Rafał Kalukin 2005-01-17, ostatnia aktualizacja 2005-01-17 00:00

Po kolei brano nas do pokoju, w którym siedział A. i kierownik personalny T. Gdy która

ś

zarzucała

kierownikowi molestowanie, oni

ś

miali si

ę

nam w twarz - opowiadaj

ą

pracownice zwolnione z grodziskiej

fabryki chipsów

Nad zakładem unosi si

ę

g

ę

sta chmura dymu. Od razu wiadomo,

ż

e to fabryka chipsów - nawet przy zasuni

ę

tych

szybach do samochodu przenika charakterystyczny zapach.

W ostatni

ą

ś

rod

ę

napisali

ś

my na czołówce "Gazety",

ż

e w nale

żą

cym do koncernu PepsiCo. zakładzie

produkuj

ą

cym chipsy Frito Lay doszło do molestowania seksualnego pracownic. Gdy o

ś

mieliły si

ę

poskar

ż

y

ć

, zostały

zwolnione z pracy. Przyjechałem spotka

ć

si

ę

z ich kole

ż

ankami, które wci

ąż

pracuj

ą

. Brn

ę

po ciemku, w błocie,

boczn

ą

dró

ż

k

ą

. Obok zaparkowanego samochodu czeka ju

ż

kilka kobiet, ich m

ęż

owie, paru zwi

ą

zkowców. Nerwowo

spogl

ą

daj

ą

w stron

ę

zakładu, sk

ą

d dochodz

ą

kolejne osoby. - Wszystko w porz

ą

dku, to Anka - boj

ą

si

ę

,

ż

e kto

ś

mógł

rozgada

ć

o tajemnym spotkaniu.

Trudna to rozmowa. Zimno i tak ciemno,

ż

e twarzy nie wida

ć

. Kobiety przyszły na spotkanie z dziennikarzem, ale to

dla nich tak

ż

e okazja, by mi

ę

dzy sob

ą

swobodnie powylewa

ć

ż

ale i wspólnie popłaka

ć

.

Janusz A. prosił dziewczyny do siebie

Z Grodziska Mazowieckiego do centrum Warszawy jest ledwie 30 km. 25-tysi

ę

czne miasteczko na tym korzysta.

Bezrobocie wynosi tu 12 proc. - wi

ę

cej ni

ż

w stolicy, ale to o niebo lepiej ni

ż

ś

rednia krajowa. Na internetowej stronie

miasta skwapliwie wyliczono inwestorów: z Danii, Holandii, Szwajcarii, Finlandii, Francji, Czech, Włoch. Na
pierwszym miejscu znajduje si

ę

fabryka chipsów Frito Lay.

Bomba w chipsach wybuchła w grudniu. Osiem wła

ś

nie zwolnionych pracownic spisało o

ś

wiadczenia i dało

zakładowej "Solidarno

ś

ci". Trzy z nich twierdz

ą

,

ż

e były molestowane. Pozostałe wiedziały, co si

ę

działo w

zakładzie; zostały zwolnione, bo nie chciały milcze

ć

.

Pierwsza, na pocz

ą

tku grudnia, otrzymała wypowiedzenie Monika F. Po trzech tygodniach zwolniono jej siedem

kole

ż

anek. To z nimi spotkałem si

ę

poza zakładem.

Monika (łami

ą

cym si

ę

głosem): - Gdzie

ś

tak rok temu Janusz A. wzi

ą

ł mnie na rozmow

ę

, prawił komplementy.

Próbował umówi

ć

si

ę

po pracy. Odmówiłam, tłumaczyłam,

ż

e mam kogo

ś

innego. Po kilku miesi

ą

cach na nocnej

zmianie poprosił na gór

ę

, do swojego pokoju. Tam kazał mi usi

ąść

, sam usiadł koło mnie. Poło

ż

ył mi łap

ę

na

kolanach i przesun

ą

ł na krocze. Przestraszyłam si

ę

, odepchn

ę

łam go i uciekłam. Potem jeszcze jedna rozmowa.

U

ś

miechni

ę

ty, jak gdyby nigdy nic, pyta: "I co z t

ą

kaw

ą

?". Ja na to,

ż

eby przestał, bo powiem przeło

ż

onym.

Powiedział mi,

ż

e jak to zrobi

ę

, to wylec

ę

z pracy. Miesi

ą

c pó

ź

niej

ź

le si

ę

czułam i nie przyszłam do pracy. Kole

ż

anki

przekazały to kierownictwu [kodeks pracy zezwala na cztery takie nieobecno

ś

ci w ci

ą

gu roku]. Dostałam pisemne

upomnienie, a potem zwolnienie za "wielokrotn

ą

nieusprawiedliwion

ą

nieobecno

ść

w pracy".

Janusz A. ma rodzin

ę

, we Frito Lay pracuje od lat. Zaczynał jako pracownik fizyczny. Kobiety mówi

ą

,

ż

e gdy

awansował, przestał si

ę

z nimi wita

ć

. - Miał taki zwyczaj: stawał obok dziewczyny i uwa

ż

nie si

ę

w ni

ą

wpatrywał.

Przez dziesi

ęć

, pi

ę

tna

ś

cie minut. Czasem nawet i po pół godziny. Uwielbiał, jak dziewczyna si

ę

go bała - opowiada

jedna z pracownic.

Inna: - Na integracyjnej zabawie rozebrał si

ę

do pasa i prowokacyjnie przed nami ta

ń

czył.

Ż

e niby taki z niego

atrakcyjny facet.

Aneta B. pracuje we Frito Lay od samego pocz

ą

tku, w tym roku obchodziłaby 15-lecie pracy. W tym czasie trzy razy

poroniła. Uwa

ż

a,

ż

e to z powodu wyj

ą

tkowo ci

ęż

kich warunków pracy. Uparcie jednak trwała w zakładzie. A

ż

do

momentu, gdy upatrzył j

ą

sobie Janusz A. - Zdarzało si

ę

,

ż

e jak stałam przy oklejarce, łapał mnie za r

ę

ce albo

obejmował w pasie. Albo si

ę

wpatrywał i szeptał,

ż

e mu si

ę

podobam. Głupio mi było, bo kole

ż

anki patrzyły i

plotkowały.

Oddasz si

ę

, to b

ę

dziesz pracowa

ć

- reporta

ż

z fabryki Frito Lay

Strona 1 z 4

Oddasz się, to będziesz pracować - reportaż z fabryki Frito Lay

2010-08-07

http://wyborcza.pl/2029020,75515,2498499.html?sms_code=

Którego

ś

dnia, na nocnej zmianie, poprosił j

ą

do siebie i rzucił si

ę

na ni

ą

. - Mówił: oddasz si

ę

, to b

ę

dziesz pracowa

ć

- relacjonuje. - Zaczniesz krzycze

ć

- wylecisz na zbity pysk.

Odmówiła. 29 grudnia dostała wypowiedzenie.

Kolejna relacja. Gra

ż

yna S.: - Podszedł do mnie, obejmował, dotykał. Mówił,

ż

ebym poszła na gór

ę

. Tam prawił tanie

komplementy. Powiedziałam mu,

ż

e mam rodzin

ę

i wróciłam na stanowisko. Po dwóch-trzech dniach znów wezwał

mnie na gór

ę

. Tam zgaszone

ś

wiatło. Rzucił si

ę

na mnie. Powiedziałam par

ę

ostrych słów,

ż

e m

ąż

go dorwie i mu

dop...oli. Po omacku szukałam klamki. Zanim uciekłam, usłyszałam jeszcze,

ż

e wylec

ę

. I wyleciałam.

Kierownik z personalnym wr

ę

czali zwolnienia

Trzy molestowane kobiety s

ą

młode i były zdeterminowane, by utrzyma

ć

prac

ę

. - Wiedział,

ż

e mamy kredyty. Gdy

wr

ę

czał mi zwolnienie, pouczył,

ż

e w dzisiejszych czasach lepiej bra

ć

po

ż

yczki góra na rok - opowiada Aneta.

Kobiety straszyły Janusza A. doniesieniem do przeło

ż

onych, ale trudno by im było gro

ź

b

ę

spełni

ć

. Bezpo

ś

rednim

przeło

ż

onym kierownika zmiany jest dyrektor zakładu. Pracownice nie miały z nim jednak kontaktu. Z kolei

kierownika personalnego T. podejrzewały,

ż

e wie o "zabawach" ich szefa i akceptuje je.

Jedna ze zwolnionych: - Od dawna trzymały

ś

my si

ę

razem. W rozmowie wyszło,

ż

e niektórym z nas kierownik A.

czynił awanse. Wstydziły si

ę

o tym mówi

ć

, bo bały si

ę

,

ż

e inne wezm

ą

je na j

ę

zyki. Ale gdy pierwsza si

ę

przełamała,

zacz

ę

ły

ś

my o tym rozmawia

ć

. I wszystkie dostały

ś

my wypowiedzenia. Po kolei brano nas do pokoju, w którym

siedział A. i kierownik personalny T. Gdy która

ś

zarzucała kierownikowi molestowanie, oni

ś

miali si

ę

nam w twarz.

Anna, kolejna ze zwolnionych, 4 grudnia otrzymała roczn

ą

nagrod

ę

za dobr

ą

prac

ę

. Po 25 dniach "za nisk

ą

wydajno

ść

" wyleciała z pracy. Janusz A. bez ogródek powiedział jej,

ż

e to za "buntowanie załogi".

Niektóre odmówiły podpisania oferowanego im rozwi

ą

zania umowy "za porozumieniem stron" i otrzymały

wypowiedzenia. Tym, które podpisały, firma wypłaciła wysokie odprawy - po blisko 10 tys. zł. Nie wiadomo, na jakiej
podstawie, bo zarobki pracownic Frito Lay to jakie

ś

1,3-1,4 tys. zł "na r

ę

k

ę

".

Przewodnicz

ą

cy "Solidarno

ś

ci" w zakładzie Sławomir Zagajek: - Jako to za co? Za milczenie. Ale one na szcz

ęś

cie

nie chc

ą

milcze

ć

.

Ludzie bali si

ę

przychodzi

ć

do zwi

ą

zku

Ze spisanymi przez wyrzucone pracownice o

ś

wiadczeniami w gar

ś

ci Sławomir Zagajek zwrócił si

ę

do regionu

Mazowsze "S" o pomoc. Wiceszef struktury wojewódzkiej Jerzy Wo

ź

niak wystosował do zarz

ą

du Frito Lay

ultimatum: albo w ci

ą

gu trzech dni odb

ę

dzie si

ę

spotkanie, albo nagła

ś

niamy spraw

ę

.

Wo

ź

niak: - Nie chcieli

ś

my da

ć

im czasu na tuszowanie sprawy, zacieranie

ś

ladów. Firma ma du

ż

o wi

ę

ksze

mo

ż

liwo

ś

ci ni

ż

zwi

ą

zek, by przygotowa

ć

si

ę

do takich rozmów. A z PepsiCo. mamy generalnie złe do

ś

wiadczenia.

Ale postanowili

ś

my da

ć

im szans

ę

. O

ś

wiadczenia stanowi

ą

wystarczaj

ą

ce domniemanie popełnienia przest

ę

pstwa i

na dobr

ą

spraw

ę

powinni

ś

my zło

ż

y

ć

zawiadomienie do prokuratury. Uwa

ż

am jednak,

ż

e to obowi

ą

zek pracodawcy.

Na czym polegaj

ą

"złe do

ś

wiadczenia"? Zdaniem Sławomira Zagajka, od chwili powstania w 1998 r. "S" w

grodziskim zakładzie dyrekcja robiła wszystko, by zmarginalizowa

ć

zwi

ą

zek. - Kamery telewizji przemysłowej

poustawiano tak, by przez cały czas mie

ć

mnie pod kontrol

ą

- opowiada. - Jedn

ą

zainstalowano przy drzwiach do

mojego pokoju. Cho

ć

miałem 200 deklaracji członkowskich, ludzie bali si

ę

przychodzi

ć

ze swoimi sprawami.

Zagajek twierdzi,

ż

e dyrekcja wytyczyła mu rewiry, po których mógł si

ę

porusza

ć

. Na hal

ę

produkcyjn

ą

wst

ę

p miał

wzbroniony. By si

ę

tam dosta

ć

, powoływał si

ę

na uprawnienia wynikaj

ą

ce z jego drugiej funkcji społecznego

inspektora pracy. - Na przeszkodzie stan

ą

ł brak fartucha. Przepisy nie pozwalaj

ą

u

ż

ywania prywatnej odzie

ż

y, a

słu

ż

bowy fartuch szyje si

ę

. Ju

ż

od dwóch lat - kpi.

Najpowa

ż

niejszy zarzut dotyczy wynagrodzenia za nadgodziny. T

ę

spraw

ę

bada prokuratura. Zagajek: - Tylko za

ostatnie trzy lata załodze nale

ż

y si

ę

5 mln zł za nadgodziny.

Strona 2 z 4

Oddasz się, to będziesz pracować - reportaż z fabryki Frito Lay

2010-08-07

http://wyborcza.pl/2029020,75515,2498499.html?sms_code=

A do tego - dodaje - w firmie nie ma obowi

ą

zkowego regulaminu wynagradzania. - Po kontrolach Pa

ń

stwowej

Inspekcji Pracy dyrekcja przedstawiała nam projekty regulaminów, ale ostatecznie zatwierdzono regulamin
obejmuj

ą

cy tylko pracowników administracji. Pracownicy od produkcji nie s

ą

nim obj

ę

ci.

Kolejny punkt zapalny dotyczy zwolnionego niedawno z pracy wiceszefa organizacji zwi

ą

zkowej. Zachorował na

przepuklin

ę

(wcze

ś

niej d

ź

wigał ci

ęż

kie palety), a po powrocie z rehabilitacji zakładowy lekarz nie dopu

ś

cił go na

ż

adne stanowisko pracy. W efekcie, jako nieprzydatnego do pracy, zwolniono go. Jak twierdzi Zagajek, z

pomini

ę

ciem ochrony zwi

ą

zkowej.

Jak "S" próbowała egzekwowa

ć

swe postulaty?

Jerzy Skibniewski z działu prawnego Regionu Mazowsze: - Inspekcja pracy nakazywała dyrekcji podj

ę

cie dialogu.

Odbyły si

ę

ze trzy spotkania, ale przedstawiciele Frito Lay odmawiali podpisania protokołu z rozmów. A jak nie ma

protokołu, to trudno mówi

ć

o jakich

ś

uzgodnieniach.

Zagajek: - Mogłem tylko stara

ć

si

ę

załatwi

ć

jakie

ś

sprawy w drodze nieformalnych spotka

ń

. Pracuj

ę

tu od lat, wi

ę

c

znam troch

ę

ludzi.

- A nie próbował Pan walczy

ć

? Wej

ść

w spór zbiorowy z pracodawc

ą

? - pytam.

Zagajek odpowiada: - Do prowadzenia sporu zbiorowego trzeba mie

ć

zdeterminowanych ludzi. A ja mam

przestraszonych.

Panie z Frito Lay słuchaj

ą

ze zrozumieniem

Na list z regionu dotycz

ą

cy molestowania firma jednak odpowiedziała. Dziesi

ęć

dni temu w siedzibie spółki na

warszawskiej Pradze odbyły si

ę

rozmowy. Umówiłem si

ę

z wiceprzewodnicz

ą

cym mazowieckiej "Solidarno

ś

ci",

ż

e

wezm

ę

w nich udział jako Rafał Kalinowski, jego doradca. By nie wpływa

ć

na przebieg rozmów, nie odezwałem si

ę

ani razu.

Powitały nas trzy kobiety delegowane przez zarz

ą

d spółki. Chodzi wszak o molestowanie kobiet - wyja

ś

niły. I

zadeklarowały: - Zale

ż

y nam na dobru pracowników i wizerunku firmy.

Uwa

ż

nie słuchały relacji zwi

ą

zkowców i ze zrozumieniem kiwały głowami. Rozmowy były protokołowane.

Zwi

ą

zkowcy przedstawili o

ś

wiadczenia kobiet. Za

żą

dali od firmy przywrócenia ich do pracy i zawiadomienia

prokuratury o molestowaniu.

- Spotkajmy si

ę

za kilka godzin. Postarajmy si

ę

bez rozgłosu zako

ń

czy

ć

t

ę

spraw

ę

. Piłka jest po waszej stronie -

zako

ń

czył spotkanie Wo

ź

niak.

Gdy wrócili

ś

my przed godz. 18, na parkingu firmy stało jeszcze sporo luksusowych samochodów. - W pi

ą

tek o tej

porze s

ą

tu zawsze tylko stra

ż

nicy. Musieli zjecha

ć

si

ę

wszyscy wa

ż

ni - skwitował Zagajek.

Delegacj

ę

"S" przyj

ę

ły te same kobiety. Odczytały o

ś

wiadczenie spółki: "Natychmiast rozpocz

ę

li

ś

my procedur

ę

wyja

ś

niaj

ą

c

ą

. (...) zaanga

ż

owali

ś

my w to post

ę

powanie osoby z du

ż

ym do

ś

wiadczeniem ze struktur

mi

ę

dzynarodowych naszej korporacji. (...) Nasze dalsze działania i decyzje w pełni zale

żą

od wyników

post

ę

powania. Podejmiemy wszelkie kroki prawne w stosunku do wszystkich osób, które naruszyły prawo (...)".

Pismo ko

ń

czy si

ę

ostro: "Wszelkie pochopne działania podj

ę

te przed zako

ń

czeniem post

ę

powania, a mog

ą

ce godzi

ć

w reputacj

ę

pracowników spółki i jej samej, mog

ą

stanowi

ć

przedmiot odr

ę

bnego post

ę

powania".

- OK. Wy robicie swoje, a my - swoje - odparł Wo

ź

niak.

Nowicki: - Wy uruchamiacie swoje mi

ę

dzynarodowe struktury. My te

ż

zwrócimy si

ę

do mi

ę

dzynarodowych struktur

zwi

ą

zkowych, przy których jeste

ś

my afiliowani. Zawiadomimy te

ż

prokuratur

ę

oraz Fundacj

ę

Helsi

ń

sk

ą

.

Strona 3 z 4

Oddasz się, to będziesz pracować - reportaż z fabryki Frito Lay

2010-08-07

http://wyborcza.pl/2029020,75515,2498499.html?sms_code=

Dyrekcja wini "Solidarno

ść

"

Po publikacji w "Gazecie" próbowałem umówi

ć

si

ę

na spotkanie z dyrektorem grodziskich zakładów Jerzym

Szyszk

ą

. Jego sekretarka skierowała mnie do Małgorzaty Skoniecznej z warszawskiej centrali Frito Lay,

odpowiedzialnej za kontakty z pras

ą

. Usłyszałem od niej,

ż

e poza stanowiskiem przekazanym zwi

ą

zkowcom spółka

nie ma nic do dodania.

Dyrekcja w Grodzisku zorganizowała spotkanie z pracownikami. Odpowiedzialno

ś

ci

ą

za awantur

ę

obarczono

"Solidarno

ść

". Kierownik Janusz A. został urlopowany. Zmian

ą

opiekowało si

ę

a

ż

pi

ę

ciu, zamiast trzech

kierowników. - Chodzili po hali, zaczepiali dziewczyny przy stanowiskach pracy. Prosili, by

ś

my przekonały zwolnione

kole

ż

anki, aby nie robiły szumu. Bo dobro firmy jest tu najwa

ż

niejsze - opowiadała mi jedna z pracownic.

13 stycznia, w czwartek, w dzie

ń

po publikacji, Zagajka trafił szlag. W lokalnym radiu usłyszał o

ś

wiadczenia, pod

którym podpisała si

ę

wi

ę

kszo

ść

kobiet z feralnej zmiany. Pismo było pono

ć

spontaniczn

ą

inicjatyw

ą

pracowników.

Kobiety odci

ę

ły si

ę

od "Solidarno

ś

ci". Orzekły,

ż

e nie

ż

ycz

ą

sobie

ż

adnej zwi

ą

zkowej reprezentacji, bo to zwi

ą

zek

wszcz

ą

ł awantur

ę

, by oplu

ć

koncern, a przy okazji zniszczy

ć

ż

ycie porz

ą

dnemu kierownikowi.

To o tym o

ś

wiadczeniu rozmawiamy noc

ą

przy błotnistej dró

ż

ce.

- Traktuj

ą

mnie jak tr

ę

dowat

ą

. Bojkot, nie odzywaj

ą

si

ę

do mnie - szlocha jedna z kobiet.

- Za co? - pytam.

- Bo jestem w "S" i nie odci

ę

łam si

ę

od kole

ż

anek. Przecie

ż

widziałam, jak ten zboczeniec prosił je na gór

ę

. I to nie

tylko te trzy, wi

ę

cej dziewczyn. Od razu mi to

ś

mierdziało. Dlaczego nie rozmawiał z nimi w przeszklonym

"akwarium" dla kierowników obok hali? Tam byłoby wszystko wida

ć

.

- Kto bojkotuje?

- Jest kilkunastoosobowa grupka gorliwych. A wi

ę

kszo

ść

siedzi cicho. Podpisały si

ę

pod o

ś

wiadczeniem, bo si

ę

boj

ą

o prac

ę

.

Kolejna z kobiet: - Tu nigdy nie było łatwo. Ale teraz jest jeszcze gorzej. Niby spokojnie, a ze strachu a

ż

w

ż

oł

ą

dku

człowieka skr

ę

ca. Zrobi

ą

"wrzutk

ę

" do szafki i po wszystkim.

- Co to jest "wrzutka"?

- Podrzucaj

ą

panu do szafki towar, robi

ą

kontrol

ę

i lecisz pan za kradzie

ż

.

Inna: - Wylecie

ć

nie jest trudno. Wystarczy,

ż

e zarzuc

ą

nisk

ą

efektywno

ść

. A nawet nie wiadomo, co to znaczy, bo

nie ma

ż

adnych norm okre

ś

laj

ą

cych, co to znaczy by

ć

efektywnym. Po prostu ta

ś

ma chodzi szybciej albo wolniej, a

my musimy si

ę

do pr

ę

dko

ś

ci dostosowa

ć

.

Kobiety zbieraj

ą

si

ę

, bo niedługo zaczyna si

ę

ich zmiana. - Dyrekcja, tu w Grodzisku, nie odpu

ś

ci. Zrobi

ą

wszystko,

by pokaza

ć

,

ż

e to zwi

ą

zki rozp

ę

tały awantur

ę

. Bo wiedz

ą

,

ż

e jak sprawa dojdzie do centrali w Stanach, to wylec

ą

.

Molestowanie to przecie

ż

w Ameryce nie

ż

arty - słysz

ę

na po

ż

egnanie od zwi

ą

zkowców.

Andrzej Matla z działu zagranicznego Komisji Krajowej "S" twierdzi,

ż

e ameryka

ń

skie zwi

ą

zki w PepsiCo. ju

ż

wiedz

ą

o wszystkim i za chwil

ę

zaczn

ą

działa

ć

. Po artykule "Gazety" spraw

ą

zaj

ę

ła si

ę

równie

ż

grodziska prokuratura.

Imiona i inicjały kobiet, kierownika zmiany i kierownika personalnego zostały zmienione

Tekst pochodzi z serwisu Wyborcza.pl -

http://wyborcza.pl/0,0.html

© Agora SA

Strona 4 z 4

Oddasz się, to będziesz pracować - reportaż z fabryki Frito Lay

2010-08-07

http://wyborcza.pl/2029020,75515,2498499.html?sms_code=