Technik_organizacji_produkcji_filmowej_i_telewizyjnej_313[07].Z2.01

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

Wprowadzenie

Wymagania wstępne

Cele kształcenia

Materiał nauczania

4.1.

Organizacja kinematografii, podstawowe pojęcia i terminy filmowe

4.1.1.

Materiał nauczania.

4.1.2.

Pytania sprawdzające

4.1.3.

wiczenia

4.1.4.

Sprawdzian postępów

4.2. Tok produkcji filmu, planowanie produkcji filmowej

4.2.1.

Materiał nauczania.

4.2.2.

Pytania sprawdzające

4.2.3.

wiczenia

4.2.4.

Sprawdzian postępów

5. Sprawdzian osiągnięć

6. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i nabyciu umiejętności niezbędnych

do planowania produkcji filmu fabularnego.

W poradniku zamieszczono:

Wymagania wstępne, czyli wykaz niezbędnych umiejętności i wiedzy, które powinieneś
mieć opanowane, aby przystąpić do realizacji tej jednostki modułowej.

Cele kształcenia realizowane w tej jednostce modułowej.

Materiał nauczania umoŜliwiający samodzielne przygotowanie się do wykonania ćwiczeń
i zaliczenia sprawdzianu. Wykorzystaj do poszerzenia wiedzy wskazaną literaturę oraz
inne źródła informacji.

wiczenia, które zawierają m.in.:

−

wskazówki pomocne do wykonania ćwiczenia,

−

wykaz materiałów, urządzeń i niezbędnego sprzętu.

Przykłady zadań oraz zestaw pytań sprawdzających Twoje opanowanie wiedzy
i umiejętności z zakresu całej jednostki.

Wykaz literatury.

Wykonując sprawdzian postępów powinieneś dokonać wyboru wszystkich poprawnych

odpowiedzi (pytanie moŜe zawierać jedną, dwie, lub trzy poprawne odpowiedzi, podobnie jak
to jest na egzaminie państwowym). JeŜeli masz trudność ze zrozumieniem tematu lub
ć

wiczenia, to poproś nauczyciela lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualnie sprawdzenie,

czy dobrze wykonujesz daną czynność.

Schemat układu jednostek modułowych

313[07].Z2.01

Planowanie produkcji filmu

fabularnego

313[07].Z2.02

Przygotowanie i organizacja

produkcji filmu fabularnego

313[07].Z2

Organizacja produkcji

filmowej

313[07].Z2.03

Prowadzenie dokumentacji

finansowej zwi

zanej

z produkcj

filmow

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

−

scharakteryzować zakres działania, wyposaŜenie i sytuację rynkową funkcjonujących
przedsiębiorstw w zakresie produkcji filmowej,

−

scharakteryzować strukturę wytwórni filmowej z wyjaśnieniem jej działów, wyposaŜenia
i zadań,

−

zdefiniować

pojęcia

związane

produkcją

opracowaniem

filmu,

jego

rozpowszechnianiem i dystrybucją,

−

zdefiniować pojęcia usługi produkcyjnej, koprodukcji,

−

opisać tok produkcji filmowej oraz scharakteryzować poszczególne etapy realizacji
filmu,

−

wskazać głównych realizatorów i współtwórców filmu,

−

scharakteryzować

zespół

artystów/wykonawców

(aktorów,

muzyków

i innych

współpracowników).

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1.Organizacja kinematografii, podstawowe pojęcia i terminy

filmowe

4.1.1. Materiał nauczania

Akty prawne uŜywane w produkcji filmowej i telewizyjnej to:

−

USTAWA z dnia 30 czerwca 2005 r. o kinematografii, na mocy, której został powołany
Polski Instytut Sztuki Filmowej, którego głównym zadaniem jest promowanie filmu
polskiego w Polsce i zagranicą.

−

STATUT Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej

−

Notyfikacja programów dofinansowania przez Polski Instytut Sztuki Filmowej
przedsięwzięć z zakresu kinematografii zawartych w Ustawie o kinematografii, udzielona
przez Komisję Europejską 16 maja 2006 r.

−

Europejska konwencja o koprodukcji filmowej sporządzona w Strasburgu dnia 2
października 1992 r.

18 maja 2005 r. polski Parlament uchwalił nową ustawę o Kinematografii. Ustawa weszła

w Ŝycie 19 sierpnia 2005 r. Dzięki niej powołano Polski Instytut Sztuki Filmowej, korzystając
ze wzorców i rozwiązań przyjętych m.in. we Francji i Danii. Polski Instytut Sztuki Filmowej,
najmłodszy instytut filmowy w Europie, ma za zadanie przywrócić polskiemu filmowi jego
rangę i pozycję na świecie. Ma stworzyć powszechnie przyjęty w Europie mechanizm
wspierania

kinematografii:

developmentu,

produkcji,

promocji,

dystrybucji

i rozpowszechniania a takŜe upowszechniania kultury filmowej.

Zadania Instytutu określone Ustawą o Kinematografii to:

−

tworzenie warunków do rozwoju polskiej produkcji filmów i koprodukcji filmowej;

−

inspirowanie  i  wspieranie  rozwoju  wszystkich  gatunków  polskiej  twórczości  filmowej,
a w  szczególności  filmów  artystycznych.  w  tym  przygotowania  projektów  filmowych,
produkcji filmów i rozpowszechniania filmów;

−

wspieranie działań mających na celu tworzenie warunków powszechnego dostępu do
dorobku polskiej, europejskiej i światowej sztuki filmowej;

−

wspieranie debiutów filmowych oraz rozwoju artystycznego młodych twórców
filmowych;

−

promocja polskiej twórczości filmowej;

−

dofinansowywanie  przedsięwzięć  z  zakresu  przygotowania  projektów  filmowych,
produkcji  filmów,  dystrybucji  filmów  i  rozpowszechniania  filmów,  promocji  polskiej
twórczości  filmowej  i  upowszechniania  kultury  filmowej,  w  tym  produkcji  filmów
podejmowanych  przez  środowiska  polonijne,  świadczenie  usług  eksperckich  organom
administracji publicznej,

−

wspieranie utrzymywania archiwów filmowych,

−

wspieranie rozwoju potencjału polskiego niezaleŜnego przemysłu kinematograficznego,
a w szczególności małych i średnich przedsiębiorców działających w kinematografii.

Instytut udziela dofinansowania przedsięwzięciom z zakresu: developmentu (przygotowania)
projektów filmowych, produkcji filmowej, dystrybucji i rozpowszechniania filmów.
Dofinansowuje takŜe zadania z dziedziny upowszechnienia i promocji kultury filmowej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rozwoju infrastruktury kinematograficznej oraz zachowania i ochrony dziedzictwa kultury
filmowej

Jakim budŜetem dysponuje Instytut

Na mocy Ustawy głównymi źródłami finansowania kinematografii są wpłaty na rzecz

Instytutu  stanowiące  1,5  %  od  przychodów  z  wyświetlania  filmów  i  reklam  w  kinach,  ze
sprzedaŜy  kaset  VHS  i  DVD,  z  emisji  reklam  przez  stacje  telewizyjne,  od  przychodu
operatorów telewizji kablowych i satelitarnych a takŜe - jak to juŜ miało miejsce wcześniej-
przychody z zakładów i gier losowych oraz budŜetu państwa.
Struktura finansowania przedstawia się następująco:

−

ok. 75 mln zł pochodzi zł ze źródeł komercyjnych

−

6 mln zł z Funduszu Promocji Kultury, czyli z zakładów i gier specjalnych

−

oraz 21 mln z budŜetu państwa.

Instytut obowiązuje zasada częściowego udziału państwa w przedsięwzięciu filmowym,
określona procentowa i kwotowo:
1.

Instytut finansuje do 50% budŜetu filmu, jednak nie więcej niŜ:

−

4 000 000 zł - w przypadku filmu fabularnego pełnometraŜowego (pow. 70 minut)
przeznaczonego w pierwszej kolejności do publicznego wyświetlania w kinach.

−

500 000 zł - w przypadku filmu dokumentalnego

−

2 000 000 zł - w przypadku filmu dokumentalnego pełnometraŜowego (pow. 70
minut) przeznaczonego w pierwszej kolejności do publicznego wyświetlania w kinach

−

500 000 zł - w przypadku filmu animowanego

−

3 000 000 zł - w przypadku filmu animowanego pełnometraŜowego (pow. 70 minut)
przeznaczonego w pierwszej kolejności do publicznego wyświetlania w kinach.
Za zgodą Rady w/w kwoty mogą być podniesione do 85%.

Instytut finansuje do 90% budŜetu filmu oraz kwoty:

−

w przypadku filmu trudnego - jednak nie więcej niŜ 50% kwoty dofinansowania filmu
pełnometraŜowego przeznaczonego w pierwszej kolejności do publicznego
wyświetlania w kinach, czyli do 2.000.000 zł;

−

w przypadku filmu niskobudŜetowego - jednak nie więcej niŜ 40% kwoty
dofinansowania filmu pełnometraŜowego przeznaczonego w pierwszej kolejności do
publicznego wyświetlania w kinach, czyli do 1.600.000zł.

Dotacje  na  pozostałe  zadania  w  sferze  kinematografii,  tj.  projekty  inwestycyjne,
upowszechnianie  kultury  filmowej,  dystrybucję  i  rozpowszechnianie  filmów,  prace
scenariuszowe i development wynoszą:

−

do 50% kosztów całkowitych, jeśli wnioskodawcą jest przedsiębiorca,

−

do 90% kosztów całkowitych, jeśli wnioskodawcą jest instytucja nie prowadząca
działalności gospodarczej.

Dofinansowanie w tym przypadku nie moŜe przekroczyć 2 mln zł, a w szczególnie
uzasadnionych przypadkach do 3 mln zł.

Struktura polskiej kinematografii

Kinematografia obejmuje: twórczość filmową, produkcję, usługi filmowe, dystrybucję

i rozpowszechnianie  filmów,  w  tym  działalność  kin  ,upowszechnianie  kultury  filmowej,
promocję  polskiej  twórczości  filmowej,  gromadzenie,  ochronę  i  upowszechnianie  zasobów
sztuki  filmowej  a  takŜe  dokształcanie  zawodowe.  Kinematografia  nie  obejmuje  działalności
telewizyjnej,  a  takŜe:  rejestracji  audiowizualnej  zdarzeń  z  Ŝycia  społecznego,  naukowego,
politycznego,  gospodarczego,  sportowego  a  takŜe  produkcji  filmowej  realizowanej  przez
kościoły  i  związki  wyznaniowe,  resorty  poza  kulturą  oraz  do  uŜytku  własnego.  W  Polsce

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

państwo sprawuje mecenat nad działalnością w dziedzinie kinematografii, jako części kultury
narodowej, polegający w szczególności na promocji filmu, upowszechnianiu kultury filmowej
oraz  ochronienie  dziedzictwa  narodowego  w  dziedzinie  filmu.  Na  mocy  nowej  ustawy
o kinematografii  nadzór  na  państwowymi  instytucjami  filmowymi  sprawuje  PISF.
Jednocześnie oprócz instytucji państwowych istnieje wiele firm prywatnych –produkcyjnych,
usługowych,  dystrybucyjnych,  zajmujących  się  reklamą,  upowszechnianiem  kultury
filmowej, organizowaniem imprez, itp.
W  dziedzinie  produkcji  filmowej  działają  przedsiębiorcy  (podmioty  gospodarcze)
reprezentujące róŜne formy własności (państwowe i prywatne).
Producenci  państwowi (reprezentują  własność  państwową  i  działają  w  formie  prawnej  PIF
(Państwowe  Instytucje  Filmowe).Prawo  do  prowadzenia  produkcji  filmowej  mają  te  PIF-y,
które taki rodzaj działalności mają wpisany do Statutu (czyli do aktu ich utworzenia).

1.

Studia filmowe PIF:

−

KADR

−

OKO

−

PERSPEKTYWA

−

TOR

ZEBRA
Studia

stanowią

samodzielne

twórczo

produkcyjne

jednostki

organizacyjne

kinematografii  i  nie  dysponują  Ŝadną  bazą  techniczno-produkcyjną.  Skupiają  wokół
siebie  scenarzystów,  reŜyserów,  operatorów  obrazu,  ale  nie  zatrudniają  ich  etatowo.
Przedmiot  działania:  produkcja  filmów  własnych,  uczestniczenie  w  koprodukcjach,
ś

wiadczenie usług produkcyjnych na zamówienie, dystrybucja i promocja filmów

własnych. Studia dysponują prawami majątkowymi do filmów wyprodukowanych przez
nie do 31.12.1989r. z zastrzeŜeniem, Ŝe muszą 50% przychodów z tytułu
rozpowszechniania odprowadzać na rzecz PISF.

Wytwórnie  filmowe  „DUśE”  –  państwowe  jednostki  organizacyjne  kinematografii
stanowiace  jej  bazę  techniczno-produkcyjną  zabezpieczającą  ciąg  technologiczny
produkcji  filmowej.  Przedmiot  działania:  świadczenie  usług  techniczno-produkcyjnych
na rzecz produkcji filmowej i telewizyjnej, postprodukcja filmowa, inicjowanie produkcji
własnej:

−

WYTWÓRNIA

FILMÓW

DOKUMENTALNYCH

FABULARNYCH

WARSZAWIE. Zakres działania: komplet usług filmowych poza pirotechniką

−

WYTWÓRNIA FILMÓW FABULARNYCH WE WROCŁAWIU. Zakres dzialania:
usługi filmowe z wyłączeniem obróbki laboratoryjnej

−

ŁÓDZKIE CENTRUM FILMOWE W ŁODZI

−

Pod  tą  nazwą  od  1.01.1994.Powstało  z  połączenia  dawnej  wytwórni  filmów
fabularnych  w  całości,  wytwórni  filmów  oświatowych  w  części  i  studia  opracowań
dźwiękowych  w  całości.  Obecnie  dysponuje  wyłącznie  środkami  inscenizacyjnymi,
halami zdjęciowymi oraz środkami pirotechnicznymi. Na tym terenie jest ODDZIAŁ
FILMOTEKI NARODOWEJ, gdzie przechowywane są kopie filmowe.

Wytwórnie „MAŁE” i studia filmowe. Samodzielni producenci filmów i posiadające
określona bazę techniczno-produkcyjną. Dysponują autorskimi prawami majątkowymi do
filmów wyprodukowanych do 31.12.1989 i odprowadzają 50% przychodu do PISF:

−

WYTÓWRNIA FILMÓW OŚWIATOWYCH I PROGRAMU EDUKACYJNEGO.
Dysponuje: środkami techniki zdjęć i oświetleniem, środkami techniki dźwięku

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

i montaŜu, hala zdjęciową, wydziałem filmu przyrodniczego

−

WYTWÓRNIA FILMOWA „CZOŁÓWKA” W W-WIE. Zajmuje się produkcją
filmów, postprodukcją i świadczeniem usług na zewnatrz. Dysponuje nowoczesną
bazą techniczno-produkcyjną w technikach elektronicznych.

−

STUDIA FILMÓW ANIMOWANYCH

−

Studio miniatur filmowych w warszawie i studio filmów rysunkowych w Bielsku
Białej

−

INNE JEDNOSTKI ORGANIZACJI KINEMATOGRAFII

−

Filmoteka Narodowa w Warszawie z oddziałem w Łodzi

Producenci prywatni reprezentują własność prywatną. Mogą działać jako osoby fizyczne

prowadzące działalność gospodarczą jednoosobowo lub jako osoby fizyczne prowadzące
działalność gospodarczą w spółkach cywilnych jak równieŜ spółki kapitałowe.

Zgodnie z ustawą z dnia 02.07.2004 roku ze zmianami o swobodzie działalności

gospodarczej,  (art.4  ust.  1)  przedsiębiorcą  jest  osoba  fizyczna,  osoba  prawna  i  jednostka
organizacyjna  nie  będąca  osobą  prawną,  której  odrębna  ustawa  przyznaje  zdolność  prawną
wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorcę uznaje się takŜe
wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
Aktualny wykaz prywatnych producentów znajduje się na stronie internetowej PISF.

Podstawowe pojęcia i terminy filmowe

Film  jest  to  utwór  dowolnej  długości,  w  tym  utwór  dokumentalny  lub  animowany,  złoŜony
z serii  następujących  po  sobie  obrazów  z  dźwiękiem  lub  bez  dźwięku,  utrwalonych  na
jakimkolwiek  nośniku  umoŜliwiającym  wielokrotne  odtwarzanie,  wywołujących  wraŜenie
ruchu  i  składających  się  na  oryginalną  całość,  wyraŜającą  akcję  (treść)  w  indywidualnej
formie, a ponadto, z wyjątkiem utworów dokumentalnych i animowanych, przeznaczony  do
wyświetlania  w  kinie  jako  pierwszym  polu  eksploatacji  w  rozumieniu  przepisów  o  prawie
autorskim i prawach pokrewnych.

Film  uznaje  się  za  film  polski,  jeŜeli  jego  producentem  lub  koproducentem  jest  podmiot
mający  siedzibę  na  terytorium  Rzeczypospolitej  Polskiej,  a  ponadto  spełniony  jest,  co
najmniej jeden z warunków:
1)

autor scenariusza lub adaptowanego utworu literackiego, reŜyser oraz wykonawca jednej
z głównych  ról  są  obywatelami  polskimi,  udział  środków  finansowych  producenta
mającego  siedzibę  na  terytorium  Rzeczypospolitej  Polskiej  w  kosztach  produkcji  filmu
stanowi 100%, przy czym środki te, do wysokości 80% kosztów produkcji filmu, muszą
być  wydatkowane  na  terytorium  Rzeczypospolitej  Polskiej,  a  ponadto  kopia  wzorcowa
jest wykonana w języku polskim;

autor  scenariusza  lub  adaptowanego  utworu  literackiego  lub  reŜyser  lub  wykonawca
jednej  z  głównych  ról  są  obywatelami  polskimi,  udział  środków  finansowych
koproducenta  mającego  siedzibę  na  terytorium  Rzeczypospolitej  Polskiej  w  kosztach
produkcji  filmu  stanowi co  najmniej  20%  przy  filmie  będącym  koprodukcją  dwustronną
oraz co najmniej 10% przy filmie będącym koprodukcją wielostronną, przy czym środki
te,  do  wysokości  80%  kosztów  produkcji  filmu,  muszą  być  wydatkowane  na  terytorium
Rzeczypospolitej  Polskiej,  a  ponadto  główna  wersja  językowa  wykonana  jest  w  języku
polskim.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W rozumieniu przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych film jest

utworem  i  jako  taki  stanowi  przedmiot  prawa  autorskiego.  Przedmiotem  prawa  autorskiego
jest  kaŜdy  przejaw  działalności  twórczej  o    indywidualnym  charakterze  ustalony
w jakiejkolwiek postaci, niezaleŜnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyraŜenia. Utwór
jest  przedmiotem  prawa  autorskiego  od  chwili  ustalenia  choćby  miał  postać  nieskończoną.
W szczególności są to następujące utwory:

−

wyraŜone słowem, symbolami matematycznymi i znakiem graficznym (np. literackie,
publicystyczne, naukowe, kartograficzne oraz programy komputerowe);

−

utwory plastyczne

−

utwory fonograficzne

−

utwory lutnicze

−

utwory wzornictwa przemysłowego

−

architektoniczne, architektoniczno-urbanistyczne i urbanistyczne,

−

muzyczne i słowno-muzyczne,

−

sceniczne, sceniczno-muzyczne, choreograficzne i pantomimiczne,

−

audiowizualne (w tym wizualne i audialne), w tym filmowe
Jednocześnie w rozumieniu tej ustawy, film jak kaŜdy utwór audiowizualny jest utworem

łącznym. Stanowi sumę tzw. utworów składowych. Wszystkie pojedyncze utwory wchodzące
w skład filmu wyraŜone np. słowem (dialogi, narracja, scenariusz, wszystkie formy
dochodzenia

scenariusza,

scenopis,

inne),

plastyczne

(dekoracja,

kostiumy,

charakteryzacja), fotograficzne, muzyczne, słowno-muzyczne, itd., jako efekty indywidualnej
działalności twórczej i artystycznej podlegają z osobna takŜe ochronie praw autorskich i to
bez względu na to, czy powstały na zamówienie producenta, czy tylko zostały włączone do
filmu a powstały w przeszłości bez związku pierwotnego z tym filmem.

Film to bardzo obszerna dziedzina i moŜna ją podzielić na wiele sposobów. Podstawowy

i najbardziej popularny z nich to podział na rodzaje:

−

film fabularny – aktorski film fikcji,

−

film animowany – tworzony za pomocą klasycznych technik poklatkowych –
rysunkowych lub przestrzennych (np. lalkowych i plastelinowych) lub najnowszych
technik komputerowych – animacji 3D,

−

film dokumentalny – film o treści niefikcyjnej, dokumentujący rzeczywistość,

−

film oświatowy – dla celów dydaktyczno-instruktaŜowych,
W zaleŜności od długości filmy dzielą się na

−

krótkometraŜowe– do 22 minut,

−

redniometraŜowe – od 22 do 55 minut,

−

pełnometraŜowe – ponad 55 minut – przeciętnie 90-132 minut.

Scenariusz  –  tekst  słuŜący  za  podstawę  realizacji  filmu,  napisany  na  ogół  w  tradycyjnie
przyjętej  formie,  z  podziałem  na  sceny,  z  wyodrębnionym  i  podzielonym  na  postacie
dialogiem i dokładnym opisem akcji. Tradycyjna forma scenariusza przewiduje prostą formę
graficzną,  okładkę  bez  ozdób  z  napisem  centralnie  u  góry  i  podkreślonym  tytułem,  poniŜej
z wyraźnie  czytelnym  nazwiskiem  autora.  Sceny  powinny  być  ponumerowane,  dialog
wyraźnie  wyodrębniony,  z  podziałem  na  postacie.  Scenariusz  pełnometraŜowego  filmu
fabularnego ma zwykle ok.120 stron. Ogólnie przyjmuje się, Ŝe jeśli scenariusz opracowany
jest  z  zachowaniem  tradycyjnie  przyjętej  formy,  jedna  jego  strona  równa  się  minucie  na
ekranie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SCENA 1

TRZE. KUCHNIA W MIESZKANIU MATKI I CÓRKI

Rozmowa mi

dzy dorastaj

córk

a matk

. Córka bardzo chce wyjecha

z kole

ankami

i kolegami pod namiot. Matka si

sprzeciwia. Boi si

o córk

, ale nie potrafi tego wyrazi

słowami. Córka do tej pory nigdy nie sprzeciwiała si

woli rodziców. Jednak tym razem

bardzo chciałaby pojecha

z przyjaciółmi pod namiot. Bardzo j

ten wyjazd ekscytuje.

Zaczyna si

buntowa

przeciwko „niesprawiedliwym" decyzjom rodziców. Rozmowa odbywa

podczas przygotowywania obiadu. Obie kobiety stoj

w kuchni. Matka kroi warzywa na

sałatk

, córka nakrywa do stołu. Córka wraca do rozmowy na temat wyjazdu. Ju

raz

Matka nie wyraziła zgody na wyjazd, córka ponawia pro

Matka nie odwracaj

c si

od deski do krojenia warzyw. Spokojnie

MATKA
- powiedziałam „nie"

Córka nakrywaj

c do stołu.

CÓRKA :

-ale dlaczego? cała paczka tam
jedzie.

Matka, wci

ąŜ

odwrócona do córki plecami, spokojnie acz stanowczo

MATKA ;

- ale ty nie pojedziesz. koniec dyskusji.

Córka przestaje nakrywa

do stołu. Staje i patrzy na Matk

. W głosie słycha

smutek, ale

wci

ąŜ

spokojnie.

CÓRKA

-mamo, ale dlaczego? przecie

jestem dorosła

Matka, z wyra

irytacj

w głosie odwraca si

na chwile do córki twarz

po czym wraca do

krojenia warzyw

MATKA

-powiedziałam „nie" i koniec. nie b

z tob

dyskutowała

Córka ju

wyra

nym buntem, podnosz

c głos

CÓRKA

- ale dlaczego mi to robisz? chcesz abym jako
jedyna z paczki nie pojechała? b

ze mnie

miali ! ! ! to moi przyjaciele ! ! !

Matka wyra

nie ju

zdenerwowana przestaje kroi

warzywa i odwraca si

do Córki. Podnosi

głos

Rys. 1. Scenariusz [opracowanie własne]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenopis  –  to  scenariusz  zaadoptowany  do  zdjęć  filmowych  z  bardzo  dokładnym  opisem
akcji,  podziałem  filmu  na  ujęcia  i  wymaganych  środków  technicznych  w  kaŜdej  scenie.
Scenopis  jest  szczególnie  waŜny,  gdy  scenariusz  nie  odpowiada  klasycznym  wymogom
profesjonalizmu,  a  jest  jedynie  materiałem  literackim.  W  polskiej  tradycji  reŜyser  wraz
z autorem zdjęć pisze scenopis mającego powstać filmu po przeprowadzonej dokumentacji.

SCENA 1
Obiekt: AQUAPARK - kort tenisowy

Lokalizacja: Aąuapark

Scena 1/1'04"

Aktorzy:

Gabi
Gośka
Monika
Gracz I

Epizody:

Gracz II

Statyści:

6 osób

Rekwizyty:

piłki tenisowe - róŜne w tym PENN 3
rakiety tenisowe

drobny sprzęt tenisowy

reklamówka

sukienka w kwiaty dla Gabi, sandały

DZIEŃ/PLENER

SCENA 2

Obiekt: AQUAPARK - kort/domek kortowego

Lokalizacja: Aąuapark

Scena: 2/0'30"

Aktorzy:

Gabi

Gośka
Monika
Kortowy
Gracz I

Rekwizyty:

leŜak

piłki tenisowe - róŜne w tym PENN 3

reklamówka

wyposaŜenie domku kortowego w sprzęt tenisowy

sukienka w kwiaty dla Gabi

DZIEN/PLENER/WNĘTRZE

SCENA 3

Obiekt: AQUAPARK - wzgórze/hali aguaparku
Lokalizacja: Aąuapark
Scena: 3/0'35"
Aktorzy: -

Gabi

Gośka

Monika

Statyści:

20 dzieci

Rekwizyty:

reklamówka

wyposaŜenie basenu

sukienka w kwiaty dla Gabi

Kaskaderzy:

- 2 osoby - ratownicy - zabezpieczenie planu
Uwagi: efekt deszczu na zewnątrz

DZIEN/PLENER/WNĘTRZE

Rys 2. Scenopis [opracowanie własne]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Podstawowy  nośnik,  na  którym  utrwalany  i  wyświetlany  jest  film  to  światłoczuła  taśma
celuloidowa  35  mm.  Na  taśmie  filmowej  obraz  jest  zapisany  w  postaci  pojedynczych
kadrów,  przesuwających  się  w  projektorze  kinowym  z  prędkością  24  klatki  na  sekundę
(w epoce kina niemego było to 16 klatek na sek.).Coraz rzadziej są stosowane inne szerokości
taśmy – 70, 16, 8 mm i super 16 i super 8.
Początkowo  filmy  wyświetlano  na  ekranach  w  proporcji  1:1,33  (podstawa  4,  wysokość  3)  -
taki  format  przyjęto  teŜ  dla  ekranu  telewizyjnego.  Obecnie  w  kinach  najczęściej  stosuje  się
format  pośredni  tzw.  kaszetę  (1:1,66  lub  1:1,85).  Kaszeta  –  to  efekt  nadający  obrazowi
kinowemu  lub  telewizyjnemu  wraŜenie  panoramiczności  za  pomocą  dodanych  na  dole  i  na
górze obrazu czarnego marginesu.
Większość  współczesnych  filmów  jest  udźwiękowiona  –  to  znaczy  posiada  dźwięk  ściśle
zsynchronizowany  z  obrazem.  Dawniej  popularne  były  filmy  nieme,  na  których  wszystkie
teksty  pojawiały  się  w  formie  napisów.  W  historii  filmu  istniało  kilka  momentów
przełomowych.  Pierwszym  z  waŜniejszych  było  wprowadzenie  dźwięku,  później  koloru,
róŜnych  formatów  ekranów  (np.  ekran  panoramiczny  –  cinemascope),  filmów
trójwymiarowych,  dźwięku  stereofonicznego  (Dolby).  Jednym  z  ostatnich  przełomów  było
pojawienie  się  technologii  cyfrowej  zarówno  przy  efektach  inscenizacyjnych  jak  i  przy
rejestracji obrazu (High Definition). Dotyczy to szczególnie filmu animowanego, gdzie coraz
powszechniejsza jest animacja 3D imitująca przestrzeń trójwymiarową .
Produkcja  filmowa  to  zespół  czynności  twórczych,  organizacyjnych,  ekonomicznych,
prawnych  i  technicznych,  prowadzących  do  wytworzenia  filmu  w  postaci  kopii  wzorcowej.
Za  kopię  wzorcową  realizatorzy  (przede  wszystkim  reŜyser,  ale  takŜe  operator  obrazu
i producent) uwaŜają jakąś konkretną kopię filmu w wersji ostatecznej, jaką tę najlepszą, pod
którą  podpisują  się  bez zastrzeŜeń.  Produkcję  inicjuje  i  nadzoruje  producent  filmu  –  osoba
fizyczna  lub  prawna,  organizująca  środki  finansowe,  angaŜująca  głównych  realizatorów,
nabywająca  prawa  autorskie  od  współtwórców  i  artystów  wykonawców  (w  tym  prawa  do
scenariusza)  oraz  ponosząca  odpowiedzialność  za  tą  produkcję:  materialną  (ryzyko
gospodarcze)  i  pozamaterialną  (  moralną  i  programową).  W  większych  realizacjach,  za
przebieg  organizacji  produkcji  odpowiada  przed  producentem  producent  wykonawczy
(nadzorujący)  o  węŜszych  lub  szerszych  uprawnieniach  decyzyjnych  w  stosunku  do  ekipy
filmowej.
Koprodukcja  polega  na  współdziałaniu  kilku  producentów  filmowych,  z  których  kaŜdy
ponosi część odpowiedzialności za finansowanie lub/i organizację produkcji.
Z  uwagi  na  hierarchię  podejmowania  kluczowych  decyzji  dotyczących  kształtu  filmu
i sposobu  jego  wytworzenia,  rozróŜnia  się  model  producencki  produkcji  filmowej
w przeciwieństwie  do  modelu  reŜyserskiego.  W  tym  pierwszym,  typowym  dla  duŜych
studiów

amerykańskich

wszystkim

decyduje

producent.

drugim

modelu,

charakterystycznym  takŜe  dla  polskiej  kinematografii  za  autora  filmu  uwaŜa  się  reŜysera,
który  najczęściej  jest  zainteresowany  konkretnym  scenariuszem,  decyduje  obsadzie
aktorskiej,  wybiera  miejsca  zdjęć  i  ustala  koncepcję  realizacji,  którą  przeprowadza
i nadzoruje,  aŜ  do  kopii  wzorcowej.  W  zaleŜności  od  rodzaju  i  wielkości  budŜetu  produkcji
filmowej  podział  kompetencji  producenta  i  reŜysera  zaleŜą  od  ich  dorobku  i  doświadczenia
(nazwiska) oraz struktury finansowania filmu.

NajwaŜniejsze parametry produkcji filmowej to: gatunek i rodzaj filmu, koszt

produkcji, czas i miejsce realizacji, ilość dni zdjęciowych, wymiar i wersja nośnika, metraŜ i
ekranowy czas trwania, ilość i lokalizacja miejsc akcji, sposób zapisu dźwięku, wersja
językowa, liczebność aktorów i scen masowych, efekty specjalne, limit zuŜycia taśmy, inne.

Podstawową jednostką produkcyjną filmu fabularnego jest ekipa zdjęciowa, składająca

się z realizatorów i współtwórców oraz z techników i pracowników pomocniczo-twórczych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Jej  ścisłym  kierownictwem  są  zaangaŜowani  przez  producenta:  reŜyser,  operator  obrazu,
kierownik  produkcji  i  niekiedy  scenograf.  Pozostałych  współpracowników,  artystów-
wykonawców, zleceniobiorców, itp. angaŜuje pion produkcyjny filmu (kierownik produkcji i
jego  zastępcy)  w  porozumieniu  z  producentem  i  reŜyserem,  przy  czym  szczegółowe
obowiązki  poszczególnych  członków  ekipy  bywają  przedmiotem  elastycznych  uzgodnień.
Podstawą  funkcjonowania  ekipy  produkcyjnej  jest  inicjatywa  i  pomysłowość,  koordynacja
działań  twórców  i  usługodawców,  planowanie  perspektywiczne  i  dzienne,  stały  monitoring
kosztów filmu, znajomość techniki filmowej.

Wydajność pracy w najkosztowniejszym okresie produkcji filmowej – okresie

zdjęciowym – ocenia się na podstawie ilości nakręconych scen i ujęć w stosunku do
zaplanowanego harmonogramu (kalendarzowego planu zdjęć). Efektem końcowym produkcji
filmowej jest kopia wzorcowa oraz komplet technicznych materiałów wyjściowych
i informacyjno-reklamowych,

umoŜliwiających

nieskrępowaną

dystrybucję

i rozpowszechnianie filmu na róŜnych polach eksploatacji (kina, TV, dyski optyczne, kasety
magnetyczne, inne nośniki).

Wielkość  budŜetu  filmu  dzieli  produkcję  filmową  na  niskonakładową,  standardową  lub
wysokonakładową  (superprodukcję,  megaprodukcję).  Produkcja  niezaleŜna  oznacza
produkcję  finansowaną  środkami  pozapublicznymi,  zaś  produkcja  offowa  –  to  produkcja
niskonakładowa  lub  tworzona  środkami  półprofesjonalnymi,  ale  wskazująca  nowe  trendy
estetyczne lub stosująca niekonwencjonalne środki wyrazu.

Inne waŜne pojęcia to:
Dystrybucja  –  nabycie  praw  do  eksploatacji  filmu  w  tym  prawa  do  wykonywania  kopii  i
opracowywania filmu i przekazanie tego prawa innym podmiotom w celu rozpowszechniania
filmu. Chodzi tu o zakup praw autorskich majątkowych do filmu
Rozpowszechnianie  filmu  –  publiczne  udostępnianie  filmu  jakikolwiek  sposób,
z wyłączeniem  nadawania  przez  nadawców  telewizyjnych  –  a  więc  wyświetlanie  w  kinie
i innym miejscu publicznym jak klub, pub, autobus, samolot, ściana domu, itp.
Kino  –  naleŜy  przez  to  rozumieć  miejsce  i  zespół  urządzeń  technicznych  słuŜące  do
publicznego udostępniania filmu (jest to jedna z wielu istniejących definicji).
Opracowanie filmu – przystosowanie filmu do innej nie pierwotna wersji

językowej; moŜna

to wykonać poprzez dubbing, nagranie listy dialogowej przez lektora lub napisy.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Opowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Jakim budŜetem dysponuje Polski Instytut Sztuki Filmowej?

Jaka jest struktura polskiej kinematografii?

Jakie znasz podstawowe akty prawne dotyczące kinematografii?

Jaki jest podstawowy nośnik, na którym utrwalany i wyświetlany jest film?

Na czym polega koprodukcja?

Na czym polega rozpowszechnianie filmu?

Jakie są najwaŜniejsze parametry produkcji filmowej?

Jak zdefiniować pojęcia takie jak: film, kino, dystrybucja, scenopis i scenariusz?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj w postaci tabeli podstawowe pojęcia związane z filmem. W szczególności

uwzględnij, co to jest scenariusz, kino, dystrybucja, film, scenopis.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeczytać informacje zawarte w rozdziale 4.1. materiału nauczania,

odszukać w razie wątpliwość pojęcia w Internecie,

wypisać wszystkie pojęcia w słupku,

zaprezentować ćwiczenie.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

kartka formatu A4,

−

przybory do pisania,

−

literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2

Na podstawie scenopisu i scenariusza określ charakterystyczne ich cechy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przygotować scenariusz i scenopis,

przeczytać informacje zawarte w rozdziale 4.1. materiału nauczania,

przygotować notatki dotyczące charakterystycznych cech scenopisu i scenariusza,

zaprezentować ćwiczenie.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

przykładowy scenopis,

−

przykładowy scenariusz,

−

literatura z rozdziału 6.

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

zdefiniować podstawowe pojęcia dotyczące kinematografii?

określić podstawowe akty prawne dotyczące kinematografii?

podać strukturę polskiej kinematografii?

podać podstawowe nośniki słuŜące do zapisu filmów?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.2. Tok produkcji filmu, planowanie produkcji filmowej

4.2.1. Materiał nauczania

Warunki skierowania filmu do produkcji, (co powinien zawierać tzw. Pakiet

producencki):

−

roboczy tytuł filmu,

−

scenariusz,

−

trójka realizatorska (reŜyser, producent, dystrybutor),

−

edycja filmu (czy taśma barwna, cz-b),

−

format filmu (szerokość nośnika),

−

orientacyjny metraŜ filmu,

−

terminy rozpoczęcia i zakończenia produkcji,

−

wskaźnik zuŜycia taśmy (czy 4:1, czy 7:1).

Pakiet oceniają eksperci pochodzący ze środowiska filmowego: reŜyserzy, operatorzy,
producenci, dziennikarze. Pakiet składa się do PISF.

Proces powstawania filmu składa się z preprodukcji (okres przygotowawczy), produkcji

filmu  (okres  zdjęciowy)  i  postprodukcji  (okres  montaŜu  udźwiękowienia  oraz  okres  prac
końcowych).  Anglosasi  dzielą  te  okresy  na  trzy:  preparation,  production  i  postproduction.
Produkcja filmowa jest produkcją prototypową, gdyŜ poszczególne filmy róŜnią się od siebie
nawet  wówczas,  gdy  są  oparte  o  ten  sam  scenariusz.  ToteŜ  kaŜde  przedsięwzięcie  jest
planowane  indywidualnie.  Produkcja  filmów  fabularnych  jest  uwaŜana  za  najtrudniejszą,
wymagającą  dłuŜszego  okresu  przygotowań  i  opracowania  szczegółowego  planu  filmu  –  tj,
rozwiniętego  budŜetu  składającego  się  z  danych  ogólnych,  planu  produkcji  w  czasie
i zestawienia  kosztów  (planu  kosztów).  Ten  wielostronicowych  dokument,  o  wielu  niekiedy
zawiłych  do  opracowania  załącznikach,  przygotowuje  kierownictwo  produkcji  filmu
w okresie  przygotowawczym  wg.  ZałoŜeń  wstępnych  określonych  przez  producenta  w  tzw.
skierowaniu  do  produkcji.  Te  załoŜenia  dotyczą  ilości  dni  zdjęciowych,  wskaźnika  zuŜycia
taśmy,  długości  całej  produkcji,  limitu  kosztów  filmu.  Producent  zwykle  na  tym  wstępnym
etapie  ma  teŜ  wybranych  głównych  realizatorów  (trójkę:  reŜysera,  operatora  obrazu
i kierownika produkcji lub producenta wykonawczego).
Okres  preprodukcji  moŜe  trwać  kilkanaście  tygodni  lub  nawet  kilka  lat.  MoŜe  teŜ
zakończyć  się  fiaskiem,  jeśli  producent  nie  zamknie  budŜetu,  tj.  nie  pozyska  dostatecznej
ilości pieniędzy do sfinansowania filmu.

Na okres preprodukcji składa się:

−

poszukiwanie inwestorów – oferty, listy intencyjne, sporządzanie dokumentacji (czyli
pakietów),

−

oszacowanie budŜetu filmu na podstawie scenariusza,

−

utworzenie grupy zdjęciowej,

−

dokumentacja i wybór obiektów,

−

zdjęcia próbne i casting,

−

próby operatorskie,

−

pisanie scenopisu, opracowanie i skosztorysowanie planu generalnego filmu,

−

opracowanie projektów i dokumentacji scenograficznej,

−

opracowanie projektów i dokumentacji środków inscenizacyjnych,

−

sporządzenie kalendarzowego planu zdjęć,

−

zawarcie umów z realizatorami, odtwórcami, innych, dotyczących produkcji,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

zgromadzenie środków technicznych, materiałowych i inscenizacyjnych, transportowych,

−

nagranie play-backów, wykonanie prac przygotowawczych związanych z zastosowaniem
niekonwencjonalnych metod zdjęć i udźwiękowienia,

−

budowa pierwszego kompletu dekoracji, zagospodarowanie terenu zdjęć plenerowych
bądź adaptacja wnętrz naturalnych,

−

ubezpieczenia.
Niektórzy włączają do prac okresu przygotowawczego tzw. okres prac literackich (szkic

scenariusza, nowela, dokumentacja scenariuszowa, scenariusz, Ew. dialogi).

Okres przygotowawczy zaczyna się w momencie skierowania filmu do produkcji

a kończy w przeddzień pierwszego dnia zdjęciowego – czyli takiego dnia, kiedy kamera jest
włączona  przed  wykonawcami  na  zainscenizowanym  planie  zdjęciowym  i  kiedy  pada
pierwszy  klaps.  Okres  przygotowawczy  moŜe  trwać  kilka  tygodni  lub  kilka  miesięcy  –
w zaleŜności od skali przygotowań zdjęć.

Okres  zdjęciowy  trwa  od  pierwszego  do  ostatniego  dnia  zdjęciowego.  Bilans  okresu
zdjęciowego  obejmuje  dni  zdjęciowe  i  inne  dni,  jak  kalendarzowe  dni  wolne  (niedziele
i święta),  dni  rezerwy  na  niepogodę  w  plenerze  (planuje  się  zwyczajowo  w  ilości  20%
wszystkich  dni  zdjęciowych),  dni  przygotowań  i  prób  oraz  tzw.  oswojeń  ekipy  w  nowym
obiekcie zdjęciowym, dni przerzutów i innych (np. z góry zaplanowanych przestojów lub dni
wolnych po pracy nocy). Okres ten powinien trwać jak najkrócej i jest wypadkową ilości dni
zdjęciowych w kraju i za granicą, ilości obiektów i trudności ich przygotowania, ilością scen
masowych i z tzw. trudną inscenizacją (zwierzęta, pirotechnika, wykonawcy amatorzy, efekty
na planie, itp.),ilością dni w plenerze (trudniejszych do realizacji ze względów pogodowych
niŜ  w  dekoracjach  czy  niektórych  wnętrzach  naturalnych),  trudnościami  z  terminami
aktorskimi, itp.

Na ten okres składa się teŜ:

−

dodatkowy casting w czasie zdjęć

−

bieŜąca obróbka fotochemiczna negatywów i wykonanie kopii roboczej dziennej
produkcji (Ew. scanning negatywu, przy montaŜach komputerowych)

−

porządkowanie materiału zdjęciowego i wstępny montaŜ równolegle do zdjęć (montaŜ
roboczy dziennej produkcji)

−

wykonanie i gromadzenie pozostałych środków inscenizacyjnych

−

przygotowanie kolejnych likwidacja „zgranych” obiektów

−

rozwiązanie grupy zdjęciowej

Okres  montaŜu  i  udźwiękowienia  (postprodukcja)  zaczyna  się  od  pierwszego  dnia  po
ostatnim  dniu  zdjęciowym  –  nawet  jeśli  faktycznie  jeszcze  ekipa  zdjęciowa  nie  została
rozwiązana,  a  kończy  się  dniem  przeglądu  filmu  przez  producenta,  koproducentów
i współinwestorów (tzw. kolaudacja).

Na okres postprodukcji składa się:

−

montaŜ obrazu i dźwięku,

−

ewentualne dokrętki,

−

wstępne zmieszanie dźwięku,

−

pierwsze projekcje, tzw. robocze zmontowanego materiału – wstępna pierwsza układka,

−

ewentualne efekty laboratoryjne,

−

przyjęcie obrazu po ostatecznych decyzjach montaŜowych (final cut),

−

kompozycja i nagranie muzyki,

−

ostateczne zmieszanie dźwięku i wykonanie tonu międzynarodowego,

−

przyjęcie filmu (kolaudacja),

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

wykonanie czołówki filmu i nagranie napisów końcowych,

−

cięcie negatywu,

−

wykonanie dźwięku optycznego,

−

wykonanie kopii filmu: korekcyjnych, wzorcowej,

−

wykonanie materiałów wyjściowych obrazu i dźwięku do kopii eksploatacyjnych filmu,

−

sporządzenie listy montaŜowej, dialogowej, listy napisów, metryki filmu.

Po przyjęciu filmu sporządza się protokół i moŜna rozpocząć okres prac końcowych.

Okres prac końcowych rozpoczyna się następnego dnia po przyjęciu filmu a kończy dniem
ostatecznego skompletowania materiałów wyjściowych filmu.

W okresie prac końcowych:

−

wykonuje się kopie zwiastuna filmu,

−

projektuje i drukuje plakaty filmu oraz powiela fotosy,

−

planuje i przygotowuje kampanię reklamową filmu,

−

ostatecznie rozlicza i zamyka produkcję filmu.

W kaŜdym z tych okresów wykonuje się inne prace wykonywane przez róŜne osoby

pracujące  w  róŜnych  zawodach.  Jednocześnie  pracują  pion  kierownika  produkcji
(koordynatora  całości  bieŜących  spraw  organizacyjnych),  pion  reŜyserski,  pion
scenograficzny,  pion  operatorski,  itp.  Niektórzy  specjaliści  są  potrzebni  jedynie  w  okresie
zdjęciowym, inni tylko w produkcji a jeszcze inni – przez cały czas produkcji.

Rys. 3. Systemy organizacyjne produkcji filmowej [opracowanie własne]

Producent

podwykonawczy

PRODUCENT FILMOWY

Grupa zdjęciowa

Grupa zdj

ciowa w

składzie

niezb

dnych

stanowisk pracy

Pozostałe

rodki

produkcji i obsługi filmu

rodki

zaplecza

techniczno-

-inscenizacyjnego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Grupa zdjęciowa (ekipa produkcyjna, ekipa filmowa)
1)

Jest bezpośrednim wykonawcą filmu powoływana przez producenta w celu i na czas
produkcji. Działa na rzecz, rachunek i ryzyko producenta oraz w ramach jego
przedsiębiorstwa firmy.

Powoływanie grupy zdjęciowej oznacza podjęcie decyzji o zatrudnieniu, które odbywa się
na podstawie umów o:

−

zlecenie (czynność),

−

dzieło materialne (nie autorskie),

−

dzieło niematerialne (autorskie).

Odpowiedzialność z tytułu zatrudnienia osób do grupy zdjęciowej, leŜy po stronie
producenta, który angaŜował bezpośrednio ludzi do pracy.

Wewnętrzna struktura organizacji grupy zdjęciowej:
1)

Grupa zdjęciowa stanowi wieloosobowy zespół złoŜony z przedstawicieli, wyróŜnia się
w niej trzy podstawowe podziały wg pracy:

−

Grupa realizatorska (reŜyser, operator obrazu, operator dźwięku, scenograf,
kostiumograf, montaŜysta, choreograf),

−

Pracownicy pomocniczo-twórczy,

−

Pracownicy techniczno-produkcyjni.

Grupa zdjęciowa realizuje film pod równoległym kierownictwem reŜysera i kierownika
produkcji przy bezwzględnie silnym wsparciu ze strony operatora obrazu od strony
techniczno-technologicznej,

ReŜyser, kierownik produkcji filmu i operator obrazu stanowią kierownictwo produkcji
filmu,

Grupa zdjęciowa zorganizowana jest w piony zawodowe (piony pracownicze) wg zasady
przedmiotowej. Przedmiotem działania kaŜdego z pionów są kompleksy kaŜdego z zadań
(→ pakiet).

Piony inscenizacyjne:

−

kostiumograf

−

scenograf

−

choreograf

Praca w poszczególnych pionach odbywa się na zasadzie dalszego podziału zadań
i czynności. Tak, więc w pionie scenografa to zadbanie o scenografię.

Uproszczona struktura organizacyjna typowej grupy zdjęciowej filmu fabularnego
Uproszczony skład grupy zdjęciowej:
PION REśYSERA

−

ReŜyser.

−

II reŜyser,

−

Asystent reŜysera,

−

Sekretarka planu,

−

MontaŜysta obrazu,

−

Asystent montaŜysty,

−

MontaŜysta dźwięku.

PION OPERATORA OBRAZU

−

operator obrazu,

−

operator kamery,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

asystent techniczny operatora,

−

fotosista,

−

wózkarz,

−

agregaciarz,

−

mistrz oświetlenia,

−

oświetlacz,

−

oświetlacz.

PION KIEROWNIKA PRODUKCJI

−

kierownik produkcji,

−

II kierownik produkcji,

−

II kierownik produkcji,

−

Asystent kierownika produkcji,

−

Kierownik planu,

−

Sekretarka grupy zdjęciowej,

−

Administrator,

−

Kasjer.

PION OPERATORA DŹWIĘKU

−

operator dzwięku,

−

asystent operatora dzwięku,

−

technik dźwięku,

−

mikrofoniarz.

PION SCENOGRAFICZNY

−

scenograf,

−

asystent scenografa,

−

dekorator wnętrz,

−

kostiumolog,

−

asystent kostiumografa,,

−

charakteryzator,

−

asystent charakteryzatora,

−

rekwizytor,

−

garderobiany,

−

dyŜurny planu.

Alokacja kosztów – rozdysponowanie kosztów

Czynniki uzaleŜniające skład grupy zdjęciowej:
1)

Rodzaje filmowe:

−

Film fabularny, dokumentalny, oświatowy, naukowy, rysunkowy, eksperymentalny.

ZałoŜenia scenariusza i scenopisu oraz wynikające z nich:

−

a) parametry techniczno-produkcyjne

−

b) wymagania technologiczne

Narzucanie  przez  producenta  rozwiązania  w  zakresie  organizacji  produkcji  w  tym
organizacji  pracy  (producent  ma  prawo  narzucać  schematy,  metody  organizacyjne  przez
niego  uznawane,  a  tym  samym  wpływając  na  skład  grupy  zdjęciowej  z  zastrzeŜeniem
czynnika z pkt.2)

Ad.a) są to:

−

wymiany i rodzaj głośnika

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

metraŜ

−

edycja i forma

−

współczynnik zuŜycia negatywu obrazu

−

system udźwiękowienia filmu

Ad. 3) Producent ma prawo narzucać metody, schematy  i sposoby organizacyjne przez niego
uznawane,  w  przynajmniej  próbować  kształtować  skład  grupy  zdjęciowej  wg  uznania,  ale
z zastrzeŜeniem czynnika wymienionego w punkcie 2b
W produkcji filmowej działa silnie zasada tzw. „Łączenia Funkcji”

Skład  grupy  zdjęciowej  zmienia  się  zaleŜnie  od  formy  realizacji  filmu  i  jest  największa
podczas czasu realizacji zdjęć.

Skład grupy produkcyjnej

przy opracowaniu dźwiękowym i dubbingowym:

reŜyser opracowania dźwiękowego

dialogista

operator dźwięku

główne

montaŜysta

kierownik grupy produkcyjnej

ponadto:
6.

wykonawcy dzieł i prac pomocniczych związanych z realizacją opracowania dźwięku:

a) w zakresie tekstu:

−

tłumacz

−

konsultant językowy

−

recenzent tekstu

−

wykonawcy prac pomocniczych (adiustacja tekstu)

b) w zakresie całościowego opracowania:

−

konsultanci opracowania dźwiękowego

c) w zakresie montaŜu obrazu

−

montaŜysta (o ile zaistnieje ingerencja w obrazie)

−

aktorzy do uzyskania dubbingu

−

piosenkarze, wokaliści

Środki zaplecza techniczno-inscenizacyjnego (państwowe i prywatne):

−

ŁCF

−

WFD i F - w Warszawie

−

WFD – we Wrocławiu (baza)

−

WF „Czołówka” – w Warszawie (baza)

−

WFO i Pr. E – w Łodzi

−

Studio Miniatur – w Warszawie

−

Studio Filmów Rysunkowych - w Bielsku Białej

Ośrodki zaplecza techniczno-inscenizacyjnego – to jednostki organizacyjne w kinematografii,
które zabezpieczają ciąg technologiczny tej produkcji. Świadczą usługi na zamówienie
producentów na podstawie jednostkowych zamówień produkcyjnych, albo na podstawie
umów o świadczenie usług i wtedy z reguły kompleksowych

Komplet usług filmowych obejmuje:

−

delegowanie profesjonalnego personelu do grup zdjęciowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

wynajem hal zdjęciowych oraz budowę dekoracji atelierowych w halach zdjęciowych
i w plenerze, adaptacja wnętrz naturalnych i wystrój dekoracji budowanych i wnętrz
naturalnych

−

wynajem środków inscenizacji (kostiumów, mebli, rekwizytów i wyrobów perukarskich
oraz stanowisk charakteryzatorskich, garderób i rekwizytorni

−

obsługa planu zdjęciowego w zakresie techniki zdjęć i oświetlenia oraz wykonawstwo
zdjęć specjalistycznych laboratoryjnych (napisów czołowych, a takŜe wykonawstwo
fotosów, plansz, napisów i grafiki filmowej

−

pirotechnika i wykonawstwo innych efektów (imitujących zjawiska naturalne)

−

kompleksowa realizacja dźwięku na planie zdjęciowym i w studiach nagraniowych
(nagrania, przegrania, obróbka dźwięku i montaŜu obrazu i dźwięku w technologii
tradycyjnej i technologiach elektrycznych)

−

usługi archiwum filmowego

−

inne w tym administracyjne (np. wynajem pomieszczeń produkcyjnych dla reŜysera,
kierownika produkcji), transportowe i agregatu

−

obróbka laboratoryjna dziennej produkcji, wykonawstwo kopii roboczej, kopii
wzorcowej, kopii pokazowych, bezpieczeństwa i kopii eksploatacyjnych.

Przedsiębiorstwa prywatne specjalizujące się w usługach świadczonych przez

wytwórnie, stawią dla nich konkurencje:

−

w usługach, od których wytwornie odstąpiły w ogóle (np. dostawy materiałowe do
produkcji, wykonawstwo środków inscenizacyjnych

−

w usługach, których wytwornie wogóle nie oferują lub w niewielkim zakresie (np. usługi
z uŜyciem sprzętu i urządzeń najnowszej generacji, którymi wytwórnie nie dysponują np.
wykonawstwo komputerowych efektów specjalistycznym transferem)

−

w usługach tradycyjnie z poza działania wytwórni (np. wykonawstwo skomplikowanych
efektów sceno-technicznych) z uŜyciem innych niŜ pirotechniczne (np. animatroniczne)

−

generalnie rzecz biorąc wyspecjalizowani w świadczeniu usług filmowych przedsiębiorcy
prywatni, którzy podjęli działalność po 1989 r. stworzyli układ konkurencyjny w sytuacji
dla  nich,  nie  korzystnej  tj.  zmniejszonego  popytu  na  usługi  filmowe  w  skutek  spadku
poziomu  produkcji,  sytuacja  taka  wzmogła  dostosowanie  państwowej  bazy
inscenizacyjno-technicznej  dla  potrzeb  podyktowanych  popytem,  skąd  powstał  jako
najwaŜniejszy  program  restrukturyzacji  jednostek  organizacyjnych  kinematografii
w Łodzi z dalszym skutkiem postawienia w stan likwidacji ŁCF i studia Semafor. W tym
okresie wzrosło znaczenie prywatnych przedsiębiorstw.

Pozostałe ośrodki obsługi produkcji filmu:
Chodzi tu o wszelakiego rodzaju podmioty z bliŜszego i dalszego otoczenia

kinematografii, o roŜnych formatach własności prawnych, a takŜe osób fizycznych, które na
zamówienie grupy zdjęciowej zabezpieczają dostawy, roboty i usługi inne jeszcze niŜ ośrodki
zaplecza techniczno-inscenizacyjnego

Grupy pozostałych ośrodków obsługi stanowią:

−

firmy doradztwa specjalistycznego (np. kancelarie prawne, biuro rachunkowe, lekarze,
historycy),

−

agencje aktorskie, aktorsko-castingowe modelek - na polu pozyskiwania odtwórców ról,

−

firmy świadczące usługi kaskaderskie,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

dostawcy towarów i usług zwiąnych z zabezpieczeniem warunków socjalno-bytowych
ekipy, dostawcy wozów kempingowych, catering ,firmy świadczące usługi sanitarne,
przedsiębiorstwa turystyczne i hotelowe, przedsiębiorstwa transportowe, ubezpieczeniowe
i telekomunikacyjne,

−

ośrodki usług doraźnych (krótkotrwałych) obsługowych:

−

policja, straŜ miejska, firmy ochroniarskie w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa
i porządku na planie,

−

straŜ poŜarna, słuŜba zdrowia, ratownicy medyczni, ochrony pracy zdrowia
i przeciw pozarowego,

−

zakłady energetyczne w zakresie dostaw energetycznych oraz łączy prądowych,

−

przedsiębiorstwa sprzątające do utrzymania porządku na planie,

−

właściciele i dysponenci obiektów zdjęciowych w tym charakterystycznych środków
inscenizacji.

FILMOTEKA NARODOWA – ARCHIWIZACJA FILMÓW

Producent filmu przekazuje nieodpłatnie Filmotece Narodowej jeden egzemplarz

nieeksploatowanej kopii kaŜdego wyprodukowanego filmu oraz materiały dokumentacyjne
związane z produkcją filmu, w szczególności scenariusz, listę montaŜową i dialogową, fotosy,
plakaty, listę napisów i materiały reklamowe w terminie 30 dni po zakończeniu produkcji, nie
później jednak niŜ w dniu rozpoczęcia dystrybucji filmu.

DYSTRYBUCJA

Dystrybucją i rozpowszechnianiem filmu zajmują się wyspecjalizowane firmy państwowe

i prywatne (pełna lista dystrybutorów znajduje się na stronie PISF). Dystrybutorzy nabywają
od producenta prawa autorskie majątkowe do filmu do wykonania kopii i opracowania filmu
i przekazania  tego  prawa  innym  podmiotom  w  celu  rozpowszechniana  (czyli  kinom,
multipleksom).  Dystrybutorzy  zajmują  się  równieŜ  przygotowaniem  i  przeprowadzeniem
całej kampanii reklamowej filmu.

Rozliczenie przychodów:
Podmiot  prowadzący  dystrybucję  pokrywa  koszty  transferu  oraz  wykonania  kopii  filmu
a takŜe pokrywa koszty promocji filmu. Zawiera stosowne umowy z firmami zajmującymi się
rozpowszechnianiem  filmu  (publicznym  udostępnianiem  filmu  w  jakikolwiek    sposób,
z wyłączeniem nadawania przez nadawców telewizyjnych).

Podmiot  prowadzący  dystrybucję  dokonuje  wpłaty  na  rzecz  PISF  w  wysokości  1,5%
przychodu  uzyskanego  ze  sprzedaŜy  oraz  wynajmu  nośników  z  nagranymi  na  nich  filmami
oraz z umów upowaŜniających inne podmioty do takiej sprzedaŜy lub wynajmu.

Podmiot prowadzący kino dokonuje wpłaty na rzecz Instytutu w wysokości 1,5% przychodu
uzyskanego  z  tytułu  wyświetlania  filmów  i  reklam  w  kinie,  przed  podziałem  z  podmiotem
prowadzącym dystrybucję.

Przychody ze sprzedaŜy biletów pokrywają koszty poniesione przez dystrybutora na promocję
i reklamę filmu a takŜe są przychodem dystrybutora i kin.

Tradycyjnymi kooperantami filmu takŜe nie w charakterze zleceniodawców, są teatry,

filharmonie, rozgłośnie radiowe. Z teatrami uzgadniamy, a następnie realizujemy terminy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

aktorskie, jest to jeden z uzaleŜniających czynników w planowaniu produkcji filmu oraz
element składający się na sztukę organizacji produkcji filmowej

Grupy potencjalnych zleceniodawców:

−

Agencje reklamowe

−

Producenci towarów i usług (reklamy, filmy instruktaŜowe)

−

Partie polityczne

−

Jednostki samorządowe (np. urzędy miast)

−

Wytwórnie fonograficzne

−

fundacje i stowarzyszenia

−

ministerstwa

−

producenci filmowo-telewizyjni

−

nadawcy telewizyjni

−

osoby prywatne

4.2.2. Pytania sprawdzające

Opowiadając na pytania, sprawdzisz czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

Co składa się na okres reprodukcji?

Ile trwa okres zdjęciowy?

Kiedy zaczyna się i kończy okres montaŜu i udźwiękowienia?

Jaki jest skład grupy produkcyjnej?

Co obejmuje komplet usług filmowych?

Co to jest grupa zdjęciowa?

Kto wchodzi w skład grupy zdjęciowej?

Na czym polega rozpowszechnianie filmu fabularnego?

4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zbuduj schemat słuŜbowych zaleŜności w grupie produkcyjnej pomiędzy wszystkimi

współtwórcami filmu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeczytać materiał nauczania z rozdziału 4.2. poradnika dla ucznia,

ustalić zaleŜności w grupie produkcyjnej,

zbudować czytelny schemat zaleŜności w grupie produkcyjnej,

zaprezentować ćwiczenie.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

przybory do pisania,

−

kartka papieru formatu A4,

−

literatura z rozdziału 6.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

W postaci tabeli scharakteryzuj poszczególne wydziały wytwórni filmowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

przeczytać materiał nauczania z rozdziału 4.2. poradnika dla ucznia,

przygotować na kartce papieru poszczególne wydziały wytwórni filmowych,

zbudować prosty schemat wytwórni filmowych,

zaprezentować wykonane ćwiczenie.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

−

przybory do pisania,

−

kartka papieru formatu A4,

−

literatura z rozdziału 6.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie

podać skład grupy zdjęciowej?

podać znaczenie grupy zdjęciowej w toku produkcji filmowej?

określić przebieg rozpowszechniania filmu fabularnego?

podać co zawiera komplet usług filmowych?

podać skład grupy produkcyjnej?

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Przeczytaj uwaŜnie instrukcję.

Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.

Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

Test zawiera 20 zadań wielokrotnego wyboru.

Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.

Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

Na rozwiązanie testu masz 30 min.

Powodzenia

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

Zadania Instytutu określone Ustawą o Kinematografii to
a)

inspirowanie i wspieranie do rozwoju polskiej produkcji filmów i koprodukcji
filmowej.

promocja reŜysera.

wspieranie reŜysera.

tworzenie reŜyserowi warunków rozwoju.

Finansowanie instytutu pochodzi

2 mln od państwa.

ze źródeł komercyjnych ok. 75 mln.

6 mln funduszu reŜysera.

500 000 pochodzi ze sprzedaŜy filmu.

Kinematografia polska obejmuje między innymi

produkcje realizowaną przez kościoły.

działalność telewizyjną.

rejestracje audiowizualną zdarzeń z Ŝycia społecznego.

dystrybucje i rozpowszechnianie filmów.

Studio filmowe PIF to

KADR.

zboŜe

ulica.

Retrospekcja

Wytwórnie filmowe „DUśE” to

Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Komedii w Warszawie.

Wytwórnia Filmów Dokumentalnych i Fabularnych we Wrocławiu.

Łódzkie Centrum Filmowe w Łodzi.

Oddział Filmoteki Publicznej.

Wytwórnie filmowe „Małe” i studia filmowe to

Wytwórnia Filmowa „CZOŁÓWKA” w Warszawie.

Filmoteka Narodowa w Łodzi z oddziałem w Krakowie

Studia Filmów Relaksacyjnych.

Wytwórnia Filmów Oświatowych i produkcji Religijnej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Film jest to

utwór o dowolnej długości.

utwór tylko fabularny.

utwór tylko i wyłącznie dokumentalny.

utwór dokumentalny lub animowany.

Film to bardzo obszerna dziedzina jeden z wielu rodzajów to

film fabularny.

film rysunkowo-plastyczny.

film sklejkowy.

film uniwersalny.

W zaleŜności od długości filmy dzielą się na

wysokometraŜowe.

małometraŜowe.

krótkometraŜowe.

dowolnometrazowe.

10.

Film fabularny to film

akcji.

fikcji.

nie fikcyjny.

dydaktyczny.

11.

Film średniometraŜowy trwa

od 22 minut.

do 22 minut.

od 22 do 55 minut.

ponad 5 minut.

12.

Film pełnometraŜowy trwa

od 22 do 60 minut.

ponad 55 minut-przeciętnie 90-132 minut.

od 140 do 180 minut.

powyŜej 100 minut.

13.

Scenariusz to

tekst słuŜący za podstawę realizacji filmu.

jednolity tekst.

jest to zazwyczaj treść pisana w sposób opowiadania.

moŜe być w formie rysunku.

14.

Koprodukcja polega na

współdziałaniu kilku producentów filmowych, z którego kaŜdy ponosi
odpowiedzialność za finansowanie lub organizację produkcji.

działaniu tylko jednego producenta filmowego, z czego tylko on jest odpowiedzialny
za finansowanie lub organizacje produkcji.

współdziałaniu kilku producentów filmowych, z czego tylko jeden ponosi
odpowiedzialność za finansowanie lub organizację produkcji.

współdziałaniu dwóch producentów filmowych, z czego tylko jeden ponosi
odpowiedzialność za finansowanie lub organizację produkcji.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15.

Dystrybucja to

publiczne udostępnienie filmu.

nabycie praw do eksploatacji filmu w tym do wykonywania kopii i opracowywania
filmu i przekazanie tego prawa innym podmiotom w celu rozpowszechniania filmu.

naleŜy przez to rozumieć miejsce i zespół urządzeń technicznych słuŜące do
publicznego udostępniania filmu.

przystosowanie filmu do innej nie pierwotnej wersji językowej; moŜna to wykonać
poprzez dubbing, nagranie listy dialogowej przez lektora lub napisy.

16.

Rozpowszechnianie filmu to

przystosowanie filmu do innej nie pierwotnej wersji językowej.

miejsce i zespół urządzeń technicznych słuŜące do publicznego udostępniania filmu.

publiczne udostępnianie filmu jakikolwiek sposób, z wyłączeniem nadawania przez
nadawców telewizyjnych – a więc wyświetlanie w kinie i innym miejscu publicznym
jak klub, pub, autobus, samolot, ściana domu, itp.

nabycie praw do eksploatacji filmu w tym prawa do wykonywania kopii.

17.

Na okres reprodukcji składa się

zdjęcia próbne i casting.

próby debiutantów.

zebranie funduszy na garderobę.

pena charakteryzacja aktorów.

18.

Scenopis to

to scenariusz zaadoptowany do zdjęć filmowych z bardzo dokładnym opisem akcji,
podziałem filmu na ujęcia i wymaganych środków technicznych w kaŜdej scenie.

to luźne zapiski.

tekst słuŜący za podstawę realizacji filmu, napisany na ogół w tradycyjnie przyjętej
formie, z podziałem na sceny, z wyodrębnionym i podzielonym na postacie dialogiem
i dokładnym opisem akcji.

to materiał na którym utrwalany i wyświetlany jest film.

19.

Produkcja filmowa to

to zespół czynności na którym utrwalany i wyświetlany jest film.

to zespół czynności twórczych, organizacyjnych, ekonomicznych, prawnych
i technicznych, prowadzących do wytworzenia filmu w postaci kopii wzorcowej.

gatunek  i  rodzaj  filmu,  koszt  produkcji,  czas  i  miejsce  realizacji,  ilość  dni
zdjęciowych,  wymiar  i  wersja  nośnika,  metraŜ  i  ekranowy  czas  trwania,  ilość
i lokalizacja  miejsc  akcji,  sposób  zapisu  dźwięku,  wersja  językowa,  liczebność
aktorów i scen masowych, efekty specjalne, limit zuŜycia taśmy, inne.

20.

Okres montaŜu i udźwiękowienia

zaczyna się od pierwszego dnia po ostatnim dniu zdjęciowym – nawet jeśli faktycznie
jeszcze ekipa zdjęciowa nie została rozwiązana, a kończy się dniem przeglądu filmu
przez producenta, koproducentów i współinwestorów.

rozpoczyna się następnego dnia po przyjęciu filmu a kończy dniem ostatecznego
skompletowania materiałów wyjściowych filmu.

praca odbywa się na zasadzie podziału zadań i czynności.

odbywa się na Ŝyczenie scenarzysty.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko:..........................................................................................

Planowanie produkcji filmu fabularnego

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

Razem: