WYBRANE ZAGADNIENIA Z ZAKRESU

PROWADZENIA KSIĘGOWOŚCI W INSTYTUCJACH

OTOCZENIA BIZNESU

2005

© PARP

© PARP

2

SPIS TREŚCI

1. Podstawowe zasady i unormowania w zakresie prowadzenia księgowości w instytucjach
otoczenia biznesu ....................................................................................................................... 3

1.1. Podstawy prawne dla działalności jednostek nie prowadzących działalności

gospodarczej........................................................................................................................... 3

1.2. Zasady rachunkowości i plan kont .................................................................................. 4

1.3. Sprawozdawczość finansowa jednostek III sektora. ....................................................... 6

2. Wybrane typy operacji gospodarczych w jednostkach otoczenia biznesu............................. 8

2.1. Fundusz statutowy i jego elementy składowe w instytucjach otoczenia biznesu ........... 8

2.2. Przychody i koszty w działalności jednostki nie prowadzącej działalności

gospodarczej......................................................................................................................... 10

2.3. Ewidencja wyniku finansowego.................................................................................... 12

3. Aspekty podatkowe w jednostkach nie prowadzących działalności gospodarczej.............. 13

3.1. Jednostki a obowiązek rejestracji dla celów podatkowych. Obowiązki w zakresie

składania deklaracji CIT-2 i CIT- 8. .................................................................................... 13

3.2. Problemy rozliczania podatku VAT w instytucjach otoczenia biznesu. Ewidencja

otrzymanych środków pomocowych i dotacji...................................................................... 14

© PARP

3

1. Podstawowe zasady i unormowania w zakresie prowadzenia księgowości

w instytucjach otoczenia biznesu

1.1. Podstawy prawne dla działalności jednostek nie prowadzących działalności

gospodarczej.

Trzeci sektor powstał jako odpowiedź na zapotrzebowanie istniejącego systemu sektora

publicznego i sektora prywatnego. Jednostki otoczenia biznesu - nazywane trzecim sektorem

podobnie jak jednostki biznesu są prywatne, ale podobnie jak jednostki publiczne powstają

dla wspierania interesu publicznego

1

.

Podmioty tworzące trzeci sektor charakteryzują się:

1) zasadą dobrowolności – zakładane są i funkcjonują w oparciu o dobrą wolę swoich

założycieli i członków,

2) niedochodowością – ich celem nie jest osiągnięcie zysku zrealizowanie celu

i pozyskanie na ten cel funduszy,

3) niezależnością od państwa,

4) działaniem na rzecz wspólnego dobra,

5) formalny status dający podstawy do kontroli działalności.

2

Zasadniczo w Polsce podstawa prawną do utworzenia jednostki III sektora jest art.12

Konstytucji RP z 1997 r., zapewniający wolność tworzenia i działania stowarzyszeń, ruchów

obywatelskich, i innych dobrowolnych zrzeszeń i fundacji. Inne akty prawne regulujące

zasady działania tego typu jednostek to:

- Ustawa z dnia 6 kwietnia 1989 r. o fundacjach ( Dz.U. z 1991 r. Nr 46 poz.203

z późn.zm.),

- Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. prawo o stowarzyszeniach ( Dz.U. z 2001 r. Nr 79

poz.855 z późn. zm.),

- Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie

(Dz.U. Nr 96 poz.873 z późn.zm.),

1

Dworowska W. Rachunkowość fundacji , stowarzyszeń i organizacji pożytku publicznego ODDK Gdańsk

2005, str. 7

2

Czubakowska K. Winiarska K. Rachunkowość fundacji, stowarzyszeń i innych jednostek nieprowadzących

działalności gospodarczej Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne Warszawa 2004 str. 11-12

© PARP

4

- Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 15 listopada 2001 r. w sprawie szczególnych

zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi,

nieprowadzących działalności gospodarczej (Dz.U. nr 137, poz. 1539 z późn.zm).

Jednostki działające w oparciu o wyżej wymienione przepisy nie prowadzące działalności

gospodarczej mające osobowość prawną, podlegają obligatoryjnemu wpisowi do Krajowego

Rejestru Sądowego. Stają się przy tym podmiotami, które mogą zaciągać w swoim imieniu

i na swój rachunek zobowiązania i podlegają regulacjom prawa podatkowego oraz kontroli ze

strony administracji państwowej. Są przy tym zobowiązane stosować ustawę o rachunkowości

oraz stosowne rozporządzenie regulujące zasady ewidencji operacji gospodarczych.

1.2. Zasady rachunkowości i plan kont

Niezmiennie podstawą prowadzenia rachunkowości w jednostkach organizacji

pozarządowych jest tak jak dla wszystkich pozostałych podmiotów jest Ustawa z dnia 29

września o rachunkowości (Dz.U. nr 76 z 2002 r. poz.694 z późn. zm.) oraz szczegółowy akt

wykonawczy do ustawy – Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 15 listopada 2001 r.

w sprawie szczegółowych zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących

spółkami handlowymi, nieprowadzących działalności gospodarczej (Dz.U. z 2001 r. nr 137

poz 1539)

3

.

O ile ustawa określa w sposób ogólny zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych, określając

przede wszystkim zasady wyceny aktywów i pasywów, to nie narzucają jednostkom

szczegółowych rozwiązań, a jedynie określają zasady ogólne rachunkowości. Wybór

i uszczegółowienie rozwiązań należy do jednostki, która stosując art.10 ust. 1 ustawy

o rachunkowości powinna posiadać jedynie dokumentację opisującą przyjęte przez nią zasady

rachunkowości

4

.

1.

3

Michalik A., Rachunkowość i podatki organizacji pozarządowych, Fundacja Rozwoju Społeczeństwa

Obywatelskiego, Warszawa, 2004 str 7

4

Odpowiedź Departamentu Rachunkowości Ministerstwa Finansów z 18.08.1997r., L.DZ. DR-6/TŻ-193/97

© PARP

5

Zgodnie z ustawą o rachunkowości kierownik jednostki ponosi odpowiedzialność za

wykonywanie obowiązków z zakresu rachunkowości. Tym samym do niego należy

zatwierdzenie przyjętych zasad rachunkowości i ich przestrzeganie w trakcie istnienia

jednostki. W zatwierdzonej polityce rachunkowości kierownik określa:

- przyjęty rok obrotowy,

- zasady wyceny poszczególnych składników majątku – zgodnie z ustawą

o rachunkowości i z zasadami gdzie ustawa pozostawia prawo wyboru

stosowanych metod,

- zasady przeprowadzania inwentaryzacji,

- sposób określenia wyniku finansowego,

- zakres sporządzanego sprawozdania finansowego i stosowne załączniki,

- ustala stosowany zakładowy plan kont z zakresem stosowanych kont

syntetycznych i powiązanych z nimi kontami analitycznymi,

- sposób prowadzenia księgowości – przy użyciu komputera i użyciu

określonego programu księgowego, zasady zabezpieczenia danych na

nośnikach komputerowych i sposób przechowywania ksiąg rachunkowych

w postaci wydruków i zapisów na nośnikach,

- wykaz ksiąg rachunkowych : księga główna i opis ksiąg pomocniczych,

- zobowiązanie do aktualizacji przyjętych zasad rachunkowości,

- odpowiedzialność w zakresie prawidłowości i rzetelności prowadzenia

rachunkowości (wewnętrzny księgowy lub zewnętrzne biuro rachunkowe),

- potwierdzenie zgodności przyjętych zasad z obowiązującymi przepisami

w zakresie ustawy o rachunkowości i rozporządzenia ministra finansów.

Księgi rachunkowe otwiera się na dzień rozpoczęcia działalności, na pierwszy dzień nowego

roku obrotowego, na dzień zmiany formy prawnej – z wyjątkami, na dzień wpisu do rejestru

połączenia jednostek lub podziału jednostki, powodującej powstanie nowej jednostki oraz na

dzień otwarcia likwidacji lub wszczęcia postępowania upadłościowego – bilansem otwarcia

jest bilans zamknięcia sporządzony na dzień poprzedzający otwarcie likwidacji.

Księgi rachunkowe zamyka się na dzień kończący rok obrotowy, na dzień zakończenia

działalności (sprzedaż, zakończenie likwidacji lub postępowania upadłościowego), na dzień

poprzedzający zmianę formy prawnej, w jednostce przejmowanej na dzień przejęcia przez

inną jednostkę, na dzień poprzedzający dzień podziału lub połączenia – gdy powstaje nowa

© PARP

6

jednostka, na dzień poprzedzający postawienie w stan likwidacji lub upadłości lub na inny

dzień bilansowy określony odrębnymi przepisami.

1.3. Sprawozdawczość finansowa jednostek III sektora

W zakresie obowiązków wynikających bezpośrednio z rozporządzenia ministra finansów

jednostki nie prowadzące działalności gospodarczej, zobowiązane są do sporządzania na

dzień bilansowy sprawozdania finansowego, składającego się z:

- bilansu

- rachunku wyników

- informacji dodatkowej.

Załączniki do ustawy regulują zwartość kolejnych pozycji wykazywanych po stronie

aktywów i pasywów w prezentowanym bilanse, tak samo dotyczy to załącznika w postaci

wzoru rachunku wyników. W załącznikach do tego opracowania znajdują się również

stosowne wzory przygotowane na podstawie rozporządzenie (TAB.1.A i 1.B).

Prezentowany przez jednostkę bilans jest odzwierciedleniem stanu majątkowego

i finansowego jednostki. Aktywa prezentują składniki majątku trwałego i obrotowego

natomiast pasywa odzwierciedlają sposób finansowania działalności jednostki. Układ

aktywów w bilansie odzwierciedla stopień ich zbywalności a układ pasywów ich stopień

wymagalności. Przedstawiany natomiast rachunek wyników jest odzwierciedleniem wyniku

w prowadzonej przez jednostkę działalności .

Aby poprawnie sporządzić sprawozdanie finansowe należy przygotować odpowiednio

wcześnie wymagane ustawą uzgodnienia. Najważniejszym punktem w zamknięcia roku

obrotowego jest dokonanie inwentaryzacji posiadanych składników majątku oraz ich wyceny,

a co za tym idzie ustalenie wyniku finansowego na koniec roku obrotowego.

W ramach inwentaryzacji mieszczą się następujące czynności:

- potwierdzenie sald z kontrahentami,

- inwentaryzacja posiadanego majątku trwałego,

- inwentaryzacja kasy,

- potwierdzenie salda z bankami, w których jednostka posiada rachunki

bankowe.

© PARP

7

Rozporządzenie reguluje w § 3 pt. 6 szczegółowy wykaz informacji obligatoryjnych dla

prezentowanego przez jednostkę sprawozdania informacji dodatkowej. Tak więc sporządzone

sprawozdanie w części informacji dodatkowej powinno zawierać:

a) objaśnienia dotyczące zastosowanych metod wyceny poszczególnych

składników aktywów i pasywów oraz przyczyn ewentualnych ich zmian

w stosunku do roku poprzedniego,

b) uzupełniające dane o aktywach i pasywach, między innymi:

- zmiany w podziale na grupy posiadanych środków trwałych oraz wartości

niematerialnych i prawnych wraz z analogicznym podziałem na grupy

odpowiednio ich umorzeniem,

- szczegółowy podział występujących w jednostce zobowiązań i należności ,

- wyszczególnienie dotyczącym rozliczeń międzyokresowych czynnych i biernych

oraz przychodów przyszłych okresów,

- informacja o zatrudnieniu w jednostce.

c) szczegółową informację o strukturze uzyskanych przychodów przez

jednostkę, ze wskazaniem ich źródeł w tym przychodów określonych statutem,

d) szczegółową informację o strukturze poniesionych kosztów, stanowiących

świadczenia pieniężne i niepieniężne oraz szczegółowa informacja

o poniesionych kosztach administracyjnych,

e) dane o źródłach zwiększenia i sposobie wykorzystania funduszu statutowego,

f) dane dotyczące udzielonych gwarancji, poręczeń i innych zobowiązań

związanych z działalnością statutową,

g) informacje o tendencjach zmian w przychodach i kosztach oraz składnikach

majątku i źródłach ich finansowania.

Przy czym należy pamiętać, ze w przypadku podjęcia przez jednostkę działalności

gospodarczej zastosowanie maja przepisy wynikające z ustawy o rachunkowości, które

odnoszą się do jednostek prowadzących działalność gospodarczą.

© PARP

8

2. Wybrane typy operacji gospodarczych w jednostkach otoczenia biznesu

2.1. Fundusz statutowy i jego elementy składowe w instytucjach otoczenia biznesu

Organizacje pozarządowe utrzymują się w znaczącym stopniu z otrzymanych składek

i darowizn, spadków i zapisów, z dochodów z własnej działalności a także z ofiarności

publicznej, dotacji z budżetu państwa oraz z dochodów z majątku a także z działalności

gospodarczej, jeśli takową prowadzą. Otrzymywane w ten sposób środki w organizacjach

nieprowadzących działalności gospodarczej zasilaj fundusz statutowy.

Źródła tworzenia funduszu statutowego w sposób obrazowy przedstawia poniższa tabela

5

Tabela 2.a

Rodzaj jednostki

Źródła tworzenia funduszu statutowego:

Stowarzyszenia -

składki członkowskie

- darowizny
- dochody z ofiarności publicznej
- dochody z własnej działalności
- dotacje otrzymane według zasad określonych
w odrębnych przepisach
- dochód z działalności gospodarczej

Związki zawodowe

- składki członkowskie
- dochód z działalności gospodarczej
- dotacje z zakładu pracy

Organizacje pracodawców

- składki członkowskie
- darowizny
- spadki i zapisy
- dochody z majątku organizacji
- dochody z własnej działalności
- dochód z działalności gospodarczej

Izby gospodarcze

- składki członkowskie
- wpisowe od podmiotów zrzeszających się
- darowizny
- spadki i zapisy
- dochód z własnej działalności
- dochód z działalności gospodarczej
- dochód z majątku izby

Fundacje -

składniki majątku otrzymane od fundatorów

- wpłaty od fundatorów
- dochody z majątku fundacji
- spadki darowizny i zapisy

5

Czubakowska K. Winiarska K., Rachunkowość stowarzyszeń i innych jednostek nieprowadzących działalności

gospodarczej, PWE ,Warszawa 2004, str.142

© PARP

9

- środki pochodzące ze źródeł publicznych, w tym z
budżetu państwa i budżetu gminy
- dochód z działalności gospodarczej

Przedstawicielstwa przedsiębiorców
zagranicznych

- środki pieniężne otrzymane od przedsiębiorcy
zagranicznego
- kapitał zakładowy jest tworzony na podstawie
umowy (statutu) utworzonej spółki według zasad
określonych w Kodeksie spółek handlowych

Organizacje dobroczynności i
opieki społecznej

- nieodpłatnie otrzymane składniki majątku
- kwoty należne ze sprzedaży składników majątku
- dotacje i subwencje

Środki zgromadzane w ramach funduszu statutowego mają zapewnić realizowanie założeń

działalności określanej w statucie danej jednostki już od momentu jej zaistnienia.

Ewidencja księgowa dotycząca zwiększenia i zmniejszenia stanu funduszu statutowego jest

dokonywana na koncie fundusz statutowy.

Poniżej schemat typowych operacji na tym koncie:

Tabela 2.b

FUNDUSZ STATUTOWY

WN MA

1. Nadwyżka kosztów nad przychodami

działalności statutowej jednostki
wykazana w rozliczeniu wyniku
finansowego.

2. Odpisy amortyzacyjne środków

trwałych sfinansowanych w całości z
budżetu państwa.

1. Zwiększenia funduszu ze źródeł

określonych przepisami prawa w
zależności od formy prawnej
określonych statutem form
finansowania jednostki (tabela
powyżej).

2. Nadwyżka przychodów nad

kosztami działalności statutowej
jednostki wykazana w rozliczeniu
wyniku finansowego.

© PARP

10

2.2. Przychody i koszty w działalności jednostki nie prowadzącej działalności

gospodarczej

PRZYCHODY

Jak łatwo zauważyć z prezentowanego zestawienia w tabeli 2.a przychodami określanymi

mianem przychodów statutowych w zależności od formy organizacyjno – prawnej głównym

źródłem są najczęściej przychody otrzymane jako:

1) przychody statutowe – ich sposób pozyskania i przeznaczenie określa statut,

służą wykonaniu założeń działalności, do nich zaliczane są przede wszystkim

składki i wpisowe na rzecz organizacji.

2) pozostałe przychody – przychody osiągane z pozostałej działalności

finansowej i operacyjnej jak i osiągania zysków nadzwyczajnych.

Ewidencja przychodów z działalności statutowej prowadzona jest za pomocą kont

zespołu 7 i stosowanej analityki : 1 – przychody ze składek określonych statutem,

2 – pozostałe przychody określone statutem

Przychody z działalności statutowej - 1

Przychody z pozostałej działalności - 2

WN MA

1) Zwrot nadpłaconych składek dla

członków jednostki (Kasa lub Bank)

2) Przeksięgowanie osiągniętych

przychodów na konto wyniku
finansowego

1)Wpłata na rachunek lub do kasy składek

członkowskich -1

2) Wpłata na rachunek bankowy przychodów

z działalności statutowej -2

3) Przeksięgowanie nadwyżki przychodów

nad kosztami działalności z rozliczenia
poprzedniego roku obrotowego
(rozliczenie wyniku finansowego lub
przychody przyszłych okresów)

KOSZTY

Jednostki III sektora ponoszą koszty w rozbiciu na 2 kategorie, są to koszty związane

z realizacją zadań statutowych czyli kosztów, dla których daną jednostkę powołano oraz

koszty związane bieżącą działalnością jednostki. Przy czym koszty statutowe wynikają

z zapisów określonych bezpośrednio w statucie, natomiast koszty administracyjne rozdziela

się analogicznie jak w przypadku kosztów rodzajowych w pozostałych jednostkach

prowadzących działalność gospodarczą.

© PARP

11

Koszty realizacji działań statutowych

WN MA

1) Zapłacone z rachunku bankowego lub

bezpośrednio z kasy zobowiązania
z tytułu otrzymanych świadczeń
związanych bezpośrednio z realizacją
celów statutowych

2. Wydanie materiałów na cele związane

bezpośrednio z realizacja zadań
statutowych

1) Przeksięgowanie na koniec roku

obrotowego na konto wynik finansowy

KOSZTY ADMINISTRACYJNE

Do kosztów administracyjnych zalicza się koszty zespołu 4, pozwalające wyodrębnić

rodzajowo ponoszone koszty w związku z istnieniem jednostki. Będą to więc koszty

określone w § 2 ust. rozporządzenia. Poniżej przykładowe zestawienie najbardziej typowych

operacji mających odniesienie na koszty administracyjne w jednostkach otoczenia biznesu.

Typowe operacje ewidencjonowane na koncie usługi obce:

USŁUGI OBCE

WN MA
1) Zapłacone z rachunku bankowego lub

bezpośrednio z kasy zobowiązania
z tytułu usług obcych związanych
z kosztami administracyjnymi (strona
MA -rachunek bankowy lub kasa)

2) Otrzymane i nie zapłacone rachunki

i faktury za świadczone na rzecz
jednostki usługi ( strona MA -
rozrachunki z dostawcami)

1) Przeksięgowanie na koniec roku
obrotowego na konto wynik finansowy

Typowe operacje ewidencjonowane na koncie podatki i opłaty:

PODATKI I OPŁATY

1) Zapłacone przez jednostkę podatki i opłaty

podlegające wpłacie bezpośrednio na
rachunek stosownego urzędu na podstawie
doręczonej decyzji (strona MA -rachunek
bankowy lub kasa)

2) Zobowiązanie z tytułu obciążeń

podatkowych na podstawie sporządzonych
przez jednostkę deklaracji podatkowych

1) Przeksięgowanie na koniec roku
obrotowego na konto wynik finansowy

© PARP

12

np: podatek od czynności cywilno-
prawnych ( strona MA - rozrachunki
z budżetem).

3) VAT z tytułu zakupu nie podlegający

odliczeniu

2.3. Ewidencja wyniku finansowego

Wynik finansowy to wyrażony w pieniądzu miernik określający wynik prowadzonej

działalności. Wynik finansowy może na koniec każdego okresu sprawozdawczego

wskazywać wartość dodatnią co będzie wyrażało przewagę przychodów nad kosztami jaki

wartość ujemną co pokaże przerost kosztów nad przychodami. Poniżej zestawienie ewidencji

wyniku finansowego w jednostkach III sektora

Tabela 2.c

WYNIK FINANSOWY

WN MA

koszty działalności

statutowej

przychody z tyt. składek określonych
w statucie

koszty

administracyjne

inne przychody określone statutem tym
dotacje i subwencje

koszty finansowe

przychody finansowe

pozostałe koszty

pozostałe przychody

straty nadzwyczajne

zyski nadzwyczajne

ZYSK BILANSOWY – saldo WN

STRATA BILANSOWA - saldo MA

Zgodnie z rozporządzeniem w sprawie szczególnych zasad rachunkowości, wynik finansowy

w jednostkach nieprowadzących działalności gospodarczej nie może pozostawać w jednostce

na koncie jako nierozliczona pozycja. Stąd też wynik finansowy można rozdysponować na

dwa sposoby, w zależności od decyzji władz zarządzających jednostką:

5) na dzień zamknięcia ksiąg należy dodatni wynik finansowy odnieść na konto

Rozliczenie międzyokresowe przychodów. Po zatwierdzeniu sprawozdania

przez uprawniony organ określony w statucie, w nowym roku należy przenieść

nadwyżkę z konta Rozliczenia międzyokresowe przychodów poprzez konto

Rozliczenie wyniku finansowego na konto Przychody z działalności

statutowej;

© PARP

13

6) wynik finansowy po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego i podjęciu

uchwały przez władze statutowe przeksięgowany zostaje na konto Rozliczenie

wyniku finansowego, a następnie na konto Fundusz statutowy.

Bez względu na podjętą decyzję co do sposobu rozksięgowana wyniku finansowego, należy

zawsze pamiętać, że konto wyniku finansowego nie może służyć do ewidencji jakichkolwiek

operacji dotyczących okresu następnego.

3. Aspekty podatkowe w jednostkach nie prowadzących działalności gospodarczej.

3.1. Jednostki a obowiązek rejestracji dla celów podatkowych. Obowiązki w zakresie

składania deklaracji CIT-2 i CIT- 8.

Jednostki bez względu na to, jaką działalność prowadzą podlegają obowiązkom podatkowym

wynikającym z przepisów ordynacji podatkowej. Prowadząc działalność zatrudniają na

podstawie umów o pracę lub innych umów cywilno- prawnych pracowników i wykonawców,

założonych w statucie działań, których to wynagrodzenia stają się przedmiotem

opodatkowania podatkiem od osób fizycznych, a tym samym jednostka staje się płatnikiem

tego podatku, biorąc na siebie odpowiedzialność wynikającą z zapisów ustawy o podatku

dochodowym od osób fizycznych. Będąc jednostką posiadającą osobowość prawna jednostki

III sektora podlegają opodatkowaniu podatkiem od osób prawnych zgodnie bowiem z art.3.

ustawy o podatku od osób prawnych, podatnicy jeżeli mają siedzibę lub zarząd na terytorium

Rzeczpospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich

dochodów, bez względu na miejsce ich osiągania, natomiast podatnicy jeśli mają siedzibę lub

zarząd poza terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko

od dochodów, które osiągają na terytorium Polski. Mając na względzie charakter prowadzonej

działalności oraz jej celowość, ustawodawca przewidział szereg zwolnień w zakresie

opodatkowania tychże jednostek oraz udogodnienia w zakresie sprawozdawczości w trakcie

roku podatkowego.

Wykonując czynności określone w art. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od

towarów i usług stają się podatnikami podatku VAT i tym samym spoczywa na nich

obowiązek wykonania przepisów ustawy w zakresie prowadzenia określonych przepisami

ewidencji.

© PARP

14

Ustawodawca w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych w artykule 17 us.1

wskazał, że w przypadku osiągania dochodów innych niż dochody z działalności

gospodarczej i przeznaczanej w całości na działalność statutową – są one w całości zwolnione

z podatku dochodowego od osób prawnych z zastrzeżeniem art. 17 ust.1 a i 17 ust 1b .

Ponadto ustawodawca w art. 25 szczegółowo określił przypadki zwolnienia z obowiązku

składania deklaracji miesięcznych z tyt. podatku dochodowego od osób prawnych CIT-2.

Aby skutecznie skorzystać z tego zapisu należy pamiętać o złożeniu stosownego

oświadczenia wymienionego w art. 25 ust.5 ustawy o podatku dochodowym od osób

prawnych najpóźniej w terminie wynikającym z obowiązku złożenia pierwszej deklaracji

miesięcznej CIT-2. Przepis ten bowiem zwalnia z obowiązku składania deklaracji od dnia

złożenia stosownego oświadczenia.

Zwolnienie w zakresie deklaracji CIT-2 nie zwalnia jednostki od obowiązku złożenia rocznej

deklaracji o wysokości osiągniętego dochodu za rok podatkowy CIT-8 wraz z ewentualnym

załącznikiem CIT- 0. Jednostki posiadające osobowość prawna zobowiązane są do złożenia

zeznania rocznego CIT – 8 do końca trzeciego miesiąca następnego roku podatkowego.

Złożone zeznanie należy uzupełnić sprawozdaniem finansowym i uchwała w terminie 10 dni

od daty jego zatwierdzenia.

3.2. Problemy rozliczania podatku VAT w instytucjach otoczenia biznesu. Ewidencja

otrzymanych środków pomocowych i dotacji.

Problem opodatkowania zakupu towarów i usług ze środków bezzwrotnej pomocy

zagranicznej regulują przepisy ustawy o podatku od towarów i usług z dnia 11.03.2004 oraz

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 27.04.2004 r. w sprawie wykonania niektórych

przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

Jak wynika z przepisów ustawy i Rozporządzenia, jednostki mogą otrzymać na swój

udokumentowany wniosek poparty zaświadczeniem z Urzędu Komitetu Integracji

Europejskiej fakturę za wykonane w ramach umowy z PARP ze stawką 0% lub otrzymując

fakturę ze stawka wynikającą z ustawy – złożyć wniosek o zwrot zapłaconego podatku VAT

© PARP

15

do właściwego urzędu skarbowego. Poniżej tabela określająca warunki stosowania stawki 0%

oraz zwrotu podatku. Należy przy tym pamiętać o podstawowym warunku, jaki określa § 24

ust.1 Rozporządzenia, który uniemożliwia zastosowanie zwrotu podatku w przypadku

podmiotów, gdzie podatek naliczony pomniejszył lub miał prawo pomniejszyć podatek

należny, lub w przypadku, gdy podatek ten został zwrócony przez właściwy urząd skarbowy

na podstawie odrębnych przepisów. Jak widać z cytowanego wyżej przepisu będzie to

dotyczyć jednostek III sektora, które prowadzą działalność gospodarczą i wykazują sprzedaż

opodatkowaną w tej działalności.

Tabela 3.a

stawka 0%

zwrot podatku VAT

Przedmiotem jest wykonywana usługa
w ramach wykonania działania
kwalifikowanego. Stawkę podatku VAT 0
% wykonujący usługę może stosować od
chwili zarejestrowania umowy przez Urząd
Komitetu Integracji Europejskiej pod
warunkiem, że sam jest zarejestrowanym
podatnikiem podatku od towarów i usług.
Usługobiorca takiej faktury opodatkowuje
zakup jako import usług także ze stawką
0%

6

Zwrot podatku przysługuje podmiotom które
są zarejestrowanym podatnikiem podatku od
towarów i usług, dokonują nabycia
towarówka, posiadają wyodrębniony
rachunek bankowy, na którym są ulokowane
wyłącznie środki pochodzące z bezzwrotnej
pomocy zagranicznej, w całości zapłacili
należność obejmująca podatek naliczony
z tytułu nabycia towarów lub usług, posiadają
oryginał faktury lub faktury korygującej lub
w przypadku importu – dokument
potwierdzający zapłatę cła i podatków
pobieranych przez organy celne,
a w przypadku wewnątrzwspólnotowego
nabycia również fakturę wewnętrzną lub
fakturę wystawiona przez dostawcę jak też
dokumenty handlowe potwierdzające
dokonanie dostawy lub wykonanie usługi
Podmioty te ponadto muszą prowadzić
szczegółową ewidencję dotyczącą zakupu
i posiadają zaświadczenie wydane przez
Urząd Komitetu Integracji Europejskiej, że
nabycie zostało sfinansowane ze środków
bezzwrotnej pomocy zagranicznej.

Poniżej - ewidencja operacji gospodarczych związanych z nabyciem towarów usług

sfinansowanych ze środków bezzwrotnej pomocy zagranicznej w ramach podpisanych przez

Polskę umów wieloletnich (programy SAPARD i PHARE)

6

Zubrzycki J.Leksykon VAT Tom I, Oficyna wydawnicza UNIMEX, Wrocław 2005 str.451

© PARP

16

3.3. Ewidencja operacji otrzymania środków z programu PHARE.

Inne przychody określone statutem

Wyodrębniony Rachunek Bankowy

100

(1

1)

100 100

(3

200

(4

4)

200 200

(7

Koszty działalności statutowej

Rozrachunki z

dostawcami

2)

100

3)

100 100

(2

5)

200

7)

200 200

(5

8) 44 44 (6

Podatek z tytułu

VAT Rachunek

bankowy

6)

44

44

(8

Objaśnienia do przedstawionych księgowań:

1) Otrzymane dofinansowanie na zrealizowanie działania kwalifikowanego –

wykonanie projektu w zakresie modernizacji ogrzewania: 100 zł

2) Otrzymana FV w związku z podpisaną umowa na wykonanie stosownej

dokumentacji w zakresie realizowanego projektu: 100 zł (opodatkowanie

usługi – po otrzymaniu potwierdzenia z UKIE – stawka 0%)

3) Zapłata z rachunku wyodrębnionego do realizacji działania dla kontrahenta :

100 zł

4) Otrzymane dofinansowanie na zrealizowanie działania kwalifikowanego –

zakup pieca z termomoizolacją w budynku szkoły: 200 zł

5) Otrzymana FV w związku z podpisaną umową na dostarczenie odpowiedniego

pieca 200,00 zł

6) Podatek VAT naliczony w otrzymanej FV

7) Zapłata z rachunku wyodrębnionego do realizacji działania dla kontrahenta

200 zł

© PARP

17

8) Zapłata z rachunku podstawowego kwoty VAT .(kwota VAT podlega bądź

rozliczeniu w przypadku gdy jednostka prowadzi sprzedaż opodatkowaną,

i kwota VAT naliczonego podlega odliczeniu lub na podstawie składanego

wniosku do urzędu skarbowego podlega zwrotowi).

Podsumowanie

Prowadzenie działalności w formie organizacyjnej , której charakter odpowiada jednostkom

III sektora, niesie ze sobą szereg wymogów szczegółowych w zakresie zarówno prowadzenia

rachunkowości w takich podmiotach jak również ze strony obowiązków podatkowych.

W znaczącym stopniu podmioty takie zobowiązane są prowadzić rachunkowość w oparciu

o zapisy ogólne ustawy o rachunkowości, a jednocześnie przestrzegać zapisów

szczegółowych rozporządzenia do ustawy. Ustawy prawa podatkowego także w sposób

szczegółowy określają warunki stosowania przepisów podatkowych przy zachowaniu

określonych terminów. Prowadzenie księgowości w podmiotach III sektora jest najczęściej

więc prostszą i mniej pracochłonną ewidencja w porównaniu do księgowości prowadzonej

przez spółki kapitałowe, niesie ze sobą także mniejszy zakres obowiązków wobec fiskusa

w trakcie roku obrotowego. Mając więc dopracowaną politykę rachunkowości i stosując

przepisy prawa podatkowego zgodnie z ich obowiązującym brzmieniem, jednostki te

w prezentowanych sprawozdaniach rzetelnie są w stanie wykazać wyniki osiągane w związku

założonymi w ich statutach działaniami.

Na kolejnych stronach przedstawiono formaty podstawowych dokumentów finansowych
(ich elektroniczna wersja zawiera możliwość edycji w formacie Excel).

© PARP

18

NAZWA JEDNOSTKI:

1
2
3

4
5
6
7
8
9

10
11
12

13

14

15
16
17

18

19

B

C

D

E

F

G

H

BILANS SPORZĄDZONY NA DZIEŃ

Stan na
…………..

Stan na
…………..

Stan na
………………

Stan na
…………

A. Aktywa Trwałe

0

0 A.

Fundusze własne

0

I.

Wartości niematerialne i prawne

I.

Fundusz statutowy

II. Rzeczowe aktywa trwałe

II.

Fundusz z aktualizacji wyceny

III. Należności długoterminowe

III.

Wynik finansowy netto za rok obrotowy

0

IV. Inwestycje długoterminowe

1.

Nadwyżka przychodów nad kosztami (wielkość

V.

Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

2.

Nadwyżka kosztów nad przychodami (wielkość
ujemna)

B. Aktywa obrotowe

0

0 B.

Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

0

I

Zapasy rzeczowych aktywów obrotowych

I.

Zobowiązania długoterminowe z tytułu kredytów i

II.

Należności krótkoterminowe

II.

Zobowiązania krótkoterminowe i fundusze specjalne

0

III. Inwestycje krótkoterminowe

0

0 1.

Kredyty i pożyczki

1.

Srodki pieniężne

2.

Inne zobowiązania finansowe

2.

Pozostałe aktywa finansowe

3.

Fundusze specjalne

IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

III.

Rezerwy na zobowiązania

0

0 IV.

Rozliczenia międzyokresowe

0

1.

Rozliczenia międzyokresowe przychodów

AKTYWA

Suma aktywów

PASYWA

© PARP

19

NAZWA JEDNOSTKI

Pozycja

stan na

………….

stan na

………….

A.

Przychody z działalności statutowej

0,00

0,00

I.

Składki brutto określone statutem

II.

Inne przychody określone statutem

B.

Koszty realizacji zadań statutowych

C.

Wynik finansowy na działalności statutowej (wielkośc dodatnia lub wielkość ujemna) A-B

0,00

0,00

D.

Koszty administrayjne

0,00

0,00

1 Zużycie materiałów i energii
2 Usługi obce
3 Podatki i opłaty
4 Wynagrodzenia oraz ubezpieczenia społeczne i inne
5 Amortyzacja
6 Pozostałe

E.

Pozostałe przychody (nie wymienione w poz Ai G)

F.

Pozostałe koszty (nie wymienione w poz.B, D i H)

G.

Przychody finansowe

H.

Koszty finansowe

I.

Wynik finansowy brutto na całokształcie działalności ( wielkość dodatnia lub ujemna) C-D+E-F+G-H

0,00

0,00

J.

Zyski i straty nadzwyczajne

0,00

0,00

I.

Zyski nadzwyczajne - wielkośćdodatnia

II.

Straty nadzwyczajne- wielkość ujemna

K.

Wynik finansowy ogółem (I+/-J)

0,00

0,00

I

Różnica zwiększająca koszty roku następnego (wielkość ujemna)

II.

Różnica zwiększająca przychody roku następnego (wielkość dodatnia)

RACHUNEK WYNIKÓW

© PARP

20

Bibliografia

1.

Czubakowska K., Winiarska K., Rachunkowość stowarzyszeń i innych jednostek nie

prowadzących działalności gospodarczej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,

Warszawa 2004.

2.

Dworowska W., Rachunkowość fundacji, stowarzyszeń i organizacji pożytku

publicznego; Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o., Gdańsk 2005.

3.

Kędziora H. Rachunkowość Stowarzyszeń, Fundacji, Organizacji Non Profit NR 6,

czerwiec 2005; Infor ,Warszawa 2005.

4.

Michalik A., Rachunkowość i podatki organizacji pozarządowych, Fundacja Rozwoju

Społeczeństwa Obywatelskiego, Warszawa, 2004.

5.

Rozporządzenie Ministra Finansów z 15 listopada 2001 r. w sprawie szczególnych

zasad rachunkowości dla niektórych jednostek niebędących spółkami handlowymi, nie

prowadzących działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 137, poz. 1539; z późn. zm.).

6.

Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz.U. Z 76 z 2002 r. poz.694

z późn.zm).

7.

Zubrzycki J., Leksykon VAT tom I i II wydanie II 2005, Oficyna wydawnicza

UNIMEX, Wrocław 2005.