Biznes.pl Wiadomości Kraj

3 lis 14 13:06

Udostępnij

FOZZ: matka wszystkich afer

Największa afera III RP, uważana za praźródło wielu innych afer, do dziś ma niewyjaśnione tajemnice. Pisano o
niej książki i setki artykułów, kręcono lmy. Politycy różnych opcji oskarżali się nawzajem o udział w aferze lub jej
tuszowanie. Gigantyczne, trudne nawet do oszacowania pieniądze bezpowrotnie gdzieś wsiąkły.

Żeby wyjaśnić, czym był FOZZ, trzeba sięgnąć do dziejów PRL. Mieliśmy wtedy ogromny dług zagraniczny z epoki Gierka. Ustawą z 15
lutego 1989 r. powołano FOZZ, Fundusz Obsługi Zadłużenia Zagranicznego. O cjalnie miał spłacać zadłużenie, faktycznie skupywał
pokątnie polskie długi na rynku wtórnym, taniej niż wynosiła ich nominalna wartość.

Rynkowa cena długu wynosiła wtedy 22 centy za 1 dolara, a wielu wierzycieli wolało odzyskać część należności niż nic. Było to nie-
zgodne z prawem międzynarodowym, wymagało więc maksymalnej dyskrecji – dlatego powierzono całą operację wojskowym służ-
bom specjalnym. Dyrektorem Funduszu został Grzegorz Żemek, współpracownik tych służb. W radzie nadzorczej FOZZ, powołanej w
marcu 1989 r., znaleźli się m. in. wiceminister nansów Janusz Sawicki oraz późniejszy prezes NBP Grzegorz Wójtowicz.

Później zresztą okazało się, że niewiele mieli do powiedzenia. Jak tłumaczył Janusz Sawicki – „statut FOZZ, nadany przez rząd Mieczy-
sława Rakowskiego,  dawał dyrektorowi Funduszu możliwości prowadzenia niektórych operacji w ścisłej tajemnicy, nawet przed radą
nadzorczą”.

Gdy powstał rząd Mazowieckiego, do rady nadzorczej FOZZ wszedł nowy wiceminister nansów, znany z niekonwencjonalnej fryzury
Wojciech Misiąg.

5257

fot. Shutterstock

WATCHLISTY

PORTFELE

ALERTY

GRA GIEŁDOWA

PROFIL

ZALOGUJ

Szukaj

AUTOPROMOCJA

FOZZ: matka wszystkich afer - Biznes.pl

http://biznes.pl/kraj/fozz-matka-wszystkich-afer/k864l

1 of 3

2016-03-09 11:24

Na trop olbrzymich nadużyć w Funduszu i wokół niego wpadł jako pierwszy urzędnik Izby Skarbowej Michał Falzmann. Opisał swe
odkrycia w prasie. Wszedł w skład zespołu kontrolerów NIK, którzy przez pół roku „prześwietlali” FOZZ. Usunięci z kierownictwa Fun-
duszu Żemek i jego zastępczyni Janina Chim założyli tymczasem - wraz z Dariuszem Przywieczerskim - rmę Trading Assets Company
z kapitałem założycielskim 5 mld starych złotych.

W maju 1991r. śledztwo w tej sprawie wszczęła prokuratura. Wyszło na jaw, że FOZZ wiele transakcji załatwiał „na gębę”, bez doku-
mentacji pisemnej. Przekazywał, praktycznie bez żadnej kontroli, ogromne środki rmom krajowym i zagranicznym. Powierzył np. 60
mld starych złotych Bankowi Inicjatyw Gospodarczych, wystawił na rzecz Banku Handlowego weksle na 3,5 biliona starych złotych (z
polecenia wspomnianego już Janusza Sawickiego). Zawarł 16 umów, które zalegalizowały kredytowanie wielu rm, m. in. Universalu,
którego dyrektorem był Dariusz Przywieczerski. Jakby tego było mało, FOZZ nansował też kampanię wyborczą Przywieczerskiego,
gdy ten kandydował do Senatu. Część rozdawanych hojnie kredytów nie miała żadnych zabezpieczeń, a dobrzy wujkowie z FOZZ nie
domagali się spłat.

Taki sam, delikatnie to określając, bałagan panował w sferze operacji  zagranicznych. Za pośrednictwem Banku Handlowego i Banku
Rozwoju Eksportu wyprowadzano za granicę wielkie kwoty. Ok. 100 mln dolarów tra ło na konta spółek w rajach podatkowych, w 9
krajach europejskich i w USA. Zasilone środkami z FOZZ rmy wkrótce ogłosiły niewypłacalność.

W raporcie „Działalność dewizowa Banku Handlowego” jego autorka, inspektor Halina Ładomirska, ujawniła nielegalne operacje de-
wizowe, fałszowanie bilansu banku i innych dokumentów. Wnioski są szokujące: w latach 1991-92 bank  działał na szkodę polskiej go-
spodarki, co spowodowało straty w wysokości 5-10 mld dolarów! Jak widać, trudno nawet ustalić wielkość strat…

Czytaj dalej: proces i wyrok

Proces i wyrok

W czerwcu 1991 r. w gabinecie premiera J. K. Bieleckiego odbyła się narada na  temat FOZZ. Wkrótce zeszli z tego świata dwaj jej
uczestnicy: Michał Falzmann, który miał zaledwie 38 lat, zmarł na zawał serca, a prezes NIK Walerian Pańko zginął w wypadku samo-
chodowym. Kierowca jego służbowej Lancii, Jan Budziński, umarł po paru miesiącach – za przyczynę zgonu uznano zawał. Dwaj poli-
cjanci z drogówki, którzy badali wypadek, wybrali się na ryby i utonęli. Trudno się dziwić, że ta sekwencja wydarzeń stała się pożywką
dla teorii spiskowych.

Ostatecznie w 1993 r. do sądu tra ł akt oskarżenia, który objął 6 osób, w tym Grzegorza Żemka, Janinę Chim, Janusza Sawickiego,
Grzegorza Wójtowicza. Zwrócono go jednak prokuraturze w celu „usunięcia istotnych braków”. Zanim napisano go na nowo, minęło 5
lat. Tym razem o przywłaszczenie środków oskarżeni zostali Żemek, Chim, Zbigniew Olawa, Dariusz Przywieczerski (który zdążył już
uciec do USA), Krzysztof Komornicki oraz Irena Ebbinghaus. Jak wyliczyła prokuratura, skarb państwa stracił z ich winy równowartość
334 mln nowych złotych w różnych walutach. Ale to tylko część strat – patrz wspomniany wyżej raport o Banku Handlowym. 

Proces ciągnął się w sumie… 16 lat! Przerwało go powołanie orzekającej w tym procesie sędzi Barbary Piwnik na stanowisko ministra
sprawiedliwości w rządzie Millera. Wywołało to spekulacje, że SLD-wska ekipa rządząca chce ukręcić łeb monstrualnej aferze, dopro-
wadzić do przedawnienia, które miało nastąpić pod koniec 2005 r. 

Po Barbarze Piwnik sprawę dostał sędzia Andrzej Kryże. Walcząc z czasem, zdołał przekopać się przez dziesiątki tomów akt i wydać
wyrok. W czerwcu 2009 r. warszawski Sąd Apelacyjny utrzymał w mocy 9 lat dla Żemka, 6 lat dla Janiny Chim i 2,5 roku – zaocznie -
dla Przywieczerskiego. Władze USA odrzuciły polski wniosek o jego ekstradycję, podobno dlatego, że podjął współpracę z tamtejszym
wywiadem.

Umoczeni politycy?

W procesie FOZZ trzech świadków – Janusz Cli Pineiro, Jerzy Klemba oraz Anatol Lawina – mówiło o transferze środków do Porozu-
mienia Centrum, pierwszej partii braci Kaczyńskich. Wiarygodność Pineiry i Klemby może budzić wątpliwości, sami bowiem zostali
później skazani za wyłudzenie 2 mln zł. Na podstawie opowieści Pineiry Jakub Kopeć napisał książkę „Po drugiej stronie lustracji”, a
Witold Krasucki nakręcił dla TVP lm dokumentalny „Dramat w trzech aktach”. Kaczyńscy wytoczyli Kopciowi proces o ochronę dóbr
osobistych i wygrali (sąd stwierdził, że brak dowodów na jakąkolwiek bliższą znajomość między braćmi a Pineirą). Po emisji lmu Kra-
suckiego wystąpili do sądu i zmusili TVP do publicznych przeprosin.

Anatol Lawina, dawny działacz „Solidarności”, dyrektor Zespołu Analiz Systemowych w NIK i szef nieżyjącego Michała Falzmanna, ze-
znał m. in., że pieniądze FOZZ tra ały do Porozumienia Centrum za pośrednictwem ministra Adama Glapińskiego, biznesmena Janu-
sza Cli a Pineiry i płk Zenona Klameckiego z Biura Bezpieczeństwa Narodowego, którym w tamtym okresie, za prezydentury Wałęsy,
kierował Lech Kaczyński. Trzech pośredników wspierać miał Maciej Zalewski, współpracownik Jarosława Kaczyńskiego, skazany póź-
niej za konszachty z Art-B. „Jestem w stanie to udokumentować” – oświadczył przed sądem Lawina.

Bracia Kaczyńscy uznali te zeznania za kolejną próbę szkalowania polityków ich ugrupowania. „Być może chodzi o zemstę byłego
pracownika zwolnionego z pracy, gdy byłem prezesem NIK” – mówił Lech Kaczyński. 

Sędzia Kryże nie dał wiary zeznaniom Lawiny, Klemby i Pineiry. Został później  wiceministrem sprawiedliwości w rządzie PiS. Anatol
Lawina zmarł w 2006 r.  

WATCHLISTY

PORTFELE

ALERTY

GRA GIEŁDOWA

PROFIL

ZALOGUJ

Szukaj

FOZZ: matka wszystkich afer - Biznes.pl

http://biznes.pl/kraj/fozz-matka-wszystkich-afer/k864l

2 of 3

2016-03-09 11:24

1.

Ściągnij aplikację:

Windows Phone

2.

Korzystaj z narzędzi:

Portfele

Watchlisty

Alerty

Gra giełdowa

3.

Pozostań w kontakcie:

Facebook

Google+

RSS

Twitter

m.biznes.pl

Centrum prasowe | Reklama | Kontakt | Regulamin | Pomoc

Copyright © 2016 Biznes.pl

Udostępnij

Polub Biznes.pl

Obóz PiS podkreśla, że decydującą rolę w działalności FOZZ odegrały wojskowe służby specjalne, tworząc ma ę polityczno-bizneso-
wą, która oplotła swymi mackami cały kraj. Ma to być geneza słynnego układu, bezskutecznie tropionego w latach 2005-2007.

Według polityków i publicystów tej opcji, tropy prowadzą do tzw. ośrodka wiedeńskiego, rosyjskiego szpiega Władimira Ałganowa,
podejrzanego o zlecenie zabójstwa gen. Papały Edwarda Mazura, a przede wszystkim do Moskwy. Zdaniem Sławomira Cenckiewicza,
który kierował komisją likwidacyjną WSI – afera FOZZ była operacją elitarnego, szkolonego przez sowiecki wywiad GRU oddziału Y. Je-
go agentem miał być Grzegorz Żemek.

Wielu prawicowych komentatorów liczyło na to, że raport o likwidacji WSI ujawni wreszcie kulisy afery i całą sieć powiązań wokół
FOZZ. Niestety, raport Macierewicza niczego w tej materii nie wyjaśnił.

Agnieszka Keller

REKLAMA

REKLAMA

Tematy:

Administracja publiczna

,

Prawo

,

25 lat kapitalizmu w Polsce

5257

24 tys.

WATCHLISTY

PORTFELE

ALERTY

GRA GIEŁDOWA

PROFIL

ZALOGUJ

Szukaj

FOZZ: matka wszystkich afer - Biznes.pl

http://biznes.pl/kraj/fozz-matka-wszystkich-afer/k864l

3 of 3

2016-03-09 11:24