1

www.pttwarszawa.pl

www.kondratowa.com.pl

Poradnik turysty górskiego.
Praktyczne porady, które mogą przydać się podczas górskiej wędrówki: od sposobu
zabezpieczenia zapałek
przed wilgocią, do sposobu wyjścia cało ze spotkaniem z niedźwiedziem.
Zapałki.
Co zrobić, aby nie zamokły i jeszcze do tego długo się paliły? Zamiast kupować zapałki
sztormowe, można
je zrobić samemu. Potrzebne będą do tego, zwykłe zapałki, wata i świeca. Owiń niewielką
ilością waty
zapałkę, następnie polej ją woskiem ze świecy. Przed zapaleniem, zdrap warstwę wosku z
główki zapałki.
Niestety, draskę będziesz musiał mieć suchą. Jednak takie zapałki, palą się o wiele dłużej od
zwykłych, mają
większy płomień i dużo trudniej jest je zgasić.
Rozpalanie ogniska.
Do rozpalenia ogniska, wybieraj miejsca możliwie osłonięte. Możesz zbudować (np. ułożyć z
drewna)
ekran, osłaniający ogień od wiatru, który jednocześnie skieruje ciepło w wybranym kierunku.
Nigdy, nie
rozpalaj ognisk u podnóża drzewa. Miejsce pod ognisko, odsłoń z trawy, ściółki, aż do gołej
ziemi, w
promieniu 1m od ogniska. Gdy wieje silny wiatr, ognisko rozpal w wykopanym dołku, lub
otocz je
kamieniami. Należy być bardzo ostrożnym, przy rozpalaniu ognisk na torfie, który bardzo
łatwo się pali.
Jeśli rozpalasz ognisko na podmokłym terenie, lub na śniegu - pod ogniskiem zrób platformę,
np. z pni
świeżo ściętych drzew, przykrytych kamieniami. Pamiętaj, że najbardziej popularne ognisko
(drewno
ułożone w stożek - 'wigwam') daje dużo ciepła, jednak zużywa wiele opału. Jeśli chcesz, aby
ognisko paliło
się długo, ułóż je w kształt piramidy. Nie kładź przy ognisku, mokrych ani porowatych
kamieni - mogą się
one rozerwać po nagrzaniu. Jeśli nie jesteś pewien, że wieczorem znajdziesz suche paliwo do
rozpalenia
ognia, noś przy sobie materiał, który może posłużyć do rozpałki, (do tego nadaje się sucha
trawa, słoma,
wata, papier, gąbka). Do rozpalania ognisk, przydają się kostki spirytusowe (stałe paliwo do
maszynek) lub
rozpałka do grilla.
Woda.

www.pttwarszawa,pl

www.kondratowa,com.pl

2

www.pttwarszawa.pl

www.kondratowa.com.pl

Unikaj skażonej wody. Będzie się ona charakteryzowała, nienormalnym zabarwieniem, pianą,
silnym
zapachem, pęcherzykami gazu. Nie pij wody z ujęć, które otacza chora roślinność. Jeśli nie
jesteś pewien
czystości wody, zawsze ją przefiltruj. Nie oczyści to wody, a jedynie usunie cząstki stałe, lecz
nie można tej
czynności lekceważyć. Aby to zrobić, wykop dołek przy źródle i poczekaj aż przepłynie przez
glebę.
Możesz też zbudować trójnóg, mocując do niego np. trzy chusty. Do górnej chusty, włóż
trawę, do
środkowej - piasek, do dolnej - węgiel drzewny. Przepuść wodę, przez wszystkie trzy
warstwy. Pamiętaj, że
praktycznie jednym sposobem otrzymania pewnej wody, jest jej przegotowanie. Pasożyty
giną, w
temperaturze trochę niższej, niż temperatura wrzenia. Aby pozbyć się wirusów i bakterii -
gotuj wodę przez
kilka (np. 10) minut. Pozostaje jeszcze pytanie, gdzie szukać wody? Na jej obecność
wskazują roje owadów,
bujna roślinność (może czerpać wodę z płytkich warstw podziemnych), kępy zielonej trawy.
Wodę bardzo
często znajdziesz na dnie dolin. Gdy jednak nie możesz znaleźć wody w żaden sposób,
pozostaje „odzysk”.
Wykop dołek, o średnicy 90 cm i głębokości 60 cm, w dnie wykop dołek mniejszy, do którego
włóż
naczynie. Następnie całość przykryj szczelnie folią, zabezpieczając brzegi kamieniami i
ziemią. Środek folii,
obciąż kamieniem, aby woda kapała do pojemnika. Słońce nagrzeje powietrze i ziemię w
dołku, co
spowoduje jej parowanie. Skraplająca się para osiądzie na spodzie folii i będzie ściekać do
naczynia. Inną
metodą na uzyskanie wody, jest założenie sporej torby foliowej na żywą gałąź drzewa. Jej
wylot szczelnie
przywiąż do gałęzi. Wszystko należy tak obciążyć, aby woda spływała do narożnika torby. Te
metody
pozyskiwania wykorzystuj tylko w ostateczności. Przy niezbyt wysokiej temperaturze, może
nie udać ci się
zyskać odpowiedniej ilości wody.
Lawiny.
Każdy wie, czym może skończyć się zasypanie przez lawinę. Jednak nie jest człowiek
zupełnie bez szans.
Nie powinien jednak czekać tylko na pomoc, ale starać się uratować się samemu:

www.pttwarszawa,pl

www.kondratowa,com.pl

3

www.pttwarszawa.pl

www.kondratowa.com.pl

Zdejmij plecak i narty,
Staraj się przebijać ku bocznej powierzchni lawiny,
Jeśli jest możliwe wykonywanie ruchów jak przy pływaniu, najlepszy jest styl grzbietowy na
dwa
tempa, z plecami zwróconymi w kierunku naporu lawiny i podniesioną głową,
Trzymaj usta zamknięte. W lawinie z puszystego śniegu osłoń usta i nos odzieżą, aby
uformować
przestrzeń powietrzną,
Oszczędzaj swe siły na czas, gdy lawina straci swój impet i zatrzyma się,
Musisz starać się przedostać do jakiejś przestrzeni z powietrzem w pobliżu powierzchni, w
przeciwnym razie twoje szanse przeżycia są minimalne,
Spróbuj przekopywać się powoli na powierzchnię,
Nie wpadaj w panikę!
Oszczędzanie gazu.
Gaz, nie lubi zimna. Aby ekonomiczniej go wykorzystywać, w zimne noce, włóż kartusz z
gazem do
śpiwora, aby rano był ciepły. W czasie gotowania, zawsze przykrywaj kociołek. Nie odkręcaj
gazu
maksymalnie. Tracona jest wtedy, duża ilość ciepła, które rozchodzi się na boki. Jeśli chcesz
podgotować,
dłużej już wrzącą wodę, zmniejsz płomień do tego stopnia, żeby w wodzie unosiły się
pęcherzyki powietrza,
a jednocześnie, aby płomień był jak najmniejszy. Do podtrzymywania temperatury wrzenia,
nie potrzeba
bardzo dużej ilości ciepła.
Dobre samopoczucie.
Starannie dobieraj partnerów wędrówek. Jeżeli przed wyjazdem nie możesz się z kimś
dogadać,
prawdopodobnie w górach będzie jeszcze gorzej. Jeżeli nie czujesz się zbyt pewnie w górach,
wyjeżdżaj
koniecznie z osobą mającą większe od ciebie doświadczenie. Nie zapominaj także o
słodyczach. Potrafią
one naprawdę poprawić samopoczucie, nie mówiąc już o ich wartościach odżywczych.
Telefon w górach.
Jeżeli zabierasz ze sobą komórkę, nie noś jej włączonej przez cały czas. Dźwięk dzwonka i
widok osoby
rozmawiającej w górach (cześć kochanie, właśnie jestem na Zawracie, zadzwonię jak będę na
Kozim
Wierchu), może innych doprowadzić do szału. Poza tym, może wyczerpać Ci się bateria, a
telefon w górach,
powinien służyć do wzywania pomocy. Jeżeli będziecie szli w dwóch grupach, w niezbyt

www.pttwarszawa,pl

www.kondratowa,com.pl

4

www.pttwarszawa.pl

www.kondratowa.com.pl

wielkich
odległościach od siebie (kilka - kilkanaście kilometrów, w zależności od terenu) możecie
wziąć ze sobą,
ręczne CB – radia. Mogą one także służyć, do wzywania pomocy (na kanale 9). Pamiętaj, że
każdy nadajnik
musi mieć homologację i być zarejestrowany w Państwowej Agencji Radiokomunikacji.
Teoretycznie nie
można korzystać z CB za granicą, nie mając odpowiedniego zezwolenia.
Aparat fotograficzny.
Najładniejsze zdjęcia są robione lustrzankami, a nie automatami, ale nie każdego stać na
dobry aparat.
Pamiętaj, że nie każdym aparatem uda się zrobić „zdjęcie pod Słońce”. Na pewno nie możesz
zapomnieć,
przygotować dla aparatu, etui chroniącego przed deszczemi wilgocią.
Jaka będzie pogoda?
Gdy zobaczysz jasny, mleczny pierścień tworzący się wokół Słońca, czy księżyca, możesz
spodziewać się
pogorszenia pogody. Efekt ten jest wywołany, odbiciem lub załamaniem promieni
słonecznych,
przechodzących przez parę wodną lub kryształki lodu, wchodzące w skład chmur warstwowo-
pierzastych
(cirrostratus). Gdy zjawisku towarzyszą, postrzępione fragmenty chmur - zmiana pogody,
nastąpi bardzo
szybko. Zbierająca się rosa, oznacza zbliżającą się poprawę pogody. Gdy dym z ognisk unosi
się pionowo
do góry, w nocy występuje obfita rosa, pojawia się jasne zamglenie powietrza pogarszające
widoczność,
zbocza skalne mają ciepłe kolory, występuje duża różnica temperatur między dniem a nocą -
możesz
spodziewać się ładnej pogody. Gdy dym, snuje się przy ziemi, jest doskonała widoczność, w
nocy nie
występuje rosa, pojawia się szron i mgła unosi się do góry - pogoda nie będzie rewelacyjna.
Do
przewidywania pogody, możesz także użyć wysokościomierza ciśnieniowego. Gdy wskazuje
on zbyt dużą
wysokość - oznacza to niskie ciśnienie, a więc pogoda nie będzie najlepsza. Gdy smugi
kondensacyjne za
samolotem znikają szybko - utrzyma się wyż. Jeżeli utrzymują się długo na niebie, powoli się
rozmywają i
rozszerzają - warstwy atmosfery zawierają dużo wilgoci - pogoda nie będzie najlepsza.
Kierunki stron świata.

www.pttwarszawa,pl

www.kondratowa,com.pl

5

www.pttwarszawa.pl

www.kondratowa.com.pl

Wyobraź sobie sytuację: zgubiłeś się, nie masz kompasu, nie wiesz nawet, gdzie jest północ.
Jeszcze nic
straconego. Na półkuli północnej, mchy zazwyczaj porastają pnie drzew od strony północnej
(dociera tam
mniej słońca). Z kolei drzewa, pochylają się w kierunku bardziej nasłonecznionym, a więc ku
południu.
Odległość pomiędzy słojami ściętego drzewa, jest mniejsza od strony południowej. Gdy
świeci Słońce,
możesz posłużyć się zegarkiem wskazówkowym. Skieruj małą wskazówkę na Słońce. Znajdź,
na krawędzi
tarczy zegarka punkt leżący dokładnie w połowie między małą wskazówką, a godziną
dwunastą. Linia
wiodąca przez ten punkt i środek tarczy wyznacza kierunek północ - południe. Kierunek
północny wskazuje
bardziej oddalony od Słońca punkt na tej linii. Ta metoda, jest prawdziwa dla półkuli
północnej. Jeśli
posiadasz zegarek elektroniczny - możesz sobie tą sytuację po prostu narysować na kartce.
Możesz także,
wykorzystać cień rzucany przez patyk. Wbij kijek w ziemię, na płaskim terenie na tyle długi,
aby jego cień,
miał co najmniej pół metra. Na końcu cienia, połóż kamień i odczekaj ok. pół godziny.
Następnie, w takiej
samej odległości od patyka co pierwszy kamień, ale oczywiście na obecnym cieniu, połóż
drugi kamyk.
Linia łącząca oba kamienie, wskazuje kierunek wschód - zachód, gdzie zachód jest
wyznaczony przez
pierwszy kamień. W nocy, północ wskaże Gwiazda Polarna, która jest najjaśniejszą gwiazdą
Małego Wozu i
znajduje się na końcu jego dyszla.
Rozchodzenie butów.
Gdy kupujesz nowe buty, a sprzedawca zapewnia cię, że nie trzeba tego robić - nie wierz mu.
Lepiej
dmuchać na zimne, niż poobcierać nogi i narobić sobie odcisków. Zacznij od niezbyt długich
spacerów,
następnie zwiększaj odległości pokonywane w butach. Gdy będziesz uważał, że w butach
czujesz się
świetnie, wybierz się na całodzienną wycieczkę z niezbyt ciężkim plecakiem. Później, możesz
zwiększyć
obciążenie i wybrać się w teren trudniejszy. Gdy jednak poobcierasz nogi, zrób parę dni
przerwy i spróbuj
jeszcze raz. Po kilku takich wycieczkach, buty nie powinny sprawiać żadnego problemu. Gdy

www.pttwarszawa,pl

www.kondratowa,com.pl

6

www.pttwarszawa.pl

www.kondratowa.com.pl

jednak nadal
obcierają - postaraj się je wymienić na inne. Nie ma nic gorszego w górach, niż bolące nogi,
które
uniemożliwiają dalszą wędrówkę.
Niedźwiedź.
Co zrobić, gdy go spotkasz? Niedźwiedzie brunatne, występujące w Europie, są zasadniczo
roślinożerne.
Jednak gdy są głodne (głównie wczesną wiosną), lub gdy wczesną jesienią szukają
pożywienia na zimę,
mogą być niebezpieczne. Aby uniknąć spotkania z misiem, pakuj szczelnie żywność, aby jej
zapach nie
wydostawał się na zewnątrz plecaka. Jeśli nocujesz w miejscu, gdzie istnieje ryzyko spotkania
niedźwiedzia,
żywność zapakuj szczelnie do foliowego worka, który zawieś na wysokości ok. 3 m pomiędzy
drzewami.
Odległość worka do każdego z drzew, też nie powinna być mniejsza od 3 metrów. Jeżeli jest
możliwość -
schowaj ją do odpowiednich pomieszczeń. Nigdy nie chowaj pachnącej żywności (np.
otwartych puszek) do
namiotu. W namiocie, miej zawsze przy sobie nóż (aby w razie potrzeby rozciąć namiot i
uciec, a nie do
walki z niedźwiedziem, latarkę i zapałki lub zapalniczkę. Jeśli usłyszysz charakterystyczne
mruczenie, idź w
stronę przeciwną do kierunku, z którego ono dobiega. Staraj się, aby miś ciebie nie zauważył.
Nie chodź
sam w nocy. Niedźwiedzie omijają miejsca, gdzie jest dużo ludzi, staraj się więc chodzić w
grupie min. 3 -4
osobowej. Idąc przez okolice, gdzie istnieje duże prawdopodobieństwo spotkania
nieproszonego gościa,
rozmawiajcie głośno ze sobą. Może ona odstraszyć zwierzę. Gdy się zatrzymasz, miej zawsze
plecak przy
sobie. Gdy zauważysz niedźwiedzia, spakuj plecak i idź w kierunku przeciwnym do tego, z
którego idzie
zwierzę. Gdy ten idzie za tobą - rozepnij pas biodrowy, aby w razie czego, szybko zrzucić
plecak. NIGDY
nie staraj się karmić niedźwiedzia. Gdy raz, posmakuje ludzkiego jedzenia, będzie już starał
się w ten
sposób, zdobywać pożywienie. Gdy miś atakuje, nie uciekaj! Wtedy potraktuje cię, jak
uciekającą zdobycz.
Nie próbuj też, wchodzić na drzewo - niedźwiedź robi to, zdecydowanie lepiej od ciebie.
Zacznij śpiewać,

www.pttwarszawa,pl

www.kondratowa,com.pl

7

www.pttwarszawa.pl

www.kondratowa.com.pl

krzyczeć, piszczeć - może sobie pójdzie. W ostateczności, zrzuć z siebie plecak - może
zainteresuje się nim
na tyle, że zdążysz się wycofać. Nie rób gwałtownych ruchów, mów stłumionym głosem,
opuść ręce wzdłuż
ciała, odwróć głowę. Nie patrz niedźwiedziowi w oczy, ale cały czas, kontroluj jego
zachowanie. Jeżeli
patrzy na ciebie i ma uszy położone do tyłu - nie możesz się nawet poruszyć. Później, zacznij
się powoli
wycofywać. Jeżeli nie odwrócisz od siebie uwagi, atakującego niedźwiedzia, połóż się na
ziemi, podkurcz
nogi, osłoń rękoma szyję i twarz. W większości wypadków niedźwiedź zostawi cię w spokoju
lub skończy
swoje „działanie” na podrapaniu.

www.pttwarszawa,pl

www.kondratowa,com.pl