Instytucje otoczenia

instytucjonalnego wsi i

rolnictwa i agrobiznesu

cd..

Prof. dr hab.
Wiesław Musiał

1

Wykład 9

P-2012

I. Administracja zespolona –

jest elementem rządowej
administracji terenowej

Działa ona pod kierunkiem
wojewody

2

1. Inspektorat Ochrony Roślin i

Nasiennictwa

Zadania
realizowane są
w pionach:

A. Ochrona roślin
B. Nasiennictwo

3

Wojewódzki Inspektor
Ochrony Roślin i
Nasiennictwa

na szczeblu regionu zadania

realizuje

na szczeblu regionu zadania

realizuje

Do zadań Inspekcji należy nadzór
nad zdrowiem roślin, obrotem i
stosowaniem środków ochrony
roślin oraz wytwarzaniem oceną i
obrotem materiałem siewnym a w
szczególności:

4

Ochrona
roślin

 ochrona terytorium Polski przed

przenikaniem organizmów
szkodliwych

 ochrona upraw przed organizmami

szkodliwymi oraz zapobieganie ich
rozprzestrzeniania się w kraju

 nadzór nad prawidłowością obrotu i

stosowania środków ochrony roślin

5

Nasiennictwo

 ocena polowa i laboratoryjna

materiału siewnego

 kontrola przestrzegania warunków

wytwarzania materiału siewnego

 kontrola obrotu materiałem

siewnym.

6

Inspekcja wykonuje następujące
(wybrane) zadania:

 kontrola fitosanitarna roślin,

produktów roślinnych, podłoży i gleb

 ocena stanu zagrożenia roślin przez

organizmy szkodliwe

 wydaje decyzje w sprawie

zwalczania organizmów szkodliwych

 wprowadza kwarantannę
 wydaje certyfikaty dla

przedsiębiorców prowadzących
produkcję integrowaną

7

 ewidencjonuje przedsiębiorców

prowadzących konfekcjonowanie i
obrót środkami ochrony roślin

 kontraktuje jakość i prawodłowość

stosowania środków ochrony roślin

 upoważnia jednostki organizacyjne

do wykonywania badań sprzętu do
stosowania środków ochrony roślin

 prowadzi ocenę polową,

laboratoryjną i cech zewnętrznych
materiału siewnego

8

 kontroluje przestrzeganie zasad w

zakresie wytwarzania, oceny
przechowania i obrotu materiałem
siewnym

 wydaje urzędowe etykiety i plomby

dla materiału siewnego

 prowadzi rejestr przedsiębiorców

prowadzących obrót materiału
siewnego

 prowadzi bazę danych o

ekologicznym materiale siewnym

9

Inspektorat wykonuje swoje
zadania poprzez swoją centrale
tj. Główny Inspektorat i
Centralne Laboratorium oraz
Wojewódzkie Inspektoraty

10

11

2. Inspektorat Jakości

Handlowej Artykułów Rolno-
Spożywczych na szczeblu
regionu

zadania administracyjne

realizuje

zadania administracyjne

realizuje

Wojewódzki Inspektor Jakości
Handlowej Artykułów Rolno-
Spożywczych

W obecnej strukturze
organizacyjnej funkcjonuje od
1.01.2003 r.

Główny Inspektor IHAR-S (i
Inspektorat Jakości) jest
centralnym organem administracji
rządowej

12

IJHARS wykonuje urzędowe kontrole
żywności chroniące interesy:

 producentów
 konsumentów
 realizuje politykę żywnościową

kraju

Główne działania sprowadzają się
do ochrony konsumentów i walki z
zafałszowaniem na rynku żywności,
eliminuje nieuczciwą konkurencję,
propaguje znaki i certyfikaty
jakości.

13

Zapewnia konsumentom dostęp
do rzetelnej, informacji na temat
artykułów rolno-spożywczych.

Ułatwia także wymianę
handlową z państwami
trzecimi oraz na JRW UE

Zgodnie z Art. 17 ustawy z dnia 21
grudnia 2000 r. o jakości handlowej
artykułów rolno-spożywczych (Dz.U.
z 2001 r. Nr 5, poz.44) do zadań
Inspekcji należy:

14

a) nadzór nad jakością

handlową artykułów rolno-
spożywczych, a w
szczególności:

 kontrola jakości handlowej

artykułów rolno-spożywczych w
produkcji i obrocie, w tym
wywożonych za granicę,

 kontrola jakości handlowej artykułów

rolno-spożywczych sprowadzanych z
zagranicy, w tym kontrola graniczna
tych artykułów,

 dokonywanie oceny i wydawanie

świadectw w zakresie jakości
handlowej artykułów rolno-
spożywczych,

 Powiadamianie o niebezpiecznych

produktach żywnościowych i
środkach żywienia zwierząt (systemu
RASFF) o podjętych decyzjach
dotyczących niebezpiecznych
artykułów rolnospożywczych,

15

 kontrola artykułów rolno-

spożywczych posiadających
zarejestrowane, na podstawie
odrębnych przepisów, chronione
oznaczenia geograficzne,
oznaczenia pochodzenia albo
świadectwa dla artykułów rolno-
spożywczych o szczególnym
charakterze oraz współpraca z
jednostkami sprawującymi taką
kontrolę w innych państwach,

16

b) kontrola warunków składowania

i transportu artykułów rolno-
spożywczych,

c) gromadzenie i przetwarzanie

informacji o sytuacji na rynkach
rolnych,

17

d) współpraca z właściwymi

organami administracji rządowej
w województwie, organami
innych inspekcji, urzędami
celnymi, Policją, jednostkami
samorządu terytorialnego oraz
państwowymi jednostkami
organizacyjnymi realizującymi
politykę rolną państwa,

współpraca z jednostkami
organizacyjnymi pełniącymi
funkcję agencji płatniczych w
zakresie realizacji Wspólnej
Polityki Rolnej,

18

e) współpraca lub uczestnictwo

w międzynarodowych
organizacjach zajmujących
się jakością handlową
artykułów rolno-spożywczych
oraz międzynarodowym
obrotem artykułami rolno-
spożywczymi i inne zadania

19

Wojewódzki Inspektor

Sanitarny

Zadania i kompetencje Państwowej
Inspekcji Sanitarnej (PIS) określa
rozdział 1 ustawy o Państwowej
Inspekcji Sanitarnej z dnia 14 marca
1985 r. (Dz. U. z 2006 r. Nr 122, poz.
851, z późn. zm.).

20

3. Państwowa Inspekcja

Sanitarna na szczeblu
regionu

zadania realizuje

zadania realizuje

 Główny Inspektor Sanitarny;
 państwowy wojewódzki inspektor

sanitarny, jako organ rządowej
administracji zespolonej w
województwie;

 państwowy powiatowy inspektor

sanitarny, jako organ rządowej
administracji zespolonej w powiecie;

21

Zadania Państwowej Inspekcji
Sanitarnej określone w rozdziale
1 ustawy o PIS wykonują
następujące organy:

22

 państwowy graniczny inspektor

sanitarny dla obszarów przejść
granicznych drogowych, kolejowych,
lotniczych, rzecznych i morskich,
portów lotniczych i morskich oraz
jednostek pływających na obszarze
wód terytorialnych

Do zadań Wojewódzkiej Stacji
Sanitarno-Epidemiologicznej
należy w szczególności
sprawowanie nadzoru nad
warunkami:

 higieny środowiska,
 higieny pracy w zakładach pracy,
 higieny radiacyjnej,
 higieny procesów nauczania i

wychowania,

 higieny wypoczynku i rekreacji,

23

 zdrowotnymi żywności, żywienia i

przedmiotów użytku,

 higieniczno-sanitarnymi, jakie

powinien spełniać personel
medyczny, sprzęt oraz
pomieszczenia, w których są
udzielane świadczenia zdrowotne

w celu ochrony zdrowia ludzkiego
przed niekorzystnym wpływem
szkodliwości i uciążliwości
środowiskowych, zapobiegania
powstawaniu chorób, w tym chorób
zakaźnych i zawodowych.

24

Wykonywanie w/w zadań polega na
sprawowaniu zapobiegawczego i
bieżącego nadzoru sanitarnego
oraz prowadzeniu działalności
zapobiegawczej i
przeciwepidemicznej w zakresie
chorób zakaźnych i innych chorób
powodowanych warunkami
środowiska, a także na
prowadzeniu działalności
oświatowo-zdrowotnej.

25

4. Służba Weterynaryjna

26

Realizuje zadania administracji
publicznej w zakresie weterynarii
(Ustawa z dnia 20 stycznia 2004 r.
o Inspekcji Weterynaryjnej. Dz.U.
Nr 33 poz. 287)

Zadania te
to:

 ochrona zdrowia

zwierząt

 ochrona zdrowia

publicznego

27

Wojewódzki lekarz weterynarii
jest organem wojewódzkiej
administracji zespolonej

Organami Inspekcji Weterynaryjnej
są: główny, wojewódzki,
powiatowy i graniczny lekarz
weterynarii.

28

Do ważniejszych zadań Inspekcji
Weterynaryjnej należy:

 zwalczanie chorób zakaźnych

zwierząt i zoonoz

 monitorowanie zakażeń

zwierząt

 badanie zwierząt i produktów

pochodzenia zwierzęcego

 przeprowadzenie

weterynaryjnej kontroli
granicznej

29

Inspekcja prowadzi nadzór nad:

 bezpieczeństwem produktów

pochodzenia zwierzęcego

 zdrowiem zwierząt przeznaczonych

do rozrodu

 wytwarzaniem i stosowaniem pasz

leczniczych

 przestrzeganiem przepisów o

ochronie zwierząt

 przestrzeganiem wymagań

weterynaryjnych w gospodarstwach
utrzymujących zwierzęta
gospodarskie

30

Prowadzi monitorowanie
substancji niedozwolonych,
pozostałości chemicznych i
biologicznych, produktów
leczniczych i skażeń
promieniotwórczych u zwierząt

Inspekcja ma możliwości
powierzania określonych
czynności lekarzom weterynarii
nie będącymi pracownikami
Inspekcji w tym m.in.

31

szczepień ochronnych
nadzoru nad miejscami
gromadzenia skupu lub
sprzedaży zwierząt (targowisko,
pokazy, wystawy, konkursy)
nadzoru nad przetwórstwem i
przechowalnictwem mięsa i jaj

32

5. Krajowe i Okręgowe Stacje

Chemiczno-Rolnicze

Zajmuje się agrochemiczną obsługą
rolnictwa działa w systemie struktury
okręgowej (wojewódzkiej)
Do głównych zadań Stacji
należą:

 wykonywanie analiz gleb, roślin, płodów

rolnych i leśnych

 doradztwo w sprawach nawożenia
 wykonywanie badań jakości nawozów
 wykonywanie ekspertyz i opinii

nawozowych i prawidłowego stosowania
nawozów

33

Części zadań realizowana jest
przez Stacje Chemiczne odpłatnie:

 analiza fizyko-chemiczna gleb
 analizy ścieków i osadów

ściekowych

 prace terenowo-kartograficzne
 opracowanie wyników

przeprowadzonych analiz

 działalność szkoleniowa i

informacyjna

34

II. Organizacje społeczno-

zawodowe i związkowe
rolników

Związek Rolników Kółek i
Organizacji Rolniczych
Mają ponad 140 letnią historię na
ziemiach polskich zajmując się
szerzeniem postępu, rozwojem
społeczno-ekonomicznym wsi i
awansem społecznym ludności
wiejskiej

35

W okresie socjalizmu ich
zarządzanie uległo centralizacji,
autentyczna działalność społeczna
zeszła na drugi.

 świadczenie usług

mechanizacyjnych na rzecz
rolnictwa chłopskiego

 produkcja rolna na przejmowanej

przez państwo od chłopów ziemi
(w ZGR)

Ich zdaniem było głównie:

36

W 1982 podjęto działalność w
oparciu o nową ustawę która
nakreśliła szerokie spektrum działań

37

Faktycznie realizowanymi przez
ZRKiOR funkcjami są:

Kółka
Rolnicze

Kółka
Rolnicze

(KR) – samorząd rolniczy i
podmioty gospodarcze
realizujące różne usługi rolnicze
i wiejskie na rzecz rolnictwa i
mieszkańców wsi oraz
działalności społeczno-
zawodowej (związkowej)

38

Spółdzielnie Kółek
Rolniczych

Spółdzielnie Kółek
Rolniczych

(SKR) – prowadzą działalność
gospodarczą w tych gminach w
których pozostał majątek po byłych
SKR i ZGR

Koła Gospodyń
Wiejskich

Koła Gospodyń
Wiejskich

(KGW) – są
autentyczne i
największą
organizacją kobiecą
na wsi mającą
szerokie spektrum
działań o
charakterze:

 gospodarczy

m

 rekreacyjny

m

 oświatowym
 kulturowym

39

Rolnicze związki zawodowe

Pełnia
funkcję:

reprezentacji gospodarczych
zrzeszeń rolników wobec
administracji państwowej
ochrony interesów
ekonomicznych i socjalnych
swoich członków
tworzą grupę nacisku (lobby)
są wyrazicielami woli politycznej
swych członków

40

Związki zawodowe w
Polsce

W Polsce, zgodnie z ustawą z dnia
23 maja 1991 r. o związkach
zawodowych, związek zawodowy
jest dobrowolną i samorządną
organizacją ludzi pracy, powołaną
do reprezentowania i obrony ich
praw, interesów zawodowych i
socjalnych.

41

Jest on niezależny w swojej
działalności statutowej od
pracodawców, administracji
państwowej i samorządu
terytorialnego oraz od innych
organizacji, a organy państwowe,
samorządu terytorialnego i
pracodawcy obowiązani są
traktować jednakowo wszystkie
związki zawodowe.

42

Obecnie działają w Polsce (2004
r.) następujące rolnicze związki
zawodowe:

 Niezależny Samorządowy Związek

Zawodowy Rolników
Indywidualnych „Solidarność”

 Związek Zawodowy Rolników

„Samoobrona”

 Krajowy Związek Rolników Kółek i

Organizacji Rolniczych

 Związek Zawodowy Rolników

„Ojczyzna”

43

 Związek Zawodowy Centrum

Narodowe Młodych Rolników

 Związek Zawodowy Pracowników

Rolnictwa RP

 oraz kilka niezależnych związków

zawodowych branżowych i
regionalnych sygnowanych przez
Solidarność lub Solidarność 80

44

Niezależny Samorządny
Związek Zawodowy Rolników
Indywidualnych "Solidarność
Chłopska„

Rolniczy wolny związek zawodowy
powstały w PRL w październiku 1980
na fali wydarzeń sierpniowych (jego
przywódcą był Piotr Bartoszcze)

45

Niezależny Samorządny Związek
Zawodowy Rolników
Indywidualnych "Solidarność"

Powstał jako część ruchu
Solidarności zapoczątkowanego w
sierpniu 1980. Legalizacja związku
stała się możliwa po zawarciu
porozumień rzeszowsko-ustrzyckich
19 lutego 1981 (władze odmawiały
prawa bytu związkowej reprezentacji
rolników, co wywołało strajki
chłopskie w styczniu 1981).

46

Związek Zawodowy Pracowników
Rolnictwa w RP

Związek pracowników gospodarki rolnej
i spożywczej, założony w 1991 r.
bazujący na tradycjach pierwszych
polskich rolniczych kół zawodowych .
Związek zrzesza 25 tysięcy członków

47

Celem związku jest ochrona godności,
praw i interesów materialnych,
pracowników rolnictwa oraz emerytów
i rencistów, bezrobotnych i ich rodzin.
ZZPR w swojej działalności kieruje się
zasadami demokracji, pluralizmu
politycznego oraz tolerancji
światopoglądowej, współpracuje ze
wszystkim zawiązkami zawodowymi
oraz organizacjami i związkami
zawodowymi rolników indywidualnych
w Polsce.

48

Związek Zawodowy Rolnictwa
Samoobrona

Zarejestrowany 10 stycznia 1992, w
początkach działalności był związkiem
tylko branży rolniczej, ale w połowie
lat 90. otworzył się na inne grupy
zawodowe.

49

Izby
Rolnicze

Są najważniejszym ogniwem
samorządu gospodarczego
rolnictwa

Powołane ustawą z 14.XII.1995
r.
Członkami Izby są osoby
fizyczne i prawne będące
płatnikami podatku rolnego i
podatku od działów specjalnych
produkcji rolnej i członków RSP

50

Zadania Izb (17
pozycji)

 inicjowanie i opiniowanie aktów

prawnych

 analizy kosztów i opłacalności

produkcji rolnej

 doradztwo rolnicze
 działania na rzecz rozwoju

infrastruktury wsi

 podnoszenia kwalifikacji rolników
 wspieranie zrzeszeń i stowarzyszeń
 działanie na rzecz poprawy jakości

produktów

 promowanie eksportu

51

Izby działają w strukturze
województw (16)

 reprezentuje Izby przed organami

Państwa

 opiniuje projekty aktów prawnych
 składa wnioski postulaty w sprawie

sytuacji w rolnictwie

Ponadto funkcjonuje Krajowa Rada
Izb Rolniczych

52

Do zadań izb należy w
szczególności:

1. sporządzanie analiz, ocen, opinii i

wniosków z zakresu produkcji rolnej
oraz rynku rolnego i przedstawiania
ich organom administracji rządowej
i samorządowi terytorialnego,

2. występowanie do organów

administracji rządowej i samorządu
terytorialnego z inicjatywą w
zakresie regulacji prawnych oraz
opiniowanie projektów przepisów,

53

3. prowadzenie działań na rzecz

tworzenia rynku rolnego oraz
poprawy warunków zbytu płodów
rolnych i produktów rolnych,

4. prowadzenie analiz kosztów i

opłacalności produkcji rolnej,

5. gromadzenie, przetwarzanie i

przekazywanie informacji
gospodarczych na potrzeby
producentów rolnych oraz innych
podmiotów gospodarczych,

54

6. doradztwo w zakresie działalności

rolniczej, wiejskiego gospodarstwa
domowego oraz uzyskiwania przez
rolników dodatkowych dochodów,

7. podejmowanie działań na rzecz

rozwoju infrastruktury rolnictwa i wsi
oraz poprawy struktury agrarnej,

8. podnoszenie kwalifikacji osób

zatrudnionych w rolnictwie,

9. prowadzenie listy rzeczoznawców

oraz przyznawanie tytułów
kwalifikacyjnych w zakresie rolnictwa,
na zasadach określonych w
odrębnych przepisach,

55

10.kształtowanie i upowszechnianie

zasad etyki i rzetelnego
postępowania w działalności
gospodarczej,

11. działanie na rzecz podnoszenia

jakości środków i urządzeń
stosowanych w działalności rolniczej
oraz na rzecz poprawy warunków
pracy i bezpieczeństwa w rolnictwie,

12. współdziałanie z jednostkami

prowadzącymi szkoły rolnicze,
wspieranie ich działalności,
inicjowanie powstawania nowych
szkół i zmian w programach
nauczania oraz współorganizowania
praktyk,

56

13.kształtowanie świadomości

ekologicznej producentów rolnych,

14.inicjowanie działań mających na

celu powoływanie i wspieranie
zrzeszeń i stowarzyszeń
producentów rolnych,

15.działanie na rzecz poprawy jakości

produktów rolnych,

16.promowanie eksportu produktów

rolnych,

17.rozwijanie współpracy z

zagranicznymi organizacjami
producentów rolnych.