TECHNOLOGIE LASEROWE http://technologialaserowa.republika.pl/bhp.html
Light amplification by stimulated emission of radiation
Strona główna
--Bezpieczeństwo pracy z laserami--
Efekty nadmiernej ekspozycji oka i skóry na działanie promieniowania lasera.
Podział laserów i urządzeń laserowych na klasy (zgodnie z nową normą).
Etykiety spotykane na urzÄ…dzeniach laserowych.
Sprzęt do ochrony przed działaniem promieniowania lasera.
Zasady bezpiecznej pracy z laserami regulują następujące normy:
PN-EN 60825-1:2000
PN-91/T-06700 Bezpieczeństwo przy promieniowaniu emitowanym przez urządzenia
laserowe.Klasyfikacja sprzętu.Wymagania i wytyczne dla u\
ytkownika
PN-91/T-06701 Bezpieczeństwo elektryczne urządzeń i instalacji laserowych
Podczas pracy z laserami wystepują następujące zagro\
enia:
niebezpieczeństwo uszkodzenia oka,
niebezpieczeństwo uszkodzenia skóry,
niebezpieczeństwo pora\
enia prÄ…dem,
niebezpieczeństwa związane z produktami obróbki czyli np. pyły i gazy.
1 z 6 2009-06-26 12:04
TECHNOLOGIE LASEROWE http://technologialaserowa.republika.pl/bhp.html
A oto zestawienie patologicznych efektów nadmiernej ekspozycji oka i skóry na promieniowanie
laserowe:
zakres długości fal oko skóra
rumień (oparzenie słoneczne)
Ultrafiolet C 100 - 280 nm przyspieszone starzenie
zapalne uszkodzenie rogówki
Ultrafiolet B 280 - 315 nm skóry
zwiększona pigmentacja
katarakta fotochemiczna
Ultrafiolet A 315 - 400 ciemnienie pigmentu
fotochemiczne i termiczne
nm reakcje fotoczułe
uszkodzenia
Widzialny 400 - 780 nm oparzenia skóry
siatkówki
Podczerwień A katarakta
oparzenia skóry
780 - 1400 nm oparzenie siatkówki
katarakta
Podczerwień B
przymglenie rogówki oparzenia skóry
1400 - 3000 nm
oparzenie rogówki
Podczerwień C
wyłącznie oparzenie rogówki oparzenia skóry
3000 nm - 1 mm
2 z 6 2009-06-26 12:04
TECHNOLOGIE LASEROWE http://technologialaserowa.republika.pl/bhp.html
Tabela2 Oznaczenia pozwalające zidentyfikować klasę urządzeń laserowych
Tekst polski Tekst angielski
URZ
DZENIE LASEROWE KLASY 1 CLAS 1 LASER PRODUCT
LASER RADIATIONDO NOT VIEV
PROMIENIOWANIE LASEROWENIE SPOGL
DAĆ
DIRECTLY WITH OPTICAL
BEZPOÅšREDNIO W WI
ZK
PRZEZ PRZYRZ
DY
INSTRUMENTCLAS 1M LASER
OPTYCZNEURZ
DZENIE LASEROWE KLASY 1M
PRODUCT
LASER RADIATIONDO NOT STARE
PROMIENIOWANIE LASEROWENIE WPATRYWAĆ
INTO BEAMCLASS 2 LASER
SI
W WI
ZK
URZ
DZENIE LASEROWE KLASY 2
PRODUCT
LASER RADIATIONDO NOT STARE
PROMIENIOWANIE LASEROWENIE WPATRYWAĆ
INTO THE BEAM OR VIEV
SI
W WI
ZK
LUB NIE SPOGL
DAĆ
DIRECTLY WITH OPTICAL
BEZPOÅšREDNIO W WI
ZK
PRZEZ PRZYRZ
DY
INSTRUMENTSCLAS 2M LASER
OPTYCZNEURZ
DZENIE LASEROWE KLASY 2M
PRODUCT
LASER RADIATIONAVOID DIRECT
PROMIENIOWANIE LASEROWECHRONIĆ
EYE EXPOSURECLAS 3R LASER
OCZYURZ
DZENIE LASEROWE KLASY 3R
PRODUCT
LASER RADIATIONAVOID
PROMIENIOWANIE LASEROWEUNIKAĆ WI
ZKI
EXPOSURE TO BEAMCLAS 3R
LASEROWEJURZ
DZENIE LASEROWE KLASY 3R
LASER PRODUCT
3 z 6 2009-06-26 12:04
TECHNOLOGIE LASEROWE http://technologialaserowa.republika.pl/bhp.html
LASER RADIATIONAVOID
PROMIENIOWANIE LASEROWEUNIKAĆ WI
ZKI
EXPOSURE TO BEAMCLAS 3B
LASEROWEJURZ
DZENIE LASEROWE KLASY 3B
LASER PRODUCT
PROMIENIOWANIE LASEROWECHRONIĆ OCZY I LASER RADIATIONAVOID EYE OR
SKÓR
PRZED PROMIENIOWANIEM BEZPOÅšREDNIM SKIN EXPOSURE TO DIRECT OR
LUB ROZPROSZONYMURZ
DZENIE LASEROWE SCATTERED RADIATIONCLAS 4
KLASY 4 LASER PRODUCT
Poniewa\
promieniowanie laserowe o tej samej mocy lecz o ró\
nych długościach fal mo\
e wywołać
ró\
ne skutki, podczas oddziaływania z tkanką biologiczną, lasery podzielono na klasy. Klasa lasera
informuje u\
ytkownika o skali zagro\
eń związanych z u\
ytkowaniem. Aktualnie wprowadzony został
nowy podział na siedem klas (1, 1M, 2, 2M, 3R, 3B, 4). Wcześniejszy podział dzielił lasery na pięć
klas (1, 2, 3A, 3B, 4). W tabeli 1 przedstawiono charakterystykę klas laserów według aktualnie oraz
wcześniej obowiązującego podziału. Najbardziej zagro\
one promieniowaniem laserowym sÄ… oczy. W
zakresie działania fal o długości od 400 nm do 1400 nm mo\
e dojść do uszkodzenia siatkówki.
Promieniowanie z zakresu długości fal poni\
ej 400 nm i powy\
ej 1400 nm nie wnika do wnętrza oka,
natomiast powoduje uszkodzenie rogówki. W przypadku skóry skutkiem działania promieniowania
laserowego mo\
e być uszkodzenie tkanki (zwęglenie, oparzenie, rumień).
Tabela3 Podział laserów i urządzeń laserowych na klasy
Klasa Nowy podział Klasa Stary podział
1 Lasery, które są bezpieczne w racjonalnych 1 Lasery, które są bezpieczne w racjonalnie
warunkach pracy przewidywanych warunkach pracy
1M Lasery emitujące promieniowanie w zakresie długości
fal do 302,5 nm do 4000 nm, które są bezpieczne w
racjonalnych warunkach pracy, ale mogą być
niebezpieczne podczas patrzenia w wiÄ…zkÄ™ przez
przyrzÄ…dy optyczne
2 Lasery emitujÄ…ce promieniowanie widzialne w 2 Lasery emitujÄ…ce promieniowanie widzialne w
przedziale długości fal od 700. Ochrona oka jest zakresie długości fal od 400 nm do 700 nm.
zapewniona w sposób naturalny przez instynktowne Ochrona oka jest zapewniona w sposób naturalny
reakcje obronne. przez instynktowne reakcje obronne, w tym odruch
mrugania oka
2M Lasery emitujÄ…ce promieniowanie widzialne w
przedziale długości fal od 700. Ochrona oka jest
zapewniona w sposób naturalny przez instynktowne
reakcje obronne, ale mogą być niebezpieczne
podczas patrzenia w wiÄ…zkÄ™ przez przyrzÄ…dy
optyczne.
3R Lasery emitujące promieniowanie w zakresie długości 3A Lasery bezpieczne przy patrzeniu okiem
nieuzbrojonym. W przypadku laserów emitujących
fal do 302,5 nm do 106 nm, dla których
promieniowanie w zakresie długości fal od 400 nm
bezpośrednie patrzenie w wiązkę jest potencjalnie
do 700 nm ochrona oka zapewniona jest przez
niebezpieczne.
instynktowne reakcje obronne. W przypadku innych
długości fal zagro\
enie nie uzbrojonego oka nie jest
większe ni\
dla urządzeń klasy 1. Bezpośrednie
patrzenie w wiÄ…zkÄ™ przez przyrzÄ…dy optyczne mo\
e
być niebezpieczne
3B Lasery, które są niebezpieczne podczas 3B Lasery, które są niebezpieczne podczas
bezpośredniej ekspozycji promieniowania. Patrzenie bezpośredniej ekspozycji promieniowania. Patrzenie
na odbicia rozproszone sÄ… zwykle bezpieczne. na odbicia rozproszone sÄ… zwykle bezpieczne.
4 Lasery, które wytwarzają niebezpieczne odbicia 4 Lasery, które wytwarzają niebezpieczne odbicia
rozproszone. Mogą one powodować uszkodzenie rozproszone. Mogą one powodować uszkodzenie
skóry oraz stwarzają zagro\
enie po\
arem. Podczas skóry oraz stwarzają zagro\
enie po\
arem. Podczas
obsługi laserów klasy 4 nale\
y zachować szczególną obsługi laserów klasy 4 nale\
y zachować szczególną
ostro\
ność. ostro\
ność.
4 z 6 2009-06-26 12:04
TECHNOLOGIE LASEROWE http://technologialaserowa.republika.pl/bhp.html
Wiadomości na temat podziału urządzeń laserowych na klasy zaczerpnąłem ze strony Centralnego
Instytutu Ochrony Pracy
Na urzadzeniach laserowych moga być następujące etykiety:
IstniejÄ… tak\
e inne zagro\
enia wynikające ze sposobu pracy i konstrukcji laserowych urządzeń
medycznych, które muszą być uwzględnione podczas pracy.
Zagro\
enia pochodzące od par i gazów:
Pochodzące od gazów toksycznych stosowanych w niektórych laserach, np.: fluor i chlor (lasery
ekscymerowe); powstające podczas usuwania z lasera w sposób stanowiący zagro\
enie dla ludzi.
Zalicza się tu równie\
wszelkiego rodzaju toksyczne opary powstajÄ…ce przy termicznym usuwaniu
metalu lub innego materiału.
Zagro\
enia po\
arowe:
PowstajÄ… podczas pracy z laserami du\
ej mocy w obecności materiałów łatwopalnych.
Zagro\
enia innym promieniowaniem (nielaserowym):
Związane z promieniowaniem optycznym towarzyszącym, promieniowaniem wysokiej częstotliwości
lub rentgenowskim pochodzącym z laserów. Poprawna i zgodna z normami konstrukcja pozwala
jednak na wyeliminowanie tych zagro\
eń
Sprzęt do ochrony przed promieniowaniem lasera:
Åšrodki chroniÄ…ce oczy przed promieniowaniem laserowym, biorÄ…c pod uwagÄ™ ich budowÄ™, mo\
na
podzielić na okulary i gogle. Zasadniczym elementem zarówno okularów jak i gogli są filtry
optyczne.
5 z 6 2009-06-26 12:04
TECHNOLOGIE LASEROWE http://technologialaserowa.republika.pl/bhp.html
Dokonując wyboru filtrów chroniących przed promieniowaniem laserowym nale\
y uwzględnić
następujące elementy:
typ lasera (D - lasery o pracy ciągłej, I - lasery impulsowe, R - lasery z modulacją dobroci, M -
lasery z synchronizacjÄ… modu);
zakres długości fali pracy lasera;
maksymalną moc lub gęstość energii promieniowania laserowego.
Filtry chroniÄ…ce przed promieniowaniem laserowym dzielÄ… siÄ™ na dwie grupy:
do ochrony przed promieniowaniem laserowym dla zakresu długości fal od 180 nm do 1000
µm (wymagania zawarte w PrPN-EN 207 );
do justowania laserów, zapewniające ochronę przed promieniowaniem laserowym dla zakresu
długości fal od 400 nm do 700 nm oraz mocy <= 1mW przy pracy ciągłej, tzw. lasery CW
(wymagania zawarte w PrPN-EN 208 ).
Strona główna
6 z 6 2009-06-26 12:04