Na Kubie wszystko się kończy. Oprócz
komunizmu

Maciej Stasiński
2009-05-25,

Mieszkańcy Hawany pchają fiata 126p produkowanego kiedyś w Polsce. Zdjęcie z kwietnia br.

- Oszczędności albo śmierć! - brzmi nowe hasło kubańskiego komunizmu. Światowy
kryzys dobija dogorywającą gospodarkę wyspy, a reżim dobija społeczeństwo

Przez pół wieku kubański dyktator Fidel Castro co chwilę kazał rodakom za coś umierać. Najczęściej
jednak za ideologię: a to za rewolucję, a to za socjalizm, a to za ojczyznę śmiertelnie zagrożoną przez
amerykański imperializm.

Tym razem schorowanego, sędziwego i od dwóch lat nieobecnego fizycznie w życiu publicznym dyktatora
zastąpił naczelny propagandzista, szef partyjnego organu "Granma" Lazaro Berreto.
Po kilku ostrzeżeniach ze strony ministrów rządu, że w gospodarce nadciągają jeszcze cięższe czasy niż te,
do których Kubańczycy są przyzwyczajeni, w sobotnim numerze dziennika Berreto napisał: "Powaga
sytuacji jest tak wielka, że jeśli politycznie mówimy: Ojczyzna albo śmierć, to gospodarczo, bez cienia
przesady, musimy powiedzieć: Oszczędność albo śmierć!".

Barreto przypomniał Kubańczykom litanię zwyczajowych zaklęć: "Władze domagają się racjonalniejszego
zużycia energii. Kraj potrzebuje ograniczenia kosztów produkcji. Konieczne są środki w celu zwiększenia
produkcji i zaprzestania marnotrawstwa potencjału, pełnego wykorzystania dnia roboczego, wyciśnięcia
wszystkich soków z parku maszynowego zakładów pracy i dóbr inwestycyjnych. Nie możemy dłużej
utrzymywać nierównowagi handlu zagranicznego, gdzie 78 proc. obrotów to import, a tylko 22 proc.
eksport".

Nad Kubańczykami zawisła groźba najcięższego kryzysu od 1991 r., kiedy upadły Związek Sowiecki
wstrzymał idące w miliardy dolarów rocznie dotacje dla Kuby i poziom życia gwałtownie się obniżył.

Reżim wyjaśnia od kilku tygodni, że wyspę czeka kolejna zapaść energetyczna. Ministrowie ostrzegają, że
z początkiem czerwca wrócą wielogodzinne wyłączenia prądu w domach. Od czasu upadku ZSRR były
one codziennością, ale w ostatnich dwóch latach były rzadsze dzięki dostawom taniej ropy z dotującej

dziś Kubę Wenezueli.

W związku z kryzysem ministerstwo gospodarki i planowania obcięło prognozy gospodarcze na 2009 r.
Jeszcze niedawno zapowiadało 6 proc. wzrostu PKB, ale wczoraj skorygowało je na 2 proc. Jednak
emigracyjny Ośrodek Studiów nad Gospodarką Kuby uważa, że będzie znacznie gorzej - kubańska
gospodarka skurczy się o co najmniej o 0,5 proc.

Przyczyna to światowy kryzys, który szczególnie boleśnie odbija się na skrajnie niewydolnej kubańskiej
gospodarce.

Wyspa produkuje coraz mniej zarówno na eksport, jak i na potrzeby własne. Ceny zaś na nieliczne
eksportowane przez nią surowce, jak nikiel lub ropa, którą Kuba dostaje od Wenezueli i odsprzedaje,
spadają. Coraz mniejsze są też dochody z turystyki dewizowej.

Za to Kuba coraz więcej i coraz drożej sprowadza z zagranicy, m.in. ponad 80 proc. potrzebnej żywności
pochodzi z importu, w większości z USA, chociaż ponad połowa ziemi uprawnej na wyspie leży odłogiem.
System kartkowy trwa na wyspie od prawie 50 lat, a chronicznego braku podstawowej żywności nie
uzupełnia rachityczne rolnictwo prywatne.

Towarów zaczyna brakować już w sklepach dewizowych, gdzie to, czego nie ma na normalnym rynku,
Kubańczycy mogli dostać za dolary. Reżim przestaje też płacić firmom zagranicznym, które
zainwestowały kapitał w przedsiębiorstwa mieszane z państwem kubańskim, oraz wstrzymał wypłaty
gotówkowe z kont zagranicznych firm w bankach. Kryzysu finansowego nie łagodzą już nawet wpływy z
przysyłanych rodzinom przez blisko 2 mln emigrantów przekazów pieniężnych, zwłaszcza z USA. One też
spadają, bo dochody amerykańskich Kubańczyków także się kurczą.

Reżim wzywa więc Kubańczyków, by ratunku poszukali w wydźwignięciu zrujnowanego rolnictwa.
"Naszym wielkim paradoksem jest to, że rozwinęliśmy naukę na miarę pierwszego świata, ale wydajność
naszego rolnictwa jest czwartoświatowa" - napisał naczelny "Granmy".

Nie wiadomo jednak, jak Kubańczycy mieliby to zrobić. Od kilku miesięcy rząd próbuje co prawda
oddawać "nieczynną" państwową ziemię prywatnym rolnikom w wieloletnią dzierżawę, ale z braku
narzędzi, nawozów, nasion i pieniędzy skutków tej "reformy rolnej" nie widać. Tym bardziej że
jednocześnie władze nie przestają polować na "spekulantów" i wszelki "czarny rynek", który szczególnie
rozkwitł, gdy w zeszłym roku wyspę spustoszyły huragany, niszcząc ogromne połacie zasiewów i
powodując straty rzędu 20 mld dol.

Poziom życia Kubańczyków stale spada - w ubiegłym roku nominalna płaca wzrosła o 1,5 proc. (do
równowartości ok. 20 dol.), podczas gdy inflacja podskoczyła o 5 proc.

Reżim wciąż uważa, że głównym źródłem gospodarczej zapaści jest amerykańskie embargo handlowe, i
domaga się jego bezwarunkowego zniesienia. W kwietniu br. prezydent Barack Obama obiecał Kubie
odwilż w stosunkach, a nawet zniesienie embarga, jeśli tylko władze uwolnią więźniów politycznych i
rozpoczną reformy demokratyczne. Po początkowych wahaniach swego brata i formalnego prezydenta
Raula faktyczny dyktator Fidel Castro odpowiedział na początku maja, że o żadnych demokratycznych
gestach mowy być nie może.