13 Stymulowanie rozwoju dziecka

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Elżbieta Leszczyńska

Stymulowanie rozwoju dziecka poprzez wykonywanie prac
technicznych i plastycznych
513[01].Z3.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr Maria Żukowska
mgr Ludmiła Panasewicz

Opracowanie redakcyjne:
mgr Elżbieta Leszczyńska

Konsultacja:
mgr Zenon W. Pietkiewicz

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 513[01].Z3.01

Stymulowanie rozwoju dziecka poprzez wykonywanie prac technicznych i plastycznych,
zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu opiekunka dziecięca.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Materiały i surowce do prac plastycznych i zajęć technicznych

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Papieroplastyka

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Kompozycje liternicze i zdobnicze

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Szycie ręczne i maszynowe

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Metodyka pracy z dzieckiem w zakresie wychowania plastycznego

i technicznego

5.5.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie opiekunka dziecięca 513[01].

W poradniku zamieszczono:

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien posiadać przed przystąpieniem do pracy
z poradnikiem,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas zajęć i w ramach samokształcenia,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu ukształtowanie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

ewaluację osiągnięć ucznia,

−

wykaz literatury.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem:

−

pokazu,

−

ćwiczeń.
Wskazane jest organizowanie wycieczek dydaktycznych na wystawy prac plastycznych do

galerii i muzeów w celu kształtowania poczucia piękna, estetyki, wyobraźni, zainteresowań
oraz poszerzania wiedzy.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy uczniów do pracy w zespołach 2 – 3 osobowych.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, można posłużyć

się zamieszczonymi w rozdziale 6 zestawami zadań testowych, zawierającymi różnego rodzaju
zadania.

W tym rozdziale podano również:

−

propozycje norm wymagań,

−

plany testów w formie tabelarycznej z kluczem odpowiedzi,

−

instrukcje dla nauczyciela,

−

instrukcje dla ucznia,

−

zestawy zadań testowych,

−

karty odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

Moduł 513[01].Z3

Prace artystyczne i techniczne

513[01].Z3.01

Stymulowanie rozwoju dziecka

poprzez wykonywanie prac
technicznych i plastycznych

513[01].Z3.02

Wspomaganie rozwoju dziecka

muzyką

513[01].Z3.03

Wspomaganie rozwoju dziecka

literaturą dziecięcą

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

wykonywać szkice podstawowymi technikami rysunkowymi,

−

stosować podstawowe techniki rysunkowe i plastyczne do projektowania kompozycji
płaskich i przestrzennych,

−

projektować kompozycje kolorystyczne,

−

dobierać przybory i materiały do wykonania rysunku i namalowania obrazu,

−

organizować stanowisko pracy zgodnie z przepisami bhp,

−

posługiwać się przyborami do szycia ręcznego,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

stosować zasady prezentacji i ekspozycji prac plastycznych i technicznych oraz projektów,

−

współpracować w grupie,

−

aktywnie uczestniczyć w zajęciach.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

dobrać techniki plastyczne i metody prowadzenia zajęć do wieku i możliwości dziecka,

−

nauczyć dzieci posługiwania się sprzętem, przyborami i materiałami plastycznymi,

−

zorganizować wystawę prac dziecięcych,

−

wykonać pomoce dydaktyczne do zabaw,

−

wykonać proste prace krawieckie, tkackie, na drutach, szydełkiem, hafty,

−

wykonać kukiełki, lalki, postaci z bajek, zabawki i ozdoby,

−

wykonać kostiumy i ozdoby na zabawy i bale okolicznościowe,

−

napisać tekst z zastosowaniem różnych technik i liternictwa,

−

wykonać zaproszenia, tabliczki informacyjne, znaczki rozpoznawcze, wycinanki, plakaty,

−

wykonać proste scenografie do teatrzyku,

−

wykonać dekoracje sezonowe i okolicznościowe,

−

przygotować elementy do teatru cieni i teatrzyku kartonikowego,

−

wykonać modele z masy papierowej, solnej, plasteliny, modeliny,

−

namalować proste formy,

−

zastosować różne techniki zdobnicze,

−

zastosować różne techniki kompozycji płaskich i przestrzennych,

−

wykonać kompozycje z materiałów papierniczych,

−

wykonać prace techniczne i plastyczne zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny
pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca ……………………………………………….
Modułowy program nauczania: Opiekunka dziecięca 513[01]
Moduł: Prace artystyczne i techniczne 513[01].Z3
Jednostka modułowa: Stymulowanie

rozwoju

dziecka

poprzez

wykonywanie

prac

technicznych i plastycznych 513[01].Z3.01

Temat: Szopka z bajkami [7, s. 166]

Cel ogólny: Wykonanie scenografii do teatrzyku

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wykonać szopkę,

−

wykonać postaci z bajek,

−

przewidzieć kolejne czynności,

−

dobrać techniki pracy,

−

stosować wybrane narzędzia i materiały,

−

wykonać prace zgodnie z przepisami bhp,

−

dokonać prezentacji i oceny swojej pracy.

Metody nauczania–uczenia się:

−

miniwykład,

−

pokaz,

−

pogadanka,

−

ćwiczenia,

−

metoda projektów.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna.

Czas: 135 min.

Środki dydaktyczne:

−

pudełka po butach,

−

kawałki tkanin, tapet, kolorowych papierów (np.: do pakowania prezentów),

−

biały karton,

−

papier rysunkowy,

−

nożyczki,

−

klej,

−

kredki,

−

farby.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:

FAZA WSTĘPNA
1. Czynności organizacyjno – porządkowe.
2. Nawiązanie do tematu, wyjaśnienie celu zajęć.
3. Przygotowanie stanowisk pracy do wykonania ćwiczenia.

FAZA WŁAŚCIWA
1. Wykład na temat wykonania konstrukcji szopki i możliwości jej wykorzystania

w pracy z dziećmi.

2. Krótka charakterystyka surowców i materiałów, które można wykorzystać do wykonania

szopki.

3. Przypomnienie zasad obróbki oraz sposobów zdobienia papieru i kartonu.
4. Przypomnienie zasad łączenia materiałów papierniczych, przyrodniczych i odzieżowych.
5. Omówienie pojęcia pierwszego, drugiego i trzeciego planu.
6. Realizacja tematu:

−

uczniowie indywidualnie rysują projekty scen z wybranej bajki – projektują
dekorację, ustawienie osób z uwzględnieniem planów (pierwszego, drugiego
i ewentualnie trzeciego), dobierają surowce i materiały,

−

przedstawiają projekt nauczycielowi do zatwierdzenia,

−

po zatwierdzeniu projektu uczniowie przystępują do wykonania bajkowej szopki,

−

każdy z uczniów planuje kolejność czynności do wykonania, konsultuje się
z nauczycielem,

−

nauczyciel nadzoruje pracę uczniów, koryguje błędy, zwraca uwagę na prawidłowe
posługiwanie się przyborami i narzędziami,

−

uczniowie po wykonaniu szopek prezentują wykonane przez siebie prace.

FAZA KOŃCZĄCA
1. Podsumowanie zajęć.
2. Uporządkowanie stanowisk pracy.
3. Zadanie pracy domowej

Przygotuj scenariusz zabawy z dziećmi 4 i 5 – letnimi z wykorzystaniem przygotowanych

szopek.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od uczniów po zakończonych zajęciach

−

ankieta ewaluacyjna dotycząca sposobu prowadzenia zajęć oraz trudności, które wystąpiły
w czasie wykonywania ćwiczenia.

Uzupełniające źródła informacji dla nauczyciela
Łubkowska K., Zgrychowa I.: Zrobimy to sami. WSiP, Warszawa 1984
Vogl R., Sander H.: Druga wielka księga papierowych cudów. „bis”, Warszawa 2003

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

rozwoju

dziecka

poprzez

wykonywanie

prac

technicznych i plastycznych 513[01]Z3.01

Temat: Nadmuchiwane rysunki [7, s. 123].

Cel ogólny: Wykonanie dekoracji okolicznościowych oraz przygotowywanie rekwizytów do

zabaw

Po zakończeniu zajęć uczeń potrafi:

−

wykorzystać balony jako formę dekoracji,

−

wykonać dekorację zgodnie z własnym projektem,

−

narysować różne formy na gumowym podłożu,

−

wykonać prace zgodnie z przepisami bhp,

−

dokonać prezentacji i oceny swojej pracy.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz,

−

pogadanka,

−

ćwiczenia.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

indywidualna,

−

grupowa.

Strategia: uczenie się przez doświadczenie

Środki dydaktyczne:
–

niezmywalne, kolorowe mazaki,

–

kolorowe baloniki do nadmuchiwania,

–

zaciski do baloników,

–

sznurek do zawieszenia baloników.

Czas: 45 min.

Przebieg zajęć:

Zadanie dla ucznia
Zaprojektuj i wykonaj dekorację okolicznościową z wykorzystaniem kolorowych baloników,
niezmywalnych mazaków i sznurka.

FAZA WSTĘPNA
Czynności organizacyjno – porządkowe, podanie tematu zadania, zapoznanie uczniów ze
sposobem wykonania zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

FAZA WŁAŚCIWA

INFORMACJE
1. Na jakie okazje można wykonać dekoracje z wyżej wymienionych materiałów?
2. Jakiego rodzaju rysunki można wykonać na balonikach?
3. W jaki sposób należy wykonywać rysunki na gumowym podłożu?
4. Jak należy posługiwać się niezmywalnymi mazakami?

PLANOWANIE
1. Określ okoliczność, na którą przygotujesz dekorację.
2. Określ kolorystykę dekoracji.
3. Ustal, co chcesz narysować.
4. Ustal, jak rozmieścisz swoje rysunki na powierzchni baloników.

UZGODNIENIE
1. Zapytaj nauczyciela, czy podjąłeś właściwą decyzję.
2. Przyjmij uwagi i propozycje nauczyciela.

WYKONANIE
1. Wykonaj rysunki na balonikach.
2. Odczekaj, aż wyschną.
3. Nadmuchaj baloniki.
4. Zamykaj otwory baloników przy pomocy zacisków. W razie trudności skorzystaj z pomocy

koleżanki/kolegi lub nauczyciela.

5. Umieść baloniki na sznurkach – wykonaj dekorację.
6. Przygotuj się do zaprezentowania swojej pracy.

SPRAWDZANIE
1. Czy właściwie została dobrana kolorystyka?
2. Czy poprawnie zostały wykonane rysunki?
3. Czy rysunki dobrze wyschły?
4. Czy rysunki są czytelne i estetyczne?

ANALIZA

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które elementy ćwiczenia sprawiły im najwięcej

trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie, wskazuje jakie nowe, ważne umiejętności
zostały wykształcone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać w przyszłości.

FAZA KOŃCOWA
1. Zadanie pracy domowej

Przygotuj trzy propozycje zabaw z dziećmi z wykorzystaniem baloników.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach

−

anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć, trudności podczas
realizowania zadania i zdobytych umiejętności.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.1. Materiały i surowce do prac plastycznych i zajęć

technicznych

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj obraz na temat: „Marzę o …”.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia należy przypomnieć cechy poszczególnych

surowców i materiałów, omówić zasady ich klejenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z opisem materiałów i surowców do wykonywania prac plastycznych

i technicznych (Materiał nauczania pkt. 4.1.1),

2) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
3) przygotować różnego rodzaju: ścinki materiałów odzieżowych, skór, resztki: dodatków

krawieckich, kolorowego papieru oraz waty,

4) przy pomocy ołówka wykonać szkic pracy,
5) skomponować ze zgromadzonych materiałów obraz ilustrujący Twoje marzenia,
6) do zaznaczenia konturów, zmiany barwy poszczególnych fragmentów użyć farb lub

mazaków,

7) odłożyć obraz do wyschnięcia,
8) sprawdzić, czy wszystkie elementy dobrze się przykleiły, jeżeli nie, należy delikatnie je

podkleić nakładając klej na wykałaczkę i podsuwając pod odklejający się element,
następnie ostrożnie docisnąć i ponownie pozostawić do wyschnięcia,

9) dokonać prezentacji i oceny wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka, ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

arkusz kartonu formatu A3 (29,7 x 42 cm),

−

nożyce,

−

klej uniwersalny,

−

mazaki,

−

ołówek,

−

farby,

−

ścinki materiałów odzieżowych, skór, resztki dodatków krawieckich, waty (doskonale
odzwierciedla obłoki chmurki),

−

kawałki kolorowego papieru, kartonu,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Przygotuj masę solną do wykonywania małych modeli. Wykonaj proste modele

np.: Mikołaja, zajączka, aniołka.

Wskazówki do realizacji

Przed wykonaniem ćwiczenia należy przypomnieć przepis na masę solną, sposób

formowania i ozdabiania modeli oraz zasady bezpiecznej i higienicznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z przepisem (Materiał nauczania pkt. 4.1.1),
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) zagnieść masę solną (mąkę, mąkę ziemniaczaną wymieszać z solą i dodawać wodę, tyle,

aby masa była plastyczna, ale niezbyt rzadka, wyrabiać 5 – 10 min.),

4) uformować wybrane modele,
5) odstawić do wysuszenia,
6) pomalować wykonane modele,
7) odstawić do wysuszenia,
8) polakierować wykonane figurki,
9) zaprezentować wykonane prace,
10) dokonać oceny wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka, ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

mąka,

−

sól,

−

mąka ziemniaczana,

−

woda,

−

miska do zagniecenia masy,

−

farby plakatowe,

−

pędzle,

−

paleta do mieszania farb,

−

tacka do ustawienia uformowanych figurek,

−

komputer z dostępem do Internetu lub wydruki informacji ze stron internetowych:
http://masasolna.za.pl, http://abcgospodyni.pl.

Ćwiczenie 3

Wykonaj figurki mieszkańców lasu.

Wskazówki do realizacji

Ćwiczenie należy poprzedzić instrukcją wykonania oraz omówić zasady bezpiecznego

posługiwania się przyborami i narzędziami.

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Uczeń powinien:

1) przeczytać rozdział: Prace z materiałów przyrodniczych z książki K. Łubkowskiej,

I. Zgrychowej: Zrobimy to sami. WSiP, Warszawa 1984,

2) zebrać potrzebne materiały,
3) zorganizować stanowisko pracy,
4) wykonać podobizny zwierzątek: lisa, sarny, dzika, wilka, dzięcioła itd.,
5) łączyć elementy wykonując otwory przy pomocy kolca,
6) ostrożnie używać noża i kolca,
7) wykonane podobizny mieszkańców lasu ustawić na tacy,
8) dokonać prezentacji i oceny wykonanych prac.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– pokaz, pogadanka, ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

szyszki,

−

żołędzie,

−

kasztany,

−

gałązki,

−

kłosy,

−

liście,

−

piórka,

−

wykałaczki,

−

plastelina,

−

nóż,

−

kolec (metalowy element o kłującym ostrzu),

−

drewniana deska do krojenia,

−

taca,

−

książka K. Łubkowskiej, I. Zgrychowej: Zrobimy to sami. WSiP, Warszawa 1984.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Papieroplastyka

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj makietę lasu.

Wskazówki do realizacji

Przed rozpoczęciem ćwiczenia należy przypomnieć zasady obróbki papieru i kartonu oraz

przepisy bhp w tym zakresie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania drzewek umieszczoną w książce R. Vogl, H. Sander:

Druga wielka księga papierowych cudów. „bis”, Warszawa 2003, s. 70 – 73,

2) zorganizować stanowisko pracy,
3) duży karton zwinąć w drugą stronę, jeżeli się nie odkształcił, rozłożyć na płasko

i obciążyć,

4) przekopiować na kalkę lub cienki papier śniadaniowy szablony drzewek,
5) starannie wyciąć szablony,
6) odrysować, na zielonym kartonie, szablony drzewek, układając je blisko siebie aby,

racjonalnie wykorzystać powierzchnię kartonu,

7) wyciąć kontury drzewek,
8) wytrzeć ślady ołówka,
9) przekopiować na kalkę szablony podstawek do drzewek (w opisie jest „pakunków”,

ponieważ do podstawki można włożyć drobiazg, prezent, wówczas otrzymamy oryginalne
opakowanie np. świątecznych upominków),

10) sporządzić układ szablonów podstawek umożliwiający jak najlepsze wykorzystanie

kartonu,

11) odrysować szablony,
12) wyciąć po wyznaczonych liniach,
13) wykonać nadcięcia kartonu umożliwiające prawidłowe zagięcia części do sklejenia,
14) złożyć podstawki wg rysunku zamieszczonego na s. 73,
15) starannie nanieść i rozprowadzić klej na wyznaczonych powierzchniach (rys. s. 73),
16) skleić poszczególne podstawki,
17) przykleić podstawki do choinek,
18) sprawdzić jakość wykonanych prac,
19) wykonane drzewka ustawić na kartonie imitującym poszycie lasu,
20) dokonać prezentacji i oceny wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz, pogadanka, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

1 arkusz kartonu formatu A3 w kolorze brunatnym (najbardziej zbliżonym do koloru
poszycia lasu),

−

12 arkuszy kartonu formatu A4 w odcieniach zieleni,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

2 arkusze kalki technicznej lub cienkiego papieru śniadaniowego,

−

nożyce,

−

klej,

−

ołówek,

−

gumka do wycierania,

−

linijka,

−

książka R. Vogl, H. Sander: Druga wielka księga papierowych cudów. „bis”, Warszawa 2003.

Ćwiczenie 2

Wykonaj kukiełki z tektury falistej.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia należy przypomnieć zasady: obróbki

papieru, kartonu i tektury, bezpiecznego posługiwania się przyborami, zachowania ładu
i porządku na stanowisku pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania kukiełek umieszczoną w książce U. Barff,

I. Burchardt, J. Maier: Każde dziecko to potrafi. Delta, Warszawa 1993, s. 68–69,

2) zorganizować stanowisko pracy,
3) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji,
4) wykonać kukiełki krok po kroku zwracając szczególną uwagę na dokładność klejenia

elementów,

5) sprawdzić wykonanie strojów,
6) zaprezentować kukiełki wkładając na palec i wprawiając w ruch,
7) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka, ćwiczenia praktyczne, metoda projektów.

Środki dydaktyczne:

−

cienki karton o wymiarach 12 x 7 cm,

−

tektura falista o wymiarach 80 x 7 cm,

−

linijka,

−

ołówek,

−

nożyczki,

−

zakrętki od butelki lub przecięty korek,

−

klej (Wikol),

−

karbowana bibuła w różnych kolorach,

−

resztki futra lub włóczki (na włosy),

−

książka U. Barff, I. Burchardt, J. Maier: Każde dziecko to potrafi. Delta, Warszawa 1993.

Ćwiczenie 3

Wykonaj „bibułkowy ogród” [26, s. 22] – wspaniały wystrój na Dzień Matki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji

Ćwiczenie należy poprzedzić szczegółową instrukcją jego wykonania oraz omówić zasady

bezpiecznego posługiwania się przyborami.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z instrukcją wykonania kwiatów umieszczoną w książce A. Wilkus: Co

i jak? Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, Warszawa 1991, s. 20 – 23,

2) zorganizować stanowisko pracy,
3) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji,
4) wykonać kwiaty krok po kroku zwracając szczególną uwagę na dokładność wykonania

poszczególnych elementów oraz precyzyjne ich mocowanie na drucie,

5) sprawdzić jakość wykonania kwiatów,
6) bukiety z róż, narcyzów, tulipanów umieścić w wazonach, ustawić na przemian,
7) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka, ćwiczenia praktyczne, metoda projektów.

Środki dydaktyczne:

−

kolorowa krepina (biała, czerwona, żółta, pomarańczowa, zielona, różowa),

−

wata,

−

zaizolowany drut,

−

cenowy lub miedziany przewód,

−

nici bawełniane,

−

klej,

−

nożyczki,

−

ołówek,

−

linijka,

−

książka A. Wilkus: Co i jak? Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, Warszawa 1991.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Kompozycje liternicze i zdobnicze

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj plakat informujący o zabawie karnawałowej.

Wskazówki do realizacji

Przed rozpoczęciem wykonania ćwiczenia należy przypomnieć wiadomości z zakresu

rodzajów pisma, kompozycji literniczych oraz zdobienia papieru.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.3.1,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) sporządzić kompozycję arkusza (zaplanować rozmieszczenie napisów, rysunków,

zdobień),

4) wykonać plakat, zwracając szczególną uwagę na kompletność i czytelność napisów,
5) wykorzystać różne techniki (np. rysowanie, malowanie, stemplowanie),
6) zaprezentować efekty swojej pracy,
7) dokonać samooceny.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka, ćwiczenia praktyczne, metoda tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

−

1 arkusz kartonu formatu A3,

−

ołówek,

−

gumka,

−

linijka,

−

farby,

−

flamastry,

−

stemple,

−

literatura z rozdziału 7.

Ćwiczenie 2

Wykonaj karnawałowe przebranie.

Wskazówki do realizacji

Ćwiczenie poprzedzić przypomnieniem wiadomości o barwach, sposobach zdobienia

papieru.

Sposób wykonania ćwiczenia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Uczeń powinien:

1) stworzyć zespół 2 – osobowy,
2) zapoznać się z instrukcją wykonania przebrania umieszczoną w książce U. Barff,

I. Burchardt, J. Maier: Każde dziecko to potrafi. Delta, Warszawa 1993, s. 53,

3) zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia,
4) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji,
5) wykonać przebranie krok po kroku, zwracając szczególną uwagę na wielkość otworów

i długość przebrania (osoba w przebraniu musi się swobodnie poruszać),

6) odczekać, aż farba dokładnie wyschnie,
7) ozdobić strój kolorowym klejem z brokatem,
8) pozostawić do wysuszenia,
9) włożyć przebranie, zaprezentować wykonane ćwiczenie,
10) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

1 duży papierowy worek (jest trudno dostępny, ale można udać się do piekarni i poprosić
o worek po mące lub w sklepie papierniczym poprosić o worek, który jest opakowaniem
zbiorczym, w ostateczności można wykonać worek z szarego papieru bardzo starannie go
sklejając),

−

flamastry,

−

nożyczki,

−

farby plakatowe,

−

pędzle,

−

klej z brokatem,

−

książka U. Barff, I. Burchardt, J. Maier: Każde dziecko to potrafi. Delta, Warszawa 1993.

Ćwiczenie 3

Wykonaj płaskorzeźbę pt: „Odpoczynek”.

Wskazówki do realizacji

Przed wykonaniem ćwiczenia należy przypomnieć wiadomości z zakresu kompozycji,

omówić przepisy bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania dotyczącym kompozycji płaskiej i przestrzennej,
2) zorganizować stanowisko pracy,
3) wykonać szkic pracy,
4) wykonać pracę w formie kompozycji otwartej (na tekturkę lub karton położyć pergamin

lub folię, żeby praca się nie przykleiła),

5) zastosować różnego rodzaju narzędzia: wykałaczki, patyczki, nożyk itp.,
6) bezpiecznie się nimi posługiwać,
7) zaprezentować efekty swojej pracy,
8) dokonać oceny ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pogadanka, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

1 arkusz kartonu lub tektury formatu A4,

−

1 arkusz papieru formatu A4,

−

1 arkusz pergaminu lub folii,

−

ołówek,

−

gumka,

−

modelina lub plastelina,

−

wykałaczki duże i małe,

−

patyczki,

−

nożyk,

−

literatura z rozdziału 7.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Szycie ręczne i maszynowe

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Uszyj sukienkę dla lalki [13, s. 61].

Wskazówki do realizacji

Przed rozpoczęciem ćwiczenia należy przypomnieć sposób przygotowania maszyny

szwalniczej do pracy, rodzaje szwów i ich przeznaczenie, przepisy bhp przy szyciu ręcznym
i maszynowym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.4.1.,
2) zapoznać się z opisem wykonania sukienki (bluzeczki) umieszczonym w książce

K. Łubkowskiej, I. Zgrychowej: Zrobimy to sami. WSiP, Warszawa 1984, s. 61,

3) zorganizować stanowisko pracy,
4) zastosować się do poleceń zawartych w opisie,
5) przygotować maszynę do szycia (założyć nici, ustawić ścieg),
6) szwy boczne zszyć na maszynie i obrzucić,
7) dół i rękawy sukienki wykończyć obrębem,
8) podkrój szyi wykończyć ręcznie, ściegiem dzierganym (kolor nici dobrać wg własnego

uznania),

9) zaprojektować wzór i wyhaftować wzdłuż dołu sukienki,
10) zwracać szczególną uwagę na dokładność wykonywanych ściegów oraz mocowanie nici

(na początku i końcu szycia),

11) dokonać oceny poprawności i estetyki wykonanego ćwiczenia,
12) zaprezentować wykonane ćwiczenie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz, pogadanka, ćwiczenia praktyczne, metoda projektów.

Środki dydaktyczne:

−

resztka jednobarwnej bawełnianej tkaniny (40 x 30 cm),

−

nożyce,

−

taśma centymetrowa,

−

mydełko,

−

linijka,

−

szpilki,

−

igły do szycia ręcznego,

−

naparstek,

−

maszyna do szycia,

−

nici do szycia maszynowego,

−

nici do haftowania,

−

książka K. Łubkowskiej, I. Zgrychowej: Zrobimy to sami. WSiP, Warszawa 1984.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Ćwiczenie 2

Uszyj przytulankę „wieloryb” [19, s. 32].

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia należy przypomnieć sposób przygotowania

maszyny szwalniczej do pracy, rodzaje szwów i ich przeznaczenie, przepisy bhp przy szyciu
ręcznym i maszynowym.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.4.1.,
2) zapoznać się z instrukcją wykonania przytulanki umieszczoną w książce Ch. Rolf: Pokój

dziecka. Świat Książki, Warszawa 2005, s. 32,

3) zorganizować stanowisko pracy,
4) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji,
5) wykonać „wieloryba” krok po kroku,
6) zwrócić szczególną uwagę na poprawne wykonanie form do wykrojenia elementów,
7) przygotować maszynę do szycia,
8) zszywać elementy ściegiem elastycznym (jeżeli Twoja maszyna nie tworzy takiego ściegu,

to zszyj niewielkim ściegiem zygzakowym, by szwy się nie popruły),

9) starannie mocować szwy,
10) wypełnić przytulankę watą lub pianką,
11) zaszyć otwór w szwie,
12) dokładnie wyhaftować oczy i buzię,
13) sprawdzić poprawność wykonania poszczególnych elementów, szczególnie zaszycia

otworu w szwie,

14) dokonać prezentacji i oceny wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz, pogadanka, ćwiczenia praktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

0,15 m cienkiego, elastycznego niebieskiego pluszu,

−

syntetyczna wata wypełniająca lub pianka poliuretanowa,

−

1 arkusz A4 kalki technicznej lub cienkiego papieru śniadaniowego,

−

ołówek,

−

nożyce,

−

taśma centymetrowa,

−

mydełko,

−

linijka,

−

szpilki,

−

igły do szycia ręcznego,

−

naparstek,

−

maszyna do szycia,

−

niebieskie nici do szycia maszynowego,

−

białe nici do haftu,

−

książka Ch. Rolf: Pokój dziecka. Świat Książki, Warszawa 2005.

Ćwiczenie 3

Wykonaj lalki Jaś i Małgosia [6, s. 38].

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji

Ćwiczenie należy poprzedzić szczegółową instrukcją wykonania. Przypomnieć właściwości

materiałów odzieżowych, zasady doboru obróbki technologicznej oraz przepisy bhp.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.4.1.,
2) zapoznać się z instrukcją wykonania lalek umieszczoną w książce M. Dawidowski: Lalki

z domowego teatrzyku. Podsiedlik – Raniowski i Spółka, Warszawa 1998, s. 38 – 39,

3) zorganizować stanowisko pracy,
4) zastosować się do poleceń zawartych w instrukcji,
5) wykonać lalki krok po kroku,
6) zwrócić szczególną uwagę na staranne namalowanie buzi Jasia i Małgosi (przeprowadzić

malowanie próbne),

7) prawidłowo ustawić ścieg w maszynie, mocować wykonywane szwy,
8) ściegi ręczne wykonywać ze szczególną starannością,
9) sprawdzić wszystkie szwy, mocowanie włosów,
10) zaprezentować wykonane lalki,
11) dokonać samooceny wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

pokaz, pogadanka, ćwiczenia praktyczne, metoda projektów.

Środki dydaktyczne:

−

trykot (cienka dzianina bawełniana) w kolorze cielistym (2 kawałki po 12 x 33 cm),

−

wata syntetyczna,

−

tkanina w czerwono – białą kratkę (13 x 38),

−

tkanina w kwiatki (25 x 38 cm),

−

tkanina w czerwono-białe paski (14 x 35 cm),

−

żółta wełniana włóczka,

−

brązowy filc (17 x 10 cm),

−

zielony filc (12 x 22 cm),

−

czerwony sznureczek długości 35 cm,

−

taśma do podszywania długości 50 cm,

−

5 guzików,

−

koronka długości 50 cm,

−

2 arkusze A4 kalki technicznej lub cienkiego papieru śniadaniowego,

−

ołówek,

−

linijka,

−

nożyce,

−

szpilki,

−

igły do szycia ręcznego,

−

nici do szycia ręcznego w kolorze cielistym,

−

naparstek,

−

maszyna do szycia,

−

nici do szycia maszynowego w kolorze białym i brązowym,

−

farby,

−

pędzle,

−

naczynie z wodą,

−

książka: M. Dawidowski: Lalki z domowego teatrzyku. Podsiedlik – Raniowski i Spółka,
Warszawa 1998.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Metodyka pracy z dzieckiem w zakresie wychowania

plastycznego i technicznego

4.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Opracuj scenariusz zajęć plastycznych.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia należy przypomnieć wiadomości z zakresu

metodyki pracy w zakresie wychowania plastycznego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.5.1,
2) opisać cechy psychoruchowe charakteryzujące wiek dzieci, dla których opracowywany

jest scenariusz zajęć,

3) określić, jakie sprawności i umiejętności wiekowe należy rozwijać,
4) poszukać w literaturze propozycji zajęć,
5) zapoznać się z przykładowym scenariuszem zajęć (umieszczonym poniżej) [7, s. 86 – 87],
6) opracować scenariusz zajęć,
7) zaprezentować scenariusz na forum klasy,
8) wspólnie omówić poprawność napisania scenariusza,
9) zanotować uwagi w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

odgrywanie ról, dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

długopis,

−

zeszyt,

−

przykładowy scenariusz zajęć.

Osoba prowadząca: ……………………………………………………

Temat zajęć: Wzdłuż piórka
Grupa: dzieci 4 i 5 – letnie

Cel ogólny: Obserwowanie, pytanie i wyrażanie się poprzez rysunek. Akceptowanie

sztywnych reguł dla rozwoju własnych możliwości wykonawczych.

Po zakończeniu zajęć dziecko potrafi:

−

podtrzymywać wysiłek i koncentrować się, na wykonanej czynności,

−

wykonywać kreskę rysunkową,

−

kontrolować wykonywaną kreskę i modyfikować w zależności od wybranego przyrządu
do pisania,

−

wykorzystywać elementy narzucone i posługiwać się przedmiotami jako środkami
ekspresji,

−

doprowadzić pracę do końca.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Metody nauczania – uczenia się: pokaz, pogadanka, ćwiczenia.

Formy organizacyjne pracy dzieci: indywidualne.

Czas: 30 min.

Środki dydaktyczne: karton formatu A4, zasuszone liście, pióra, klej, dobrze zatemperowane
ołówki, cienka kreda (jeżeli karton biały to kolorowa), cienkopisy.

Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjno – porządkowe.
2. Nawiązanie do tematu, wyjaśnienie celu zajęć.
3. Przygotowanie stanowisk pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Pokaz wykonania ćwiczenia przez nauczyciela.
5. Wykonanie ćwiczenia:

−

każde dziecko wybiera jeden spośród przygotowanych przedmiotów (liść, piórko),

−

przykleja na swoją kartkę rysunkową,

−

wybiera narzędzie (może zmienić narzędzie w czasie wykonywania pracy),

−

wydłuża linie aż do brzegów kartki, wyznaczając krańce kolorami lub odtwarzając
całość lub część podstawowego motywu,

−

nauczyciel nadzoruje pracę dzieci, podpowiada lub pomaga wykonać pierwsze
kreski.

6. Po wykonaniu ćwiczenia nauczyciel wydaje polecenie, aby dzieci odłożyły pomoce na

miejsce.
Dzieci porządkują stanowiska pracy.

7. Nauczyciel zadaje dzieciom pytania na temat ćwiczenia:

−

Co podobało się w ćwiczeniu?

−

Co było trudne do wykonania?

−

Co można zrobić inaczej?

8. Dzieci zgłaszają się przez podniesienie ręki i udzielają odpowiedzi.
9. Nauczyciel analizuje prace dzieci, stwierdzając co się udało, a nad czym trzeba jeszcze

popracować.

10. Nauczyciel wspólnie z dziećmi wybiera najlepsze prace, a następnie umieszcza na tablicy

(np. korkowej) zgodnie z ustaloną kolejnością.

Zakończenie zajęć

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od dzieci po zakończonych zajęciach

−

dzieci przypinającą na tablicy korkowej wybrany przez siebie rysunek: J lub L

Ćwiczenie 2

Opracuj scenariusz zajęć technicznych.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia należy przypomnieć wiadomości z zakresu

metodyki pracy w zakresie wychowania technicznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.5.1.,
2) opisać cechy psychoruchowe charakteryzujące wiek dzieci, dla których opracowywany

jest scenariusz zajęć,

3) określić, jakie sprawności i umiejętności wiekowe należy rozwijać,
4) poszukać w literaturze propozycji zajęć,
5) zapoznać się z przykładowym scenariuszem zajęć (umieszczonym poniżej) [7, s. 92 – 93],
6) opracować scenariusz zajęć,
7) zaprezentować scenariusz na forum klasy,
8) dokonać oceny poprawności napisania scenariusza,
9) zanotować uwagi w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

odgrywanie ról, dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

długopis,

−

zeszyt,

−

przykładowy scenariusz zajęć.

Osoba prowadząca: ……………………………………………………

Temat zajęć: Tkanie papierem
Grupa: dzieci 4 i 5 – letnie

Cel ogólny: Posługiwanie się materiałami i stosowanie technik wykonawczych.

Po zakończeniu zajęć dziecko potrafi:

−

zastosować poznaną technikę,

−

odkryć połączenia form,

−

stwierdzić skutki działania,

−

rozpoznać podstawowe figury geometryczne (kwadrat, prostokąt),

−

zauważyć nieregularności (jeżeli wystąpią),

−

poprawić błędy,

−

doprowadzić pracę do końca.

Metody nauczania – uczenia się: pokaz, pogadanka, ćwiczenia.

Formy organizacyjne pracy dzieci: indywidualne.

Czas: 30 min.

Środki dydaktyczne: kolorowy cienki karton przycięty do formatu A5, paski kolorowego
cienkiego kartonu, nożyczki, taśma samoprzylepna.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjno – porządkowe.
2. Nawiązanie do tematu, wyjaśnienie celu zajęć.
3. Przygotowanie stanowisk pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Pokaz wykonania ćwiczenia przez nauczyciela.
5. Wykonanie ćwiczenia:

−

każde dziecko przygotowuje „osnowę” (dla młodszych dzieci przygotowuje
nauczyciel), wycina kilka pasków w kolorowym prostokącie (arkuszu A5) nie
rozcinając kartek do końca,

−

przykleja (z pomocą koleżanki/kolegi lub nauczyciela) taśmą samoprzylepną do
stołu ,

−

przeplata paski kolorowego papieru w sposób nieregularny, pamiętając
o komponowaniu figur geometrycznych,

−

nauczyciel nadzoruje pracę dzieci, podpowiada lub pomaga wykonać pierwsze
przeploty.

6. Po wykonaniu ćwiczenia nauczyciel wydaje polecenie, aby dzieci odłożyły pomoce na

miejsce.
Dzieci porządkują stanowiska pracy.

7. Nauczyciel prosi dzieci o opowiedzenie co „utkały” (co przedstawia ich praca?, jakie

figury udało się odtworzyć?).

8. Dzieci kolejno opowiadają o tym co stworzyły. Nauczyciel koryguje błędy.
9. Nauczyciel podsumowuje zajęcia określa: co i komu się udało, a kto jeszcze i nad czym

musi popracować.

Zakończenie zajęć

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od dzieci po zakończonych zajęciach

Dzieci przypinają na tablicy korkowej wybrany przez siebie kolorowy kwadrat:

−

zielony – bardzo mi się podobało,

−

żółty – podobało mi się.

−

czerwony – nie podobało mi się.

Ćwiczenie 3

Opracuj scenariusz zabawy.

Wskazówki do realizacji

Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia omówić wiadomości z zakresu metodyki

pracy w zakresie wychowania plastycznego i technicznego.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.5.1.,
2) opisać cechy psychoruchowe charakteryzujące wiek dzieci, dla których opracowywany

jest scenariusz zajęć,

3) określić, jakie sprawności i umiejętności wiekowe należy rozwijać,
4) poszukać w literaturze propozycji zabaw,
5) zapoznać się z przykładowym scenariuszem zajęć (umieszczonym poniżej) [7, 102 – 103],
6) opracować scenariusz zajęć,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7) zaprezentować scenariusz na forum klasy,
8) dokonać oceny scenariusza,
9) zanotować uwagi w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

odgrywanie ról, dyskusja.

Środki dydaktyczne:

−

długopis,

−

zeszyt,

−

przykładowy scenariusz zajęć.

Osoba prowadząca: ……………………………………………………

Temat zajęć: Niezwykłe modelowanie
Grupa: dzieci 5 i 6 – letnie

Cel ogólny: Praca i współpraca w grupie. Dostosowywanie własnych zachowań do

proponowanego zadania, respektowanie wstępnych założeń.

Po zakończeniu zajęć dziecko potrafi:

−

połączyć działania wyobraźni i przypadku w celu stworzenia wspólnego dzieła,

−

używać w sposób intuicyjny jakiegoś elementu jako miarki,

−

stwierdzić skutki działania.

Metody nauczania – uczenia się: ćwiczenia, zabawa.

Formy organizacyjne pracy dzieci: grupowe i indywidualne.

Czas: 40 min.

Środki dydaktyczne: duże ilości plasteliny lub masy solnej (lub papierowej), różne narzędzia
do modelowania (łyżeczki, patyczki, wykałaczki, okrągło zakończone noże itp.)

Przebieg zajęć:
1. Czynności organizacyjno – porządkowe.
2. Nawiązanie do tematu, wyjaśnienie celu zajęć.
3. Przygotowanie stanowisk pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Wykonanie ćwiczenia: (ćwiczenie wzorowane jest na grze malarzy surrealistów

„niezwykły trup”),

−

dzieci dzielą się na 6 – osobowe grupy (jeżeli wystąpią kłopoty, podziału dokonuje
nauczyciel np. w drodze losowania),

−

każda grupa ustala, jaką postać chce wyrzeźbić (zwierzę, postać z bajki) i jaką część
ciała wykona każde dziecko,

−

od tej chwili dzieci pracują osobno wykonując poszczególne części ciała,

−

po ukończeniu modelowania dzieci spotykają się w grupach i montują części
postaci,

−

wyrażają swoje uczucia z powodu niespodziewanych efektów pracy,

−

w grupach wymyślają tytuł dla swojej rzeźby.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Po wykonaniu ćwiczenia dzieci, na polecenie nauczyciela, porządkują stanowiska pracy,

myją ręce.

6. Nauczyciel prosi poszczególne grupy o podanie tytułu rzeźby.
7. Nauczyciel podsumowuje zajęcia, dokonuje oceny zaangażowania dzieci oraz

prawidłowości posługiwania się narzędziami.

Zakończenie zajęć

Na kolejnych zajęciach można ustalić z dziećmi tytuł wystawy i przygotować zaproszenia

dla rodziców, dziadków i przedszkolaków z innych grup.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od dzieci po zakończonych zajęciach

Dzieci wyrażają swoje odczucia rysując na karteczkach buźkę uśmiechniętą lub smutną:

−

uśmiechnięta – podobało się,

−

smutna – nie podobało się.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„

Stymulowanie rozwoju dziecka

poprzez wykonywanie prac technicznych i plastycznych”

Test składa się z 20 zadań, z których:

– zadania 1 – 15 są z poziomu podstawowego,
– zadania 16 – 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź do zadań uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź

lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

dobry – za rozwiązanie 15 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

bardzo dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego,

Plan testu

Klucz odpowiedzi

zad

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategori

a celu

Poziom

wymagań

Poprawna odpowiedź

Określić różnicę między
materiałami papierniczymi.

Wybrać techniki plastyczne.

Określić wpływ wystaw prac
dzieci na kształtowanie ich
osobowości.

Wymienić rodzaje pisma.

… pismo techniczne i
pismo ozdobne.

Określić sposób wycinania
figur.

… wykonania czubkiem
małych nożyczek otworka
… po łuku tniemy aż do
...

Zdefiniować pojęcie metodyka.

… dział pedagogiki
zajmujący się metodami
nauczania danego
przedmiotu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scharakteryzować proces
konserwacji maszyny do szycia.

… czyszczeniu z
nagromadzonego kurzu i
brudu oraz oliwieniu
ruchomych części oliwą
do maszyn.

Wskazać rodzaj szwu do
określonej operacji
technologicznej.

Określić rodzaje materiałów do
wykonania stempli.

10. Określić rodzaje dzieł

rzeźbiarskich.

… rzeźby, płaskorzeźby,
formy przestrzenne.

11. Określić rodzaje układów

literniczych.

12. Określić grupy metod

stosowanych w pracy z
dzieckiem.

… oglądowe, słowne,
praktyczne.

13. Wybrać sposób utrwalania

modeli wykonanych z masy
solnej i papierowej.

14. Wybrać najistotniejszą operację

stosowaną w procesie
wykonywania kukiełek z tektury
falistej
i bibułki.

15. Wybrać rodzaj ściegu do

wykończenia podkroju szyi w
ubrankach dla lalek.

16. Określić właściwości materiału

na zabawki dla dzieci.

Dzianina jest elastyczna,
łatwo się formuje, jest
miękka i przyjemna w
dotyku, daje wrażenie
ciepła, jej dotykanie
sprawia przyjemność.

17. Wskazać cechy dobrze

opracowanego plakatu.

– duże kontrasty w
zestawieniu liter,
– różne odległości liter w
wyrazie
(litery ustawione gęsto
lub
rozstrzelone),
– zastosowane znaki
graficzne i wabiki,
– przejrzystość i
czytelność,
– zrozumiała treść,
– kolorystyka dobrana do
treści plakatu.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18. Scharakteryzować proces

przygotowania maszyny do
szycia.

Przygotowując maszynę
do szycia należy:
– zapoznać się z instrukcją
obsługi,
– sprawdzić stan igły,
ewentualnie ją
wymienić,
– sprawdzić stan
przewodów
i gniazdka,
– podłączyć do sieci,
– nawinąć i założyć nitkę
dolną,
– założyć nitkę górną,
– wyprowadzić nitkę
dolną,
– ustawić (uregulować)
ścieg,
– przeprowadzić próbę
szycia,
– w razie potrzeby
dokonać regulacji
naprężenia nici,
sprawdzić
poprawność założenia
nici.

19. Określać potrzeby dziecka w

czasie wykonywania ćwiczeń
plastyczno – technicznych.

Dziecko w czasie
wykonywania ćwiczeń
zaspokaja potrzeby:
– samodzielności
(samodzielnie
wykonuje ćwiczenia,
posługuje się
przyborami),
– pragnienia wiedzy (uczy
się nowych
rzeczy, poznaje nowe
zjawiska),
– poczucia własnej
wartości (odczuwa
satysfakcję z tytułu
ukończenia
pracy, czuje się
dowartościowane
poprzez prezentowanie
swoich prac
– indywidualnie lub na
wystawie),
– rozumienia otaczającej

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

rzeczywistości
poprzez zrozumienie
pojęcia czasu
i przestrzeni,
– samodzielnego
podejmowania decyzji
(dokonywanie wyborów
tematów prac, narzędzi do
wykonania ćwiczenia,
sposobu
zaprezentowania pracy).

20. Zaproponować zabawę do

określonego środka
dydaktycznego.

Płaskorzeźba wykonana w
formie kompozycji
otwartej może być
podstawą do
przeprowadzenia zabawy,
polegającej na
opowiadaniu dalszego
ciągu prezentowanego
fragmentu.
Kolejną formą może być
zabawa, polegająca na
odegraniu fragmentu
„dalszego ciągu”.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z kryteriami punktowania

i oceniania.

4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych, jakie

będą w teście.

5. Omów z uczniami zasady wypełniania karty odpowiedzi.
6. Podaj i zapisz na tablicy czas zakończenia pracy ucznia z zestawem zadań.
7. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
8. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań.
9. Sprawdź prace. Nanieś punkty na kartę odpowiedzi.
10. Wykonaj analizę statystyczną i opisową wyników sprawdzianu oraz analizę logiczną

i statystyczną zestawu zadań.

11. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
12. Opracuj wnioski do dalszej pracy.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 pytań dotyczących stymulowania rozwoju dziecka poprzez wykonywanie

prac technicznych i plastycznych.

5. Zadania: 1, 2, 3, 8, 9, 11, 13, 14, 15 to zadania wielokrotnego wyboru i tylko jedna

odpowiedź jest prawidłowa, zadania: 4, 6, 7, 10, 12, 16, 17, 18, 19, 20 to zadania
otwarte, na które należy udzielić krótkiej odpowiedzi, zadanie 5 to zadanie z luką, którą
należy uzupełnić.

6. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X lub wpisując prawidłową odpowiedź. W przypadku pomyłki należy błędną
odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

7. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom podstawowy

(zadania od 1 do 14), II część – poziom ponadpodstawowy (zadania od 15 do 20).

8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Kiedy udzielanie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

10. Na rozwiązanie testu masz 90 min.

Powodzenia !

Materiały dla ucznia:

– instrukcja,
– zestaw zadań testowych,
– karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Określ, czym się różni papier od kartonu:

a) fakturą,
b) powierzchnią,
c) wagą,
d) gramaturą.

2. Wybierz techniki plastyczne:

a) malowanie, rysowanie, rzeźbienie,
b) klejenie, farbowanie, wycinanie,
c) komponowanie dzieł, wykonywanie konstrukcji przestrzennych,
d) sklejanie, łączenie, nadawanie kształtów.

3. Określ, na co pozwala wystawa prac dzieci:

a) wyrabianie samodzielności,
b) kształtowanie wyobraźni,
c) dowartościowanie autorów prac,
d) kształtowanie spostrzegawczości.

4. Wymień rodzaje pisma.

5. Wycinając koła lub owale zaczynamy od …..…………..………………………………....

…………... w środku wycinanej figury, a potem …….........................................konturu.

6. Zdefiniuj pojęcie metodyka.

7. Scharakteryzuj proces konserwacji maszyny do szycia.

8. Wskaż odpowiedni szew do wykończenia dołów ubrań dla lalek:

a) szew zwykły rozprasowany,
b) szew płaski bieliźniany,
c) szew zwykły zaprasowany,
d) obręb zwykły.

9. Stemple wykonasz z:

a) kartonu, tektury, ziemniaków,
b) kasztanów, liści, kalki technicznej,
c) wycinanek, papieru czerpanego, krepiny,
d) kolorowej tektury, papieru szarego, gipsu.

10. Określ rodzaje dzieł rzeźbiarskich.

11. Układy liternicze mogą być:

a) proste i ozdobne,
b) pojedyncze i złożone,
c) symetryczne i asymetryczne,
d) proste i pochyłe.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12. Określ grupy metod stosowanych w pracy z dzieckiem.

13. Wybierz sposoby utrwalania figurek wykonanych z masy solnej i papierowej:

a) suszenie, malowanie i lakierowanie,

b) formowanie, nanoszenie ozdobnych wzorów,

c) wygładzanie papierem ściernym,

d) malowanie farbami akwarelowymi.

14. Najistotniejszą operacją w procesie wykonywania kukiełek z tektury falistej i bibułki jest:

a) wycinanie,
b) wykonanie ubranka,
c) klejenie,
d) ozdabianie.

15. Wybierz ścieg ręczny odpowiedni do wykończania podkroju szyi w ubrankach dla lalek:

a) fastrygowy,

b) gałązkowy,

c) krzyżykowy,

d) dziergany.

16. Opisz właściwości oraz cechy dzianiny, które sprawiają, że nadaje się na zabawki –

przytulanki dla dzieci.

17. Określ cechy dobrze opracowanego plakatu informującego o zabawie choinkowej.

18. Scharakteryzuj proces przygotowania maszyny do szycia.

19. Przeanalizuj, jakie potrzeby zaspokaja dziecko w czasie wykonywania ćwiczeń plastyczno

– technicznych.

20. Zaproponuj zabawę do środka dydaktycznego, jakim jest płaskorzeźba wykonana

w formie kompozycji otwartej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Stymulowanie rozwoju dziecka poprzez wykonywanie prac technicznych
i plastycznych

Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz prawidłową odpowiedź, wpisz brakujące części
zdania

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej: Stymulowanie rozwoju dziecka
poprzez wykonywanie prac technicznych i plastycznych

Test składa się z 20 zadań, z których:

– zadania 1 – 14 są z poziomu podstawowego,
– zadania 15 – 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź do zadań uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź

lub jej brak uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

dobry – za rozwiązanie 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,

bardzo dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego,

Plan testu

Klucz odpowiedzi

zad

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategori

a celu

Poziom

wymagań

Poprawna odpowiedź

Określić sposób
przechowywania materiałów
przyrodniczych.

… posegregować i
przechowywać w
oddzielnych, otwartych
pudełkach. Suche rośliny
powiązać w pęczki
i powiesić.

Wybrać rodzaj materiału do
uszycia przytulanki.

Wymienić składniki do
przygotowania masy solnej.

– sól,
– mąka,
– mąka ziemniaczana,
– woda.

Określić narzędzia do
wykonywania prac z materiałów
przyrodniczych.

– kolec, nóż, nożyczki (do
przycięcia
liści, piórek).

Wymienić rodzaje ręcznych
ściegów ozdobnych.

– sznureczkowy,
– łańcuszkowy,
– dziergany,
– krzyżykowy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wybrać odpowiedni rodzaj
pisma do przygotowania
zaproszeń na bal karnawałowy.

Wymienić rodzaje kompozycji
płaskich.

… zrównoważone,
symetryczne, rytmiczne,
otwarte lub zamknięte.

Wybrać odpowiedni podział
barw.

Określić sposób składania
kartonu.

… wyznaczyć linię złożenia
przy pomocy linijki i
ołówka, następnie lekko
naciąć przy pomocy
nożyka lub czubków nożyc
i złożyć.

10. Wybrać narzędzie do cięcia

tektury.

11. Wybrać podstawowe metody

pracy z dzieckiem w zakresie
zajęć plastyczno –technicznych.

12. Określić przybory do

wykonania haftowanej serwetki.

Igły do szycia ręcznego i
haftowania,
naparstek, nożyce, taśma
krawiecka

13. Rozpoznać rodzaj kompozycji.

14. Wybrać samoutwardzalny

materiał plastyczny.

15. Wymienić materiały do

wykonania sztucznych kwiatów.

– kolorowa bibułka
karbowana,
– kolorowa bibułka gładka,
– zaizolowany drut,
– drut cynowy lub
miedziany
– nici,
– wata.

16. Dobrać rodzaje szwów do

wykonania określonych operacji
w czasie szycia ubranek dla
lalek.

– szew zwykły – szwy
łączące,
– szew bieliźniany –
wykończenie dołu
sukienek, bluzek, spodni,
rękawów,
– szew bieliźniany –
łączenie
elementów z tkaniny
strzępiącej się.

17. Określić materiały do

wykonania matryc służących do
zdobienia papieru.

– karton,
– tektura,
– zasuszone liście,
– zasuszone trawy,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– pióra ptaków,
– koronki,
– ziemniaki.

18. Określić rodzaj farb do

pomalowania karnawałowego
przebrania.

– farby plakatowe,
– farby plakatowe
fluorescencyjne.
Farby plakatowe bardzo
dobrze pokrywają
powierzchnię papieru,
pozwalają uzyskać piękne
kolory.
Farby fluorescencyjne
sprawią, iż przebranie
będzie atrakcyjne,
świecące.

19. Scharakteryzować materiały, z

których można wykonać postaci
do teatrzyku.

Postaci do teatrzyku mogą
być wykonane z:
– materiałów
przyrodniczych,
– kartonu,
– tektury,
– ziemniaków,
– materiałów odzieżowych,
– masy solnej,
– masy papierowej,
– plasteliny lub modeliny.

20. Określić podstawowe materiały

do wykonania witraży.

– przezroczysta plexi,
– folia,
– kalka techniczna.
Wymienione materiały są
bezpieczne.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z kryteriami punktowania

i oceniania.

4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych, jakie

będą w teście.

i statystyczną zestawu zadań.

11. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
12. Opracuj wnioski do dalszej pracy.

Instrukcja dla ucznia

prac technicznych i plastycznych.

5. Zadania: 2, 6, 8, 10, 11, 13, 14 to zadania wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź

jest prawidłowa, zadania: 1, 3, 4, 5, 7, 9, 12, 15, 16, 17, 18, 19, 20 to zadania otwarte na,
które należy udzielić krótkiej odpowiedzi.

6. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X lub wpisując prawidłową odpowiedź. W przypadku pomyłki należy błędną
odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

7. Test składa się z dwóch części o różnym stopniu trudności: I część – poziom

podstawowy, II część – poziom ponadpodstawowy.

8. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
9. Kiedy udzielanie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.

10. Na rozwiązanie testu masz 90 min.

Powodzenia !

Materiały dla ucznia:

– instrukcja,
– zestaw zadań testowych,
– karta odpowiedzi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Opisz sposób przechowywania materiałów przyrodniczych zebranych podczas wycieczek

i wyjść na podwórko.

2. Wybierz materiał, z którego wykonasz przytulankę:

a) tkanina,
b) dzianina,
c) skóra,
d) koronka.

3. Wymień składniki masy solnej.

4. Określ, jakich narzędzi użyjesz do wykonania ludzików z materiałów przyrodniczych.

5. Wymień ręczne ściegi ozdobne.

6. Wybierz rodzaj pisma odpowiedni do przygotowania zaproszeń na bal karnawałowy:

a) techniczne proste i pochyłe,
b) pismo typu majuskuła,
c) pismo typu minuskuła,
d) pismo ozdobne.

7. Wymień rodzaje kompozycji płaskich.

8. Wybierz odpowiedni podział barw:

a) różnobarwne, rozcieńczalne, odblaskowe,
b) podstawowe, pochodne, dopełniające, złamane, neutralne,
c) przezroczyste, żywe, tęczowe, kolorowe,
d) ciemne, jasne, nieokreślone, wielobarwne.

9. Określ właściwy sposób składania kartek z kartonu.

10. Wybierz odpowiednie narzędzie do cięcia tektury:

a) nóż,
b) dłuto,
c) nożyk,
d) nożyce.

11. Wybierz podstawowe metody pracy z dzieckiem w zakresie wykonywania ćwiczeń

plastyczno – technicznych:
a) dyskusja, metoda projektów, ćwiczenia praktyczne,
b) pokaz, pogadanka, drama, wykład,
c) pokaz, pogadanka, ćwiczenia praktyczne, gry i zabawy,
d) pokaz, pogadanka, wykład, ćwiczenia praktyczne.

12. Określ przybory do wykonania haftowanej serwetki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Dekoracja w postaci bukietów kwiatów, jest formą kompozycji:

a) płaskiej,
b) przestrzennej,
c) rytmicznej,
d) zdobniczej.

14. Materiałem plastycznym samoutwardzalnym jest:

a) modelina,
b) plastelina,
c) mokry piasek,
d) drewno.

15. Wymień materiały niezbędne do wykonania sztucznych kwiatów.

16. Wymień rodzaje szwów i przykłady ich zastosowania przy szyciu ubranek dla lalek.

17. Wypisz materiały nadające się do wykonywania matryc służących do zdobienia papieru.

18. Napisz, jakiego rodzaju farb użyjesz do pomalowania papierowego przebrania

karnawałowego, uzasadnij swoją odpowiedź.

19. Scharakteryzuj materiały, z których można przygotować postaci do teatrzyku.

20. Napisz, jakich materiałów podstawowych użyjesz do wykonania witraży na zajęciach

z dziećmi i dlaczego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Stymulowanie rozwoju dziecka poprzez wykonywanie prac technicznych
i plastycznych

Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz prawidłową odpowiedź, wpisz brakujące części
zdania

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16.

17.

18.

19.

20.

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Barff U., Burchardt I., Maier J.: Każde dziecko to potrafi. Delta, Warszawa 1993
2. Białczak B.: Maszyny i urządzenia w przemyśle odzieżowym. WSiP, Warszawa 1995
3. Chyrosz M., Zembowicz–Sułkowska E.: Materiałoznawstwo odzieżowe. WSiP,

Warszawa 1992

4. Czurkowa M.H., Ulawska–Bryszewska I.: Rysunek zawodowy. WSiP, Warszawa 1990
5. Czyżewski H.: Krawiectwo. WSiP, Warszawa 1992
6. Dawidowski M.: Lalki z domowego teatrzyku. Podsiedlik–Raniowski i Spółka, Warszawa 1998
7. Dorance S.: Zajęcia twórcze w przedszkolu. Przedmioty i obrazy. Cyklady, Warszawa 1999
8. Ignatowska B.: Uszyję sama. Warta, Warszawa 1986
9. Izakovičová M. (red.): Zręczne ręce. Warta, Warszawa 1989
10. Janas R.: Dydaktyka techniki z ćwiczeniami. PWN, Warszawa 1988
11. Królicka E.: Technika kl. 5. WSiP, Warszawa 2000
12. Krysińska S.: Szycie i konserwacja odzieży. WSiP, Warszawa 1974
13. Łubkowska K., Zgrychowa I.: Zrobimy to sami. WSiP, Warszawa 1984
14. Misiurska A.: Zabawka ze skrawka. Warta, Warszawa 1987
15. Nejezchlebova K.: Zdobienie papieru. RM, Warszawa 2005
16. Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. PWN, Warszawa 1987
17. Parramon Jose M.: Jak rysować i malować kredkami. Galaktyka, Łódź 1998
18. Parramon Jose M., Sanmiguel D.: Jak malować. Galaktyka, Łódź 2000
19. Rolf Ch.: Pokój dziecka. Świat Książki, Warszawa 2005
20. Samek P.: Krawiectwo. Materiałoznawstwo. WSiP, Warszawa 1999
21. Samek P.: Krawiectwo. Technologia. WSiP, Warszawa 1999
22. Storczyk S. K., Neubart B.: Plastyka. WSiP, Warszawa 1982
23. Trojanowska A.: Dziecko i plastyka. WSiP, Warszawa 1983
24. Turska J.: Igłą malowane. MAW, Warszawa 1978
25. Vogl R., Sander H.: Druga wielka księga papierowych cudów. „bis”, Warszawa 2003
26. Wilkus A.: Co i jak? Polska Oficyna Wydawnicza „BGW”, Warszawa 1991