Ubezpieczenie

SPOŁECZNE

a

u

bezpieczenie

GOSPODARCZE

analiza porównawcza

Dr.hab,prof.D.Panko

u

KOŁO NAUKOWE UBEZPIECZEŃ

SPOŁECZNYCH I

GOSPODARCZYCH

Geneza ubezpieczeń

„Rzymianie, wychodząc poza ramy inicjatywy indywidualnej,

formowali towarzystwa akcyjne handlowe, finansowe lub

asekuracyjne, tworząc po raz pierwszy ubezpieczenia od

ryzyka transportu morskiego towarów.”

Louis Andre, „Historie Economique”

Ubezpieczenie - Forma rozłożenia kosztów szkód majątkowych

wynikających z pewnych zdarzeń losowych.

Idea solidarności i wzajemności wywodząca się ze

świadomości wspólnego zagrożenia – spółki – osobowość

prawna

Cechy wspólne

(konstrukcja - kumulacja)

← Grupa podmiotów

objęta wspólnym
zagrożeniem
(zdarzenia
losowe)

Fundusz

ubezpieczeniowy

Fundusz

ubezpieczeniowy

← Rezerwy materialne z

góry przeznaczone na
finansowanie
ujemnych skutków
określonych zdarzeń
losowych

Stosunek
ubezpieczenia

Cel: Eliminacja

określonych
ujemnych
następstw zdarzeń
losowych

← Składka

Cechy wspólne

(konstrukcja - dystrybucja)

Zdarzenie
faktyczne

Zdarzenie
ubezpieczeniowe

Warunki

$$$$$$$

Świadczeni
e

Osiągnięcie 60 lub 65 lat

Odejście z rynku pracy

Staż pracy: 20/25 lat

Emerytura

EFEKT:

•Ochrona interesów jednostki
•Ubezpieczeniowa ochrona społeczeństwa

Różnice (przedmiot

ubezpieczenia)

Społeczne:

- środki utrzymania

zapewniane przez
samodzielną pracę

Gospodarcze:

– mienie, zdrowie,

życie

Różnice (czas i cel powstania

oraz ich konsekwencje)

Społeczne:

- zabezpieczenie bytu nowej

klasie społecznej, jaką od

połowy XIX wieku stali się

ludzie żyjący z pracy

najemnej, co przekładało

się na spokój społeczny

Gospodarcze:

–

starożytny

Rzym

–

partycypacja

w

ryzyku

gospodarczym

Społeczne:

–

wykreowane

przez

ustawodawcę

Konsekwencje

Gospodarcze:

- ukształtowane w drodze

ewolucji

metody zabezpieczenia społecznego (pomocowa,

zaopatrzeniowa, ubezpieczeniowa – różnica – np. sposób
finansowania)

Różnice (zasady działania)

Społeczne:

–

przymusowe,

wyjątkowo dobrowolne

Gospodarcze:

–

dobrowolne,

w

wyjątkowych
przypadkach
obowiązkowe

przymus ubezpieczenia – stosunek powstaje ex

lege,

teoretycznie bez składek można otrzymać

świadczenie

obowiązek ubezpieczenia – niespełnienie

obowiązku skutkuje brakiem ochrony
ubezpieczeniowej

Różnice (zasady ustalania

składki)

Społeczne:

-

jednolite zasady

wymiaru składki

Gospodarcze:

-

wysokość składki a nawet

powstanie

stosunku

ubezpieczenia

zależeć

może od płci, wieku,
stanu

rodzinnego

czy

stanu zdrowa

Różnice (charakter przepisów)

Społeczne:

-

ius cogens, brak w

zasadzie klauzul
generalnych (zasady
współżycia
społecznego itp.) –
normy
administracyjno-
prawne

Gospodarcze:

-

ramy nakreślone w KC,

oraz szczegółowych
ustawach, ale poza
tym działa zasada
swobody umów –
normy cywilnoprawne

Różnice (umiejscowienie w

systemie prawnym)

Społeczne:

– gwarancja konstytucyjna

prawa do zabezpieczenia

społecznego (art. 67

Konstytucji), gwarancja

wypłaty świadczeń przez

Skarb Państwa

Gospodarcze

:

- podmioty działają i

odpowiadają na podstawie
prawa prywatnego (Np.
określanie ogólnych
warunków ubezpieczenia –
art. 812 KC)

Społeczne:

–

domniemanie kognicji

sądów okręgowych w
zakresie spraw z
ubezpieczeń społecznych
(art. 477

8

§1 KPC)

Gospodarcze:

– właściwość ustalana na

podstawie ogólnych norm

KPC (wartość przedmiotu

sporu, rodzaj sprawy itp.)

Procesowo

:

Różnice (terminologia)

Społeczne

:

• świadczenie –

zapewnienie bytu,
forma: periodyczna

• szkoda – niemożność

świadczenia pracy,
powodująca straty
materialne

• stwierdzenie

istnienia stosunku:
ex lege!

Gospodarcze

:

• odszkodowanie – cel:

odbudowa, forma:
skapitalizowana

• szkoda – strata

materialna

• stwierdzenie

istnienia stosunku–
art. 809 KC – polisa,
legitymacja lub inny
dokument
potwierdzający

Różnice (wina poszkodowanego)

Społeczne

:

-

nie ma wpływu na

zaistnienie
zdarzenia
ubezpieczeniowego,
może

tylko

w

niewielkim stopniu
ograniczyć
odpowiedzialność
ZUS

Gospodarcze

:

-przesłanka

całkowitego
uwolnienia się od
obowiązku
świadczenia

przez

zakład ubezpieczeń

Proces zbliżania się i

upodabniania

• zainteresowanie sektora prywatnego

zabezpieczeniem społecznym

• przykład Chile
• reforma z 1999 (umowa emerytalna,

dziedziczenie zgromadzonych
środków wskazanie beneficjenta,
opłaty za prowadzenie rachunku)

• PPE i IKE

Źródła

• Inetta Jędrasik-Jankowska „Pojęcia i

konstrukcje prawne Ubezpieczenia
Społecznego”,

Lexis Nexis, Warszawa 2007

• Inetta Jędrasik-Jankowska „Emerytura i

inne świadczenia związane z wiekiem”,

Lexis Nexis, Warszawa 2007

• Eugeniusz Kwiatkowski „Zarys dziejów

gospodarczych świata”,

Państwowy Instytut

Wydawniczy, Warszawa 1947

• Portal Gazety Ubezpieczeniowej

Dziękuję za uwagę!

Dr.hab.,prof.D.Pank

ou

KOŁO NAUKOWE UBEZPIECZEŃ

SPOŁECZNYCH I

GOSPODARCZYCH