SYT. SPOŁECZNO-GOSPODARCZA POLSKI W LATACH '20:
Sytuacja jest nieciekawa - odziedziczona po zaborach, niekorzystnie na syt.
wpłynął też kryzys związany z wojną. Obszar Polski w 1922 - 390 tys. km2,
w 1921r. - 27 mln ludności. Trudności w integracji państw.
Trudności gospodarcze w procesie integracji: 3 zabory w ciągu ponad 100
lat rozwijały się nierównomiernie, zacofanie gospodarcze, brakowało rynku
ogólnokrajowego, brak jednolitego systemu finansowego, podatkoweg,
prawnego, administracyjnego, brak jednej waluty, komunikacji między
zaborami, zniszczenia wojenne, brak kapitału po odzyskaniu niepodległości,
inflacja cen po wojnie, antagonizmy dzielnicowe, wielonarodowość (Polacy -
69%, mniejszości - 31%), wieloreligijność (katolicy - 60%, grekokatolicy -
12%, judaizm - 10%, prawosławni - 11%, protestanci - 3,5%), analfabetyzm
(zabór pruski - 4%, austryjacki - 34%, rosyjski - 40%), po zaborach mieliśmy
3 systemy oświatowe, brakowało szkół i nauczycieli.
Osiągnięcia: powst. rząd pozaparlamentarny, którego zadaniem było
wyprowadzenie Polski z kryzysu (premier W.Grabski): chciał zrównoważyć
budżet, wprowadza oszczędności likwidując pewne urzędy, obcinając
pensje, znosząc dotacje dla państwa, wprowadza podatek majątkowy,
zaprzestaje produkawania pieniędzy, w 1924 tworzy Bank Polski, zaciąga
pożyczki z zagranicy, rozpijuje akcję subskrupcyjną, w kwietniu 1924
przeprowadza reformę walutową - wpr. 1 złoty (1zł to 1mln 800 tys. marek
polskich, 1 dolar - 5,18 zł). Jednak w 1924 te reformy zostają zachwiane bo:
spada koniunktura gospodarcza, dochodzi do zamieszek narodowościowych
na kresach wschodnich, prowadzona jest wojna celna z Niemcami króra
uderza w gospodarkę (43% eksportu do Niemiec, 35% importu z Niemiec -
przed wojną celną). Ma ona też pewne plusy: wybudowano port w Gdyni,
zwiększona produkcję towarów których import ograniczył się, znaleziono
nowych kupców na towary polskie np. Węgry.
Skutki: opanowano inflację, reforma walutowa, reforma rolna - chłop kupuje
ziemie z parcelacji za 50% ceny, od 1925r. już po cenach rynkowych,
parcelacji ulegały majątki pow. 180 ha, na kresach wsch. pow. 300 ha, a
majątki uprzemysłowione pow. 700 ha, wybudowano port w Gdyni, w 1924
zaczęto budowę magistrali łączącą Gdynię z Katowicami, odbudowano kraj
ze zniszczeń, stworzono rynek wew., jednolity syst. podatkowy i finansowy.
Osiągi polityki społecznej: już w 1918 wydano dekrety Moraczewskiego
dotyczące polityki socjalnej m.in. 46 godz. tydzień pracy, ubezpieczenia,
emerytuty, 19.1.1919 wpr. obowiązek szkolny, stworzono 1 system
oświatowy, zreformowano oświatę, powst. nowe wyższe uczelnie -
Uniwersytet w Wilnie i Poznaniu, Akademia Górniczo-hutnicza w Krakowie,
Szkoła Gł. Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, Wyższa Szkoła
Handlowa, uczelnie prywatne, stworzono świadomość narodową.