1

MAKROEKONOMIA WYKŁAD

prof. dr hab. Jolanta Młodawska

konsultacje czwartek 15:30 – 17:00 A319
egzamin testowy (wykład + ćwiczenia)

W

YKŁAD

1

Z DNIA 25.02.2012

~ Przedmiot makroekonomii. ~

Makroekonomia bada gospodarkę jako całość, bada zjawiska i procesy w skali całej
gospodarki. Zajmuje się badaniem agregatowych zmiennych ekonomicznych. Między
zjawiskami i procesami w mikroekonomii i w makroekonomii występują zależności, to co się
dzieje w mikroekonomii ma wpływ na makroekonomię i na odwrót.

Podmiotami w makroekonomii są:

a) Budżet państwa
b) Inflacja
c) Bezrobocie
d) Polityka państwa
e) Cykl koniunkturalny
f) Polityka zagraniczna
g) Bank światowy
h) Unia Europejska
i) Gospodarka globalna

Zależności między mikroekonomia a makroekonomią
1. Mamy mikro podmioty – gospodarstwa domowe i poszczególne gosp. podejmują

indywidualne decyzje co do oszczędzania. Suma tych indywidualnych decyzji na szczeblu
makroekonomicznym tworzy zagregowaną funkcję podaży oszczędności.
a) Mamy mikro podmioty – przedsiębiorstwa podejmują autonomiczne decyzje co do

zapotrzebowania na kredyt. Suma tych wszystkich mikro decyzji przedsiębiorstw na
szczeblu makro tworzy zagregowaną funkcję popytu na kapitał.

b) Wysokość stopy procentowej równoważy podaż oszczędności z popytem.

Przedsiębiorstwa są zainteresowane aby st. % była jak najniższa, a gosp. domowe
chcą aby st. % była jak najwyższa.

2. Mamy mikro podmioty – gospodarstwa domowe – w funkcji pracownika. Podejmują

autonomiczne decyzje co do zatrudnienia. Suma niezależnych decyzji mikro podmiotów
co do zatrudnienia na szczeblu makro tworzy zagregowaną funkcję podaży pracy.
a) Na szczeblu mikro pracodawcy zgłasza zapotrzebowanie na pracowników (popyt na

pracę). Na szczeblu makro te mikro decyzje tworzą zagregowaną funkcję popytu na
pracę.

b) Parametr charakterystyczny dla tego problemu to WYSOKOŚĆ PŁACY REALNEJ

która gwarantuje równowagę pomiędzy funkcjami popytu i podaży. Oddziałuje na
przedsiębiorców aby płaca była jak najniższa, a gosp. domowym zależy aby płaca
była jak najwyższa.

Na szczeblu narodowym

Na szczeblu ponadnarodowym

2

Funkcje makroekonomii

a) Poznawcza – makroekonomii opisuje, wyjaśnia i przewiduje występowanie i przebieg

procesów gospodarczych w skali całej gospodarki w przyszłości. Przewidywanie to
ma charakter warunkowy, co oznacza, że możemy przewidywać, jak dane zjawisko
będzie występować w przyszłości pod warunkami, że główne determinanty pozostaną
bez zmian. W swoich przewidywaniach makroekonomia posługuje się modelami
ekonomicznymi – model makroekonomiczny to uproszczone odzwierciedlenie życia
gospodarczego – służy do wyodrębnienia najważniejszych zmiennych objaśniających i
zależności pomiędzy nimi. Można dzięki tym modelom przeprowadzać symulacje –
jak zmiana parametru będzie wpływała na poszczególne procesy gospodarcze.

b)

Aplikacyjna -

makroekonomia dostarcza wskazówek (np. instrumentów dla działalności

państwa w określonych fazach cyklu koniunkturalnego) dla działalności gospodarczej (czyli co
zrobić żeby było coraz lepiej)

Wielkości agregatowe są to zmienne występujące w postaci:
a) Zasobów - przedstawiają wartość zmiennych na dany moment, np. bilans

przedsiębiorstwa (aktywa i pasywa na daną datę)

b) Strumieni - wartość zmiennych w pewnym przedziale czasowym, np. PKB w roku 2010.

Pomiędzy strumieniami i zasobami występują zależności.

1) Inwestycje odtworzeniowe (restytucyjne) – z funduszu amortyzacji

Kapitał bez zmian, jeśli są tylko inwestycje odtworzeniowe.

Inwestycje brutto = inwestycje netto + inwestycje odtworzeniowe

Inwestycje – to przyrost kapitału trwałego w gospodarce

2) Inwestycje odtworzeniowe + inwestycje netto

Kapitał się powiększa (o strumień inwestycji netto)

3) Brak inwestycji odtworzeniowych -> proces dekapitalizacji

Kapitał się zmniejsza.

Sposoby liczenia i przenoszenia wielkości z mikroekonomii na makroekonomię
Agregacja – to zabieg polegający na łączeniu danych liczbowych dotyczących szczebla
mikroekonomicznego w celu otrzymania tych wielkości na szczeblu makroekonomicznym.
Przyjmujemy jednostki pomiaru:

1. Mierzenie wielkości agregatowych w jednostkach fizycznych (liczba miejsc pracy,

liczba bezrobotnych, tony pszenicy w hektarach)

2. Wartościowe założenie zmiennych agregatowych przy założeniu że każdy produkt

ma swoją cenę

Wartość = cena x ilość.

KAPITAŁ

31. 12.2010

wpływy

wypływy

3

Porównanie wielkości agregatowych w czasie, np. liczenie tempa wzrostu PKB w kolejnych
latach.
PKB (Produkt Krajowy Brutto) jest to wartość wszystkich dóbr i usług wytworzonych
przez przedsiębiorstwa krajowe w ciągu roku.

Musimy dokonywać obliczeń w cenach stałych. Porównanie tych wielkości agregatowych
(obliczenie dynamiki tempa wzrostu PKB) wymaga wyeliminowania wpływu zmiany cen na
wartościowe wyrażenie zmiennej agregatowej. Metoda pozwalająca na ten zabieg (wpływu
zmiany cen) zwie się metodą deflatora. Tempo wzrostu PKB podajemy w cenach realnych.

Wartościowe wyrażenie zmiennej agregatowej w cenach bieżących jest to nominalna
wartość zmiennej agregatowej.

Wartościowe wyrażenie zmiennej agregatowej w cenach stałych (porównywalnych) jest to
realna wartość zmiennej agregatowej.

Sposoby liczenia

1) Ceny stałe z roku wcześniejszego (rok X i Y – przyjmujemy ceny z X)
2) Ceny stałe z roku bieżącego (rok X i Y – przyjmujemy ceny z Y )

~ PKB ~

Produkt Krajowy Brutto – jest to syntetyczna miara wartości produkcji wytworzonej w
gospodarce danego kraju w ciągu roku.

Mamy trzy metody obliczania PKB.

I.

Obliczanie produktów (metoda produktowa) – sumowanie wartości wszystkich
dóbr i usług wytworzonych przez przedsiębiorstwa krajowe w ciągu jednego roku.
Należy zwrócić jednak uwagę na to, że istotne jest unikanie wielokrotnego liczenia
tych samych elementów wartości. Ogromna większość produktów przechodzi
przez szereg faz produkcji. (chleb 5zł – wartość bochenka chleba, składa się na to
mąka, drożdże, spulchniacze, przyprawy  tylko raz wliczamy chleb do PKB, bez
wartości składników).

Aby uniknąć liczenia tych samych elementów dysponujemy dwoma sposobami:
1. Sumowanie wartości dóbr finalnych – dobra finalne to produkty i usługi nabywane

przez ostatecznego użytkownika, w ich skład wchodzą zarówno dobra inwestycyjne
oraz dobra konsumpcyjne nabywane przez gospodarstwa domowe. (dobra finalne =
dobra inwestycyjne + dobra konsumpcyjne)

Dobra Pośrednie – w całości zużywane są przez przedsiębiorstwa – wchodzą w skład
dóbr finalnych, np. surowce.

2. Sumowanie wartości dodanych – jest równoważna dla 1.1. Wartość dodana jest to

przyrost wartości dóbr będący rezultatem danej fazy procesu produkcji. Oblicza się tą
wartość poprzez odjęcie od wartości wytworzonych produktów sumy kosztów
rzeczowych poniesionych przy produkcji tych dóbr.

4

II.

Metoda dochodów (dochodowa) – chodzi o dochody czynników wytwórczych
świadczących usługi przy wytwarzaniu dóbr i usług (1. Praca, 2. Ziemia, 3.
Kapitał). W tej metodzie należy zwrócić szczególną uwagę na to żeby do PKB nie
wliczać transferów. Transfery (płatności transferowe) nie są dochodami z tytułu
świadczenia dóbr i usług.
Dochody czynnika:
a) Praca – płaca, wynagrodzenie
b) Ziemia – renta gruntowa
c) Kapitał – zyski, procenty

III.

Metoda wydatków (wydatkowa) – są to wydatki na finalne dobra i usługi z
pominięciem transferów.

PKB = C + I + G + X
C - wydatki konsumpcyjne na dobra i usługi
I - wydatki inwestycyjne na powiększenie kapitału trwałego (prywatne)
G - wydatki rządowe (bez transferów) +
X - saldo handlu zagranicznego (różnica pomiędzy eksportem a importem

PKB w cenach rynkowych – w cenach jakie są na rynki z podatkami pośrednimi, np. VAT
PKB w cenach czynnika produkcji – w cenach takich jak na szczeblu produkcji
PKB w cenach rynkowych – podatki pośrednie + subsydia

PKB w cenach czynnika produkcji – w cenach takich jak na szczeblu produkcji

=

PKB w cenach rynkowych – podatki pośrednie + subsydia

~ Rachunek dochodu narodowego ~

1) PKB
2) PNB (Produkt Narodowy Brutto) - jest to miara łącznych dochodów osiągana przez

obywateli danego kraju, niezależnie od miejsca świadczenia usług przez czynniki
produkcji będące ich własnością.

PNB = PKB + dochody netto

Dochody netto - różnica napływu dochodów z tytułu świadczenia usług czynników
produkcji za granicą, a odpływem dochodów powstałych w wyniku świadczenia usług
czynników produkcji należących do cudzoziemców

+ PNB > PKB
- PNB < PKB

3) PNN (dochód narodowy) Y – Produkt Narodowy Netto - PKB i PNB nie

uwzględniają faktu, że wyniku procesów produkcji zużywa się kapitał trwały,
finansowym – ekonomicznym odzwierciedleniem procesów produkcji jest
amortyzacja.

PNN

w cenach czynnika produkcji

= PNB – amortyzacja

5

4) DO - dochody osobiste uzyskiwane przez gospodarstwa domowe

DO = PNN – podatki bezpośrednie płacone przez przedsiębiorstwa (CIT) + zyski
niepodzielne ( na rozwój) + rezerwy

5) RDO – rozporządzalne dochody osobiste (dochód do dyspozycji)

RDO = DO – podatki bezpośrednie płacone przez pracowników (PIT) + transfery

6) PKB per capita (na jednego mieszkańca) - jeśli rozpiętości pomiędzy dochodami są

nieduże to średnia w sposób w miarę prawidłowy odzwierciedla poziom życia
każdego z członków społeczeństwa.

7) Wskaźnik dobrobytu ekonomicznego netto - wskaźnik stara się ująć te zjawiska

które w życiu funkcjonują i mają wpływ na poziom życia, a których PKB nie
uwzględnia, np.



Plagi – anty-dobra (zanieczyszczenie środowiska, nasilenie hałasu)



dobra o charakterze nierynkowym (obiady domowe, praca ogrodników),



gospodarka nieoficjalna (szara strefa)



czas wolny

~ Determinanty ~

Determinanty – czyli czynniki określające poziom i wzrost dochodu narodowego.

Problematykę dochodu narodowego możemy analizować w:
1. Okresie krótkim (okres bez inwestycji – do roku) działamy na określonym aparacie

wytwórczym podejście popytowe. Faktyczny dochód narodowy zależy od istniejącego
agregatowego popytu na towary.

Podejście popytowe – faktyczny dochód narodowy określony jest przez wielkość
agregatowego popytu na towary.

PAq = C + I + G + X

Jeżeli gospodarka jest w fazie recesji, popyt na dobra i usługi jest niski w związku z tym
producenci produkują mało, bo się im to nie opłaca, nie osiągają zysków.
O wielkości popytu narodowego decyduje popyt globalny.

Ten sam potencjał wytwórczy może być i jest wykorzystywany przez przedsiębiorstwa w
różnym stopniu zależnie od popytu globalnego. Kiedy popyt jest wysoki (w czasie
koniunktury) przedsiębiorstwa będą chciały wycisnąć jak najwięcej. W czasie recesji, gdy
popyt globalny jest znikomy przedsiębiorstwa będą się dostosowywać do popytu
globalnego i produkować minimum.

Wielkość popytu globalnego jest centralnym punktem rozważań w analizach
Keynesistowskich. Proponują oni w okresie dekoniunktury ingerencję państwa w
gospodarkę.

6

2. Okresie długim (ujęcie podażowe) podejście długookresowe wykorzystywane jest w

działalności neoklasycznej. Faktyczny dochód narodowy i jego tempo wzrostu zależy od
zasobów czynników produkcji oraz efektywności ich wykorzystania.

Podejście podażowe – faktyczny dochód narodowy zależy od zasobów czynników
wytwórczych oraz efektywności ich wykorzystania.

Dla wzrostu gospodarki jest ważne: zasoby kwalifikowania siły roboczej, dostępność
ludzi z kwalifikacjami wysokimi, dostępność nowych technologii, wielkość zasobów
surowcowych, problemy demograficzne.

~ Model podażowy ~

Potencjał produkcyjny (zdolności wytwórcze) – zależy od wielkości zasobów czynników
produkcji w gospodarce oraz efektywności ich wykorzystania.

Zasoby pracy – obejmują osoby w wieku produkcyjnym zdolne do pracy i gotowe do jej
podjęcia na warunkach typowych dla danej gospodarki (przeciętne warunki płacowe).

Wielkość zasobów pracy zależy od:
a) Liczby osób w wieku produkcyjnym
b) Współczynnika aktywności zawodowej (liczba osób w wieku produkcyjnym

gotowych podjąć pracę do liczby osób w wieku produkcyjnym)

c) Uwarunkowań społeczno – kulturowych oraz rozwiązań prawnych

Kapitał

a) Kapitał rzeczowy (fizyczny) są to wszystkie przetworzone produkty używane do

prowadzenia działalności gospodarczej w sferze produkcji i handlu oraz usług.

b) Kapitał finansowy – są to różnego rodzaju środki finansowe w postaci akcji,

obligacji, bonów skarbowych i innych papierów wartościowych oraz gotówki.

Ziemia- to umownie wody, lasy, minerały, grunty i inne bogactwa naturalne. Ziemia i kapitał
rzeczowy tworzą łącznie majątek rzeczowy.

ZIEMIA + KAPITAŁ RZECZOWY = MAJĄTEK TRWAŁY

Na efektywność wykorzystania tych zasobów ma wpływ technika produkcji a poprawa tej
techniki to postęp techniczny.