Funkcje
skóry

-chroni przed infekcjami wirusowymi, bakteryjnymi
- chroni przed urazami mechanicznymi
- reguluję temperaturę ciała
-chroni przed utratą wody

Wytwory
skóry

Złuszczający się naskórek, bakteriobójczy łój, zakwaszające środowisko (kwas
mlekowy w pocie), sucha skóra, oraz niektóre bakterie stanowią barierę
zabezpieczające przed wieloma szkodliwymi mikroorganizmami

Uszkodze
nia skóry

-uszkodzenia mechaniczne
- oparzenia-
odmrożenia
-alergie

Choroby i higiena
skóry

-łojotok
-trądzik
-grzybica

Alergia

Reakcje uczuleniowe, indywidualne reakcje organizmu na określone, potencjalne
wszystkie substancje otaczające człowieka w środowisku

Budowa
skóry

1) naskórek: warstwa rogowa, warstwa podstawowa, skóra właściwa
- naczynia krwionośne doprowadzające tlen i pokarm do komórek
- zakooczenia nerwowe: receptor bólu, ucisku, ciepła, zimna
- gruczoł potowy- wydziela pot, który reguluje temperaturę ciała
- gruczoł łojowy- wydziela łój, który natłuszcza włosy i skórę
-włos i torebka włosa
2) tkanka podskórna- komórki tkanki tłuszczowej

Funkcja
szkieletu
i kości

-chroni narządy wewnętrzne
- podpora dla organizmu
- miejsce wytwarzania komórek krwi (szpik kostny w kościach długich)
-przyczepka mięśni
- przenoszenie siły mięśni- warunkowanie ruchu
-magazyn wapnia w organizmie

Rodzaje
kości

-kości długie np. ramienna, udowa
- kości krótkie np. paliczki
- koci płaskie np. łopatka, czaszka
- kości różnokształtne np. kręgi

Budowa
szkieletu
człowiek
a

1) szkielet
osiowy
+ czaszka
-mózgoczaszka
-czołowa
-ciemieniowa
-potyliczna
-skroniowa
+
trzewioczaszka
- jarzmowa
-szczęka
-żuchwa

+kręgosłup
- składa się z 34/33
kręgów
- 7 kręgów szyjnych
-12 kręgów
piersiowych
- 5 kręgów
lędźwiowych
-5 kręgów
krzyżowych
-3/4 kręgi guziczne
(ogonowe)

2) szkielet
kooczyn
+ obręcz
barkowa
- obojczyk
- łopatka
+kooczyna
górna
- k. ramienna
-k. łokciowa
-k. promienna
-k. nadgarstka
-k. śródręcza
-k. palców

+ kooczyna
dolna
-obręcz
miedniczna
- k. biodrowa
-k. łonowa
-k. kulszowa
* k. udowa
* k.
piszczelowa
*k strzałkowa
*k. stępu
*k. śródstopia
*k. palców

Krzywizn
y w
kręgosłu
pie

-lordoza (wygięcie do przodu) szyjna
- kifoza piersiowa (wygięcie do tyłu)
-lordoza lędźwiowa
-kifoza krzyżowa

Klatka
piersiow
a

Zbudowana z żeber i mostka (12 par)
- 7 par żeber prawdziwych- łączących się z mostkiem
- 3 pary żeber rzekomych- łączących się z łukiem ostatniego żebra
-2 pary żeber wolnych- zakooczonych w jamie brzucha

Mięśnie

a) funkcja-
umożliwiają
ruch
organizmu
- warunkują
czynności
życiowe (np.
trawienie)

b) budowa
SarkomerMiofibryl Włókna
mięśniowe mięsieo
Sarkomer- to podstawowa jednostka
kurczliwa mieśnia. Zbudowany jest z
filomentów (białek o właściwościach
kurczliwych):
- miozynowych (gruby)
-aktynowych (cienki)

c) mięsieo do
skurczu
potrzebuje:
-impulsu
nerwowego
- jonu wapnia
- energii (ATP)

mięśni

Np. skroniowy, żwacz, piersiowy większy, prosty brzucha, naramienny

Współdzi
ałanie
mięśni

Mięśnie człowieka działają przeciwstawnie do siebie (antagonistycznie) dzielą się na
odwodziciele i przywodziciele oraz prostownik i zginacz

Rodzaje
mięśni

Gładkie, poprzecznie prążkowane serca, poprzecznie prążkowane szkieletowe

Praca
mięśnia-
zmęczeni
e

Przy intensywnej pracy mięsni i niewystarczającym dostępie tlenu, następuje
oddychanie beztlenowe, które prowadzi do uzyskania niewielkiej ilości ATP i
nagromadzenia kwasu mlekowego. Powoduje on ból i skurcze w mięśniach. Przez
naczynie krwionośne po upływie czasu zostaje on odtransportowany do wątroby,
gdzie zostaje przekształcony w glukozę. Aby pozbyd się jak najszybciej bólu i kwasu
mlekowego z mięsni należy: gorąca kąpiel, sauna, masaż, maści rozgrzewające.

Połączeni
a między
kośćmi

-nieruchome- szwy- czaszka
- półruchome- połączenie żeber z mostkiem (chrząstka)
- połączenia ruchome między kośdmi- stawy

Rodzaje
stawów

a) zawiasowy (łokciowy, kolanowy)
ruchliwośd w jednej płaszczyźnie
b) kulisty (panewkowy)[barkowy, biodrowy]
c) siodełkowy (kciuk, staw nadgarstkowo śródręczny kciuka)

Choroby
układu
ruchu

a) wady postawy
-skolioza: boczne skrzywienie kręgosłupa
Kifoza patologiczna- nadmierne wygięcie ku tyłowi
- lordoza patologiczna- nadmierne wygięcie ku przodowi
b) płaskostopie
c) krzywica
- u małych dzieci brak witaminy D
d) reumatoidalne zapalenie stawów
REUMATYZM- komórki odpornościowe atakują błony maźowe w stawach, powoduje
to bolesne obrzęki, zaczerwienienia, ograniczenia ruchliwości, choroba
autoimmunologiczna
e) osteoporoza- zrzeszotowienie kości, następuje demineralizacja, rozrywanie kości,
powoduje że kości są słabe, kruche, łatwo się łamią. Przyczyną może byd niedobór
składników mineralnych w diecie, brak wapnia, brak aktywności fizycznej, zmiany
hormonalne związane ze starzeniem się, częściej zapadająca osteoporozę kobiety, co
związane jest ze spadkiem poziomu hormonów- estrogenów. Ruch, odpowiednia
dieta, zastępcza terapia hormonalna, mogą zahamować rozwój osteoporozy.

Doping

1) Mięśnie można rozwijad stosując regularne, intensywne dwiczenia fizyczne
2) Stosowanie substancji chemicznych w celu poprawienia swojej sprawności
fizycznej jest popularnie zwane dopingiem.
3) Środki dopingujące- środki chemiczne pozwalające na sztuczne podniesienie
wytrzymałości fizycznej organizmu (testosteron, erytropoetyna)
4) Stosowanie środków dopingujących jest szkodliwe dla organizmu człowieka,
ponieważ mogą powodowad uszkodzenia wątroby, zwiększają prawdopodobieostwo
zachorowania na raka prostaty, problemy z układem krwionośnym, zawał serca,
bezpłodnośd

Funkcje
skóry

-chroni przed infekcjami wirusowymi, bakteryjnymi
- chroni przed urazami mechanicznymi
- reguluję temperaturę ciała
-chroni przed utratą wody

Wytwory
skóry

Złuszczający się naskórek, bakteriobójczy łój, zakwaszające środowisko (kwas
mlekowy w pocie), sucha skóra, oraz niektóre bakterie stanowią barierę
zabezpieczające przed wieloma szkodliwymi mikroorganizmami

Uszkodze
nia skóry

-uszkodzenia mechaniczne
- oparzenia-
odmrożenia
-alergie

Choroby i higiena
skóry

-łojotok
-trądzik
-grzybica

Alergia

Reakcje uczuleniowe, indywidualne reakcje organizmu na określone, potencjalne
wszystkie substancje otaczające człowieka w środowisku

Budowa
skóry

1) naskórek: warstwa rogowa, warstwa podstawowa, skóra właściwa
- naczynia krwionośne doprowadzające tlen i pokarm do komórek
- zakooczenia nerwowe: receptor bólu, ucisku, ciepła, zimna
- gruczoł potowy- wydziela pot, który reguluje temperaturę ciała
- gruczoł łojowy- wydziela łój, który natłuszcza włosy i skórę
-włos i torebka włosa
2) tkanka podskórna- komórki tkanki tłuszczowej

Funkcja
szkieletu
i kości

-chroni narządy wewnętrzne
- podpora dla organizmu
- miejsce wytwarzania komórek krwi (szpik kostny w kościach długich)
-przyczepka mięśni
- przenoszenie siły mięśni- warunkowanie ruchu
-magazyn wapnia w organizmie

Rodzaje
kości

-kości długie np. ramienna, udowa
- kości krótkie np. paliczki
- koci płaskie np. łopatka, czaszka
- kości różnokształtne np. kręgi

Budowa
szkieletu
człowiek
a

1) szkielet
osiowy
+ czaszka
-mózgoczaszka
-czołowa
-ciemieniowa
-potyliczna
-skroniowa
+
trzewioczaszka
- jarzmowa
-szczęka
-żuchwa

+kręgosłup
- składa się z 34/33
kręgów
- 7 kręgów szyjnych
-12 kręgów
piersiowych
- 5 kręgów
lędźwiowych
-5 kręgów
krzyżowych
-3/4 kręgi guziczne
(ogonowe)

2) szkielet
kooczyn
+ obręcz
barkowa
- obojczyk
- łopatka
+kooczyna
górna
- k. ramienna
-k. łokciowa
-k. promienna
-k. nadgarstka
-k. śródręcza
-k. palców

+ kooczyna
dolna
-obręcz
miedniczna
- k. biodrowa
-k. łonowa
-k. kulszowa
* k. udowa
* k.
piszczelowa
*k strzałkowa
*k. stępu
*k. śródstopia
*k. palców

Krzywizn
y w
kręgosłu
pie

-lordoza (wygięcie do przodu) szyjna
- kifoza piersiowa (wygięcie do tyłu)
-lordoza lędźwiowa
-kifoza krzyżowa

Klatka
piersiow
a

Zbudowana z żeber i mostka (12 par)
- 7 par żeber prawdziwych- łączących się z mostkiem
- 3 pary żeber rzekomych- łączących się z łukiem ostatniego żebra
-2 pary żeber wolnych- zakooczonych w jamie brzucha

Mięśnie

a) funkcja-
umożliwiają
ruch
organizmu
- warunkują
czynności
życiowe (np.
trawienie)

b) budowa
SarkomerMiofibryl Włókna
mięśniowe mięsieo
Sarkomer- to podstawowa jednostka
kurczliwa mieśnia. Zbudowany jest z
filomentów (białek o właściwościach
kurczliwych):
- miozynowych (gruby)
-aktynowych (cienki)

c) mięsieo do
skurczu
potrzebuje:
-impulsu
nerwowego
- jonu wapnia
- energii (ATP)

mięśni

Np. skroniowy, żwacz, piersiowy większy, prosty brzucha, naramienny

Współdzi
ałanie
mięśni

Mięśnie człowieka działają przeciwstawnie do siebie (antagonistycznie) dzielą się na
odwodziciele i przywodziciele oraz prostownik i zginacz

Rodzaje
mięśni

Gładkie, poprzecznie prążkowane serca, poprzecznie prążkowane szkieletowe

Praca
mięśnia-
zmęczeni
e

Przy intensywnej pracy mięsni i niewystarczającym dostępie tlenu, następuje
oddychanie beztlenowe, które prowadzi do uzyskania niewielkiej ilości ATP i
nagromadzenia kwasu mlekowego. Powoduje on ból i skurcze w mięśniach. Przez
naczynie krwionośne po upływie czasu zostaje on odtransportowany do wątroby,
gdzie zostaje przekształcony w glukozę. Aby pozbyd się jak najszybciej bólu i kwasu
mlekowego z mięsni należy: gorąca kąpiel, sauna, masaż, maści rozgrzewające.

Połączeni
a między
kośćmi

-nieruchome- szwy- czaszka
- półruchome- połączenie żeber z mostkiem (chrząstka)
- połączenia ruchome między kośdmi- stawy

Rodzaje
stawów

a) zawiasowy (łokciowy, kolanowy)
ruchliwośd w jednej płaszczyźnie
b) kulisty (panewkowy)[barkowy, biodrowy]
c) siodełkowy (kciuk, staw nadgarstkowo śródręczny kciuka)

Choroby
układu
ruchu

a) wady postawy
-skolioza: boczne skrzywienie kręgosłupa
Kifoza patologiczna- nadmierne wygięcie ku tyłowi
- lordoza patologiczna- nadmierne wygięcie ku przodowi
b) płaskostopie
c) krzywica
- u małych dzieci brak witaminy D
d) reumatoidalne zapalenie stawów
REUMATYZM- komórki odpornościowe atakują błony maźowe w stawach, powoduje
to bolesne obrzęki, zaczerwienienia, ograniczenia ruchliwości, choroba
autoimmunologiczna
e) osteoporoza- zrzeszotowienie kości, następuje demineralizacja, rozrywanie kości,
powoduje że kości są słabe, kruche, łatwo się łamią. Przyczyną może byd niedobór
składników mineralnych w diecie, brak wapnia, brak aktywności fizycznej, zmiany
hormonalne związane ze starzeniem się, częściej zapadająca osteoporozę kobiety, co
związane jest ze spadkiem poziomu hormonów- estrogenów. Ruch, odpowiednia
dieta, zastępcza terapia hormonalna, mogą zahamować rozwój osteoporozy.

Doping

1) Mięśnie można rozwijad stosując regularne, intensywne dwiczenia fizyczne
2) Stosowanie substancji chemicznych w celu poprawienia swojej sprawności
fizycznej jest popularnie zwane dopingiem.
3) Środki dopingujące- środki chemiczne pozwalające na sztuczne podniesienie
wytrzymałości fizycznej organizmu (testosteron, erytropoetyna)
4) Stosowanie środków dopingujących jest szkodliwe dla organizmu człowieka,
ponieważ mogą powodowad uszkodzenia wątroby, zwiększają prawdopodobieostwo
zachorowania na raka prostaty, problemy z układem krwionośnym, zawał serca,
bezpłodnośd