Roczny plan pracy stymulującej rozwój dziecka

opracowany na podstawie obserwacji wstępnej

Opracowanie: Aleksandra Rawska

Stymulowanie rozwoju w zakresie:	Sposoby realizacji
Wspieranie rozwoju percepcji wzrokowo- słuchowej	Ćwiczenie percepcji wzrokowej: - dobieranie par jednakowych obrazków; figur (dobieranki, loteryjki, domino) - odtwarzanie z pamięci układów elementów (obrazki, przedmioty, figury geometryczne) - układanie obrazków wg instrukcji słownej (po prawej, po lewej, na górze, na dole) - układanie obrazków wg ustalonej kolejności - dobieranie części obrazka do całości - układanie obrazków z części ze wzoru i bez wzoru (puzzle, tangram, figury geometryczne, patyczki itp.) - segregowanie figur geometrycznych wg dowolnej cechy (kolor, kształt, wielkość) - układanie szlaczków z figur geometrycznych (wg wzoru) - uzupełnianie brakujących elementów w rysunkach - budowanie wg wzoru kompozycji z klocków (np. lego) - wyszukiwanie różnic między obrazkami - wyszukiwanie podobieństw miedzy obrazkami - dopasowywanie rysunków do ich konturów Przykłady zabaw: - zabawa Czego ubyło, czego przybyło? - zabawa Rób to, co ja - zabawa Co znikło? - zabawa Kto zmienił miejsce? - zabawa Co się zmieniło? - zabawa Co do siebie pasuje? - zabawa Wybierz taki sam obrazek - zabawa Dorysuj figurę - zabawa Gdzie to pasuje? - zabawa Zajdź różnicę? - zabawa Uzupełnij obrazek wg wzoru - zabawa Czym się to różni? - zabawa Układamy obrazki Ćwiczenie wrażliwości słuchowej: - „Co słyszę?” - dzieci siedzą z zamkniętymi oczami i nasłuchują, rozpoznają odgłosy dochodzące z sąsiedztwa, ulicy. - „Zgadnij, co wydało dźwięk?” - uderzanie pałeczką w szkło, fajans, metal, kamień, drewno itp. Toczenie różnych przedmiotów po podłodze / np. piłki, kasztana, kamienia/, rozpoznawanie odgłosu przez dzieci. - Rozpoznawanie różnych przedmiotów w zamkniętym pudełku po wydawanym odgłosie - groch, kamyki, gwoździe, cukier, kasza itp. - Uderzanie o siebie klockami, łyżeczkami, garnuszkami; uderzanie łyżeczką o pustą szklankę, o szklankę z wodą, klaskanie, darcie papieru, gniecenie papieru, przelewanie wody( z wysokości, z niska), drapanie po szkle, papierze, stole. - Rozpoznawanie głosu, szmeru, źródła dźwięku - miejsca, kierunku, odległości, ilości dźwięków (dużo- mało), głośności ( cicho - głośno). - Szukanie ukrytego zegarka, radia, dzwoniącego budzika. - Rozróżnianie i naśladowanie głosów zwierząt: kota, psa, krowy, kury, koguta, kaczki, gęsi itp. - Rozróżnianie odgłosów pojazdów: samochodu, pociągu, motoru, traktora itp. - Rozpoznawanie po dźwięku różnych urządzeń domowych, np. odkurzacz, mikser, suszarka, pralka itp. Ćwiczenia rytmiczne: - odtwarzanie struktur rytmicznych (wyklaskiwanie i wytupywanie rytmów) - odtwarzanie przestrzenne układów rytmicznych (np. układanie klocków - taka sama liczba, z zachowanie właściwych odstępów oraz kierunku od prawej do lewej) - zabawy ruchowe ze śpiewem, klaskaniem lub wygrywaniem rytmu na instrumentach perkusyjnych) Propozycje zabaw: - zabawa Rymowanki, - zabawa Na jaką głoskę zaczyna się wyraz (wykorzystanie kostki obrazkowej) - zabawa Dokończ słowo - zabawa Układamy zagadki - zabawa Co tak gra? - zabawa Podaj wyraz na głoskę … - zabawa Kto mnie woła? - zabawa Powtórz zdanie - zabawa Co to za instrument? - zabawa Wyliczanka - zabawa Co wydaje taki dźwięk? - zabawa Śpiewające wyrazy - zabawa Śpiewanki - łączenie samogłoski ze spółgłoską (np. ka-ko-ke-ku-ku) - zabawa Jaka to piosenka? - zabawa Skąd dochodzi ten dźwięk? - zabawa Znajdź taki sam rytm
Wspomaganie rozwoju mowy	Usprawnienie narządów artykulacyjnych Przykłady ćwiczeń języka: - np. zabawa Język na defiladzie „ Głaskanie podniebienia” czubkiem języka, jama ustna szeroko otwarta. Dotykanie językiem do nosa, do brody, w stronę ucha lewego i prawego. Oblizywanie dolnej i górnej wargi przy ustach szeroko otwartych / krążenie językiem/. Wysuwanie języka w przód i cofanie w głąb jamy ustnej. Kląskanie językiem. Dotykanie czubkiem języka na zmianę do górnych i dolnych zębów, przy maksymalnym otwarciu ust / żuchwa opuszczona/. Język wysunięty w kształcie grota wykonuje poziome ruchy wahadłowe od jednego do drugiego kącika ust. Rurka - wargi ściągnięte i zaokrąglone unoszą boki języka. Język lekko wysunięty opiera się na wardze dolnej i przyjmuje na przemian kształt „łopaty” i „grota”. Ruchy koliste języka w prawo i w lewo na zewnątrz jamy ustnej. Oblizywanie zębów po wewnętrznej i zewnętrznej powierzchni dziąseł pod wargami. Usta zamknięte. Ćwiczenia usprawniające wargi i policzki: - zaokrąglanie i spłaszczanie warg przy zwartych szczękach - nadymanie policzków - nadymanie policzków na zmianę lewego i prawego - zabawa Mim - wymawianie na przemian „ a-o” przy maksymalnym oddaleniu od siebie wargi górnej i dolnej. - oddalanie od siebie kącików ust - wymawianie „ iii”. - zbliżanie do siebie kącików ust - wymawianie „ uuu”. - naprzemienne wymawianie „ i - u”. - cmokanie - parskanie / wprawianie warg w drganie/ - masaż warg zębami ( górnymi dolnej wargi i odwrotnie) - układanie ust jak przy wymowie samogłosek ustnych, z wyraźną, przesadną artykulacją warg, np. w kolejności: a-i-o-u-y-e, u-a-i-o-e-y, o-a-y-i-u, e-y-i-o-a-u, u-i-y-a-o. - wymowa samogłosek w parach: a-i, a-u, i-a, u-o, o-i, u-i, a-o, e-o itp. - wysuwanie warg w „ ryjek”, cofanie w „ uśmiech”. - wysuwanie warg w przód, następnie przesuwanie warg w prawo, w lewo. - wysuwanie warg w przód, następnie krążenie wysuniętymi wargami. Ćwiczenia podniebienia miękkiego: - wywołanie ziewania przy nisko opuszczonej szczęce dolnej. - płukanie gardła ciepłą wodą. - chrapanie na wdechu i wydechu - kaszlenie przy wysuniętym na zewnątrz jamy ustnej języku - głębokie oddychanie przez usta przy zatkanym nosie i odwrotnie - wymawianie połączeń głosek tylnojęzykowych zwartych z samogłoskami, np. ga, go, ge, gu, gy, gi, gą, gę, ka, ko, ke, ky, ki, ku, ak, ok, ek, ik, yk, uk… - wypowiadanie sylab / jak wyżej/ i logatomów: aga, ogo, ugu, eke, yky, ygy, iki, Igi, ago, egę itp - zabawa Leniuszek - zabawa Chory miś Ćwiczenia oddechowe: - zdmuchiwanie papieru z gładkiej powierzchni, potem z chropowatej - rozdmuchiwanie kaszy, ryżu, soli na powierzchni chropowatej - robienie baniek mydlanych - zabawa Tańcząca świeca - chwytanie i przenoszenie za pomocą słomki lekkich przedmiotów np. papierków, waty - zabawa Wyścig łódek - zabawa Mecz ping-ponga - zabawa Huśtamy zabawkę - zabawa Piórka - zabawa Wiatraczki - chłodzenie „ gorącej zupy” - dmuchanie ciągłym strumieniem. - „Zdmuchiwanie mlecza” - długo, aż spadną wszystkie nasionka. - chuchanie na zmarznięte ręce. - naśladowanie lokomotywy - wydmuchiwanie „nadmiaru pary” - ffff, szszsz. - naśladowanie balonika - wypuszczanie powietrza z jednoczesnym odgłosem „ sssss”. - nadmuchiwanie balonika. - naśladowanie syreny - „ eu-eu- eu”, „ au-au-au” - na jednym wydechu. - wyścigi chrupek - dmuchanie w parach. - liczenie na jednym wydechu. - powtarzanie zdań na jednym wydechu - najpierw krótkich, potem coraz dłuższych. - powtarzanie zdań szeptem. - naśladowanie śmiechu różnych osób: - staruszki: che- che- che - kobiety - wesołe cha- cha- cha - mężczyzny - rubaszne ho- ho- ho - dziewczynki - piskliwe, chichotliwe chi- chi- chi. Ćwiczenia emisyjne: - artykułowanie wyizolowanych głosek i zgłosek - regulowanie siły głosu od szeptu do mówienia głośnego - różnicowanie modulacji głosu podczas wypowiadania zdań oznajmujących, pytających i wykrzyknikowych Zabawy słownikowe i gramatyczne: - układanie rymu do podanych słów np. Tomek-domek - nauka wierszy, rymowanek i wyliczanek - wymyślanie zakończenia do bajek, opowiadań historyjek - tworzenie własnych wyliczanek, rymowanek, wierszyków - określanie cech przedmiotów( używanie przymiotników) - zabawa Co tu nie pasuje? - zabawa Co masz na obrazku? - zabawa Przedtem-potem - zabawa Co było na obrazku, - zabawa Dokończ zdanie - zabawa językowa O czym mówię? - zabawa Opowiedz, co dalej - zabawa Co by było, gdyby - zabawa Klocki do pudełka - zabawa Pan Pytalski - zabawa Pożar - zabawa Świąteczne zapachy Inne zabawy: - śpiewanie piosenek na sylabach - zabawy z głoskami w oparciu o wiersze np. O Panu Tralalińskim, Szara godzina, Piesek - zabawy z tekstem (np. różnicowanie k-g) - omówienie ilustracji - układanie historyjek - uwzględnienie w wypowiedzi zależności przyczynowo-skutkowych - ćwiczenia dźwiękonaśladowcze (np.Domowe urządzenia elektryczne) - zachęcanie do wielozdaniowych wypowiedzi na dany lub dowolny temat - zabawa Czarodziejski woreczek
Usprawnianie motoryki małej	Ćwiczenia rozmachowe: -zamalowywanie całej powierzchni kartki grubym pędzlem, watą, gąbką, kredą itp. -malowanie form kulistych a) o kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara b) o kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara - rysowanie dużych kół kredą na tablicy prawą i lewą ręką - oburęczne masowanie dużych kształtów na arkuszu papieru (ślimacznia, balony, baranie rogi) - obrysowywanie form kulistych - malowanie form falistych - zapełnianie konturów koła gliną lub plasteliną - wydzieranki - rysowanie koła na podłodze palcami lewej i prawej nogi - malowanie dużych konturowych rysunków Ćwiczenia usprawniające ruchliwość i końce palców - naśladowanie gry na fortepianie jedną lub obiema rękami - naśladowanie padającego deszczu - naśladowanie chodu owada - zabawy do wierszy (Sroczka, Kominiarz, Jeden rak, Tomcio Paluch) - malowanie suchym palcem na arkuszu świeżo zamalowanym farbą - modelowanie w glinie, plastelinie, ciastolinie - kolorowanie książeczek z obrazkami konturowymi - ugniatanie kul papierowych, kulek jeżowych - układanie wzorów z kabla, sznurka, miękkiego drutu - wycinanki - naklejanki z papieru, materiału, łamanki papierowe (łódka, czapka, samoloty) - nawlekanie koralików, makaronu - stukanie czubkiem palców (Padający deszczyk) - wyciskanie dołków na plastelinie, glinie, ciastolinie itp.) - montowanie konstrukcji z gotowych elementów (klocki, krążki) - wycinanie z papieru: cięcie po linii prostej, falistej, wycinanie form geometrycznych i konturowych rysunków - zabawa Pięć paluszków Ćwiczenia grafomotoryczne: - kreślenie linii prostych łączących wyznaczone punkty (pionowe, poziome) - zapełnianie kredkami ołówkowymi i świecowymi konturowych rysunków - kreślenie linii z omijaniem przeszkód - kreślenie linii ukośnych łamanych - rysowanie po śladzie ruchem ciągłym linii płynnie łączących się ze sobą - rysowanie wzorów po śladzie kropkowym lub kreskowym - pogrubianie konturów - kopiowanie - odrysowywanie szablonów - zabawy z cyklu Rysowane wierszyki
Doskonalenie koncentracji uwagi i myślenia	- łączenie ilustracji z identyczną liczbą kropek - układanie domina klasycznego, - układanie rytmów (liść-kasztan-żołądź) wg wzoru - zabawa Dziury i figury, - układanka Kolory, Humory, Gruby-chudy - zaznaczanie na obrazku niedorzeczności, - układanie wg wzoru kompozycji z klocków, figur geometrycznych, patyków, materiały przyrodniczego - zabawa Który obrazek nie pasuje?, - zabawa O którym obrazku mówię - zabawa dydaktyczna Czego brakuje? - układanie puzzli - nawlekanie koralików wg podanego rytmu - rozwiązywanie zagadek - opowiadanie treści bajek, opowiadań - kończenie ich - nauka na pamięć rymowanek i krótkich wierszyków - gry stolikowe typu Warcaby, Chińczyk, Kółko-krzyżyk
Doskonalenie umiejętności zgodnego współdziałania	- zabawa Tworzymy grupy - zabawa Pajęczyna (wełna), - zabawa Lustro - zabawa przy muzyce - zabawa Ludzie do ludzi, - zabawa Smutny kotek - zabawa Kontakty, - zabawa relaksacyjna Masaż grupowy - zabawa przeciwko agresji Ręka nie musi bić - zabawa Dotknij mnie - zabawa Pomnik mimiki - zabawa taneczna Zmieniamy partnera - zabawa Głaskanie jeża - zabawa Malowanie uczuć - zabawy z wykorzystaniem pedagogiki zabawy np. Ciasto - zabawa Szukam przyjaciela - zabawa Zamek - zabawa Cień

Podczas realizacji powyższego planu pracy zaleca się wykorzystanie m. in. metod:

• Elementy Metody Dobrego Startu wg M. Bogdanowicz

• Elementy Arterapii

• Muzykoterapię

• Bajkoterapię

• Wybrane techniki relaksacyjne

• Ćwiczenia grafomotoryczne M. Bogdanowicz

• Metodę Ruchu Rozwijającego W. Sherborne

• Elementy metody B. Stauss

Uwagi o realizacji:

- zaproponowane ćwiczenia i zabawy mogą być realizowane podczas pracy z grupką dzieci, w parach oraz indywidualnie;

- poszczególne ćwiczenia i zabawy ujęte są w miesięcznych planach pracy dydaktyczno-wychowawczej, a dowodami ich realizacji są wpisy w dzienniku zajęć.

Literatura:

Franczyk A., Krajeńska K., Program psychostymulacji dzieci w wieku przedszkolnym z deficytami i zaburzeniami rozwoju, Kraków 2003.

Skorek E., 100 tekstów do ćwiczeń logopedycznych, Gdańsk 2005.

Waszkiewicz E., Zestaw ćwiczeń do zajęć korekcyjno-kompensacyjnych dla dzieci przedszkolnych, Warszawa 2002.

6

---