Janusz Danecki

H

Hiisstto

orriiaa m

mu

uzzu

u∏∏m

maaƒ

ƒssk

kiieejj m

my

yÊÊllii p

po

olliitty

ycczzn

neejj

semestr zimowy 2004/2005

II.. S

Sp

po

o∏∏eecczzeeƒ

ƒssttw

wo

o p

prrzzeed

dm

mu

uzzu

u∏∏m

maaƒ

ƒssk

kiieejj A

Arraab

biiii

Plemi´ jako najwi´ksza jednostka spo∏eczna.
˚ycie plemienne: plemiona koczownicze i osiad∏e. Pierwsze formy organi-

zacji paƒstwowej: paƒstwa buforowe Lachmidów w Mezopotamii (zale˝ne od
Iranu) i Ghassanidów (Syria, zale˝ne od Bizancjum).

Przymierza mi´dzyplemienne - poj´cie sàsiedztwa (d˝iwar). Walki mi´dzy-

plemienne i ich odzwierciedlenie w literaturze: Dni Arabów i w poezji arabskiej.

Prawo wendetty, okup krwi (dijja lub akl).

Klientyzm, rola maulów czyli klientów.
Podzia∏ na Êwiat m´˝czyzn i kobiet
W∏adza - wódz - szajch lub sajjid jako

primus inter pares.

IIII.. N

Naarro

od

dzziin

ny

y iissllaam

mu

u

1. Monoteizm polityczny: islam jako si∏a jednoczàca plemiona i podstawa

powstania ponadplemiennej organizacji paƒstwowej.

2. Znaczenie Koranu i konstytucji medyƒskiej.
3. Mahomet jako mà˝ stanu i polityk.
4. Tradycja Mahometa.

IIIIII.. W

Wcczzeessn

nee iid

deeee lleeggiitty

ym

maaccjjii w

w∏∏aad

dzzy

y p

po

olliitty

ycczzn

neejj

1. Koncepcja kalifatu jako nast´pstwa po proroku.
2. Typy legitymacji kalifatu:
- zas∏ugi dla gminy: Abu Bakr (632-644)
- pozycja spo∏eczna i wp∏ywy Usman (644-656) i Umajjadzi (661-750).
- pokrewieƒstwo z Prorokiem - Ali (656-661) i szyici
- zalety osobiste - charyd˝yci.

IIV

V.. U

Um

maajjjjaad

dzzk

kiiee k

ko

on

ncceep

pccjjee w

w∏∏aad

dzzy

y

1. Zapiecz´towywanie proroctwa. Przeciwstawienie epoki proroków epoce

w∏adców.

2. Od koncepcji politycznych do religijnych:

- kadaryzm i koncepcja odpowiedzialnoÊci w∏adców i wolnej woli
- murd˝yizm czyli nieocenianie w∏adców przed wyrokiem boskim na

Sàdzie Ostatecznym.

V

V.. A

Ab

bb

baassy

yd

dzzii..U

Uttrrw

waalleen

niiee w

w∏∏aad

dzzy

y d

dy

yn

naasstty

ycczzn

neejj ii rro

ozzb

bu

ud

do

ow

waa aad

dm

miin

niissttrraaccjjii w

w

rraam

maacch

h p

prraaw

waa ((sszzaarrii’’aattu

u))..

1. Abbasydzka legitymacja w∏adzy,
2. Prawo hanafickie jako podstawa prawa paƒstwowego.
3. Uregulowanie stosunków mi´dzy muzu∏manami a innowiercami.
4. System administracji kalifatu:

- wezyrat

- w∏adza wojskowa (emirat)
- poborcy podatkowi
- system sàdowniczy

kadiowie czyli s´dziowie
muhtasibowie czyli nadzorcy bazarów
szurta czyli policja
mazalim sàdy odwo∏awcze

V

VII.. P

Peerrssk

kaa p

prraak

ktty

yk

kaa ii tteeo

orriiaa p

po

olliitty

ycczzn

naa

1. Ibn al-Mukaffa a persko indyjska teoria i praktyka
- zwierciad∏a w∏adcy
- rzàdzenie i administracja w praktyce
2. Ksi´ga korony podr´cznik etykiety dworskiej
3. Poradniki dla w∏adców.

V

VIIII.. G

Grreecck

kaa tteeo

orriiaa p

po

olliitty

ycczzn

naa w

w iissllaam

miiee

1. Al-Farabi
2. Arabska Hiszpania: Ibn Bad˝d˝a, Ibn Tufajl i Awerroes.
3. Bracia CzystoÊci.

V

VIIIIII.. A

Ad

daab

bo

ow

waa tteeo

orriiaa p

po

olliitty

ycczzn

naa

1. Adab czyli kultura zachowania si´ i wiedzy obowiàzujàca wszystkich

wykszta∏conych muzu∏manów w tym i w∏adców.

2. Al-D˝ahiz
3. Ibn Kutajba
4. Ibn Abd Rabbihi

IIX

X.. M

Mu

uzzu

u∏∏m

maaƒ

ƒssk

kiiee ssy

ysstteem

my

y ii tteeo

orriiee p

po

olliitty

ycczzn

nee.. P

Prraaw

wo

o

1. Al-Mawardi i jego Zasady sprawowania w∏adzy
2. Systemy eklektyczne i mieszane Ibn Abi ar-Rabi.

X

X.. T

Teeo

ollo

oggo

ow

wiiee ii h

heerreezzjjo

oggrraaffo

ow

wiiee

1. Mutazylici Abd al-D˝abbar
2. Al-Aszari
3. Ibn Tajmijja triumf fundamentalizmu w okresie najazdów mongolskich

X

XII.. H

Hiisstto

orriio

ozzo

off IIb

bn

n C

Ch

haalld

du

un

n

1. ˚ycie i twórczoÊç
2. Koncepcja procesu historycznego
3. Koncepcja w∏adzy w rozwoju historycznym
4. Idea wi´zi plemiennej asabijji

X

XIIII.. S

Szzy

yiicck

kiiee k

ko

on

ncceep

pccjjee p

po

olliitty

ycczzn

nee

1. Imamici. Odrzucajà wszelkà w∏adz´ jako uzurpowanà i tyraƒskà, rzeczy-

wista w∏adza nale˝y si´ nieobecnemu XII imamowi.

2. Isma’ilici i ich koncepcja mahdiego.

2