„Nie mo

żemy obiecać garnka złota...

Nie mo

żemy obiecać szczęścia...

Ale mo

żemy obiecać absolutnie

najlepszy sprz

ęt w tej cenie.”

Pomy

śl o nas...

RUTUS SOLARIS

MIKROPROCESOROWY WYKRYWACZ METALI

RUTUS SOLARIS

Najlepszym sposobem przejścia przez pierwszy kontakt z wykrywaczem jest:

- zrobienie sobie kawy lub herbaty
- wygodny fotel i dociekliwa, ze zrozumieniem lektura „wiedzy podstawowej”
- po przeczytaniu „wiedzy podstawowej” opanowanie zgodnie z „instrukcją

obsługi” posługiwania się przyciskami i pokrętłami

- kolejna lektura i wykonanie kilku eksperymentów opisanych

w „wiedzy podstawowej”

- pierwsze kilkanaście godzin w terenie proszę potraktować jako wstęp do

poszukiwań. Nauczenie tak prostej czynności jak chodzenie zajęło każdemu

z nas kilka miesięcy, szukać też trzeba się nauczyć.

JAK DZIAŁA WYKRYWACZ CZYLI WIEDZA PODSTAWOWA

Podstawą samodzielnego skutecznego posługiwania się wykrywaczem metali jest

zrozumienie jak działa wykrywacz oraz zrozumienie podstawowych trudności związanych

z wykryciem przedmiotu metalowego w gruncie. Sprawę można porównać do ręcznego

łowienia ryb w mętnej wodzie i jest to porównanie naprawdę dobre. Aby uprościć

zrozumienie teoretycznych zagadnień związanych z detekcją metali wprowadziłem do

rozważań kilka raczej nie spotykanych w publikacjach pojęć. Ponieważ jednak

wprowadzenie tych pojęć prowadzi do wniosków zgodnych z rzeczywistością jak

najbardziej można uznać je za prawidłowe.

Podstawowymi elementami wykrywacza typu VLF są część nadawcza i odbiorcza.

W sondzie znajdują się uzwojenia podłączone do części nadawczej jak i odbiorczej.

Uzwojenia podłączone do części nadawczej wytwarzają pole magnetyczne o określonych

stabilnych parametrach, które dla uproszczenia dalszych rozważań nazywane będzie

POLEM PIERWOTNYM. Uzwojenia odbiorcze w sondzie nawinięte są w ten sposób,

że odbierają tylko b. niewielką część pola pierwotnego zaś dobrze odbierają inne

pochodzące z zewnątrz pola magnetyczne. Oczywiście uzwojenie odbiorcze jest

nastrojone na odbiór tej samej częstotliwości pola jakie nadaje uzwojenie nadawcze.

W tym wykrywaczu ta częstotliwość to 7812,5 Hz.

Jeśli położymy wykrywacz na drewnianym stole z dala od innych przedmiotów

metalowych to zjawiska występujące w samej sondzie wykrywacza są następujące:

- uzwojenie nadawcze emituje pole magnetyczne o częstotliwości 7812,5 Hz
- uzwojenie odbiorcze odbiera niewielką część pola pierwotnego i zamienia go na

sygnał elektryczny o stałej amplitudzie. W dalszej części rozważań będziemy ten

sygnał nazywali SYGNAŁEM SONDY.

Jeśli w zasięgu pola pierwotnego pojawi się przedmiot metalowy to pewne zjawiska

fizyczne zachodzące w tym przedmiocie spowodują, że przedmiot ten sam stanie się

źródłem pola magnetycznego i to pole nazywać będziemy POLEM WTÓRNYM.

- 2 -

Pole wtórne odebrane przez uzwojenia odbiorcze zamieniane jest na sygnał

elektryczny o dwóch ważnych parametrach: fazie (opóźnieniu) – zależnej od wielkości

i rodzaju materiału z jakiego wykonany jest przedmiot, mierzonej w stopniach kątowych

( miara stopni kątowych określająca fazę sygnału od przedmiotu nie przekłada się

wprost na kąt ustawienia pokrętła dyskryminacji gdyż w tym wykrywaczu maksymalne

ustawienie dyskryminacji odpowiada fazie 90 stopni kątowych sygnału od przedmiotu )

oraz amplitudzie (sile sygnału) zależnej od wielkości przedmiotu i odległości do niego.

Ten sygnał nazywać będziemy SYGNAŁEM OD PRZEDMIOTU.

Tak więc po przybliżeniu do sondy np. monety, z sondy wychodzi nałożony na siebie

sygnał sondy i sygnał od przedmiotu. Aby wykryć tę monetę należy znaleźć sposób na

rozdzielenie obydwu sygnałów.

Sposobem najprostszym jest PRACA STATYCZNA.

Na początek rozważań na temat pracy statycznej należy wytłumaczyć czym jest

dyskryminacja. Pokrętłem dyskryminacji ustawiamy taką wartość opóźnienia sygnału od

przedmiotu, powyżej której sygnał ten zostaje w wykrywaczu zinterpretowany jako

dodatni a poniżej jako ujemny. Np.: dla pięciu bardzo charakterystycznych przedmiotów

można przyporządkować następujące opóźnienia sygnału od przedmiotu:

Odłamek - 30 stopni

Kombinerki - 65 stopni

Mała monetka - 98 stopni

Hełm stalowy - 110 stopni

Duża blacha miedziana - 165 stopni

Jeśli dyskryminację ustawimy na poziomie min. czyli zero stopni to każdy z tych

przedmiotów będzie widziany przez wykrywacz jako dający sygnał dodatni, jeśli

zwiększymy poziom dyskryminacji np. do 70 stopni ( czyli ok. 2/3 zakresu obrotu

pokrętła dyskryminacji ) to nastąpi taki efekt :

Odłamek daje sygnał ujemny

Kombinerki dają sygnał ujemny

Mała monetka daje sygnał dodatni

Hełm daje sygnał dodatni

Blacha miedziana daje sygnał dodatni

Jeśli jakiś inny, nie umieszczony na liście przedmiot będzie miał sygnał

o opóźnieniu dokładnie 70 stopni to nie będzie widziany przez wykrywacz!

Tak więc na stole leży sobie wykrywacz ustawiony w tryb statyczny (zachęcam do

praktycznego poeksperymentowania J), dyskryminacja zero, w pobliżu nie ma

przedmiotów metalowych i w tej chwili wykrywacz widzi tylko sygnał od sondy - załóżmy

że ma on 100 jednostek.

Dyskryminację mamy ustawioną na zero więc każdy przedmiot metalowy będzie

dawał sygnał dodatni. Jeśli naciśniemy przycisk zerowania to wykrywacz zapamięta te

100 jednostek i będzie ciągle porównywał ten zapamiętany poziom z tym co widzi

w danej chwili. Zbliżając do sondy np. śrubkę, która da sygnał np. 4 jednostek

spowodujemy, że wykrywacz zacznie widzieć sygnał 104 (dla przypomnienia 100

jednostek sygnału od sondy plus 4 jednostki sygnału od śrubki daje nam 104).

Wykrywacz od widzianej wartości 104 odejmie 100 i w efekcie mamy 4 jednostki

sygnału, który uruchamia dźwięk i skalę na wyświetlaczu.

- 3 -

Jeśli ustawimy dyskryminację np. na 50 stopni to zachodzą następujące zmiany:
- sygnał od sondy będzie miał inną wartość

PIERWSZY WNIOSEK PRAKTYCZNY: PO WSZELKIEJ ZMIANIE USTAWIEŃ

WYKRYWACZA W TRYBIE STATYCZNYM ORAZ NA POCZĄTKU PRACY NALEŻY

WCISNĄĆ PRZYCISK ZEROWANIA

( W tym konkretnym wykrywaczu mikroprocesor na początku pracy

jeśli to konieczne sam uruchamia procedurę zerowania).

- niektóre przedmioty ( te poniżej poziomu dyskryminacji ) będą widziane przez

wykrywacz jako dające sygnał ujemny.

Tak więc ustawiamy dyskryminację na mniej więcej połowę skali, odsuwamy od

sondy przedmioty służące do eksperymentów, wciskamy zerowanie i wykrywacz

zapamiętuje nowy poziom sygnału od sondy np. 120 jednostek. Przybliżamy śrubkę,

która w tej chwili daje sygnał – 4 jednostki i mamy sygnał widziany przez wykrywacz

120 – 4 =116. Wykrywacz porównuje obecny sygnał 116 z sygnałem zapamiętanym 120

czyli: 116 – 120 = -4. Mając cztery jednostki sygnału ale ujemne (!) wykrywacz nie

piszczy, lub w zależności od ustawionego sygnału wiodącego pracy statycznej będzie

dawał coraz cichszy dźwięk. Co ważne: WIDZI TEN SYGNAŁ ALE NIE PISZCZY. Jeśli

oddalimy tę śrubkę i zbliżymy monetkę to wykrywacz będzie piszczał bo monetka da

sygnał dodatni.

Zróbmy następny bardzo ważny dla zrozumienia sprawy eksperyment:

zabieramy przedmioty metalowe z pobliża wykrywacza, zerujemy i kładziemy kombinerki

w pobliżu sondy. Sygnał od kombinerek to – 50 jednostek. Wykrywacz widzi ten sygnał

- 50 ale nie piszczy i teraz zbliżamy monetę. I w tej sytuacji wykrywacz nie wykrywa

monety! Jeśli sygnał od monety to 10 jednostek to nie „przebija się” on przez sygnał

kombinerek - to kombinerki maskują monetę i nie jest ona widoczna.

Następny eksperyment: zabieramy monetę, przy sondzie są tylko kombinerki,

zerujemy wykrywacz i mamy: 120 sygnał od sondy; - 50 sygnał od kombinerek więc

wykrywacz pamięta wartość 70 jednostek. Jeśli zabierzemy w tej chwili kombinerki to

wykrywacz zacznie widzieć tylko sygnał od sondy 120 jednostek. I po porównaniu

obydwu sygnałów 120 – 70 otrzymujemy 50 jednostek sygnału dodatniego.

Wykrywacz piszczy tak jakby wykrywał obecność dużego przedmiotu powyżej

dyskryminacji.

WNIOSKI : WYKRYWACZ W TRYBIE STATYCZNYM ZERUJEMY Z DALA OD

PRZEDMIOTÓW METALOWYCH. WYZEROWANIE W POBLIŻU PRZEDMIOTU

METALOWEGO SPOWODUJE NIEPRAWIDŁOWĄ PRACĘ WYKRYWACZA I PO

ODEJŚCIU OD PRZEDMIOTU BĘDZIE ON ALBO PISZCZAŁ ALBO BĘDZIE MIAŁ

DUŻO MNIEJSZY ZASIĘG, NAWET MOŻE NIC NIE WYKRYWAĆ.

- 4 -

To były eksperymenty na stole. W tej chwili by przejść do praktycznych

poszukiwań należy zrozumieć, że grunt ma właściwości magnetyczne. Jeśli zbliżymy

sondę wykrywacza do gruntu to pobudzony polem pierwotnym sam stanie się też

źródłem pola i zacznie wytwarzać POLE OD GRUNTU. Pole to odebrane przez

uzwojenia odbiorcze w sondzie zostanie zamienione na SYGNAŁ OD GRUNTU,

który przeszkadza w prawidłowej pracy wykrywacza - tak jak mętna woda nie pozwala

dojrzeć ryb pływających w stawie. A im głębiej pływa ryba tym wody nad nią więcej

i trudniej ja zauważyć. Tak samo z przedmiotami w gruncie. Im są głębiej tym trudniej

„wyłuskać” sygnał od przedmiotu z zakłócającego go sygnału od gruntu. Dla monetki na

głębokości np. 20 cm sygnał od gruntu jest kilkaset lub nawet kilka tysięcy razy większy

niż sygnał od tej monety. Daje to obraz trudności jakie musi pokonać wykrywacz by

wykryć tę monetę. W przybliżeniu można powiedzieć, że grunt ma opóźnienie sygnału

w okolicach zera. Jeśli dyskryminację ustawimy na zero to w trybie statycznym

wykrywacz prawie nie widzi gruntu, nie ma więc zarówno problemów z zerowaniem

jak i z maskowaniem sygnału od monety. Problem zaczyna się gdy ustawimy

dyskryminację. Grunt zacznie dawać duży sygnał ujemny. Więc w terenie na ustawionej

dyskryminacji grunt zacznie się zachowywać jak kombinerki na poprzednich przykładach.

I tak:

- jeśli wyzerujemy na dyskryminacji wykrywacz trzymając sondę na wysokości

np. 1m nad ziemią to wykrywacz zapamięta sygnał od sondy np. 120, zbliżamy

sondę do ziemi i wykrywacz zaczyna widzieć grunt np. sygnał – 40 jednostek

i milczy ( lub cichnie ), jednak ten ujemny sygnał od gruntu powoduje drastyczny

spadek zasięgów. Aby wykrywacz wykrył przedmiot musi on dać sygnał co

najmniej 40 jednostek aby „przebić” się przez sygnał od gruntu.

- jeśli wyzerujemy wykrywacz trzymając sondę tuż nad ziemią i podniesiemy sondę

do góry to wykrywacz zacznie piszczeć tak jakby widział przedmiot „powyżej”

dyskryminacji. Dokładnie tak samo jak w przykładzie z kombinerkami.

WNIOSKI : W PRACY STATYCZNEJ Z DYSKRYMINACJĄ NALEŻY WYZEROWAĆ

WYKRYWACZ TRZYMAJĄC SONDĘ NA TEJ WYSOKOŚCI, NA KTÓREJ

BĘDZIEMY PROWADZIĆ POSZUKIWANIA. ZBLIŻENIE SONDY DO GRUNTU

POWODUJE SPADEK ZASIĘGU WYKRYWACZA, ODDALENIE OD GRUNTU

POWODUJE DŹWIĘK JAK NA PRZEDMIOT POSZUKIWANY. W TYM TRYBIE

PRACY USTAWIENIE POKRĘTŁA GRUNT NIE MA ŻADNEGO ZNACZENIA GDYŻ

JEST WYŁĄCZONE.

Jeśli natomiast przełączymy wykrywacz w tryb „All metal” – czyli poszukiwania w

trybie statycznym bez dyskryminacji to mamy możliwość dokładnego dostrojenia

wykrywacza do gruntu za pomocą pokrętła „grunt” – osiągamy w ten sposób w praktyce

większe zasięgi.Żaden układ elektroniczny nie jest idealny więc z czasem zapamiętany

sygnał od sondy będzie różnić się od aktualnego. A efekty będą już znane.

WNIOSEK : ABY ZAPEWNIĆ PRAWIDŁOWĄ PRACĘ WYKRYWACZA W TRYBIE

STATYCZNYM NALEŻY CO JAKIŚ CZAS NACISNĄĆ PRZYCISK ZEROWANIA.

Wszystkie te wady wykrywaczy statycznych spowodowały powstanie

WYKRYWACZY DYNAMICZNYCH.

- 5 -

Przełączamy wykrywacz w tryb pracy dynamicznej, kładziemy na stole, zabierając

z otoczenia sondy przedmioty służące do eksperymentów a dyskryminację ustawiamy

w pozycji min. Tak jak na początku „badań” sygnał sondy jest np. 100 jednostek.

Z tym, że w tym trybie pracy wykrywacz cały czas kilkadziesiąt razy na sekundę robi

pomiar tego co „widzi” a więc sygnału sondy i sygnału od przedmiotu i porównuje to co

widzi w danej chwili z poprzednim pomiarem. Np. wykonuje pomiar i widzi sygnał

z sondy rzędu 100 jednostek, w następnej chwili znów widzi 100 jednostek, porównuje

obydwa pomiary: 100 – 100 = 0 i nic się nie dzieje. I znów rozpoczyna wszystko od

początku pomiar 100 jednostek itp... W pewnym sensie można napisać, że cały czas co

chwilę sam się „zeruje”, robiąc ciągle pomiary i porównując je z pomiarem zrobionym

przed chwilą.

WNIOSEK: W TRYBIE DYNAMICZNYM NIE MA CZEGOŚ TAKIEGO JAK

ZEROWANIE WYKRYWACZA. TA CZYNNOŚĆ JEST ZBĘDNA GDYŻ WYKRYWACZ

SAM „ZERUJE SIĘ” PRZEZ CAŁY CZAS.

Weźmy naszą śrubkę i zacznijmy poruszać względem sondy wykrywacza.

Jeśli ustawimy „dyskryminację” na zero to wykrywacz wykryje śrubkę. Dzieje się tak

dlatego, że wykrywacz w tym trybie pracy nie widzi sygnału od sondy lecz reaguje tylko

na „zaburzenia” poziomu sygnału.

WNIOSEK: W TRYBIE DYNAMICZNYM WYKRYWACZ REAGUJE GDY

PRZEDMIOT PORUSZA SIĘ WZGLĘDEM SONDY( LUB ODWROTNIE).

JEŚLI PRZESTANIEMY RUSZAĆ SONDĄ WZGLĘDEM PRZEDMIOTU

( LUB ODWROTNIE ) TO WYKRYWACZ ZAMILKNIE.

OPTYMALNA PRĘDKOŚĆ POSZUKIWANIA TO OK. 50 CM/S DO 2 M/S.

JEŚLI SZUKAMY MONET TO POWINNIŚMY SZUKAĆ RACZEJ Z MNIEJSZYMI

PRĘDKOŚCIAMI, NA BIEG PO LESIE POZWALAMY SOBIE PRZY

POSZUKIWANIACH MILITARIÓW.

Myślę, że dla prawidłowej obsługi wykrywacza jest także niezbędne tłumaczenie

jak działa dyskryminacja w tym trybie pracy. Ponieważ detektor wykrywa zaburzenia

pola a nie jego wartość, układ dyskryminacji w trybie dynamicznym ma trudniejsze

zadanie. Aby nie wchodzić w trudne rozważania teoretyczne podkreślę tylko że:

NIEKTÓRE PRZEDMIOTY W TRYBIE DYNAMICZNYM BĘDĄ TRUDNE DO

ZDYSKRYMINOWANIA.

Następnym problemem, który musimy zrozumieć to strojenie do gruntu gdyż w

tym trybie pracy jest to niezbędne dla prawidłowej pracy wykrywacza. Jak już pisałem

grunt ma właściwości magnetyczne i daje nam sygnał od gruntu, którego opóźnienie

jest mniej więcej równe zero. W trybie dynamicznym sygnał jaki widzi wykrywacz jest

„rozdzielany” i podawany jednocześnie na pokrętło dyskryminacji i pokrętło gruntu.

Wiemy już, że za pokrętłem dyskryminacji grunt jest w większości przypadków widziany

jako sygnał ujemny natomiast np. blacha miedziana jako sygnał dodatni. Za pokrętłem

grunt większość przedmiotów metalowych - obojętnie czy jest to śrubka czy moneta czy

coś innego - jest widzianych jako sygnał dodatni, zaś grunt może być widziany jako

sygnał ujemny lub dodatni lub może nie być w ogóle widziany w zależności od

ustawienia tego pokrętła.

- 6 -

Aby wykrywacz w trybie dynamicznym pracował prawidłowo musi być spełniony

warunek, że grunt jest za pokrętłem „grunt” widziany jako sygnał zerowy lub lekko

dodatni. Pomyślmy:

- dla monety sygnał za pokrętłem „dyskryminacja” wynosi 2 jednostki

(oczywiście ruszamy monetą)

- dla tej samej monety sygnał za pokrętłem „grunt” wynosi 2 jednostki

Wykrywacz mnoży obydwa sygnały 2 x 2 = 4 i reaguje na cztery dodatnie jednostki

i piszczy. Następnie:

- sygnał od gruntu za pokrętłem „dyskryminacja” wynosi -2 jednostki
- dla nieprawidłowego ustawienia pokrętła „grunt” sygnał od gruntu za pokrętłem

„grunt” wynosi -2 jednostki

Wykrywacz mnoży obydwa sygnały -2 x -2 = 4 i też piszczy! Reaguje tak jakby pod

sondą był poszukiwany przez nas przedmiot. Ostatni przypadek:

- sygnał od gruntu za pokrętłem „dyskryminacja” wynosi -2 jednostki
- dla praktycznie prawidłowego ustawienia pokrętła „grunt” sygnał od gruntu za

tym pokrętłem wynosi 0,1 jednostki.

Wykrywacz po raz kolejny mnoży obydwa sygnały i wynik wynosi –0.2 i nic się nie

dzieje. Wykrywacz nie piszczy. Nie reaguje na grunt. Ważne jest natomiast to, że tak jak

w wypadku pracy statycznej jego zasięg jest troszkę mniejszy (mamy przecież -0.2

jednostki) ale zauważmy, że ten spadek zasięgu jest o wiele mniejszy!

WNIOSKI: W TRYBIE DYNAMICZNYM NALEŻY STROIĆ WYKRYWACZ DO

GRUNTU. IM LEPIEJ DOSTROJONY DO GRUNTU WYKRYWACZ TYM WIĘKSZA

JEST JEGO SKUTECZNOŚĆ.

I na koniec mała dygresja: wykrywacz dostrojony dokładnie do gruntu ma pewną

tendencję do „pomruków”. Ten detektor jest sprzętem bardzo czułym i przy dokładnym

dostrojeniu do gruntu może reagować na minimalne punktowe zmiany właściwości

magnetycznych podłoża. Aby uzyskać stabilniejszą pracę wykrywacza warto minimalnie

przekręcić pokrętło „grunt” w prawo aby zbliżając sondę do gruntu ( przy funkcji

strojenia do gruntu ) uzyskać delikatny wzrost natężenia dźwięku i przesuwanie się

wskaźnika poziomu w lewo. Troszkę zmniejszamy zasięg w gruncie ale zyskujemy na

stabilności wykrywacza. Oczywiście nie należy czynić tego zbyt mocno ponieważ nastąpi

zjawisko spadku zasięgu na duże przedmioty z metali kolorowych.

Ostatni problem z jakim spotyka się poszukiwacz to tzw. „kamienie magnetyczne”

Są to kamienie, które posiadają właściwości magnetyczne większe niż otaczające je

podłoże. Wykrywacz reaguje na takie kamienie „rozproszonym dźwiękiem”, są one

identyfikowane jako ostatni skrajny prawy segment na linijce identyfikacji wykrywacza -

dzięki temu można w łatwy sposób je rozpoznać. W wypadku gdy ilość kamieni

magnetycznych w gruncie uniemożliwia poszukiwania można wyeliminować ich wykrycie

poprzez pokręcenie pokrętła grunt w prawo.

Powodzenia!

- 7 -

INSTRUKCJA OBSŁUGI

SPECYFIKACJA WYKRYWACZA:

POKRĘTŁA REGULACYJNE:

SENS ( czułość ) – określa wzmocnienie elektroniki wykrywacza. Im wyższa czułość

tym zasięg wykrywacza większy. Zmniejszając czułość zmniejszamy zasięg

wykrywacza ale radykalnie zwiększamy stabilność pracy. I tak dla pokrętła czułość

ustawionego na „max” w trybie dynamicznym zasięg dla monety 5gr wynosi 31 cm,

dla pokrętła czułość ustawionego na pół wynosi ok. 28 cm ( a stabilność detektora

wzrasta radykalnie), natomiast dla ustawienia minimalnego zasięg wynosi ok. 20 cm.

Tak więc aby uzyskać stabilną pracę detektora w danych warunkach zakłóceń

elektromagnetycznych i terenowych należy zmniejszać czułość – do połowy zakresu

regulacji spadki zasięgów są bardzo niewielkie. Dopiero poniżej połowy zakresu

następuje większy spadek zasięgów.

VOL ( głośność ) – określa głośność sygnału dźwiękowego tak jak w sprzęcie audio.

Jedyna uwaga – zmniejszenie głośności może spowodować przeoczenie najsłabszych

sygnałów. Dlatego „Gwarancję zasięgu” określono dla głośności ustawionej na „max”.

DISC ( dyskryminacja ) – określa poziom odrzucanych śmieci stalowych. W tym

detektorze zakres dyskryminacji jest ograniczony tylko do zakresu przedmiotów

stalowych. Ma to głębokie uzasadnienie gdyż rodzaj przedmiotu możemy określić na

wskaźniku identyfikacji – przedmioty „słabego koloru” nie powinny być w polskich

warunkach dyskryminowane gdyż mogą to być np. cienkie stare monety, cynkowe

odznaczenia, orzełki itp. Zbyt dużo w polskich realiach jest ciekawych znalezisk w

zakresie, który może być dyskryminowany przez inne wykrywacze.

GR ( grunt ) pokrętło strojenia do gruntu. W prawo od położenia środkowego jest

zakres odpowiadający gruntom magnetycznym, w lewo gruntom przewodzącym.

TRYBY PRACY:

- dynamiczny jednotonowy

-

dynamiczny trójtonowy

- statyczny all metal jednotonowy

- statyczny all metal z VCO

- statyczny dyskryminacja jednotonowy

- statyczny dyskryminacja z VCO

-

mix z statyką all metal

- mix z statyką z dyskryminacją.

Wszystkie tryby pracy mogą być z dowolnym poziomem sygnału wiodącego – czyli

albo bez tego sygnału albo z ustawionym przez użytkownika. Tak więc jeśli policzymy

wszystkie możliwości ustawień to otrzymujemy 14 różnych trybów pracy.

CZĘSTOTLIWOŚĆ

7,8 kHz

- 8 -

WAGA

1,5 kg

SONDA

koncentryczna, zasilana w układzie dającym poczwórną moc nadawania,

z przedwzmacniaczem wykonanym w technologii SMD

GNIAZDO SŁUCHAWKOWE

„duży jack” stereo

ZASILANIE

6 baterii AA tzw. „paluszków” Zalecane baterie alkaliczne. Czas pracy ok. 20 godzin.

ZASIĘGI

moneta 5gr ( współczesna ) – 31 cm

moneta 1 cent US – do 33 cm

złota obrączka śr. 21 mm – do 35 cm

moneta 2 zł ( współczesna ) – do 35 cm

moneta miedziana śr. 32 mm – do 40 cm

Klamra carska ( mosiądz) – do 60 cm

Uwagi: pomiar powyższy na dynamice, jeden ton, czułość: max, grunt: położenie

neutralne, głośność: max, dyskryminacja: 5 kreska, sygnał wiodący: 50, ton: 254.

Pomiar w powietrzu.

Hełm – ok. 105 do 120 cm

Uwagi: pomiar dla hełmu w trybie statycznym z dyskryminacją, czułość: max,

głośność: max, dyskryminacja: 5 kreska, sygnał wiodący: 50, ton: 254, VCO: tak.

OBSŁUGA USTAWIEŃ MIKROPROCESORA

Naciśnięcie prawego klawisza powoduje wejście w ustawienia mikroprocesora.

Pierwszy poziom menu służy do wyboru jednego z trzech głównych trybów pracy:

DYNAMIKA, STATYKA, MIX. Tryby pracy przełączamy lewym i prawym klawiszem.

Wciśniecie i szybkie puszczenie środkowego klawisza powoduje przejście wykrywacza

do trybu pracy.

Wciśnięcie i przytrzymanie środkowego klawisza ok. 1s pozwala na wejście do

ustawień parametrów poszczególnych trybów pracy tzn. jeśli ustawiliśmy na

pierwszym poziomie pracę dynamiczną to wchodzimy do ustawień trybu

dynamicznego, jeśli pracę statyczną to wchodzimy do ustawień pracy statycznej, jeśli

mix to także analogicznie wchodzimy w ustawienia trybu mix. W ustawieniach

naciśniecie środkowego przycisku powoduje przejście do poziomu niżej, natomiast

skrajne przyciski służą do regulacji bieżącego parametru.

- 9 -

Ustawienia trybu dynamicznego:

- Dynamika trzy tony: tak lub nie

- Korekcja żelaza: brak, poziom 1, poziom 2

- Sygnał wiodący dynamiki: od 1 do 89

- Ton sygnału wiodącego dynamiki: od 1 do 254

- Wzmocnienie skali dla namierzania: od 1 do 10

- VCO dla namierzania: tak lub nie

Ostatnie naciśnięcie środkowego klawisza powoduje przejście detektora do pracy

dynamicznej.

Ustawienia trybu statycznego:

- Sygnał wiodący statyki: od 1 do 89
- Ton sygnału dla statyki: od 1 do 254
- Wzmocnienie skali dla statyki: od 1 do 10
- Zero skali dla statyki od 0 do 12
- VCO dla statyki: tak lub nie

Ostatnie naciśnięcie środkowego klawisza powoduje przejście detektora do pracy

statycznej.

Ustawienia trybu mix:

- Sygnał wiodący trybu mix: od 1 do 89

- Korekcja żelaza: brak, poziom 1, poziom 2

Uwagi:
- wzmocnienie skali dla namierzania ustawia dodatkowe cyfrowe wzmocnienie dla

skali poziomu sygnału jaki pojawia się w chwili namierzania przedmiotu. W ten

sposób możemy albo widzieć na skali większy zakres poziomów sygnału albo

dokładniej obserwować najsłabsze sygnały.

- dla funkcji namierzania możemy włączyć VCO i w ten sposób w zależności od

poziomu sygnału ton dźwięku będzie zmienny. Im wyższy poziom sygnału tym

siła głosu większa i ton dźwięku wyższy. Bardzo ułatwia to znalezienie środka

poszukiwanego celu.

- wzmocnienie skali dla statyki – działa analogicznie jak wzmocnienie skali dla

namierzania.

- zero skali dla statyki – określa miejsce na wyświetlaczu gdzie zaczyna się skala

sygnału. W ten sposób możemy obserwować wzrokowo obecność zarówno

dodatnich jak i ujemnych sygnałów w trybie statycznym.

- VCO dla statyki pozwala na lepszą interpretację sygnałów. W ten sposób możemy

usłyszeć nawet bardzo głębokie znaleziska.

- tryb mix jest trybem trudnym do obsługi przez operatora. Wszelkie ustawienia

tego trybu są dobrane fabrycznie. W ten sposób użytkownik pracuje

wykrywaczem optymalnie skonfigurowanym do tego trybu pracy i osiąga

najlepsze efekty. Jedyny parametr konfigurowany z klawiatury to sygnał wiodący

trybu mix, który jest sterowany przez kanał statyczny.

- 10 -

FUNKCJE DODATKOWE

I. Funkcja pomagająca w strojeniu do gruntu:

W trybie dynamicznym i mix przyciśnięcie i przytrzymanie lewego klawisza

powoduje wejście detektora w tryb pracy statycznej „all metal” z odpowiednio

dobranym poziomem sygnału wiodącego i skalą poziomu sygnału z zerem

pośrodku wyświetlacza. Aby dostroić detektor do gruntu należy:
- podnieść sondę na wysokość ok. 50 cm
- Przycisnąć i przytrzymać lewy klawisz. Na dolnej linijce wyświetlacza pojawi się

napis ”zerowanie”. Należy trzymając sondę w górze poczekać aż napis

zniknie i pojawi się skala.

- Zbliżyć sondę do gruntu i obserwować zachowanie skali. Jeśli skala przesuwa

się w prawo, dźwięk cichnie a na wyświetlaczu pojawia się napis „w prawo”

to należy puścić przycisk, przekręcić pokrętło grunt w prawo i dokonać

czynności od początku. Jeśli na wyświetlaczu pojawia się napis „OK” –

wykrywacz jest dostrojony do gruntu. Jeśli pojawia się napis „w lewo” to

możemy lekko skorygować pokrętło grunt w lewo.

II. Namierzanie przedmiotu:

W trybie dynamicznym przyciskając i trzymając środkowy przycisk

uzyskujemy możliwość pracy wykrywacza w trybie statycznym „all metal”. W

dolnej linijce wyświetlacza LCD pojawia się skala poziomu sygnału natomiast w

górnej napis ”MONETA NA .... CM”. W miarę zbliżania sondy do znalezionego

obiektu sygnał zostanie przeliczony na odległość do średniej wielkości monety.

Oczywiście napis ten nie oznacza, że znalezionym przedmiotem jest moneta.

Odległość zeskalowana jest dla ustawienia pokrętła „czułość” na połowę.

III. Identyfikacja przedmiotu:

Układ identyfikacji działa w czasie poszukiwania w trybie dynamicznym.

Jeśli poziom sygnału od przedmiotu ma odpowiednią wartość to na wyświetlaczu

w odpowiednim miejscu pojawi się pełny prostokąt odpowiadający rodzajowi

znaleziska. W wypadku gdy przedmiot znajduje się zbyt blisko sondy zamiast

prostokąta pojawi się strzałka skierowana w górę. W tej sytuacji trzeba unieść

nieznacznie sondę w górę.

Identyfikacja zadziała tylko dla przedmiotów nie odrzuconych przez układ

dyskryminacji. Znaczniki identyfikacji pojawiają się w górnej linii wyświetlacza LCD

w trybie dynamicznym i mix. Układ identyfikacji rozróżnia 12 rodzajów znalezisk.

Pierwsze trzy znaczniki przeznaczone są dla przedmiotów wykonanych ze stali.

Następne dla folii aluminiowej, przedmiotów z cynku, niklu, złota, następne dla

miedzi, mosiądzu, brązu. Dwa przedostatnie odpowiadają przedmiotom z grubego

srebra, dużym przedmiotom z miedzi, blachom aluminiowym itp. Ostatni znacznik

odpowiada kamieniom magnetycznym.

- 11 -

Celowo w opisie identyfikacji nie określam jednoznacznie danego znacznika do

konkretnego metalu – gdyż jest to błąd. Każdy przedmiot metalowy ma inny

kształt, wielkość, i rodzaj materiału z jakiego jest wykonany. Hełm stalowy daje

odczyt 8 znacznika mimo, że jest wykonany ze stali.

Dlatego zamiast interpretować znaczniki jako identyfikacja rodzaju materiału (

co jest wysoce zawodne we wszystkich wykrywaczach z identyfikacją ) lepiej

zrozumieć kilka prostych zasad:

1. Przedmioty stalowe zasadniczo zapalają trzy pierwsze znaczniki za wyjątkiem

przedmiotów wykonanych z blach stalowych ( płaskich powierzchni ), które

mogą zapalić nawet wysokie znaczniki.

2. Folia aluminiowa zapala czwarty wskaźnik.

3. Przedmioty z metali kolorowych wykonane z cienkich blaszek, delikatna

biżuteria, średniowieczne monety, cynkowe guziczki, cynkowe blaszki,

współczesne obiegowe monety ( wykonywane są ze stosunkowo

niskokonduktywnych stopów), wyroby ze złota – to wszystko zapala od

czwartego do ósmego znacznika – w zależności od materiału i wielkości

przedmiotów.

4. Przedmioty wykonane z „dobrego koloru” jak: miedź, mosiądz, brąz, srebro,

duże blachy aluminiowe, przedmioty stosunkowo masywne ( czyli nie

wykonane

z b. cienkich blaszek ); z tych materiałów zapalają 9, 10, 11 znacznik. Np.

boratynka ( miedziana w ładnym stanie ): 9 znacznik, łuska mauser mosiężna:

9 znacznik, moneta miedziana gruba XIX w.: 10 znacznik, moneta srebrna

gruba XIX w.: 11 znacznik, duża blacha aluminiowa: 11 znacznik.

5. Kamienie magnetyczne: 12 znacznik.

Zasady opisane przeze mnie obowiązują we wszystkich detektorach z

identyfikacją wykonaną na jednej częstotliwości. Dlatego zamiast

„sztywno” interpretować, który znacznik co oznacza – lepiej przyjąć

powyższe zasady i elastycznie korzystać z identyfikacji.

IV. Korekcja żelaza

Korekcja żelaza jest funkcją wspomagającą proces dyskryminacji.

Sygnał od przedmiotu jest najpierw przepuszczany przez układ dyskryminacji a

następnie w procesorze następuje eliminacja wszelkich sygnałów od przedmiotów

żelaznych znajdujących się poniżej poziomu dyskryminacji. Końcowym efektem

jest radykalne polepszenie rozdzielczości i jakości dyskryminacji bez utraty

skuteczności na wszelkie przedmioty wykonane z metali kolorowych.

Poziom korekcji dobieramy w zależności od celu poszukiwań i osobistych

preferencji użytkownika wykrywacza.

- 12 -

OBSŁUGA WYKRYWACZA

I. Praca dynamiczna:

W trybie dynamicznym wymagany jest ruch sondy względem podłoża. Sondę

należy prowadzić możliwie blisko gruntu i równolegle do niego. Optymalna prędkość

to ok. 0.5 m/s do 2 m/s. Ten tryb pracy jest najskuteczniejszy dla wszelkich

znalezisk znajdujących się w warstwie gruntu do ok. 70cm. W pierwszej kolejności

dostrajamy wykrywacz do gruntu. Poziom czułości ustawiamy zależnie od aktualnych

warunków terenowych oraz poziomu zakłóceń elektromagnetycznych. Tak aby

wykrywacz pracował stabilnie. Jednak w większości przypadków możemy pracować

powyżej połowy zakresu czułości ( czyli ok. 90% zasięgu ) poziom dyskryminacji

ustawiamy zależnie od celu poszukiwań. Jeśli w strefie wykrycia sondy znajdzie się

przedmiot metalowy nie odrzucony przez układ dyskryminacji to wykrywacz

zasygnalizuje go sygnałem dźwiękowym.

Sygnał dźwiękowy w zależności od ustawień może być albo jednotonowy albo

trzytonowy w zależności od rodzaju znaleziska. Niski ton dla obiektów stalowych,

średni dla „słabego koloru” i wysoki dla „dobrego koloru”. Jednocześnie z wykryciem

przedmiotu zapala się odpowiedni wskaźnik. Jeśli sygnał od przedmiotu ma zbyt dużą

wartość to zamiast wskaźnika pojawia się strzałka w górę. Oznacza to, że należy dla

uzyskania poprawnej identyfikacji podnieść sondę do góry o kilka centymetrów. Aby

określić dokładne miejsce zalegania przedmiotu odsuwamy sondę od miejsca

zalegania przedmiotu. Przyciskamy środkowy przycisk i przytrzymujemy, czekamy aż

z dolnej linii wyświetlacza zniknie napis „zerowanie” i ruchem „na krzyż”

przemiatamy obserwując gdzie sygnał ma największe natężenie. W czasie

namierzania poziom sygnału jest przeliczany na odległość do średniej wielkości

monety co znakomicie ułatwia wykopywanie drobnych przedmiotów.

II. Praca statyczna:

W trybie pracy statycznej wykrywacz nie wymaga ruchu sondy względem

znaleziska. Jest to tryb pracy skuteczniejszy od trybu dynamicznego dla wszelkich

dużych znalezisk obiektów na głębokościach powyżej 90 cm.

W trybie statycznym możemy pracować z dyskryminacją lub w „all metal”.

Naciśnięcie lewego klawisza w trybie pracy statycznym powoduje przełączenie z

pracy z dyskryminacją na pracę „all metal” i odwrotnie. Po każdym przełączeniu

wykrywacz automatycznie się zeruje.

Zerowanie wykrywacza w trybie statycznym dokonuje się za pomocą środkowego

przycisku. Zerowanie wykrywacza należy przeprowadzać trzymając sondę

nieruchomo i z dala od przedmiotów metalowych.

- 13 -

Praca z dyskryminacją wymaga wprawnego operowania wykrywaczem –

prowadzenia sondy na stałej wysokości nad gruntem. Pracę w tym trybie

rozpoczynamy od wyzerowania detektora trzymając sondę na tej wysokości nad

gruntem, na której będziemy prowadzić poszukiwania. Optymalna wysokość to

ok. 10 cm.

Podczas pracy „all metal” pokrętło dyskryminacja nie działa. Wykrywacz wykrywa

wszelkie przedmioty wykonane z metalu. Działa natomiast pokrętło „grunt”, dzięki

któremu możemy dostroić wykrywacz do gruntu. W tym trybie pracy osiągniemy

( teoretycznie rzecz biorąc ) największe zasięgi w gruncie dla dużych, głęboko

położonych obiektów.

III. Tryb mix:

Ten tryb jest fenomenalnym połączeniem trybu dynamicznego i statycznego.

W wykrywaczu pracuje zarówno kanał statyczny jak i kanały dynamiczne. Zalety tego

rodzaju pracy najpełniej uwidocznią się w czasie poszukiwania na wszelkich miejscach

gdzie poszukujemy przedmiotów porzuconych i zagubionych ( które znajdują się w

wierzchniej warstwie gleby ) oraz celowo zakopanych dużych obiektów, które z reguły

są na większych głębokościach. W tym trybie będziemy skutecznie znajdować

zagubione monety i odznaczenia jak i zakopane głęboko wyposażenie, oporządzenie

i skrzynki. Tryb mix to dosłownie dwa wykrywacze w jednym.

W trybie mix sygnał wiodący jest sterowany przez kanał statyczny wykrywacza.

Poziom sygnału wiodącego można regulować. Ton sygnału wiodącego jest ustalony

fabrycznie na najniższy. Cześć dynamiczna detektora pracuje cały czas i w momencie

wykrycia obiektu w kanale dynamicznym tor dźwiękowy jest na chwilę „przestawiany”

na sterowanie z kanału dynamicznego. Ton dźwięku z kanału dynamicznego jest

jeden i jest wysoki. W ten sposób na tle niskiego tonu wiodącego statyki przez chwilę

usłyszymy bardzo wyraźnie wysoki ton sygnalizujący wykrycie przedmiotu przez część

dynamiczną wykrywacza.

W trybie mix środkowy klawisz służy do zerowania kanału statycznego .

Lewy klawisz naciśnięty na mniej niż 0,5 s i puszczony powoduje przełączenie kanału

statycznego z „all metal” na dyskryminację i odwrotnie. I w dolnym prawym rogu

wyświetlacza LCD pojawia się odpowiednio napis : „MIXA” – czyli tryb MIX z statyką

„all metal” oraz napis „MIXD” – czyli tryb MIX z statyką z dyskryminacją.

Lewy klawisz przytrzymany powyżej 0,5 s powoduje wejście wykrywacza w

podprogram strojenia do gruntu.

- 14 -

GWARANCJA ZASIĘGU:

Firma gwarantuje, że każdy wyprodukowany przez nas SOLARIS

przy następujących ustawieniach:

- czułość max

- dyskryminacja: 5 kreska

- głośność: max

- grunt: położenie neutralne ( na środku )

- tryb pracy dynamicznej jednotonowej

- ton: 254

- sygnał wiodący: 50

wykrywa współczesną monetę 5gr przesuwaną z prędkością

ok. 0,7 m/s w osi symetrii sondy z odległości 31 cm.

Wykrywacz powinien być położony na drewnianym stole lub na gruncie

w warunkach małych zakłóceń elektromagnetycznych

( dla ustawień wypisanych powyżej w większości domów lub w terenie otwartym

detektor sporadycznie wydaje dźwięk "sam z siebie" –

to są właśnie warunki małych zakłóceń elektromagnetycznych ),

powierzchnia monety powinna być ustawiona równolegle do powierzchni sondy.

Za wykrycie rozumie się jednoznaczny dźwięk

( ok. 15% do 25% głośności maksymalnej ).

Zasięg mniejszy od podanego przy spełnieniu tych warunków jest podstawą

do naprawy gwarancyjnej.

Test przeprowadzony w powietrzu.