plik

MAKROEKONOMIA WYKŁAD

prof. dr hab. Jolanta Młodawska

konsultacje czwartek 15:30 – 17:00 A319
egzamin testowy (wykład + ćwiczenia)

YKŁAD

Z DNIA 25.02.2012

~ Przedmiot makroekonomii. ~

Makroekonomia bada gospodarkę jako całość, bada zjawiska i procesy w skali całej
gospodarki. Zajmuje się badaniem agregatowych zmiennych ekonomicznych. Między
zjawiskami i procesami w mikroekonomii i w makroekonomii występują zależności, to co się
dzieje w mikroekonomii ma wpływ na makroekonomię i na odwrót.

Podmiotami w makroekonomii są:

a)  Budżet państwa
b)  Inflacja
c)  Bezrobocie
d)  Polityka państwa
e)  Cykl koniunkturalny
f)  Polityka zagraniczna
g)  Bank światowy
h)  Unia Europejska
i)  Gospodarka globalna

Zależności między mikroekonomia a makroekonomią
1. Mamy mikro podmioty – gospodarstwa domowe i poszczególne gosp. podejmują

indywidualne decyzje co do oszczędzania. Suma tych indywidualnych decyzji na szczeblu
makroekonomicznym tworzy zagregowaną funkcję podaży oszczędności.
a) Mamy mikro podmioty – przedsiębiorstwa podejmują autonomiczne decyzje co do

zapotrzebowania na kredyt. Suma tych wszystkich mikro decyzji przedsiębiorstw na
szczeblu makro tworzy zagregowaną funkcję popytu na kapitał.

b) Wysokość stopy procentowej równoważy podaż oszczędności z popytem.

Przedsiębiorstwa są zainteresowane aby st. % była jak najniższa, a gosp. domowe
chcą aby st. % była jak najwyższa.

2. Mamy mikro podmioty – gospodarstwa domowe – w funkcji pracownika. Podejmują

autonomiczne decyzje co do zatrudnienia. Suma niezależnych decyzji mikro podmiotów
co do zatrudnienia na szczeblu makro tworzy zagregowaną funkcję podaży pracy.
a) Na szczeblu mikro pracodawcy zgłasza zapotrzebowanie na pracowników (popyt na

pracę). Na szczeblu makro te mikro decyzje tworzą zagregowaną funkcję popytu na
pracę.

b) Parametr charakterystyczny dla tego problemu to WYSOKOŚĆ PŁACY REALNEJ

która gwarantuje równowagę pomiędzy funkcjami popytu i podaży. Oddziałuje na
przedsiębiorców aby płaca była jak najniższa, a gosp. domowym zależy aby płaca
była jak najwyższa.

Na szczeblu narodowym

Na szczeblu ponadnarodowym

Funkcje makroekonomii

a) Poznawcza – makroekonomii opisuje, wyjaśnia i przewiduje występowanie i przebieg

procesów  gospodarczych  w  skali  całej  gospodarki  w  przyszłości.  Przewidywanie  to
ma  charakter  warunkowy,  co  oznacza,  że  możemy  przewidywać,  jak  dane  zjawisko
będzie występować w przyszłości pod warunkami, że główne determinanty pozostaną
bez  zmian.  W  swoich  przewidywaniach  makroekonomia  posługuje  się  modelami
ekonomicznymi  –  model  makroekonomiczny  to  uproszczone  odzwierciedlenie  życia
gospodarczego – służy do wyodrębnienia najważniejszych zmiennych objaśniających i
zależności  pomiędzy  nimi.  Można  dzięki  tym  modelom  przeprowadzać  symulacje  –
jak zmiana parametru będzie wpływała na poszczególne procesy gospodarcze.

Aplikacyjna -

makroekonomia dostarcza wskazówek (np. instrumentów dla działalności

państwa w określonych fazach cyklu koniunkturalnego) dla działalności gospodarczej (czyli co
zrobić żeby było coraz lepiej)

Wielkości agregatowe są to zmienne występujące w postaci:
a) Zasobów - przedstawiają wartość zmiennych na dany moment, np. bilans

przedsiębiorstwa (aktywa i pasywa na daną datę)

b) Strumieni - wartość zmiennych w pewnym przedziale czasowym, np. PKB w roku 2010.

Pomiędzy strumieniami i zasobami występują zależności.

1) Inwestycje odtworzeniowe (restytucyjne) – z funduszu amortyzacji

Kapitał bez zmian, jeśli są tylko inwestycje odtworzeniowe.

Inwestycje brutto = inwestycje netto + inwestycje odtworzeniowe

Inwestycje – to przyrost kapitału trwałego w gospodarce

2) Inwestycje odtworzeniowe + inwestycje netto

Kapitał się powiększa (o strumień inwestycji netto)

3) Brak inwestycji odtworzeniowych -> proces dekapitalizacji

Kapitał się zmniejsza.

Sposoby liczenia i przenoszenia wielkości z mikroekonomii na makroekonomię
Agregacja – to zabieg polegający na łączeniu danych liczbowych dotyczących szczebla
mikroekonomicznego w celu otrzymania tych wielkości na szczeblu makroekonomicznym.
Przyjmujemy jednostki pomiaru:

1. Mierzenie wielkości agregatowych w jednostkach fizycznych (liczba miejsc pracy,

liczba bezrobotnych, tony pszenicy w hektarach)

2. Wartościowe założenie zmiennych agregatowych przy założeniu że każdy produkt

ma swoją cenę

Wartość = cena x ilość.

KAPITAŁ

31. 12.2010

wpływy

wypływy

Porównanie wielkości agregatowych w czasie, np. liczenie tempa wzrostu PKB w kolejnych
latach.
PKB  (Produkt  Krajowy  Brutto)  jest  to  wartość  wszystkich  dóbr  i  usług  wytworzonych
przez przedsiębiorstwa krajowe w ciągu roku.

Musimy  dokonywać  obliczeń  w  cenach  stałych.  Porównanie  tych  wielkości  agregatowych
(obliczenie dynamiki tempa wzrostu PKB) wymaga wyeliminowania wpływu zmiany cen na
wartościowe  wyrażenie  zmiennej  agregatowej.  Metoda  pozwalająca  na  ten  zabieg  (wpływu
zmiany cen) zwie się metodą deflatora. Tempo wzrostu PKB podajemy w cenach realnych.

Wartościowe  wyrażenie  zmiennej  agregatowej  w  cenach  bieżących  jest  to  nominalna
wartość zmiennej agregatowej.

Wartościowe  wyrażenie  zmiennej  agregatowej  w  cenach  stałych  (porównywalnych)  jest  to
realna wartość zmiennej agregatowej.

Sposoby liczenia

1) Ceny stałe z roku wcześniejszego (rok X i Y – przyjmujemy ceny z X)
2) Ceny stałe z roku bieżącego (rok X i Y – przyjmujemy ceny z Y )

~ PKB ~

Produkt Krajowy Brutto – jest to syntetyczna miara wartości produkcji wytworzonej w
gospodarce danego kraju w ciągu roku.

Mamy trzy metody obliczania PKB.

Obliczanie produktów (metoda produktowa) – sumowanie wartości wszystkich
dóbr i usług wytworzonych przez przedsiębiorstwa krajowe w ciągu jednego roku.
Należy zwrócić jednak uwagę na to, że istotne jest unikanie wielokrotnego liczenia
tych samych elementów wartości. Ogromna większość produktów przechodzi
przez szereg faz produkcji. (chleb 5zł – wartość bochenka chleba, składa się na to
mąka, drożdże, spulchniacze, przyprawy  tylko raz wliczamy chleb do PKB, bez
wartości składników).

Aby uniknąć liczenia tych samych elementów dysponujemy dwoma sposobami:
1. Sumowanie wartości dóbr finalnych – dobra finalne to produkty i usługi nabywane

przez ostatecznego użytkownika, w ich skład wchodzą zarówno dobra inwestycyjne
oraz dobra konsumpcyjne nabywane przez gospodarstwa domowe. (dobra finalne =
dobra inwestycyjne + dobra konsumpcyjne)

Dobra Pośrednie – w całości zużywane są przez przedsiębiorstwa – wchodzą w skład
dóbr finalnych, np. surowce.

2. Sumowanie wartości dodanych – jest równoważna dla 1.1. Wartość dodana jest to

przyrost wartości dóbr będący rezultatem danej fazy procesu produkcji. Oblicza się tą
wartość poprzez odjęcie od wartości wytworzonych produktów sumy kosztów
rzeczowych poniesionych przy produkcji tych dóbr.

II.

Metoda  dochodów  (dochodowa)  –  chodzi  o  dochody  czynników  wytwórczych
świadczących  usługi  przy  wytwarzaniu  dóbr  i  usług  (1.  Praca,  2.  Ziemia,  3.
Kapitał). W tej metodzie należy zwrócić szczególną uwagę na to żeby do PKB nie
wliczać  transferów.  Transfery  (płatności  transferowe)  nie  są  dochodami  z  tytułu
świadczenia dóbr i usług.
Dochody czynnika:
a)  Praca – płaca, wynagrodzenie
b)  Ziemia – renta gruntowa
c)  Kapitał – zyski, procenty

III.

Metoda wydatków (wydatkowa) – są to wydatki na finalne dobra i usługi z
pominięciem transferów.

PKB = C + I + G + X
C - wydatki konsumpcyjne na dobra i usługi
I - wydatki inwestycyjne na powiększenie kapitału trwałego (prywatne)
G -  wydatki rządowe (bez transferów) +
X - saldo handlu zagranicznego (różnica pomiędzy eksportem a importem

PKB w cenach rynkowych – w cenach jakie są na rynki z podatkami pośrednimi, np. VAT
PKB w cenach czynnika produkcji – w cenach takich jak na szczeblu produkcji
PKB w cenach rynkowych – podatki pośrednie + subsydia

PKB w cenach czynnika produkcji – w cenach takich jak na szczeblu produkcji

PKB w cenach rynkowych – podatki pośrednie + subsydia

~ Rachunek dochodu narodowego ~

1) PKB
2) PNB (Produkt Narodowy Brutto) - jest to miara łącznych dochodów osiągana przez

obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca świadczenia usług przez czynniki
produkcji będące ich własnością.

PNB = PKB + dochody netto

Dochody  netto  -  różnica  napływu  dochodów  z  tytułu  świadczenia  usług  czynników
produkcji  za  granicą,  a  odpływem  dochodów  powstałych  w  wyniku  świadczenia  usług
czynników produkcji należących do cudzoziemców

+ PNB > PKB
- PNB < PKB

3)  PNN  (dochód  narodowy)  Y  –  Produkt  Narodowy  Netto  -  PKB  i  PNB  nie

uwzględniają  faktu,  że  wyniku  procesów  produkcji  zużywa  się  kapitał  trwały,
finansowym  –  ekonomicznym  odzwierciedleniem  procesów  produkcji  jest
amortyzacja.

PNN

w cenach czynnika produkcji

= PNB – amortyzacja

4) DO - dochody osobiste uzyskiwane przez gospodarstwa domowe

DO = PNN – podatki bezpośrednie płacone przez przedsiębiorstwa (CIT) + zyski
niepodzielne ( na rozwój) + rezerwy

5) RDO – rozporządzalne dochody osobiste (dochód do dyspozycji)

RDO = DO – podatki bezpośrednie płacone przez pracowników (PIT) + transfery

6) PKB per capita (na jednego mieszkańca) - jeśli rozpiętości pomiędzy dochodami są

nieduże to średnia w sposób w miarę prawidłowy odzwierciedla poziom życia
każdego z członków społeczeństwa.

7) Wskaźnik dobrobytu ekonomicznego netto - wskaźnik stara się ująć te zjawiska

które w życiu funkcjonują i mają wpływ na poziom życia, a których PKB nie
uwzględnia, np.



Plagi – anty-dobra (zanieczyszczenie środowiska, nasilenie hałasu)



dobra o charakterze nierynkowym (obiady domowe, praca ogrodników),



gospodarka nieoficjalna (szara strefa)



czas wolny

~ Determinanty ~

Determinanty – czyli czynniki określające poziom i wzrost dochodu narodowego.

Problematykę dochodu narodowego możemy analizować w:
1. Okresie krótkim (okres bez inwestycji – do roku) działamy na określonym aparacie

wytwórczym  podejście  popytowe.  Faktyczny  dochód  narodowy  zależy  od  istniejącego
agregatowego popytu na towary.

Podejście  popytowe  –  faktyczny  dochód  narodowy  określony  jest  przez  wielkość
agregatowego popytu na towary.

PAq = C + I + G + X

Jeżeli gospodarka jest w fazie recesji, popyt na dobra i usługi jest niski w związku z tym
producenci produkują mało, bo się im to nie opłaca, nie osiągają zysków.
O wielkości popytu narodowego decyduje popyt globalny.

Ten sam potencjał wytwórczy może być i jest wykorzystywany przez przedsiębiorstwa w
różnym  stopniu  zależnie  od  popytu  globalnego.  Kiedy  popyt  jest  wysoki  (w  czasie
koniunktury) przedsiębiorstwa będą chciały wycisnąć jak najwięcej. W czasie recesji, gdy
popyt  globalny  jest  znikomy  przedsiębiorstwa  będą  się  dostosowywać  do  popytu
globalnego i produkować minimum.

Wielkość  popytu  globalnego  jest  centralnym  punktem  rozważań  w  analizach
Keynesistowskich.  Proponują  oni  w  okresie  dekoniunktury  ingerencję  państwa  w
gospodarkę.

2. Okresie długim (ujęcie podażowe) podejście długookresowe wykorzystywane jest w

działalności neoklasycznej. Faktyczny dochód narodowy i jego tempo wzrostu zależy od
zasobów czynników produkcji oraz efektywności ich wykorzystania.

Podejście  podażowe  –  faktyczny  dochód  narodowy  zależy  od  zasobów  czynników
wytwórczych oraz efektywności ich wykorzystania.

Dla  wzrostu  gospodarki  jest  ważne:  zasoby  kwalifikowania  siły  roboczej,  dostępność
ludzi  z  kwalifikacjami  wysokimi,  dostępność  nowych  technologii,  wielkość  zasobów
surowcowych, problemy demograficzne.

~ Model podażowy ~

Potencjał  produkcyjny  (zdolności  wytwórcze)  –  zależy  od  wielkości  zasobów  czynników
produkcji w gospodarce oraz efektywności ich wykorzystania.

Zasoby  pracy  –  obejmują  osoby  w  wieku  produkcyjnym  zdolne  do  pracy  i  gotowe  do  jej
podjęcia na warunkach typowych dla danej gospodarki (przeciętne warunki płacowe).

Wielkość zasobów pracy zależy od:
a) Liczby osób w wieku produkcyjnym
b) Współczynnika aktywności zawodowej (liczba osób w wieku produkcyjnym

gotowych podjąć pracę do liczby osób w wieku produkcyjnym)

c) Uwarunkowań społeczno – kulturowych oraz rozwiązań prawnych

Kapitał

a) Kapitał rzeczowy (fizyczny) są to wszystkie przetworzone produkty używane do

prowadzenia działalności gospodarczej w sferze produkcji i handlu oraz usług.

b) Kapitał finansowy – są to różnego rodzaju środki finansowe w postaci akcji,

obligacji, bonów skarbowych i innych papierów wartościowych oraz gotówki.

Ziemia- to umownie wody, lasy, minerały, grunty i inne bogactwa naturalne. Ziemia i kapitał
rzeczowy tworzą łącznie majątek rzeczowy.

ZIEMIA + KAPITAŁ RZECZOWY = MAJĄTEK TRWAŁY

Na efektywność wykorzystania tych zasobów ma wpływ technika produkcji a poprawa tej
techniki to postęp techniczny.