133
Wstęp
W dzisiejszych czasach wymagania pacjentów
nie sprowadzają się tylko do odbudowy braków zę-
bowych, równie ważny jest efekt estetyczny wyko-
nanych przez nas uzupełnień. Dlatego też cały czas
poszukiwane są nowe rozwiązania i materiały które
można by zastosować w protetyce stomatologicz-
nej. Pomijając leczenie implantologiczne, które nie
jest przedmiotem niniejszego artykułu, najczęściej
stosowanym uzupełnieniem braków międzyzębo-
wych są mosty złożone. Składają się one z podbu-
dowy metalowej i materiału licującego w postaci
ceramiki bądź kompozytu. Niestety ze względu na
obecność metalu walory estetyczne jak i wpływ na
tkanki jamy ustnej wyżej wymienionych konstruk-
cji nie są w pełni zadowalające.
Dlatego też od dawna był poszukiwany materiał,
który wytrzymałością będzie dorównywał stopom
metali, będzie miał korzystniejsze właściwości bio-
logiczne jak i poprawi estetykę uzupełnień prote-
tycznych (1).
Ceramiki tlenkowo cyrkonowej po raz pierwszy
użyto eksperymentalnie w 1969 roku jako alterna-
tywę dla tytanu w protezie głowy kości udowej u
małpy, gdy okazało się, że materiał spełnił swoje
Streszczenie
W artykule przedstawiono charakterystykę mostów
ceramicznych wykonanych na podbudowie z dwutlen-
ku cyrkonu. Uzupełnienia te stwarzają możliwość es-
tetycznej odbudowy braków międzyzębowych zarówno
w odcinku przednim jak i bocznym łuków zębowych.
Omówiono właściwości dwutlenku cyrkonu, możliwo-
ści zastosowania a także opisano przypadek kliniczny, u
którego wykonano tego rodzaju uzupełnienie.
Mosty ceramiczne na podbudowie z dwutlenku cyrkonu jako
estetyczna alternatywa dla mostów metalowo-ceramicznych
Zircon dioxide-based ceramic fixed partial dentures as an aesthetic
alternative for the metal-based ceramic fixed bridges
Marcin Gołębiowski
1
, Maciej Stępczyński
2
, Magdalena Wojciechowska
2
1
Z Zakładu Protetyki Stomatologicznej
Kierownik: dr hab. n. med. B. Dejak
2
Z Katedry Stomatologii Odtwórczej UM w Łodzi
Kierownik Zakładu: dr hab. n. med. B. Dejak
Summary
This article presents the characteristics of zircon
dioxide-based ceramic fixed partial dentures. These
types of prostheses allow for an aesthetic restoration
of interdental tooth loss of the anterior and posterior
dental arch section. Zircon dioxide properties and in-
dications as to the denture application are discussed.
A clinical report concerning the patient supplied with
FPD is presented.
HASŁA INDEKSOWE:
dwutlenek cyrkonu, ceramika cyrkonowa, mosty peł-
noceramiczne, mosty metalowo-ceramiczne
KEY WORDS:
zircon dioxide, zircon-based ceramics, all-ceramic
bridges, metal-based ceramic bridges
PROTET. STOMATOL., 2010, LX, 2, 133-137
M. Gołębiowski i inni
134
PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2010, LX, 2
zadanie a jego zastosowanie nie było związane z
wystąpieniem jakichkolwiek powikłań rozpoczę-
to dalsze badania. Jak się okazało dwutlenek cyr-
konu posiadał właściwości zbliżone do tych, któ-
re wykazywała nierdzewna stal, stąd też w 1975
roku dr Garvie nadał mu nazwę „ceramicznej sta-
li” (2).Dwutlenek cyrkonu w protetyce stomatolo-
gicznej zaczęto stosować na początku lat 90-tych
do wykonywania wkładów koronowo-korzenio-
wych, natomiast obecnie stosowane uzupełnienia
indywidualne zaczęto stosować pod koniec lat 90-
-tych (3, 4).
Ceramika cyrkonowa pod względem chemicz-
nym składa się z 97% mol ZrO
2
i 3% mol Y
2
O
3
.
Występuje w trzech postaciach krystalicznych,
nawet jeśli skład chemiczny jest identyczny, co
świadczy o strukturze polimorficznej i polikry-
stalicznej (3, 5). Tlenek cyrkonu występuje jako
sześcienna struktura sieci krystalicznej w tempera-
turze powyżej 2300º C, podczas chłodzenia prze-
chodzi w postać tetragonalną, natomiast poniżej
1200º C przechodzi w fazę jednoskośną (4). Przy
przejściu w tę ostatnią fazę występuje wzrost obję-
tości o 3-5%, co w czystym cyrkonie prowadzi do
dużych naprężeń i pęknięć, natomiast w przypad-
ku struktury stabilizowanej tlenkiem itru wzrost
objętości ziaren prowadzi do zamknięcia szczeli-
ny pęknięcia w ceramice. To zjawisko zostało na-
zwane transformacją wzmacniającą. Tlenek itru
jest najczęściej wykorzystywany do stabilizowa-
nia struktury cyrkonowej ze względu na najmniej-
sze i najgęściej upakowane ziarno, co bardzo ko-
rzystnie wpływa na dobre właściwości mechanicz-
ne. Jednak mogą być stosowane inne związki jak
tlenek ceru, magnezu lub wapnia. Wytrzymałość
ceramiki cyrkonowej na zginanie waha się w gra-
nicach od 840 do 1200 MPa, moduł Younga wy-
nosi 210-224 GPa natomiast twardość wg Vickersa
12,17-13,7 GPa (4, 5, 6).
Poza doskonałymi właściwościami mechanicz-
nymi ceramika cyrkonowa wykazuje się pełną bio-
zgodnością w stosunku do tkanek jamy ustnej.
Wykazano mniejszą ilość odkładającej się płytki
nazębnej w stosunku do zębów naturalnych pacjen-
tów, jak i w stosunku do tytanu-skądinąd równie
biokompatybilnego materiału (2, 7).
Uzupełnienia wykonane na podbudowie z tlenku
cyrkonu eliminują ryzyko wystąpienia korozji, a co
za tym idzie stanów zapalnych i nienaturalnego ko-
loru tkanek przyzębia.
Zastosowanie tlenku cyrkonu pozwoliło na roz-
szerzenie wskazań do zastosowania uzupełnień na
bazie ceramiki nie wspartej właściwościami me-
chanicznymi metalu. Dotychczasowe badania nad
tym materiałem pokazują że może on być bez pro-
blemowo stosowany nawet w 5-cio punktowych
mostach również przy odtwarzaniu braków zę-
bów trzonowych (5,7). Wiele typów tlenku cyrko-
nu oferowanego przez producentów pozwala nam
zastosować go w różnych przypadkach klinicz-
nych. Można wybrać jego twardość, stopień prze-
nikania światła a niezliczone opcje doboru barw
pozwolą otrzymać odpowiedni kolor uzupełnień
protetycznych (9). Ceramika cyrkonowa pozwa-
la na wykonanie trwałych a zarazem wysoko es-
tetycznych uzupełnień protetycznych dotychczas
nieosiągalnych dla „tradycyjnych” mostów meta-
lowo-ceramicznych a dorównujących im wytrzy-
małością (10).
Opis przypadku
Do gabinetu zgłosiła się pacjentka M. Sz.-P. lat
60 celem wymiany dotychczas użytkowanych mo-
stów metalowo-ceramicznych w zakresie 12-16 i
24-25 oraz poprawy estetyki zębów przednich za-
równo w szczęce jak i w żuchwie. (ryc. 1)
Badaniem klinicznym stwierdzono most meta-
lowo-ceramiczny 16-12 (zęby filarowe: 16, 13, 12,
przęsło 15, 14), zęby 11, 21, 22, 23, most jedno-
brzeżny na filarze 25 z dowieszonym przęsłem
Ryc. 1. Stan przed wykonaniem uzupełnienia.
Mosty ceramiczne
PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2010, LX, 2
135
24, ząb 27. W żuchwie brak zębów 35, 36, 37, 46.
(ryc. 2)
W ramach przygotowania przedprotetycznego
usunięto standardowy wkład koronowo-korze-
niowy z korzenia zęba 12. Przeprowadzono po-
wtórne leczenie endodontyczne zębów 11, 12, 17.
Zacementowano adhezyjnie na cement Variolink
II wkłady koronowo-korzeniowe standardowe
Glassix nr 3 i 4 w zęby 17 i 11. Na zniszczony
poddziąsłowo korzeń zęba 12 wykonano indy-
widualny wkład koronowo-korzeniowy ze stopu
złota, który zacementowano na cement glassjo-
nomerowy modyfikowany żywicą Fuji Plus. Ze
względu na liczne wypełnienia klasy III i IV w
zębach 11, 21 i 22 zdecydowano się na wykona-
nie pojedyńczych koron ceramicznych na podbu-
dowie z tlenku cyrkonu, w odcinkach bocznych
wykonano mosty z tego samego materiału w za-
kresie zębów 16-13-12 oraz 23-25. Podbudowę
wykonano w technologii CAD/CAM w systemie
firmy Wieland w kolorze białym, gdyż planowa-
no uzupełnienie w barwie A1 lub A2. (ryc. 3).
Należy w tym miejscu wspomnieć, iż struktura
cyrkonowa po wyfrezowaniu jest o około 25-
-33% większa od podbudowy docelowej, gdyż
po procesie synteryzacji następuje jej zmniejsze-
nie do ostatecznych wymiarów, jednakże znany
jest nam rodzaj cyrkonu nie zmieniający swo-
ich wymiarów po procesie synteryzacji, jest to
tzw. cyrkonia silikatowa (8). Gotowe uzupeł-
nienie zacementowano na cement kompomero-
wy Rely X Unicem. Następnie wybielono zęby
dolne pacjentki za pomocą szyny nakładkowej
z użyciem preparatu Opalescence 35% i 20%.
(ryc. 5 i 6) W dłuższej perspektywie zaplanowano
uzupełnienie rozległego braku międzyzębowego
Ryc. 2. Zdjęcie pantomograficzne.
Ryc. 3. Kontrola struktury z dwutlenku cyrkonu.
M. Gołębiowski i inni
136
PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2010, LX, 2
strony lewej w żuchwie za pomocą wszczepów
śródkostnych.
Podsumowanie
Opracowując plan leczenia protetycznego lekarz-
-dentysta musi wziąć pod uwagę wiele różnych
czynników. Skuteczność zastosowanej terapii, ro-
zumianej jako odtworzenie przede wszystkim funk-
cji układu stomatognatycznego nie zawsze będzie
w stanie sprostać wymaganiom pacjenta, który naj-
częściej oczekuje uzyskania optimum estetyki i
trwałości uzupełnienia protetycznego za niewygó-
rowaną cenę. Najlepszym znanym obecnie sposo-
bem odbudowywania braków zębowych jest za-
stosowanie implantów stomatologicznych, lecz ich
całkowity koszt nadal pozostaje poza zasięgiem
znacznej większości leczonych. Korony i mosty
metalowo-ceramiczne spełniają większość ocze-
kiwań zarówno dentystów jak i pacjentów, jednak
ich walory estetyczne bardzo często rozczarowują,
prawie zawsze odbiegając od planowanych i obie-
canych efektów leczenia. Zastosowanie materiałów
pełnoceramicznych wydaje się być optymalnym
rozwiązaniem dla tych, którzy oczekują znakomi-
tej jakości uzupełnienia a ze względów ekonomicz-
nych leczenie implantologiczne nie jest możliwe.
Piśmiennictwo
1. Raigrodski A. J.: Contemporary materials and tech-
nologies for all-ceramic fixed partial dentures: a re-
view of the literature. J. Prosthet. Dent., 2004, 92, 6,
557-562.
2. Manicone P. F., Iommetti P. R., Raffaelli L.: An
overview of zirconia ceramics: basic properties and
clinical applications. J. Dent., 2007, 35, 819-826.
3. Dejak B., Kacprzak M., Suliborski B., Śmielak
B.: Struktura i niektóre właściwości ceramik
dentystycznych w świetle literatury. Protetyka
Stomatologiczna 2006, 56, 6, 471-477.
4. Luthardt R. G., Holzhhuter M., Sandkuhl O., Herold
V., Schnapp J. D., Kuhlisch E., Walter M.: Reliability
and properities of ground Y-TZP Zircon ceramics. J.
Dent. Res., 2002, 81, 487-491.
5. Sailer I., Feher A., Fliser F., Lüthy H., Gauckler L.
J., Schärer P., Hämmerle H. F.: Prospektywne ba-
dania kliniczne mostów cyrkonowych w odcinku
Ryc. 4. Model roboczy.
Ryc. 5. Stan przed wybieleniem zębów dolnych.
Ryc. 6. Efekt końcowy.
Mosty ceramiczne
PROTETYKA STOMATOLOGICZNA, 2010, LX, 2
137
bocznym. Quintessence dla lekarzy stomatologów
2007, 15, 1.
6. Marx R., Jungwirth F., Walter P. O.: Treshold inten-
sity factors as lower boundareies for crack propaga-
tion in ceramics. Biomed. Eng., 2004, 3, 1.
7.
Denry I., Kelly J. R.:
State of the art of zirconia for
dental applications. Dent. Materials 2008, 24, 299-
-307.
8. Majewski S. W.: Rekonstrukcja zębów uzupełnie-
niami stałymi. Wydawnicto Fundacji Rozwoju
Protetyki, Kraków 2005.
9. Sadowsky S. J.: An overview of treatment consider-
ations for esthetic restorations: a review of the lit-
erature. J. Prosthet. Dent., 2006, 96, 433-442.
10. Derand T., Molin M., Kvam K.: “Bond strength of
composite luting cement to zirconia ceramic surfac-
es”. Dent. Materials 2005, 21, 1158-1162.
Zaakceptowano do druku: 4.III.2010 r.
Adres autorów: 95-100 Zgierz, ul. Parzęczewska 52 m. 42.
© Zarząd Główny PTS 2010.