Przykładowe gry i ćwiczenia grupowe

(wybór pochodzi z książki D. Brandes i H. Phillipsa „GAMESTERS` HANDBOOK” w

opracowaniu M. Wiśniewskiej i E. Cassidy)

KRĄG – siedzenie w kręgu może wpłynąć na dynamikę grupy. Wszyscy zwróceni są do
siebie twarzami, możliwy jest kontakt wzrokowy ze wszystkimi, wszyscy (łącznie z
prowadzącym) mają takie same szanse. Każdy może się czuć bezpiecznie.

RUNDKA – technika, w której każdy po kolei w kręgu dokańcza zdanie zaczynające się od
ustalonych wcześniej przez prowadzącego lub grupę słów, np. „Zauważyłem/am…”, „Czuję
się…”. W czasie rundki wszyscy słuchają, nie robią żadnych uwag aż do zakończenia rundki.
Technika ta może być używana np. do oceniania, dyskutowania, planowania, rozwiązywania
problemów, wzmocnień pozytywnych.

ROZWÓJ SPOŁECZNY

ZAUFAJ RĘKOM PARTNERA
Cele: rozwój zaufania, wrażliwości, rozwój osobisty, odprężenie
Przebieg: Dobierzcie się w pary. Stańcie jeden za drugim, zwróceni w te samą stronę. Osoba z
przodu pada do tyłu i daje się złapać przez osobę stojącą za nią. Osoba z przodu musi być
rozluźniona. Stopy stoją razem i nie odrywają się od podłoża. Odległość może być różna, ale
bezpieczna.
Wariant A – dla 3 osób: Jedna osoba stoi pomiędzy dwiema osobami, pada do tyłu i do
przodu. Za każdym razem doprowadzana jest przez partnerów do pionowej pozycji;
Wariant B – tzw. SERCE DZWONU: Grupa 6-8 osobowa stoi blisko siebie w kręgu. Jedna
osoba stoi w środku i pozwala sobie na padanie do przodu, do tyłu i na boki.
Uwagi: W początkowym okresie ćwiczeń można użyć materaca.

PODNOSZENIE
Cele: budowanie zaufania, koncentracja, komunikacja, kontakt, ruch, wrażliwość, rozwój
grupy
Przebieg: Grupa wybiera po kolei osobę (najlepiej, gdy osoba ma ochotę na to ćwiczenie i
zgłosi się dobrowolnie) i podnosi ją w pozycji horyzontalnej ponad głowy uczestników.
Osoba jest trzymana w górze przez jakiś czas i powoli opuszczana na podłogę. Podnoszona
osoba winna być zrelaksowana i mieć zamknięte oczy. Musi być podnoszona i opuszczana
przez wszystkich uczestników równocześnie (w tym samym tempie).
Warianty: można stosować różne szybkości podnoszenia, chodzenie z tą osobą, bujanie jej.
Uwagi: W początkowym okresie ćwiczeń można użyć materaca.

Ś

LEPIEC

Cele: budowanie zaufania, wrażliwość
Rekwizyty: Można użyć nieprzezroczystych chustek, opasek lub szalików do zasłonięcia oczu
Przebieg: Należy podkreślić, że jest to ćwiczenie, gdzie nie używa się w ogóle słów. Osoby
dobierają się w pary. „A” zamyka oczy, lub ma je zasłonięte. „B” prowadzi go; pomaga mu
poznać otoczenie, dostarczając mu jak najwięcej informacji za pomocą dotyku, węchu i
słuchu. Można się porozumiewać przez dotyk. Ćwiczenie wymaga opieki nad partnerem,
bycia uważnym. Trzeba się postarać dostarczyć miłych przeżyć. Na dworze ćwiczenie może

trwać nawet 15 minut, w sali – krócej. Drugim etapem jest zamiana ról. Doświadczenie
należy omówić w parach, a potem w grupie.
Warianty: Można dawać słowne instrukcje, dotyczące tego, jak i gdzie osoba prowadzona ma
się poruszać, a osoba prowadząca nie może jej dotykać. Można ustalić jakiś punkt startu i
mety np. krzesło, a na drodze ustawiać przeszkody.

SIATKA BEZPIECZEŃSTWA:
Cele: zaufanie, rozwój grupy, samoocena, interakcje grupowe, rozwój osobisty
Przebieg:
- Cała grupa ustawia się w kolejce
- Dwie osoby stają naprzeciwko kolejki, odgrywają one siatkę bezpieczeństwa
- Pierwsza osoba z kolejki idzie w kierunku „siatki” z zamkniętymi oczyma
- „ Siatka bezpieczeństwa” wyłapuje ją, zanim uderzy w ścianę
- Każda osoba kolejno wykonuje to ćwiczenie. W następnych rundach stopniowo można
przyspieszyć krok, aż do biegu w kierunku ściany. Zaufanie budowane jest poprzez
wzrastające poczucie bezpieczeństwa, które pojawia się za każdym razem, kiedy się jest
wyłapanym przez „siatkę bezpieczeństwa”.

Ć

WICZENIA KONCENTRUJĄCE

DODAJ SWÓJ RUCH
Cele: koncentracja, pamięć, skupienie, ruch, ćwiczenia cielesne, techniki mimiczne
Przebieg: Usiądźcie w kręgu. Osoba zaczynająca wstaje i wykonuje jakiś prosty ruch – np.
kręci palcem. Następna osoba powtarza po niej ten ruch i dodaje następny np. tupanie nogą,
itd. Każda kolejna osoba dodaje swój następny element. Gra odbywa się bez słów, jeśli ktoś
opuści jakiś ruch lub coś powie – wypada z gry.

WPRAWKI PANTOMIMICZNE
Cele: koncentracja, skupienie, świadomość ruchu, ćwiczenie ciała, ekspresja, wyobraźnia,
twórczość
Przebieg: To ćwiczenie wymaga ciszy. Spróbuj przedstawić sam, lub z kimś, (jeśli tego
wymaga improwizacja) różne sytuacje. Można losować temat, ewentualnie prowadzący
podaje go osobie na środku, a pozostali starają się odgadnąć, co było odegrane.
Przykładowe improwizacje:
- przechodzenie przez strumyk po kamieniach,
- niesienie tacy ze szklankami pełnymi wody
- chodzenie po oblodzonej drodze
- chodzenie po krawędzi przepaści
- chodzenie po polu minowym w ciemnościach
- wspinanie się na skałę
- rozpakowywanie prezentu
- zamknięcie jadowitego węża w skrzynce
- dekorowanie tortu
- rozbrajanie bomby
- budowanie domku z kart
- rzucanie piłki
- zawiązywanie krawatu
- nawlekanie igły
- wkładanie garnituru z papieru

MASZYNA
Cele: koncentracja, skupienie, rozwój grupy, ruch, ćwiczenia ciała, ekspresja, wyobraźnia,
twórczość
Przebieg: Jeden z uczestników grupy wychodzi na środek i zaczyna się poruszać jak maszyna.
Kolejni uczestnicy dołączają do niego i „ulepszają” maszynę. Można to osiągnąć poprzez
przyłączenie się do ruchu jakiejś osoby, która jest już częścią maszyny. Może się to odbywa
przy muzyce, można też stworzyć maszynę, w której uczestnicy-części wydają różne dźwięki.
Warianty: a) cała grupa stanowi jedną maszynę, lub można tworzyć mniejsze mechanizmy
złożone z par lub grupek;
b)prowadzący może określić, jaką maszyną ma się stać grupa.

LUSTRA
Cele: koncentracja, wyciszenie, zbliżenie się członków grupy, rozgrzewka do ćwiczeń
ekspresji, ćwiczenia pantomimiczne, uczenie się obserwowania, ruch, ćwiczenia ciała,
wyobraźnia, twórczość, komunikacja
Przebieg: Stańcie w kole i obserwujcie osobę prowadzącą, która zaczyna się bardzo wolno
poruszać, zaczynając od rąk, włączając dalej inne części ciała i twarz.
Inni poruszają się wraz z nią, zachowując się jak odbicia w lustrze. Porozmawiajcie o różnicy
w odczuciach pomiędzy byciem osobą prowadzącą, a byciem lustrzanym odbiciem.
Warianty: 1) Można robić to w parach. Obserwuj oczy partnera i staraj się być lustrzanym
odbiciem jego twarzy. Postaraj się zachować maksymalną koncentrację. Zmieniajcie się
rolami prowadzącego i odbijającego.
2) Można także bawić się w odbicia lustrzane dźwięku. Jedna osoba nadaje – druga
odzwierciedla dźwięk, patrząc uważnie i z bliska na twarz partnera.

Ć

WICZENIA WPROWADZAJĄCE

SZYMON MÓWI
Cele: koncentracja, zabawa, rozgrzewka
Przebieg: Grupa wybiera sobie prowadzącego, „SZYMONA”, który będzie wykonywał różne
czynności, a uczestnicy będą go naśladowali. Przed każdą czynnością prowadzący
rozpoczyna zdanie od słów: „SZYMON MÓWI” – np. „unieście się w powietrze”,
„pokiwacie głową”. Jeśli prowadzący wykona czynność bez słów „SZYMON MÓWI” –
nikomu nie wolno tego naśladować. Jeśli ktoś się pomyli – wypada z gry. Starajcie się to
robić coraz szybciej. Zmieniajcie prowadzących.

STATEK
Cele: rozgrzewka, zabawa, koncentracja
Przebieg: Grupa ustawia się w pojedynczym szeregu na środku pokoju. Kiedy prowadzący
krzyczy: „Na prawą burtę!” – wszyscy biegną na prawą stronę pokoju. Kiedy krzyczy: „Na
lewą burtę!” – wszyscy biegną na lewo. Kiedy krzyczy: „Na statek!” – wszyscy wracają na
ś

rodek pokoju. Prowadzący wydaje komendy coraz szybciej. Ostatnia osoba dobiegająca do

szeregu wypada z gry. Gra toczy się tak długo, aż zostanie jeden wygrany.

KÓŁKO I KRZYśYK
Cele: rozgrzewka, ruch, zabawa, aktywny udział członków, odprężenie
Materiały: 9 krzeseł (taboretów, lub poduszek do siedzenia), miejsce do biegania

Przebieg: Ustawcie w pokoju trzy rzędy po trzy krzesła, w odległości ok. pół metra każde.
Podzielcie się na grupę „kółek” i grupę „krzyżyków” i ustawcie się w dwóch rzędach
naprzeciwko siebie. Kiedy prowadzący woła: „Kółko” – jedna z osób biegnie, zajmuje któreś
z krzeseł i trzyma ręce złożone nad głową, tworzące koło. Biegnący musi usiąść na krześle
zanim prowadzący odliczy powoli do pięciu.
Kiedy prowadzący woła: „Krzyżyk” – osoba grupy krzyżyków biegnie i siada na krześle z
rękami skrzyżowanymi na piersi. Prowadzący po kolei woła kółka i krzyżyki, dopóki któryś
z zespołów nie wygra (zasady te same, co w grze w kółko i krzyżyk). Powtórz kilka razy,
zaczynając od przegranego zespołu. Zapisujcie wyniki.

***

Powyższy wybór gier grupowych doskonale przyjął się i sprawdził na zajęciach grupy

teatralnej KABARET „KOŁO SZYN”, (kl. V-VI), prowadzonych przez Wiesława Zwarycza
w świetlicy szkolnej. Gry były skutecznym środkiem integrującym uczestników i zazwyczaj
poprzedzały zajęcia czysto teatralne. Ćwiczenia te nadają się do zabawy i odprężenia,
umożliwiają ekspresję uczuć i sprzyjają twórczemu urozmaicaniu swoich sposobów
autoprezentacji. Dla pogłębienia efektu terapeutycznego bardzo ważne jest omówienie gry.
Każdemu trzeba stworzyć możliwość opowiedzenia o swoich przeżyciach. Pytania zadawać
powinniśmy w taki sposób, żeby pomogły uczestnikom uporządkować nabyte doświadczenie.
Proponowane pomysły służą do rozwijania różnych umiejętności indywidualnych (np.
koncentracja uwagi), rozwijają wrażliwość na problemy innych, przełamują bariery pomiędzy
ludźmi, pomagają w rozwijaniu umiejętności współdziałania w grupie. Zostały wypróbowane
i warto z nich skorzystać.

Wiesław Zwarycz