Znaczenia zabawy w stymulacji rozwoju dziecka przedszkolnego
Zabawa krótka analiza zabawy jako forma aktywności ludzkiej na podstaw. pozycji Bogusława Sułkowskiego. B. Sułkowski powołuje się na definicje zabawy Johana Huzinga który to zabawą nazwał zachowanie swobodne, powstające poza zwykłym życiem, podejmowane bezinteresownie i bez motywacji materialnych, w obrębie wydzielonego sztucznego czasu i własnej sztucznej przestrzeni, przebiegające zgodnie z przyjętymi regułami i powołujące do życia własne związki społeczne grupy. Istotną cechą zabawy jest jej powtarzalność i niezmienność w wewnętrznej organizacji.
Huzing obejmował taką definicję zabawy opartą zarówno na pozowaniu rzeczywistości jak i gry będącej współzawodnictwem. Zabawa była przedstawieniem, gra zaś walką o coś.
Zdaniem Huzinga zabawa jest celem sama w sobie. Jest to gatunek aktywności w której nad nagrodą zewnętrzną przeważa nagroda wewnętrzna, trzeba w niej widzieć własne cele i źródła motywacji, nad zewnętrznymi zyskami, przeważa tam wzmocnienie zewnętrzne, zatem najważniejsze są efekty pochodzące bezpośrednio z centralnego systemu nerwowego, efekty radosnej ekscytacji. W sumie chodzi tu o zjawisko, które dziś nazywamy autotelicznością.
Każda zabawa podobnie jak gra, zdaniem J. Piageta ma charakter autoteliczny gdyż jest czynnością skierowaną zasadniczo na siebie i trwającą w tym charakterze tak długo jak długo cieszy go traktowanie siebie jako przyczyny własnej aktywności.
Wybrane kryteria podziałów zabaw i rodzaje zabaw:
Kryterium aktywności (zabawy spontaniczne, dobrowolne) zabawy spontaniczne z udziałem nauczyciela, zabawy organizowane przez nauczyciela lub przez inne osoby.
Kryterium treści - manipulacyjne, konstrukcyjne, badawcze.
Funkcje zabawy (podstawowe)
- wychowawcze, dydaktyczne, projekcyjne, terapeutyczne, socjalizacyjne, osobowo twórcze.
W sytuacji zabawowej bawiący wykorzystują zabawki, te z kolei pełnią w zabawie określone funkcje. Zabawki możemy określić jako przedmioty lub rzeczy, projektowane, konstruowane, i produkowane jako zabawki. Zabawki mogą pełnić funkcję realne ( rzeczywiste) bądź nierealne ( nierzeczywiste) w związku z tym zabawkami mogą być przedmioty lub rzeczy przysposobione do bawiącego się.
Według Danuty Waloszek zabawa jest przejawem biologicznych i psychicznych potrzeb dziecka. Jest uzewnętrznieniem historii człowieka - po raz pierwszy tezę tę ogłosił Hall. Zabawa jest wyrazem tchnienia pochodzącego z duszy człowieka. Potrzebuje przestrzeni i czasu, nie można jej wywoływać, organizować, kontrolować czy zaplanować. Ona po prostu jest lub nie. Jej sprawcą jest wyłącznie człowiek w sensie podmiotowym, można jedynie zadbać o warunki w których mogłaby zaistnieć. Zabawa jest pierwszą szkołą jak przekonuje L. S. Rubinstejn która toruje drogę od uczucia do zorganizowanego działania i odwrotnie.
Chcące się bawić dziecko, poszukuje pomysłów do działania, zwraca uwagę na osoby, ich czynności, narzędzia, przedmioty przez nie wykorzystywane po to by je wypróbować, przekonać się o ich skuteczności i potwierdzić ich przydatność.
Podstawowym pierwiastkiem zabawy jest wyobraźnia, ruch i emocje. Każda zabawa ma temat czyli zawsze jest o czymś realnym lub fikcyjnym wypełniają ją czynności, role i zadania z nich wynikające. Każda realizowana jest przez ruch i dla ruchu, jest badaniem siebie, otoczenia, eksploracją możliwości własnych oraz innych uczestników. Zabawa przenosi dziecko w świat symboli jest „drugim światem człowieka”. Podróż przez całe życie zaczyna się od zabawy - z kim, po co oraz z czym wejdzie w życie, to już zakres odpowiedzialności osoby dorosłej jako wprowadzającego dziecka w ten świat.