna.

Ludek

Strona 1/2

(c) 2008 Piotr K. <[e-mail]>

URL: http://pl-sci-historia.net.pl/index.php?action=artikel&cat=80&id=727&artlang=pl

Onomastyka: Dlaczego po czesku Austria nazywa siê Rakusko?

[odrodzenie jêzyka czeskiego]

Unique solution ID: #1702
Autor:
Zaktualizowano: 2007-07-27 10:11

Strona 2/2

(c) 2008 Piotr K. <[e-mail]>

URL: http://pl-sci-historia.net.pl/index.php?action=artikel&cat=80&id=727&artlang=pl