GMINNY PROGRAM
OPIEKI NAD ZABYTKAMI
PORADNIK METODYCZNY
Opracował zespół w składzie:
mgr in
ż
. arch. Tomasz Błyskosz
mgr Anna Fortuna-Marek
mgr El
ż
bieta Jagielska
mgr Iwona Li
ż
ewska
mgr Bogna Oszczanowska
mgr in
ż
. arch. Jolanta Welc-J
ę
drzejewska
Warszawa, 2008 r.
Krajowy O
ś
rodek Bada
ń
i Dokumentacji Zabytków
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI – PORADNIK METODYCZNY
2
Spis tre
ś
ci
I.
Wprowadzenie
II.
Metoda opracowania gminnych programów opieki nad
zabytkami
III.
Instrukcja wykonania gminnych programów opieki nad
zabytkami
IV.
Zał
ą
czniki – przykłady
Krajowy O
ś
rodek Bada
ń
i Dokumentacji Zabytków
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI – PORADNIK METODYCZNY
3
I. Wprowadzenie
Dziedzictwo kulturowe to wa
ż
ny czynnik
ż
ycia i działalno
ś
ci człowieka. Zabytki
s
ą
nie tylko materialnym
ś
ladem przeszło
ś
ci, lecz tak
ż
e cennym elementem kultury,
przyczyniaj
ą
cym si
ę
do kształtowania przyjaznego otoczenia człowieka. Bogactwo i
ró
ż
norodno
ść
dziedzictwa kultury mo
ż
e w istotny sposób przyczyni
ć
si
ę
do rozwoju
społeczno-gospodarczego gminy, a tym samym do poprawy jako
ś
ci
ż
ycia jej
mieszka
ń
ców.
Na krajobraz kulturowy składaj
ą
si
ę
zarówno elementy przyrodnicze, jak i
wytwory i osi
ą
gni
ę
cia cywilizacyjne człowieka. S
ą
to pojedyncze obiekty i zespoły
budowli, dzieła sztuki, elementy zagospodarowania przestrzeni, krajobraz miejski i
wiejski, obszary kształtuj
ą
ce
ś
wiadomo
ść
i to
ż
samo
ść
regionaln
ą
mieszka
ń
ców.
W działaniach samorz
ą
dów lokalnych, podobnie jak w polityce pa
ń
stwa,
istotne jest zapewnienie zrównowa
ż
onego rozwoju i ładu przestrzennego oraz
powi
ą
zanie ochrony zabytków z ochron
ą
ś
rodowiska naturalnego. Sprawny i
skuteczny system ochrony i opieki nad zabytkami powinien odbywa
ć
si
ę
przy udziale
samorz
ą
dów, wła
ś
cicieli i u
ż
ytkowników zabytków oraz mieszka
ń
ców i wspólnot
lokalnych.
Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami nakłada na jednostki
samorz
ą
du terytorialnego obowi
ą
zek sporz
ą
dzenia programu opieki nad zabytkami
(art. 87 ustawy).
Głównym odbiorc
ą
programu jest społeczno
ść
lokalna, która bezpo
ś
rednio
powinna odczu
ć
efekty jego wdra
ż
ania. Dotyczy to nie tylko wła
ś
cicieli i
u
ż
ytkowników obszarów i obiektów zabytkowych, ale równie
ż
wszystkich
mieszka
ń
ców, gdy
ż
zachowane i nale
ż
ycie piel
ę
gnowane dziedzictwo kulturowe
wyró
ż
nia obszar gminy i przes
ą
dza o jej atrakcyjno
ś
ci.
Przyj
ę
ty przez Rad
ę
Gminy w formie uchwały gminny program opieki nad
zabytkami jest elementem polityki samorz
ą
dowej. Powinien słu
ż
y
ć
podejmowaniu
planowych działa
ń
dotycz
ą
cych inicjowania, wspierania, koordynowania bada
ń
i prac
z dziedziny ochrony zabytków i krajobrazu kulturowego oraz upowszechniania i
promowania dziedzictwa kulturowego.
Program mo
ż
e by
ć
wykorzystywany przez inne jednostki samorz
ą
du
terytorialnego,
ś
rodowiska badawcze i naukowe, wła
ś
cicieli i posiadaczy obiektów
zabytkowych oraz osoby zainteresowane kultur
ą
i dziedzictwem kulturowym.
Opracowanie i uchwalenie gminnego programu opieki nad zabytkami nie
powinno by
ć
traktowane jedynie jako realizacja przez gmin
ę
zadania ustawowego.
Programy maj
ą
bowiem słu
ż
y
ć
rozwojowi gminy poprzez d
ąż
enie do poprawy stanu
zachowania
zabytków,
eksponowania
walorów
krajobrazu
kulturowego,
wykorzystania zabytków na potrzeby społeczne, gospodarcze i edukacyjne. Inne
wa
ż
ne cele gminnego programu opieki nad zabytkami wskazane przez ustawodawc
ę
(np. okre
ś
lenie warunków współpracy z wła
ś
cicielami zabytków eliminuj
ą
cych
sytuacje konfliktowe czy tworzenie miejsc pracy zwi
ą
zanych z opiek
ą
nad zabytkami)
sprawiaj
ą
,
ż
e program ten mo
ż
e pełni
ć
wa
ż
n
ą
rol
ę
społeczn
ą
, a jego konsekwentna
realizacja sta
ć
si
ę
istotnym czynnikiem rozwoju gminy.
Program opieki nad zabytkami powinien pomóc w aktywnym zarz
ą
dzaniu
zasobem stanowi
ą
cym dziedzictwo kulturowe gminy. Wskazane w programie
działania powinny by
ć
skierowane na popraw
ę
stanu zabytków, ich adaptacj
ę
i
Krajowy O
ś
rodek Bada
ń
i Dokumentacji Zabytków
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI – PORADNIK METODYCZNY
4
rewaloryzacj
ę
oraz zwi
ę
kszenie dost
ę
pno
ś
ci do nich mieszka
ń
ców i turystów.
Jednocze
ś
nie mog
ą
przyczyni
ć
si
ę
do zwi
ę
kszenia atrakcyjno
ś
ci regionów,
podniesienia konkurencyjno
ś
ci oferowanych produktów turystycznych, a tak
ż
e
szerszego
od
dotychczasowego
wykorzystania
potencjału
zwi
ą
zanego
z
zachowanym dziedzictwem kulturowym.
Gminny program opieki nad zabytkami, m.in. poprzez działania edukacyjne,
mo
ż
e te
ż
budzi
ć
w lokalnej społeczno
ś
ci
ś
wiadomo
ść
wspólnoty kulturowej, roli i
znaczenia lokalnych warto
ś
ci i wspólnych korzeni. Wspólna dbało
ść
o zachowanie
warto
ś
ci kulturowych wzmacnia poczucie to
ż
samo
ś
ci, wspiera identyfikacj
ę
jednostki
z tzw. mał
ą
ojczyzn
ą
, zacie
ś
nia procesy integracyjne w społeczno
ś
ci lokalnej,
minimalizuj
ą
c niektóre negatywne skutki globalizacji.
Współpraca
ś
rodowisk samorz
ą
dowych i konserwatorskich przy realizacji
gminnego programu opieki nad zabytkami powinna przynie
ść
wszystkim stronom
wymierne korzy
ś
ci: zachowanie dziedzictwa kulturowego dla przyszłych pokole
ń
,
poprawa stanu obiektów zabytkowych, zwi
ę
kszenie atrakcyjno
ś
ci przestrzeni
publicznych, rozwój społeczno-gospodarczy.
Gminny program opieki nad zabytkami jest opracowywany na 4 lata. Z
realizacji programu wójt (burmistrz, prezydent miasta) co 2 lata sporz
ą
dza
sprawozdanie, które przedstawia Radzie Gminy. Kolejne sporz
ą
dzane programy
opieki powinny uwzgl
ę
dnia
ć
pojawiaj
ą
ce si
ę
nowe uwarunkowania prawne
i administracyjne, zmieniaj
ą
ce si
ę
warunki społeczne, gospodarcze i kulturowe, nowe
kryteria oceny i aktualny stan zachowania zasobu oraz prowadzone okresowo oceny
efektów wdra
ż
ania obowi
ą
zuj
ą
cego programu.
Krajowy O
ś
rodek Bada
ń
i Dokumentacji Zabytków
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI – PORADNIK METODYCZNY
5
II. Metoda opracowania gminnych programów opieki nad zabytkami
Tok post
ę
powania przy sporz
ą
dzaniu gminnych programów opieki nad
zabytkami mo
ż
na podzieli
ć
na trzy zasadnicze fazy:
1. Faza poznawcza – zebranie i analiza istniej
ą
cych materiałów o charakterze
strategicznym i planistycznym opracowywanych na poziomie województwa i gminy, z
jednoczesnym rozpoznaniem zasobu dziedzictwa kulturowego gminy na podstawie
gminnej ewidencji zabytków, bada
ń
terenowych (rozpoznanie stanu zachowania
zabytków) oraz dokumentacji i literatury przedmiotu (patrz pkt III. 4–5).
2. Faza analiz i wniosków – analiza stanu dziedzictwa kulturowego gminy
przeprowadzona na podstawie zebranych informacji w trakcie fazy poznawczej wraz
z okre
ś
leniem potencjalnych szans i zagro
ż
e
ń
dla zachowania i ochrony tego
dziedzictwa w aspekcie rozwoju społeczno-gospodarczego gminy (patrz pkt III. 6).
3. Faza programowania – okre
ś
lenie priorytetów, kierunków działa
ń
i zada
ń
wraz z
instrumentarium (patrz pkt III 8), w tym finansowania (patrz pkt III. 7–11) oraz
kryteriami oceny realizacji gminnego programu (patrz pkt III. 9).
Krajowy O
ś
rodek Bada
ń
i Dokumentacji Zabytków
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI – PORADNIK METODYCZNY
6
III. Instrukcja wykonania programów opieki nad zabytkami
Przedstawione poni
ż
ej opracowanie gminnego programu opieki nad
zabytkami porz
ą
dkuje katalog zagadnie
ń
, które powinien zawiera
ć
gminny program.
Mo
ż
e on by
ć
indywidualnie modyfikowany lub rozszerzany, w zale
ż
no
ś
ci od cech
obszaru oraz lokalnych uwarunkowa
ń
zwi
ą
zanych z ochron
ą
dziedzictwa
kulturowego
ZAWARTO
ŚĆ
OPRACOWANIA
GMINNEGO PROGRAMU OPIEKI NAD ZABYTKAMI
1. Wst
ę
p
2. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami
3. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce
4. Uwarunkowania zewn
ę
trzne ochrony dziedzictwa kulturowego
4.1. Strategiczne cele polityki pa
ń
stwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad
zabytkami
4.2. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami
wykonanymi na poziomie województwa i powiatu
5. Uwarunkowania wewn
ę
trzne ochrony dziedzictwa kulturowego
5.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami
wykonanymi na poziomie gminy (analiza dokumentów programowych gminy)
5.2. Charakterystyka zasobów i analiza stanu dziedzictwa i krajobrazu
kulturowego gminy
5.2.1. Zarys historii obszaru gminy
5.2.2. Krajobraz kulturowy
5.2.3. Zabytki nieruchome
5.2.4. Zabytki ruchome
5.2.5. Zabytki archeologiczne
5.2.6. Zabytki w zbiorach muzealnych i innych
5.2.7. Dziedzictwo niematerialne
5.3. Zabytki obj
ę
te prawnymi formami ochrony
5.4. Zabytki w gminnej ewidencji zabytków
5.5. Zabytki o najwy
ż
szym znaczeniu dla gminy
6. Ocena stanu dziedzictwa kulturowego gminy. Analiza szans i zagro
ż
e
ń
7. Zało
ż
enia programowe
7.1 Priorytety programu opieki
7.2. Kierunki działa
ń
programu opieki
7.3. Zadania programu opieki
8. Instrumentarium realizacji programu opieki nad zabytkami
9. Zasady oceny realizacji programu opieki nad zabytkami
10.
Ź
ródła finansowania programu opieki nad zabytkami
11. Realizacja i finansowanie przez gmin
ę
zada
ń
z zakresu ochrony zabytków
12. Cz
ęść
graficzna programu opieki nad zabytkami
13. Aneksy
Krajowy O
ś
rodek Bada
ń
i Dokumentacji Zabytków
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI – PORADNIK METODYCZNY
7
OMÓWIENIE POSZCZEGÓLNYCH ROZDZIAŁÓW
1. Wst
ę
p
We wst
ę
pie nale
ż
y okre
ś
li
ć
przedmiot i cel opracowania. Przedmiotem
opracowania jest dziedzictwo kulturowe w granicach administracyjnych gminy,
natomiast celem jest okre
ś
lenie zasadniczych kierunków działa
ń
i zada
ń
na rzecz
ochrony i opieki nad zabytkami.
2. Podstawa prawna opracowania gminnego programu opieki nad zabytkami
W tej cz
ęś
ci opracowania nale
ż
y wskaza
ć
podstaw
ę
prawn
ą
obowi
ą
zku
wykonania programu opieki nad zabytkami, okre
ś
lon
ą
w przepisie art. 87 ustawy z
dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz.
1568 z pó
ź
n. zm.). Zalecane jest równie
ż
przywołanie celów opracowania programu
okre
ś
lonych w art. 87 ust. 2 cytowanej ustawy.
3. Uwarunkowania prawne ochrony i opieki nad zabytkami w Polsce
W rozdziale tym nale
ż
y wskaza
ć
obowi
ą
zuj
ą
ce uregulowania prawne
dotycz
ą
ce ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, uwzgl
ę
dniaj
ą
c fakt,
ż
e:
•
zabytki zostały obj
ę
te ochron
ą
zadeklarowan
ą
jako konstytucyjny obowi
ą
zek
pa
ń
stwa i ka
ż
dego obywatela (art. 5, art. 6 ust. 1 i art. 86 Konstytucji RP);
•
głównym aktem prawnym reguluj
ą
cym zasady ochrony i opieki nad zabytkami w
Polsce jest ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad
zabytkami (Dz.U. Nr 162, poz. 1568 z pó
ź
n. zm.). Przy opracowywaniu programu
opieki nad zabytkami nale
ż
y uwzgl
ę
dni
ć
nast
ę
puj
ą
ce przepisy cyt. wy
ż
ej ustawy:
art. 3, 4, 6, 7, 16 ust. 1, art. 17, 18, 19, 20, 21, 22 oraz art. 89;
•
wykonywanie zada
ń
w zakresie kultury i ochrony zabytków jest ustawowym
zadaniem samorz
ą
dów. W art. 7 ust. 1, pkt 9 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o
samorz
ą
dzie gminnym (Dz.U. z 2001 r., Nr 142, poz. 1591 z pó
ź
n. zm.) zostały
okre
ś
lone zadania własne gminy: „zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty
nale
ż
y do zada
ń
własnych gminy. W szczególno
ś
ci zadania własne obejmuj
ą
sprawy (...) kultury, w tym (…) ochrony zabytków i opieki nad zabytkami”.
Istotne jest uwzgl
ę
dnienie innych uregulowa
ń
prawnych dotycz
ą
cych ochrony
zabytków i opieki nad zabytkami, które znajduj
ą
si
ę
w wielu obowi
ą
zuj
ą
cych
ustawach, w tym w:
1. ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 717 z pó
ź
n. zm.),
Krajowy O
ś
rodek Bada
ń
i Dokumentacji Zabytków
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI – PORADNIK METODYCZNY
8
2. ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jednolity Dz.U. z 2006 r.
Nr 156, poz. 1118 z pó
ź
n. zm.),
3. ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony
ś
rodowiska (tekst jednolity
Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150),
4. ustawie z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. Nr 92, poz. 880),
5. ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomo
ś
ciami (tekst jednolity
Dz.U. z 2004 r. Nr 261, poz. 2603 z pó
ź
n. zm.),
6. ustawie z dnia 25 pa
ź
dziernika 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu
działalno
ś
ci kulturalnej (tekst jednolity Dz.U. z 2001 Nr 13, poz. 123),
7. ustawie z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalno
ś
ci po
ż
ytku publicznego
i wolontariacie (Dz.U. z 2003 r. Nr 96, poz. 873 z pó
ź
n. zm.).
Zasady ochrony zabytków znajduj
ą
cych si
ę
w muzeach i w bibliotekach
zostały okre
ś
lone w:
1. ustawie z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz.U. z 1997 r. Nr 5, poz. 24 z
pó
ź
n. zm.),
2. ustawie z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz.U. Nr 85, poz. 539 z pó
ź
n.
zm.).
Ochron
ę
materiałów archiwalnych reguluj
ą
przepisy:
1. ustawy z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach
(tekst jednolity Dz.U. z 2006 r. Nr 97, poz. 673 z pó
ź
n. zm.).
4. Uwarunkowania zewn
ę
trzne ochrony dziedzictwa kulturowego
4.1. Strategiczne cele polityki pa
ń
stwa w zakresie ochrony zabytków i opieki nad
zabytkami
Rozdział powinien zawiera
ć
informacje o strategicznych celach polityki
pa
ń
stwa i uwarunkowaniach formalnoprawnych w sferze ochrony zabytków. Nale
ż
y
podda
ć
analizie relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami
sporz
ą
dzanymi na poziomie krajowym, ze szczególnym uwzgl
ę
dnieniem:
– krajowego programu opieki nad zabytkami,
– Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004–2013. Uzupełnienia Narodowej
Strategii Rozwoju Kultury na lata 2004–2020 (dokument wdro
ż
eniowy: Narodowy
Program Kultury „Ochrona Zabytków i Dziedzictwa Kulturowego na lata 2004–
2013)”.
4.2. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi
na poziomie województwa i powiatu.
W tre
ś
ci rozdziału nale
ż
y dokona
ć
analizy opracowa
ń
strategicznych i
planistycznych sporz
ą
dzonych dla obszaru województwa i powiatu pod k
ą
tem
znaczenia ich zapisów i działa
ń
dotycz
ą
cych dziedzictwa kulturowego gminy, ze
szczególnym uwzgl
ę
dnieniem:
– strategii rozwoju województwa i powiatu,
– planu zagospodarowania przestrzennego województwa,
– wojewódzkiego i powiatowego programu opieki nad zabytkami,
– innych wojewódzkich i powiatowych opracowa
ń
specjalistycznych i bran
ż
owych.
Krajowy O
ś
rodek Bada
ń
i Dokumentacji Zabytków
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI – PORADNIK METODYCZNY
9
5. Uwarunkowania wewn
ę
trzne ochrony dziedzictwa kulturowego
5.1. Relacje gminnego programu opieki nad zabytkami z dokumentami wykonanymi
na poziomie gminy (analiza dokumentów programowych gminy)
W tym punkcie nale
ż
y przedstawi
ć
uwarunkowania wewn
ę
trzne ochrony
zasobów dziedzictwa i krajobrazu kulturowego gminy wynikaj
ą
ce z:
a) dokumentów o charakterze strategicznym:
– strategii rozwoju społeczno-gospodarczego gminy (główny cel, misja rozwoju
gminy, przyj
ę
te do realizacji kierunki działa
ń
maj
ą
ce znaczenie dla dziedzictwa
kulturowego),
– programów rozwoju lokalnego,
– wieloletniego programu inwestycyjnego,
– strategii rozwoju kultury, strategii rozwoju turystyki i innych,
b) opracowa
ń
wyznaczaj
ą
cych kierunki polityki przestrzennej gminy:
– studium uwarunkowa
ń
i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy
(problemy wynikaj
ą
ce z uwarunkowa
ń
przyrodniczych i kulturowych, cel rozwoju
gminy, kierunki zagospodarowania przestrzennego gminy, ustalone strefy polityk
przestrzennych),
– miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gmin (ocena zasad
ochrony oraz zagospodarowania obszarów i obiektów zabytkowych, a tak
ż
e analiza
ustale
ń
dotycz
ą
cych ochrony
ś
rodowiska przyrodniczego),
c) innych dokumentów:
– programów i dokumentów dotycz
ą
cych ochrony przyrody,
– innych opracowa
ń
sporz
ą
dzonych dla obszaru gminy lub zespołów gmin (programy
rewitalizacji i inne).
5.2. Charakterystyka zasobów oraz analiza stanu dziedzictwa i krajobrazu
kulturowego gminy
Rozdział powinien obejmowa
ć
zwi
ę
zł
ą
charakterystyk
ę
cało
ś
ci dziedzictwa
kulturowego gminy na tle zarysu historii obszaru gminy. Nale
ż
y scharakteryzowa
ć
poszczególne typy i rodzaje zabytków, w szczególno
ś
ci krajobraz kulturowy, układy
urbanistyczne i ruralistyczne, dzieła architektury i budownictwa, obiekty sakralne,
rezydencjonalne, u
ż
yteczno
ś
ci publicznej, obiekty obronne, zabytki techniki,
cmentarze, parki, ogrody i inne formy zaprojektowanej zieleni, miejsca
upami
ę
tniaj
ą
ce wydarzenia historyczne b
ą
d
ź
działalno
ść
wybitnych osobisto
ś
ci lub
instytucji, a tak
ż
e zabytki ruchome, zabytki w zbiorach muzealnych, zabytki
archeologiczne oraz dziedzictwo niematerialne (np. nazwy geograficzne, historyczne
lub tradycyjne, zwyczaje, przekazy ustne, wiedza i umiej
ę
tno
ś
ci oraz zwi
ą
zane z nimi
przedmioty i przestrze
ń
kulturowa, które s
ą
uznane za cz
ęść
własnego dziedzictwa
przez dan
ą
wspólnot
ę
, grup
ę
lub jednostki).
5.3. Zabytki obj
ę
te prawnymi formami ochrony
5.4. Zabytki w gminnej ewidencji zabytków
W pkt 5.3 nale
ż
y omówi
ć
prawne formy ochrony zabytków w odniesieniu do
zasobu wyst
ę
puj
ą
cego na obszarze gminy z uwzgl
ę
dnieniem:
– wpisu do rejestru zabytków,
– uznania za pomnik historii,
– utworzenia parku kulturowego,
Krajowy O
ś
rodek Bada
ń
i Dokumentacji Zabytków
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI – PORADNIK METODYCZNY
10
– ustalenia ochrony w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego.
W pkt 5.4 nale
ż
y omówi
ć
zasób gminnej ewidencji zabytków.
Omówienia w pkt 5.3–5.4 powinny obejmowa
ć
m.in. zestawienia statystyczne (wraz z
komentarzem) oraz ocen
ę
ochrony całego dziedzictwa kulturowego, w tym w
miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Nale
ż
y podkre
ś
li
ć
,
ż
e
zgodnie z art. 21 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami podstaw
ą
do
sporz
ą
dzania programów opieki jest gminna ewidencja zabytków.
5.5. Zabytki o najwy
ż
szym znaczeniu dla gminy
Podsumowaniem analizy dziedzictwa kulturowego gminy jest wskazanie
elementów tego dziedzictwa o najwy
ż
szym znaczeniu dla gminy, które wyró
ż
niaj
ą
j
ą
na tle innych w regionie i s
ą
charakterystyczne dla tego obszaru.
6.
Ocena stanu dziedzictwa kulturowego gminy. Analiza szans i zagro
ż
e
ń
W tym rozdziale nale
ż
y dokona
ć
analizy szans i zagro
ż
e
ń
(poprzez wskazanie
mocnych i słabych stron) wynikaj
ą
cej z oceny stanu dziedzictwa kulturowego i
uwarunkowa
ń
jego ochrony oraz realizowanej przez gmin
ę
polityki rozwoju
przestrzennego i społeczno-gospodarczego. Dokonana analiza ma pomóc w
okre
ś
leniu podstawowych priorytetów gminnego programu opieki nad zabytkami.
7.
Zało
ż
enia programowe
Opracowanie
gminnego
programu
opieki
nad
zabytkami
wymaga
zaanga
ż
owana władz gmin oraz pracowników samorz
ą
dowych odpowiedzialnych za
sprawy zwi
ą
zane z ochron
ą
i opiek
ą
nad zabytkami.
Do
ś
wiadczenia zdobyte przy opracowywaniu gminnych programów pozwalaj
ą
na zach
ę
canie do powoływania przy wójcie (burmistrzu, prezydencie miasta)
zespołu, którego członkowie byliby konsultantami w trakcie opracowywania zało
ż
e
ń
do gminnego programu opieki nad zabytkami.
7.1. Priorytety programu opieki
Nale
ż
y okre
ś
li
ć
priorytety gminnego programu opieki nad zabytkami (z
uwzgl
ę
dnieniem celów wymienionych w ustawie o ochronie zabytków i opiece nad
zabytkami) wynikaj
ą
ce z diagnozy stanu dziedzictwa kulturowego i oceny opracowa
ń
strategicznych dotycz
ą
cych rozwoju społeczno-gospodarczego oraz ze studium
uwarunkowa
ń
i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Priorytety
nale
ż
y formułowa
ć
w perspektywie wieloletniej.
7.2. Kierunki działa
ń
programu opieki
W tej cz
ęś
ci dla realizacji wyznaczonych priorytetów nale
ż
y okre
ś
li
ć
długofalowe
kierunki
działa
ń
(wykraczaj
ą
ce
cz
ę
sto
ponad
4-letni
okres
obowi
ą
zywania programu) wraz z oczekiwanymi rezultatami.
Krajowy O
ś
rodek Bada
ń
i Dokumentacji Zabytków
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI – PORADNIK METODYCZNY
11
7.3. Zadania programu opieki
W ramach przyj
ę
tych kierunków działa
ń
nale
ż
y wskaza
ć
zadania wyznaczone
na 4 lata obowi
ą
zywania programu opieki. Mo
ż
liwy jest podział realizacji zada
ń
na
podokresy w powi
ą
zaniu z ustawowym obowi
ą
zkiem zło
ż
enia po 2 latach przez
władze gminy sprawozdania z wykonania programu opieki.
Przykładowe priorytety, kierunki działa
ń
i zadania znajduj
ą
si
ę
w zał
ą
czniku nr 1.
8.
Instrumentarium realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami
Realizacja programu b
ę
dzie si
ę
odbywa
ć
poprzez wskazane zadania gminy
na rzecz osi
ą
gni
ę
cia priorytetów w nim przyj
ę
tych. Podstaw
ę
niniejszego
instrumentarium stanowi
ą
obowi
ą
zuj
ą
ce przepisy prawne i zawarte w nich regulacje
dotycz
ą
ce instrumentów prawno-ekonomicznych i finansów publicznych.
Przykładowy zarys instrumentarium realizacji znajduje si
ę
w zał
ą
czniku nr 2.
9.
Zasady oceny realizacji gminnego programu opieki nad zabytkami
W tym rozdziale nale
ż
y podkre
ś
li
ć
obowi
ą
zek sporz
ą
dzania co dwa lata przez
wójtów (burmistrzów, prezydentów) sprawozda
ń
z realizacji gminnych programów
opieki nad zabytkami i przedstawiania ich radzie gminy. Wykonanie sprawozdania
powinna poprzedzi
ć
ocena poziomu realizacji gminnego programu uwzgl
ę
dniaj
ą
ca:
a. wykonanie zada
ń
przyj
ę
tych do realizacji w okresie czteroletnim obowi
ą
zywania
gminnego programu opieki nad zabytkami,
b. efektywno
ść
ich wykonania.
W rozdziale nale
ż
y wskaza
ć
kryteria i wska
ź
niki oceny realizowanych zada
ń
.
Przykładowe kryteria prowadzenia oceny realizacji znajduj
ą
si
ę
w zał
ą
czniku nr 3.
10.
Ź
ródła finansowania gminnego programu opieki nad zabytkami
Ten rozdział ma charakter informacyjny, prezentuj
ą
cy przykładowe mo
ż
liwo
ś
ci
finansowania ochrony i opieki nad zabytkami na terenie gminy z uwzgl
ę
dnieniem
ś
rodków:
– publicznych (np. bud
ż
et pa
ń
stwa, bud
ż
ety jednostek samorz
ą
dów terytorialnych
wszystkich szczebli,
ś
rodki Unii Europejskiej, inne
ź
ródła zagraniczne),
– prywatnych (osób fizycznych, fundacji, osób prawnych, ko
ś
cielnych itp.).
Informacje o zasadach i kryteriach mo
ż
liwo
ś
ci pozyskiwania ww.
ś
rodków s
ą
dost
ę
pne na stronach internetowych, których adresy znajduj
ą
si
ę
w zał
ą
czniku nr 4.
Krajowy O
ś
rodek Bada
ń
i Dokumentacji Zabytków
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI – PORADNIK METODYCZNY
12
11.
Realizacja i finansowanie przez gmin
ę
zada
ń
z zakresu ochrony
zabytków
Tre
ść
tego rozdziału jest opracowywana wspólnie z wydziałami finansowymi
b
ą
d
ź
skarbnikami gmin.
Rozdział powinien wskaza
ć
planowane i prowadzone przez gmin
ę
inwestycje
zwi
ą
zane z ochron
ą
zabytków w ci
ą
gu 4 lat obowi
ą
zywania gminnego programu
opieki nad zabytkami, w tym:
– zadania inwestycyjne dotycz
ą
ce ochrony zabytków wprowadzone do wieloletniego
programu inwestycyjnego (dotyczy zabytków b
ę
d
ą
cych własno
ś
ci
ą
gminy),
– zadania inwestycyjne wprowadzone do gminnych programów przyj
ę
tych uchwałami
rady gminy (programy rewitalizacji, rozwoju lokalnego, ochrony
ś
rodowiska i
gospodarki komunalnej itp.).
Dotyczy to zarówno czynno
ś
ci konserwatorskich, jak i prac remontowo-budowlanych
(w tym tak
ż
e o charakterze komunalnym) przy:
– obiektach zabytkowych wpisanych do rejestru zabytków (nieruchomych
,
ruchomych i archeologicznych),
– obiektach uj
ę
tych w gminnej ewidencji zabytków,
– obszarach obj
ę
tych ochron
ą
konserwatorsk
ą
(w tym wpisanych do rejestru
zabytków oraz obj
ę
tych ochron
ą
na mocy zapisów w miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego, wskazanych do ochrony konserwatorskiej w
studiach uwarunkowa
ń
i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz na
terenach parków kulturowych),
– zwi
ą
zanych z piel
ę
gnacj
ą
i rewaloryzacj
ą
zieleni zabytkowej (m.in. parki, ogrody,
cmentarze, aleje).
Ponadto nale
ż
y wskaza
ć
pozostałe planowane i prowadzone zadania zawarte
w programie opieki dotycz
ą
ce
ś
rodowiska kulturowego gminy, w tym:
– prace studialne, dokumentacyjne i projektowe,
– działania edukacyjne, promocyjne itp.
W programie opieki nale
ż
y okre
ś
li
ć
poziom wysoko
ś
ci finansowania
planowanych przez gmin
ę
zada
ń
z zakresu opieki i ochrony dziedzictwa kulturowego
(np. poprzez wskazanie udziału procentowego w corocznie uchwalanym bud
ż
ecie).
Jednocze
ś
nie byłoby po
żą
dane, aby w drodze stosownej uchwały gminy
dofinansowywały prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy
zabytkach wpisanych do rejestru zabytków (wzór uchwały o przyj
ę
ciu zasad i trybu
udzielania dotacji celowej, wniosku i sprawozdania z wykonanych prac zawiera
aneks nr 5).
Zadania programu opieki mog
ą
te
ż
by
ć
realizowane przez instytucje kultury
podległe gminie (np. muzea, biblioteki, izby regionalne, izby tradycji) w ramach
działalno
ś
ci bie
żą
cej. Ponadto (w zakresie ustawy o działalno
ś
ci po
ż
ytku publicznego
i wolontariacie) gminy mog
ą
wspiera
ć
działalno
ść
kulturaln
ą
zwi
ą
zan
ą
z ochron
ą
zabytków
i
tradycji
prowadzon
ą
przez
organizacje
pozarz
ą
dowe
(m.in.
stowarzyszenia).
Krajowy O
ś
rodek Bada
ń
i Dokumentacji Zabytków
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI – PORADNIK METODYCZNY
13
12.
Cz
ęść
graficzna programu opieki nad zabytkami
Gminny program opieki mo
ż
e by
ć
uzupełniony cz
ęś
ci
ą
graficzn
ą
. Tre
ść
zał
ą
cznika mapowego powinna wynika
ć
z zada
ń
okre
ś
lonych w programie opieki.
Zał
ą
cznik mo
ż
e zawiera
ć
:
-
syntez
ę
stanu istniej
ą
cego dziedzictwa kulturowego i
ś
rodowiska przyrodniczego
(w tym obiekty i obszary obj
ę
te ustawowymi formami ochrony zabytków, uj
ę
te w
gminnej ewidencji zabytków, obszary obj
ę
te ustawowymi formami ochrony
przyrody i inne),
-
polityki ochronne okre
ś
lone w dokumentach planistycznych gminy (w studium
uwarunkowa
ń
i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz
miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego),
-
przyj
ę
te elementy programu opieki (w tym okre
ś
lenie terenów wprowadzania
obszarowych
form
ochrony
zabytków,
eliminowania
lub
ograniczania
tranzytowego ruchu kołowego w ci
ą
gach ulic le
żą
cych w granicach historycznych
ś
ródmie
ść
, budowy i modernizacji sieci infrastruktury technicznej i nawierzchni
ulic w granicach historycznych
ś
ródmie
ść
, lokalizacji obiektów i obszarów
poddawanych rewaloryzacji, przebiegu kulturowych szlaków turystycznych itp.).
13.
Aneksy
Rozdział pełni rol
ę
informacyjn
ą
i zawiera wykazy zabytków nieruchomych,
ruchomych i archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków oraz obj
ę
tych gminn
ą
ewidencj
ą
zabytków.
Przykładowy wzór tabeli obiektów obj
ę
tych gminn
ą
ewidencj
ą
zabytków
Gminna ewidencja zabytków
Lp.
Miejscowo
ść
Obiekt
Adres
Informacja o wpisie do
rejestru zabytków
1.
Przykładowy wzór tabeli obiektów nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków
Rejestr zabytków nieruchomych
Lp.
Miejscowo
ść
Obiekt
Adres
Nr
Data wpisu
1.
Przykładowy wzór tabeli obiektów ruchomych wpisanych do rejestru zabytków
Rejestr zabytków ruchomych
Lp.
Miejscowo
ść
Obiekt
Nr
Data wpisu
1.
Krajowy O
ś
rodek Bada
ń
i Dokumentacji Zabytków
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI – PORADNIK METODYCZNY
14
Przykładowy wzór tabeli obiektów archeologicznych wpisanych do rejestru zabytków
Rejestr zabytków archeologicznych
Lp. Miejscowo
ść
Obszar
AZP
Nr
stanowiska
wg AZP
Funkcja Kultura Chronologia Nr
Data
wpisu
1.
IV. Zał
ą
czniki – przykłady
Przedstawione poni
ż
ej przykłady s
ą
propozycj
ą
. Nie obejmuj
ą
wszystkich mo
ż
liwych
zagadnie
ń
i działa
ń
. Maj
ą
by
ć
wskazówk
ą
i słu
ż
y
ć
pomoc
ą
przy sporz
ą
dzaniu
programów gminnych. W zale
ż
no
ś
ci od specyfiki gminy i zasobu dziedzictwa
kulturowego programom powinny towarzyszy
ć
indywidualnie opracowywane
priorytety i zadania. Zasada ta powinna te
ż
obowi
ą
zywa
ć
przy innych, wymienionych
poni
ż
ej przykładowych zał
ą
cznikach (instrumentarium, kryteria oceny, finansowanie).
Zał
ą
cznik nr 1
Przykładowe priorytety, kierunki działa
ń
i zadania
Priorytet I
Rewaloryzacja dziedzictwa kulturowego jako element rozwoju społeczno-
gospodarczego gminy
Priorytet II
Ochrona i
ś
wiadome kształtowanie krajobrazu kulturowego
Priorytet III
Badanie i dokumentacja dziedzictwa kulturowego oraz promocja i edukacja
słu
żą
ca budowaniu to
ż
samo
ś
ci
15
Priorytet I: Rewaloryzacja dziedzictwa kulturowego jako element rozwoju społeczno-gospodarczego gminy
Kierunki działa
ń
Zadania
Zahamowanie procesu degradacji
zabytków i doprowadzenie do poprawy
stanu ich zachowania
•
Prowadzenie prac remontowo-konserwatorskich przy obiektach zabytkowych stanowi
ą
cych
własno
ść
gminy (w ramach opracowanego planu remontów)
•
Opracowanie długofalowego, uwzgl
ę
dniaj
ą
cego kompleksowo
ść
działa
ń
planu remontów
obiektów zabytkowych znajduj
ą
cych si
ę
w zasobach komunalnych
•
Podejmowanie stara
ń
o uzyskanie
ś
rodków zewn
ę
trznych na rewaloryzacj
ę
zabytków b
ę
d
ą
cych
własno
ś
ci
ą
gminy
•
Zmiana sposobu u
ż
ytkowania lub adaptacja nieu
ż
ytkowanych obiektów zabytkowych (b
ę
d
ą
cych
własno
ś
ci
ą
gminy) do nowych funkcji
•
Rewaloryzacja zespołów zabytkowej zieleni (w tym gminnych parków, cmentarzy, obszarów
nieczynnych cmentarzy)
•
Dofinansowanie prac rewaloryzacyjnych przy obiektach nieb
ę
d
ą
cych własno
ś
ci
ą
gminy w postaci
stosownej uchwały dotycz
ą
cej dotacji na prace remontowo-konserwatorskie przy zabytkach
ruchomych i nieruchomych
•
Rewaloryzacja obszarów i obiektów zabytkowych poprzemysłowych z mo
ż
liwo
ś
ci
ą
ich adaptacji
do nowych funkcji
•
Zabezpieczenie obiektów zabytkowych przed po
ż
arem, zniszczeniem i kradzie
żą
(monta
ż
instalacji przeciwpo
ż
arowej i alarmowej, zabezpiecze
ń
przeciw włamaniom, znakowanie i
ewidencjonowanie zabytków ruchomych itp.)
•
Opracowanie planu systematycznych kontroli stanu utrzymania i sposobu u
ż
ytkowania obiektów
zabytkowych znajduj
ą
cych si
ę
w zasobach komunalnych
Podejmowanie działa
ń
zwi
ę
kszaj
ą
cych
atrakcyjno
ść
zabytków na potrzeby
społeczne, turystyczne i edukacyjne
•
Okre
ś
lenie zasad i konsekwentne ich wdra
ż
anie w zakresie umieszczania szyldów i reklam na
obiektach zabytkowych
•
Prowadzenie bie
żą
cych prac porz
ą
dkowych przy zabytkowych zespołach zieleni: gminnych
parkach, cmentarzach, obszarach nieczynnych cmentarzy, dawnych parkach dworskich itp.
•
Opracowanie projektu rewaloryzacji oraz realizacja (w nawi
ą
zaniu do historycznych) nawierzchni
ulic i ci
ą
gów pieszych w obr
ę
bie zabytkowych
ś
ródmie
ść
•
Iluminacja najcenniejszych zabytków gminy
Podejmowanie działa
ń
umo
ż
liwiaj
ą
cych
tworzenie miejsc pracy zwi
ą
zanych z
opiek
ą
nad zabytkami
•
Współpraca z urz
ę
dami pracy w zakresie prowadzenia bie
żą
cych prac piel
ę
gnacyjnych,
porz
ą
dkowych i zabezpieczaj
ą
cych na terenach obj
ę
tych ochron
ą
•
Szkolenie osób bezrobotnych w rzemiosłach zwi
ą
zanych z tradycyjn
ą
sztuk
ą
budowlan
ą
16
•
Wspieranie utrzymywania na rynku pracy zanikaj
ą
cych rzemiosł i zawodów (np. poprzez
realizacj
ę
Hallandzkiego Modelu Konserwacji Zabytków, w my
ś
l zasady „ratowa
ć
zabytki,
ratowa
ć
prac
ę
, ratowa
ć
rzemiosło”)
•
Wspieranie rozwoju gospodarstw agroturystycznych w zabytkowych obiektach budownictwa
drewnianego oferuj
ą
cych wypoczynek i rozrywk
ę
(regionalne potrawy, zwyczaje itp.) oparte na
miejscowych tradycjach
•
Wspieranie rozwoju muzeów regionalnych, skansenów, izb pami
ę
ci itp.
Priorytet II: Ochrona i
ś
wiadome kształtowanie krajobrazu kulturowego
Kierunki działa
ń
Zadania
Zintegrowana ochrona dziedzictwa
kulturowego i
ś
rodowiska
przyrodniczego
•
Opracowywanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, szczególnie obszarów
o du
ż
ym nasyceniu obiektami zabytkowymi (w tym weryfikacja obowi
ą
zuj
ą
cych w zakresie
aktualizacji zagadnie
ń
zwi
ą
zanych z ochron
ą
zabytków) oraz obszarów wskazanych do ochrony
w studium uwarunkowa
ń
i zagospodarowania przestrzennego gminy
•
Wdra
ż
anie zapisów programów rewitalizacji, studiów widokowo-krajobrazowych, studiów
historyczno-urbanistycznych, katalogów typów zabudowy regionalnej i detalu architektonicznego
w realizacji zagospodarowania przestrzennego gminy (w tym w miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego)
•
Konsekwentne egzekwowanie zapisów dotycz
ą
cych działalno
ś
ci inwestycyjnej na obszarach
obj
ę
tych ochron
ą
okre
ś
lonych w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego
(głównie w zakresie wysoko
ś
ci zabudowy, jej charakteru i funkcji)
•
Walka z samowolami budowlanymi
•
Ochrona panoram oraz przedpoli widokowych wsi i miast o warto
ś
ciach kulturowych
Rozszerzenie zasobu i ochrony
dziedzictwa kulturowego gminy
•
Powołanie parku kulturowego i sporz
ą
dzenie planu jego ochrony oraz opracowanie miejscowego
planu zagospodarowania przestrzennego tego obszaru
•
Wyst
ą
pienie do wojewódzkiego konserwatora zabytków z wnioskiem o wpisanie do rejestru
zabytków cennych obszarów i obiektów zabytkowych (m.in. układów urbanistycznych i
ruralistycznych)
Ochrona układów ruralistycznych na
obszarach wiejskich
•
Poprawa ładu przestrzennego wsi oraz zapobieganie rozpraszaniu osadnictwa poprzez:
–
ochron
ę
historycznie ukształtowanego układu dróg, historycznych podziałów własno
ś
ciowych i
17
funkcjonalnych oraz relacji przestrzennych pomi
ę
dzy zespołami zabytkowej zabudowy,
–
wypełnianie zabudow
ą
wolnych działek budowlanych w obszarach centrów wsi oraz
historycznych siedlisk w zgodzie z historyczn
ą
kompozycj
ą
danego układu i gabarytami oraz
form
ą
architektoniczn
ą
tworz
ą
cej go zabudowy
–
wyznaczanie w planach miejscowych nowych terenów pod zabudow
ę
na zasadzie kontynuacji
historycznych siedlisk
Priorytet III: Badanie i dokumentacja dziedzictwa kulturowego oraz promocja i edukacja słu
żą
ca budowaniu to
ż
samo
ś
ci
Kierunki działa
ń
Zadania
Szeroki dost
ę
p do informacji
o dziedzictwie kulturowym gminy
•
Udost
ę
pnienie informacji o zabytkach gminy na stronie internetowej gminy
•
Utworzenie gminnego systemu informacji i promocji (bazy danych)
ś
rodowiska kulturowego
•
Opracowanie mapy zabytków gminy, jako atrakcyjnej graficznie formy promocji ułatwiaj
ą
cej
dotarcie do wszystkich elementów dziedzictwa kulturowego
Edukacja i popularyzacja wiedzy
o regionalnym dziedzictwie kulturowym
•
Organizowanie szkole
ń
zwi
ą
zanych z ochron
ą
dziedzictwa kulturowego i udział w nich
•
Organizowanie i wspieranie realizacji konkursów, wystaw i innych działa
ń
edukacyjnych
•
Inicjowanie i organizowanie obchodów Europejskich Dni Dziedzictwa w gminach
•
Wydawanie i wspieranie publikacji (w tym folderów promocyjnych, przewodników) po
ś
wi
ę
conych
problematyce dziedzictwa kulturowego gminy
•
Popularyzacja dobrych realizacji konserwatorskich i budowlanych przy zabytkach, popularyzacja
dobrych praktyk projektowych przy zabytkach, a tak
ż
e zagospodarowaniu obszarów oraz
terenów cennych kulturowo, przyrodniczo i krajobrazowo
•
Organizowanie konkursów na najlepszego u
ż
ytkownika obiektu zabytkowego
•
Ustanowienie i przyznawanie nagrody za osi
ą
gni
ę
cia w dziedzinie upowszechniania
i ochrony kultury materialnej gminy (w tym prac magisterskich i dyplomowych)
•
Opracowanie cyklu szkole
ń
wraz z materiałem pogl
ą
dowym skierowanego do przedstawicieli
wspólnot mieszkaniowych, maj
ą
cych na celu promowanie standardów w zakresie rewaloryzacji i
remontownia obiektów zabytkowych oraz mo
ż
liwo
ś
ci pozyskiwania funduszy na ten cel, a tak
ż
e
sprawnego zarz
ą
dzania nimi
•
Wprowadzenie i upowszechnienie tematyki ochrony dziedzictwa kulturowego do systemu
edukacji przedszkolnej i szkolnej poprzez organizowanie i wspieranie zaj
ęć
18
Specjalistyczne rozpoznanie badawcze
poszczególnych obiektów, zespołów
oraz obszarów zabytkowych zwi
ą
zane z
przygotowywanym lub realizowanym
procesem inwestycyjnym
•
Prowadzenie monitoringu i weryfikacji obiektów uwzgl
ę
dnionych w gminnej ewidencji zabytków
(z zastosowaniem komputerowej bazy danych)
•
Wykonywanie prac studialnych (studia historyczno-urbanistyczne, studia krajobrazowe, badania
historyczno-architektoniczne, katalogi typów zabudowy regionalnej i detalu architektonicznego)
•
Finansowanie
wykonania
inwentaryzacji
architektoniczno-konserwatorskiej
zagro
ż
onych
obiektów zabytkowych
Promocja regionalnego dziedzictwa
kulturowego słu
żą
ca kreacji produktów
turystyki kulturowej
•
Opracowanie szlaków turystycznych (np. pieszych, rowerowych, konnych, samochodowych,
wodnych) wykorzystuj
ą
cych walory dziedzictwa kulturowego
•
Utworzenie
i
modernizacja
elementów
infrastruktury
słu
żą
cych
funkcjonowaniu
i rozwojowi turystyki kulturowej
•
Wprowadzenie zintegrowanego systemu informacji wizualnej (m.in. za pomoc
ą
tablic
informacyjnych) obejmuj
ą
cego zasoby i warto
ś
ci dziedzictwa kulturowego gminy
Zał
ą
cznik nr 2
Przykładowy zarys instrumentów stosowanych w realizacji programu opieki nad
zabytkami
Zakłada si
ę
,
ż
e zadania okre
ś
lone w gminnym programie opieki nad
zabytkami b
ę
d
ą
wykonywane za pomoc
ą
nast
ę
puj
ą
cych instrumentów:
-
instrumentów prawnych – wynikaj
ą
cych z przepisów ustawowych (np. uchwalanie
miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, budowa parków
kulturowych, wnioskowanie o wpis do rejestru zabytków obiektów b
ę
d
ą
cych
własno
ś
ci
ą
gminy, wykonywanie decyzji administracyjnych, np. wojewódzkiego
konserwatora zabytków);
-
instrumentów finansowych (m.in. finansowanie prac konserwatorskich i
remontowych przy obiektach zabytkowych b
ę
d
ą
cych własno
ś
ci
ą
gminy,
korzystanie
z
programów
uwzgl
ę
dniaj
ą
cych
finansowanie
z
funduszy
europejskich oraz dotacje, subwencje, dofinansowania, nagrody, zach
ę
ty
finansowe dla wła
ś
cicieli i posiadaczy obiektów zabytkowych);
-
instrumentów koordynacji (m.in. poprzez realizacj
ę
projektów i programów
dotycz
ą
cych ochrony dziedzictwa kulturowego zapisanych w wojewódzkich,
powiatowych i gminnych strategiach, planach rozwoju lokalnego itp., współpraca
z o
ś
rodkami naukowymi i akademickimi, współpraca z organizacjami
wyznaniowymi w zakresie ochrony i opieki nad zabytkami);
-
instrumentów społecznych (m.in. poprzez działania edukacyjne promocyjne,
współdziałanie z organizacjami społecznymi, działania prowadz
ą
ce do tworzenia
miejsc pracy zwi
ą
zanych z opiek
ą
nad zabytkami);
-
instrumentów kontrolnych (m.in. aktualizacja gminnej ewidencji zabytków,
monitoring stanu zagospodarowania przestrzennego oraz stanu zachowania
dziedzictwa kulturowego).
Krajowy O
ś
rodek Bada
ń
i Dokumentacji Zabytków
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI – PORADNIK METODYCZNY
20
Zał
ą
cznik nr 3
Przykładowe kryteria prowadzenia oceny realizacji programu opieki
W ramach priorytetu I: Rewaloryzacja dziedzictwa kulturowego jako element
rozwoju społeczno-gospodarczego gminy
•
Poziom (w %) wydatków bud
ż
etu gminy na ochron
ę
i opiek
ę
nad zabytkami
•
Warto
ść
finansowa zrealizowanych kompleksowych programów rewaloryzacji i
rewitalizacji oraz liczba (b
ą
d
ź
inne mierniki) obiektów poddanych rewaloryzacji w
ramach tych programów
•
Warto
ść
finansowa wykonanych prac remontowo-konserwatorskich przy
zabytkach oraz liczba obiektów poddanych ww. pracom
•
Zakres współpracy z organizacjami pozarz
ą
dowymi
•
Inne
W ramach priorytetu II: Ochrona i
ś
wiadome kształtowanie krajobrazu
kulturowego
•
Poziom (w %) obj
ę
cia terenu gminy wykonanymi miejscowymi planami
zagospodarowania przestrzennego
•
Liczba utworzonych parków kulturowych
•
Liczba wniosków o wpis do rejestru zabytków obszarów, obiektów i zespołów
zabytkowych
•
Liczba wniosków o uznanie obiektów i obszarów za pomniki historii
•
Zakres współpracy z organizacjami pozarz
ą
dowymi
•
Inne
W ramach priorytetu III: Badanie i dokumentacja dziedzictwa kulturowego oraz
promocja i edukacja słu
żą
ca budowaniu to
ż
samo
ś
ci
•
Liczba opracowanych prac studialnych (studia historyczno-urbanistyczne, studia
krajobrazowe, katalogi typów zabudowy regionalnej i detalu architektonicznego)
•
Liczba zrealizowanych konkursów, wystaw, działa
ń
edukacyjnych na terenie
gminy
•
Liczba utworzonych szlaków turystycznych, tras rowerowych, konnych, wodnych
•
Liczba opracowanych, wydanych wydawnictw (w tym folderów promocyjnych,
przewodników)
•
Liczba utworzonych, zmodernizowanych elementów infrastruktury słu
żą
cych
funkcjonowaniu i rozwojowi turystyki kulturowej
•
Liczba osób zwiedzaj
ą
cych muzea, skanseny, izby regionalne itp.
•
Liczba szkole
ń
lub liczba pracowników bior
ą
cych udział w szkoleniach
zwi
ą
zanych z ochron
ą
dziedzictwa kulturowego
•
Inne
Krajowy O
ś
rodek Bada
ń
i Dokumentacji Zabytków
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI – PORADNIK METODYCZNY
21
Zał
ą
cznik nr 4
Informacje o zasadach i kryteriach dotycz
ą
cych mo
ż
liwo
ś
ci pozyskiwania
ś
rodków
finansowych na zadania zwi
ą
zane z ochron
ą
i opiek
ą
nad zabytkami znajduj
ą
si
ę
na
podanych poni
ż
ej stronach internetowych (stan na koniec sierpnia 2008 r.).
•
Informacje dotycz
ą
ce programu operacyjnego „Promesa Ministra Kultury” –
www.mkidn.gov.pl
•
Informacje dotycz
ą
ce programu operacyjnego „Dziedzictwo kulturowe” –
www.mkidn.gov.pl
•
Informacje dotycz
ą
ce programu operacyjnego „Fundusz wymiany kulturalnej” –
www.mkidn.gov.pl
•
Informacje
dotycz
ą
ce
programu
operacyjnego
„Kultura
2007–2013
–
www.mkidn.gov.pl
•
Informacje dotycz
ą
ce programu operacyjnego „Innowacyjna gospodarka”,
projektu nr 6.4. Inwestycje w produkty turystyczne o znaczeniu ponadregionalnym
– www.interreg.gov.pl
•
Informacje
dotycz
ą
ce
programów
operacyjnych
„Regionalne
programy
operacyjne” – www.interreg.gov.pl
•
Informacje dotycz
ą
ce programu operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja
sektora
ż
ywno
ś
ciowego oraz rozwój obszarów wiejskich” – www.minrol.gov.pl
•
Informacje dotycz
ą
ce programu operacyjnego „Kapitał ludzki” – www.mrr.gov.pl
•
Informacje dotycz
ą
ce programu operacyjnego „Infrastruktura i
ś
rodowisko” –
www.mrr.gov.pl
•
Informacje
dotycz
ą
ce
programu
operacyjnego
„Europejska
współpraca
terytorialna” – www.mrr.gov.pl
•
Informacje dotycz
ą
ce programu operacyjnego „Fundusz dla organizacji
pozarz
ą
dowych” – www.funduszngo.pl
•
Informacje dotycz
ą
ce mo
ż
liwo
ś
ci finansowania przy wykorzystaniu ustawy o
partnerstwie
publiczno-prywatnym
–
www.partnerstwopublicznoprywatne.info/ustawa_ppp.php
•
Inne
Krajowy O
ś
rodek Bada
ń
i Dokumentacji Zabytków
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI – PORADNIK METODYCZNY
22
Zał
ą
cznik nr 5
PRZYKŁAD UCHWAŁY, WNIOSKU I SPRAWOZDANIA Z WYKONANYCH PRAC
Uchwała nr / /
Rady Gminy .......................
z dnia ......................
w sprawie przyj
ę
cia zasad i trybu udzielania dotacji celowej na prace
konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytku wpisanym
do rejestru zabytków
Na podstawie art. 14 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o
samorz
ą
dzie gminnym (Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 z pó
ź
n. zm.), art. 81 ust. 1
ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. z
2003 r. Nr 162, poz. 1568 z pó
ź
n. zm.)
Rada Gminy ................. uchwala, co nast
ę
puje:
§ 1
1. Z bud
ż
etu gminy mog
ą
by
ć
udzielane dotacje celowe na dofinansowanie prac
konserwatorskich, restauratorskich i robót budowlanych przy zabytkach
ruchomych i nieruchomych, wpisanych do rejestru zabytków, znajduj
ą
cych si
ę
na
obszarze gminy ...............
2. Celem dotacji jest wspieranie i uzupełnianie działa
ń
wła
ś
cicieli lub posiadaczy
zabytków dla zapewnienia ochrony i konserwacji warto
ś
ciowych elementów
substancji zabytkowej.
§ 2
1. Dotacja mo
ż
e by
ć
udzielona ka
ż
demu, kto jest wła
ś
cicielem lub posiadaczem
zabytku, o którym mowa w § 1 ust. 1, z wył
ą
czeniem zabytków b
ę
d
ą
cych w
posiadaniu jednostek organizacyjnych zaliczanych do sektora finansów
publicznych, które s
ą
finansowane ze
ś
rodków finansowych przyznanych
odpowiednio przez dysponentów cz
ęś
ci bud
ż
etowych b
ą
d
ź
jednostki samorz
ą
du
terytorialnego, którym podlegaj
ą
te jednostki.
2. Dotacja mo
ż
e by
ć
udzielona na dofinansowanie nakładów koniecznych do
wykonania prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy
zabytkach okre
ś
lonych w § 1, ust. 1, ustalonych na podstawie kosztorysu i
programu prac zatwierdzonego przez wła
ś
ciwe organy konserwatorskie.
§ 3
1. Dotacja na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy
zabytkach wpisanych do rejestru zabytków mo
ż
e obejmowa
ć
nakłady konieczne
na:
1) sporz
ą
dzenie ekspertyz technicznych i konserwatorskich,
2)
przeprowadzenie
bada
ń
konserwatorskich,
architektonicznych
lub
archeologicznych,
3) wykonanie dokumentacji konserwatorskiej,
Krajowy O
ś
rodek Bada
ń
i Dokumentacji Zabytków
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI – PORADNIK METODYCZNY
23
4) opracowanie programu prac konserwatorskich i restauratorskich,
5) wykonanie projektu budowlanego zgodnie z przepisami prawa budowlanego,
6) sporz
ą
dzenie projektu odtworzenia kompozycji wn
ę
trz,
7) zabezpieczenie, zachowanie i utrwalenie substancji zabytku,
8) stabilizacj
ę
konstrukcyjn
ą
cz
ęś
ci składowych zabytku lub ich odtworzenia w
zakresie niezb
ę
dnym w celu zachowania tego zabytku,
9) odnowienie lub uzupełnienie tynków i detali architektonicznych albo ich
całkowite odtworzenie, z uwzgl
ę
dnieniem charakterystycznej dla tego budynku
kolorystyki,
10) odtworzenie zniszczonej cz
ęś
ci zabytku, je
ż
eli odtworzenie to nie przekracza
50% oryginalnej substancji,
11) odnowienie lub całkowite odtworzenie okien, w tym o
ś
cie
ż
nic i okiennic,
zewn
ę
trznych odrzwi i drzwi,
12) wymian
ę
lub remont wi
ęź
by dachowej, pokrycia dachowego, rynien i rur
spustowych,
13) modernizacj
ę
instalacji elektrycznej w zabytkach drewnianych lub w zabytkach,
które maj
ą
oryginalne, wykonane z drewna cz
ęś
ci składowe,
14) wykonanie izolacji przeciwwilgociowej,
15) uzupełnienie narysów ziemnych dzieł architektury obronnej oraz zabytków
archeologicznych nieruchomych o własnych formach krajobrazowych,
16) rewaloryzacj
ę
zabytkowych parków, ogrodów lub zieleni publicznej,
18) zakup materiałów konserwatorskich i budowlanych niezb
ę
dnych do wykonania
prac i robót przy zabytku wpisanym do rejestru, o których mowa w pkt 7–15,
19) zakup i monta
ż
instalacji przeciwwłamaniowej oraz przeciwpo
ż
arowej i
odgromowej.
2. Przeprowadzenie prac lub robót, o których mowa w pkt 1–17, wymaga wyłonienia
ich wykonawcy na podstawie ustawy z dnia 29 stycznia 2004 roku – Prawo
zamówie
ń
publicznych (Dz.U. z 2006 r. Nr 164, poz. 1163 z pó
ź
n. zm.).
3
.
Prowadzenie prac konserwatorskich lub robót budowlanych przy zabytku
wpisanym do rejestru wymaga pozwolenia wojewódzkiego konserwatora
zabytków na podstawie ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i
opiece nad zabytkami (Dz.U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568 z pó
ź
n. zm).
§ 4
1. Dotacja mo
ż
e by
ć
udzielona w wysoko
ś
ci do 50% nakładów koniecznych na
wykonanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy
zabytku wpisanym do rejestru zabytków, w zale
ż
no
ś
ci od
ś
rodków zaplanowanych
w bud
ż
ecie gminy.
2. W szczególnych przypadkach, je
ż
eli zabytek, o którym mowa w ust. 1, posiada
wyj
ą
tkow
ą
warto
ść
historyczn
ą
, artystyczn
ą
lub naukow
ą
, albo wymaga
przeprowadzenia
zło
ż
onych
pod
wzgl
ę
dem
technologicznym
prac
konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych, dotacja mo
ż
e by
ć
udzielona do wysoko
ś
ci 100% nakładów na wykonanie tych prac lub robót.
3. W przypadku, je
ż
eli stan zachowania zabytku, o którym mowa w § 1 ust. 1,
wymaga niezwłocznego podj
ę
cia prac konserwatorskich, restauratorskich lub
robót budowlanych, dotacja mo
ż
e by
ć
równie
ż
udzielona do wysoko
ś
ci 100%
nakładów na wykonanie tych prac lub robót.
§ 5
Krajowy O
ś
rodek Bada
ń
i Dokumentacji Zabytków
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI – PORADNIK METODYCZNY
24
Ł
ą
czna kwota dotacji udzielonych ze
ś
rodków publicznych na dofinansowanie prac
konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy zabytku, o którym
mowa w § 1, ust. 1, nie mo
ż
e przekracza
ć
100% nakładów koniecznych na
wykonanie tych prac lub robót.
§ 6
1. Udzielenie dotacji mo
ż
e nast
ą
pi
ć
po zło
ż
eniu przez wła
ś
ciciela lub posiadacza
zabytku wniosku w tej sprawie do wójta (burmistrza, prezydenta) ............ za
po
ś
rednictwem Wydziału .................... Wnioski nale
ż
y składa
ć
w terminie do
......................... ka
ż
dego roku poprzedzaj
ą
cego rok realizacji prac lub robót
według wzoru stanowi
ą
cego zał
ą
cznik nr 2 do niniejszej uchwały.
2. Termin, o którym mowa w ust. 1, nie ma zastosowania w przypadku ubiegania si
ę
o dotacj
ę
na prace interwencyjne wynikaj
ą
ce z zagro
ż
enia zabytku.
3. Wnioski o przyznanie dotacji opiniuje komisja powołana przez Rad
ę
Gminy
………….. w formie uchwały.
4. Regulamin pracy komisji, o której mowa w ust. 3, stanowi zał
ą
cznik nr 1 do
niniejszej uchwały.
§ 7
1. Rada Gminy ..........., w miar
ę
posiadanych
ś
rodków, ustala w bud
ż
ecie gminy
wysoko
ść
wydatków przeznaczonych na dotacje.
2. Rada Gminy ........... udziela dotacji na przeprowadzenie prac lub robót w drodze
uchwały.
§ 8
Przekazanie dotacji nast
ę
puje na podstawie umowy okre
ś
laj
ą
cej w szczególno
ś
ci:
1) zakres planowanych prac lub robót oraz termin ich realizacji,
2) wysoko
ść
udzielonej dotacji oraz termin i tryb jej płatno
ś
ci,
3) tryb kontroli wykonania umowy,
4) sposób i termin rozliczania dotacji,
5) przyczyny, warunki, sposób i termin zwrotu dotacji,
6) zobowi
ą
zanie podmiotu dotowanego do stosowania przepisów ustawy z dnia 29
stycznia 2004 r. – Prawo zamówie
ń
publicznych (Dz.U. z 2006 r. Nr 164, poz.
1163 z pó
ź
n. zm.);
7) zobowi
ą
zanie podmiotu dotowanego do niezbywania zabytku odnowionego w
ramach przyznanej dotacji w ci
ą
gu 3 lat od daty rozliczenia dotacji.
§ 9
Rozliczenie ko
ń
cowe realizacji zadania nast
ę
puje w sposób i w terminach
okre
ś
lonych w umowie, które podmiot dotowany składa w Wydziale ....................
według wzoru stanowi
ą
cego zał
ą
cznik nr 3 do niniejszej uchwały.
§ 10.
1. Wydział ................. prowadzi dokumentacj
ę
udzielonych dotacji oraz informuje o
tym inne organy uprawnione do udzielania dotacji na prace lub roboty przy
zabytkach.
2. Wydział ................. ogłasza na tablicy ogłosze
ń
Urz
ę
du uchwał
ę
o przyznaniu
dotacji.
3. Ka
ż
demu przysługuje prawo wgl
ą
du do dokumentacji, o której mowa w ust. 1, na
zasadach okre
ś
lonych w przepisach dotycz
ą
cych dost
ę
pu do informacji publicznej.
Krajowy O
ś
rodek Bada
ń
i Dokumentacji Zabytków
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI – PORADNIK METODYCZNY
25
§ 11
Uchwała wchodzi w
ż
ycie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia w Dzienniku
Urz
ę
dowym Województwa........................
UZASADNIENIE
………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
Krajowy O
ś
rodek Bada
ń
i Dokumentacji Zabytków
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI – PORADNIK METODYCZNY
26
Zał
ą
cznik nr 1 do uchwały nr...../
......./.... Rady Gminy ............
z dnia ................................ r.
REGULAMIN PRACY KOMISJI
rozpatruj
ą
cej wnioski o udzielenie dotacji celowych na prace konserwatorskie,
restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytkach wpisanych do rejestru
zabytków, poło
ż
onych na obszarze gminy .............., niestanowi
ą
cych własno
ś
ci
gminy.
§ 1
Wójt (burmistrz, prezydent)..........., powołuj
ą
c komisj
ę
, okre
ś
li jej szczegółowe
zasady działania i kryteria, jakimi powinna si
ę
kierowa
ć
przy rozpatrywaniu
wniosków.
§ 2
Podstaw
ę
pracy
komisji
stanowi
ą
udokumentowane
wnioski
podmiotów
uprawnionych zło
ż
one w terminie okre
ś
lonym w uchwale. Wnioski zło
ż
one po
terminie lub niekompletne nie b
ę
d
ą
rozpatrywane.
§ 3
Do zada
ń
komisji nale
ż
y:
1)
opiniowanie
wniosków
o
przyznanie
dotacji
na
prowadzone
prace
konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do
rejestru zabytków,
2) opiniowanie wniosków o przyznanie dotacji na prace interwencyjne wynikaj
ą
ce z
zagro
ż
enia zabytku wpisanego do rejestru zabytków.
§ 4
1. Komisja dokonuje oceny wniosków według nast
ę
puj
ą
cych kryteriów:
1) dost
ę
pno
ść
zabytku dla ogółu społeczno
ś
ci lokalnej i turystów oraz rola zabytku
w kształtowaniu przestrzeni publicznej,
2) promowanie kultury oraz historii regionu,
3) ranga zabytkowo-artystyczna obiektu,
4) stan zachowania obiektu,
5) fakt kontynuowania prac,
6) wysoko
ść
zaanga
ż
owanych
ś
rodków własnych,
7) ocena realno
ś
ci wykonania planowanych prac w
ś
wietle przewidywanych
kosztów,
8) zgodno
ść
z gminnym programem opieki nad zabytkami.
2. Preferuje si
ę
prace kompleksowe, mo
ż
liwe do realizacji w ci
ą
gu 1 roku.
§ 5
1. Komisja pracuje na posiedzeniach, którym przewodniczy dyrektor Wydziału
........................, zwany dalej przewodnicz
ą
cym.
2. Posiedzenia komisji zwołuje przewodnicz
ą
cy.
Krajowy O
ś
rodek Bada
ń
i Dokumentacji Zabytków
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI – PORADNIK METODYCZNY
27
§ 6
1. Komisja podejmuje decyzje w głosowaniu jawnym, przy obecno
ś
ci całego jej
składu, zwykł
ą
wi
ę
kszo
ś
ci
ą
głosów.
2. Przewodnicz
ą
cy przedkłada wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi)........... wykaz
zawieraj
ą
cy zestawienie pozytywnie przez ni
ą
zaopiniowanych wniosków, na które
mo
ż
e by
ć
udzielona dotacja.
3. Protokoły z posiedze
ń
komisji oraz wykaz, o którym mowa w ust. 2, podpisuje
przewodnicz
ą
cy.
§ 7.
Obsług
ę
administracyjno-techniczn
ą
zapewnia Wydział ......................
Krajowy O
ś
rodek Bada
ń
i Dokumentacji Zabytków
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI – PORADNIK METODYCZNY
28
Zał
ą
cznik nr 2 do uchwały nr...../ ...../....
Rady Gminy..........................
z dnia...........................r.
WNIOSEK O UDZIELENIE DOTACJI NA PRACE KONSERWATORSKIE,
RESTAURATORSKIE LUB ROBOTY BUDOWLANE PRZY ZABYTKU
WPISANYM DO REJESTRU
I. PODSTAWOWE INFORMACJE O ZABYTKU I WNIOSKODAWCY
A. DANE O ZABYTKU
1. NAZWA ZABYTKU
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
2. DANE O ZABYTKU
nr w rejestrze zabytków:
wpis z dnia:
3. DOKŁADNY ADRES ZABYTKU LUB MIEJSCE JEGO PRZECHOWYWANIA
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
4. UZASADNIENIE istotnego znaczenia historycznego, artystycznego lub naukowego zabytku dla regionu
............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................
B. WNIOSKODAWCA
1. IMI
Ę
I NAZWISKO/NAZWA
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
2. ADRES/SIEDZIBA/GMINA/POWIAT
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
3. NR NIP:
4. INNE DANE (dot. jednostek organizacyjnych)
1) FORMA PRAWNA
2) NAZWA I NR REJESTRU
DATA WPISU DO REJESTRU / EWIDENCJI
NR REGON
OSOBY UPOWA
Ż
NIONE DO REPREZENTOWANIA WNIOSKODAWCY (zgodnie z danymi rejestrowymi)
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
BANK (nazwa, adres) i NR KONTA WNIOSKODAWCY
........................................................................................................................................................................
C. TYTUŁ DO WŁADANIA ZABYTKIEM
Krajowy O
ś
rodek Bada
ń
i Dokumentacji Zabytków
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI – PORADNIK METODYCZNY
29
(własno
ść
, u
ż
ytkowanie wieczyste, dzier
ż
awa, inne)
Dla nieruchomo
ś
ci prowadzona jest przez S
ą
d Rejonowy ............................................................................
ksi
ę
ga wieczysta nr
(w przypadku braku ksi
ę
gi wieczystej) zbiór dokumentów
D. UZYSKANE POZWOLENIA
1. Pozwolenie na przeprowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych przy
zabytku
wydane przez:
z dnia:
nr zezwolenia:
2. Pozwolenie na budow
ę
wydane przez:
z dnia:
nr zezwolenia:
3. Zgłoszenie robót budowlanych
do……………………………………………………………………………………
z dnia:
Zgłoszony/niezgłoszony przez organ sprzeciw: decyzja
nr……………………………..
z dnia…………………..
II. SZCZEGÓŁOWE INFORMACJE O PRACACH LUB ROBOTACH
A. ZAKRES RZECZOWY PRAC LUB ROBÓT I ICH CHARAKTERYSTYKA
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
.........................................................................................................................................................................
B. UZASADNIENIE CELOWOŚCI PRAC LUB ROBÓT
............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................................
C. TERMIN REALIZACJI
(planowany termin rozpocz
ę
cia i zako
ń
czenia prac)
...........................................................................................................................................................................
...........................................................................................................................................................................
Krajowy O
ś
rodek Bada
ń
i Dokumentacji Zabytków
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI – PORADNIK METODYCZNY
30
...........................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................
D. PRZEWIDYWANE KOSZTY REALIZACJI PRAC LUB ROBÓT ORAZ
Ź
RÓDŁA ICH
FINANSOWANIA
Przewidywane koszty realizacji prac lub robót
oraz
ź
ródła ich sfinansowania
Zakres rzeczowy
Kwota
Udział w cało
ś
ci
kosztów (w %)
Ogółem
Przedmiot i kwota wnioskowanego
dofinansowania
Finansowe
ś
rodki własne wnioskodawcy
Udział
ś
rodków pozyskanych z:
bud
ż
etu pa
ń
stwa
wojewódzkiego konserwatora zabytków
bud
ż
etów jednostek samorz
ą
du terytorialnego
innych
ź
ródeł (nale
ż
y wskaza
ć
)
E. HARMONOGRAM I PRELIMINARZ CAŁKOWITYCH KOSZTÓW ZADANIA
WRAZ ZE
Ź
RÓDŁAMI FINANSOWANIA
Koszty z podziałem na
ź
ródła finansowania
Termin
przeprowadze
nia prac
Rodzaj prac
konserwatorskich,
restauratorskich lub
robót budowlanych
Koszt
ogółem
(zł)
Dotacja
samorz
ą
du
województwa
Ś
rodki
własne
Inne
ź
ródła
III. INFORMACJE DODATKOWE DOTYCZ
Ą
CE WNIOSKODAWCY
Wykaz wykonanych przez wnioskodawc
ę
w ostatnich 3 latach prac konserwatorskich, restauratorskich lub
robót budowlanych przy zabytku nieruchomym/ruchomym, wpisanym do rejestru zabytków, z podaniem
wysoko
ś
ci wydatków poniesionych na ich przeprowadzenie, w tym sfinansowanych ze
ś
rodków
publicznych
Rok
Zakres wykonanych prac
Poniesione
wydatki
Dotacje ze
ś
rodków publicznych
(wysoko
ść
,
ź
ródło i przeznaczenie)
IV. WYKAZ DOKUMENTÓW WYMAGANYCH PRZY SKŁADANIU WNIOSKU
Krajowy O
ś
rodek Bada
ń
i Dokumentacji Zabytków
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI – PORADNIK METODYCZNY
31
1) Potwierdzona za zgodno
ść
z oryginałem kserokopia decyzji o wpisie do rejestru zabytków obiektu,
którego dotycz
ą
prace lub roboty.
2) Dokument potwierdzaj
ą
cy tytuł władania zabytkiem (np. aktualny wypis z rejestru gruntów lub aktualny
odpis z ksi
ę
gi wieczystej, akt notarialny).
3) Decyzja wła
ś
ciwego organu ochrony zabytków zezwalaj
ą
ca na przeprowadzenie prac lub robót oraz
projekt i pozwolenie na budow
ę
, gdy wniosek dotyczy prac lub robót przy zabytku nieruchomym lub
program prac przy zabytku ruchomym.
4) Pozwolenie na budow
ę
, je
ż
eli wskazane/planowane prace lub roboty wymagaj
ą
, w my
ś
l obowi
ą
zuj
ą
cego
stanu prawnego, uzyskania takiego pozwolenia ewentualnie zgłoszenie robót budowlanych i informacja o
zgłoszonym/niezgłoszonym przez organ sprzeciwie.
5) Fotograficzna dokumentacja zabytku.
6) Informacja o wnioskach o udzielenie dotacji skierowanych do innych organów.
7) Informacja o zgodno
ś
ci z lokalnym i wojewódzkim programem opieki nad zabytkami.
8) O
ś
wiadczenie wnioskodawcy o niezaleganiu z płatno
ś
ciami na rzecz podmiotów publiczno-prawnych.
9) W przypadku, gdy wnioskodawc
ą
jest przedsi
ę
biorca, do wniosku o udzielenie dotacji nale
ż
y doł
ą
czy
ć
informacj
ę
o pomocy publicznej otrzymanej przed dniem zło
ż
enia wniosku – sporz
ą
dzon
ą
w zakresie i
według zasad okre
ś
lonych w art. 37 ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o post
ę
powaniu w sprawach
dotycz
ą
cych pomocy publicznej.
Dotacje s
ą
udzielane na zasadach okre
ś
lonych w uchwale Rady Gminy ........... nr ..../..../.... z dnia
..................... r. w sprawie przyj
ę
cia zasad i trybu udzielania dotacji celowej na prace konserwatorskie,
restauratorskie i roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków.
W przypadku stwierdzenia,
ż
e we wniosku podano nieprawdziwe dane, wójt (burmistrz, prezydent) ........
zastrzega sobie prawo do
żą
dania zwrotu przyznanych
ś
rodków.
V. PODPISY
W przypadku otrzymania dotacji zobowi
ą
zuje si
ę
do wydatkowania przyznanych
ś
rodków na realizacj
ę
wskazanego zadania zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówie
ń
publicznych
(Dz.U. z 2006 roku Nr 164, poz. 1163 ze zm.), ustawy z dnia 30 czerwca 2005 roku o finansach
publicznych (Dz.U. Nr 249, poz. 2104 ze zm.) oraz ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialno
ś
ci
za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz.U. z 2005 r. Nr 14, poz. 114 ze zm.)
1
. Podpis wnioskodawcy (osób uprawnionych do reprezentowania wnioskodawcy)
(podpisy)
Miejscowo
ść
, dnia...................
(piecz
ą
tki)
O
ś
wiadczam/my,
ż
e:
Wszystkie podane we wniosku informacje s
ą
zgodne z aktualnym stanem prawnym i faktycznym.
....................................................................................................................
(piecz
ą
tka i podpisy)
2. Potwierdzenie przyj
ę
cia wniosku wraz z zał
ą
cznikami
data przyj
ę
cia, osoba przyjmuj
ą
ca wniosek
Krajowy O
ś
rodek Bada
ń
i Dokumentacji Zabytków
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI – PORADNIK METODYCZNY
32
Zał
ą
cznik nr 3 do uchwały nr..../ .... /..
Rady Gminy...................
z dnia....................r.
..............................................................
..............................................................
Wnioskodawca
..............................................................
..............................................................
Adres wnioskodawcy
..............................................................
Nr telefonu
SPRAWOZDANIE
z wykonania prac konserwatorskich, restauratorskich lub robót budowlanych
przy zabytku wpisanym do rejestru zabytków, na które została udzielona
dotacja/zostały przekazane
ś
rodki*
Niniejszym przedstawiam sprawozdanie merytoryczne i finansowe z wykonania prac
przy obiekcie zabytkowym obj
ę
tych umow
ą
nr......................................................................................................
1. Sprawozdanie merytoryczne (zwi
ę
zły opis wykonanych prac z podaniem zakresu
realizacji poszczególnych etapów/zada
ń
)
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
* Niepotrzebne skre
ś
li
ć
Krajowy O
ś
rodek Bada
ń
i Dokumentacji Zabytków
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI – PORADNIK METODYCZNY
33
........................................................................................................................................
2. Sprawozdanie finansowe
A. Zestawienie kosztów
Całkowity koszt wykonanych prac
zł (brutto)
W tym koszty pokryte ze
ś
rodków własnych
Koszty pokryte z dotacji gminy
zł (brutto)
W
tym
koszty
pokryte
ze
ś
rodków
pochodz
ą
cych z innych
ź
ródeł (wskaza
ć
ź
ródła)
Nazwa
ź
ródła finansowania
Kwota
zł (brutto)
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
......................................................
..........................................
..........................................
..........................................
..........................................
..........................................
..........................................
B. Zestawienie faktur
Lp.
Wystawca
dokumentu
ksi
ę
gowego
Nr
dokumentu
ksi
ę
gowego
Data
Nazwa
wydatku
Ź
ródła
finansowania
Kwota w zł (brutto)
Ł
ą
cznie
Krajowy O
ś
rodek Bada
ń
i Dokumentacji Zabytków
GMINNY PROGRAM OPIEKI NAD ZABYTKAMI – PORADNIK METODYCZNY
34
3. Wymagane zał
ą
czniki do sprawozdania z wykorzystania
ś
rodków na prace
przy obiekcie zabytkowym**
1) Pozwolenie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na prowadzenie prac
obj
ę
tych wnioskiem***
2) Pozwolenie na budow
ę
***
3) Obmiar przeprowadzonych prac i robót potwierdzony przez odpowiednie
słu
ż
by
4) Protokół odbioru przez wła
ś
ciwe słu
ż
by konserwatorskie i budowlane (je
ś
li
dotyczy) przeprowadzonych prac i robót
5) Kserokopie faktur lub rachunków ze wskazaniem numeru ksi
ę
gowego, nazwy
wydatku oraz jego kwoty wraz z opisem okre
ś
laj
ą
cym wysoko
ś
ci
ś
rodków lub
dotacji finansuj
ą
cych dany rachunek lub faktur
ę
i potwierdzenie zapłaty –
wyci
ą
g bankowy
6) Protokół z wyboru wykonawcy sporz
ą
dzony zgodnie z wymogami ustawy –
Prawo zamówie
ń
publicznych
7) O
ś
wiadczenie o zgodno
ś
ci doł
ą
czonych danych ze stanem faktycznym wraz z
pouczeniem o odpowiedzialno
ś
ci z art. 233 kodeksu karnego
8) Fotograficzna dokumentacja zabytku po zako
ń
czeniu prac
Miejscowo
ść
, data................................
.....................................................
podpis/y, piecz
ęć
4. Ocena sprawozdania
A.
Zakres merytoryczny
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
B.
Zakres finansowy
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
** Kserokopie potwierdzone przez wnioskodawc
ę
za zgodno
ść
z oryginałem
*** O ile dokument nie był wymagany jako zał
ą
cznik do wniosku o udzielenie dotacji lub wyst
ą
piły
zmiany