„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ

Urszula Wulkiewicz

Stosowanie typowych powiązań podstawowych procesów

w instalacjach przemysłu chemicznego 311[31].Z2.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom

2006

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Jacek Malec
mgr Barbara Przedlacka


Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Małgorzata Urbanowicz


Konsultacja:
dr inż. Bożena Zając


Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[31].Z2.03
„Stosowanie typowych powiązań podstawowych procesów w instalacjach przemysłu chemicznego”
zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik technologii chemicznej
311[31].

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie
2. Wymagania wstępne
3. Cele kształcenia
4. Przykładowe scenariusze zajęć
5. Ćwiczenia
5.1. Ciąg technologiczny. Węzły technologiczne. Typowe sekwencje aparatów
i urządzeń stosowanych w przemyśle chemicznym

3
5
6
7

15

15

5.1.1. Ćwiczenia
5.2.Układ adsorber – desorber jako typowa koncepcja technologiczna
w instalacjach rozdzielania mieszanin gazowych

15

17

5.2.1.Ćwiczenia
5.3.Integracja technologiczna kolumny atmosferycznej i próżniowej w instalacjach

destylacji ropy naftowej. Układy: podgrzewacz surowca - piec rurowy –
kolumna rektyfikacyjna - chłodnice destylatów w instalacjach przemysłu
chemicznego

5.3.1. Ćwiczenia
5.4. Typowa sekwencja aparatów w układach recyrkulacji nieprzereagowanego

surowca: seperator - sprężarka - podgrzewacz i piec rurowy – reaktor

5.4.1. Ćwiczenia
5.5. Zintegrowana praca reaktorów rurkowych chłodzonych wodą i zbiorników
para/kondensat
5.5.1. Ćwiczenia
6. Ewaluacja osiągnięć uczniów
7. Literatura

17

19
19

21
21

23
23
25
37

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu zajęć

dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie technik technologii chemicznej w module
,,Stosowanie typowych powiązań podstawowych procesów w instalacjach przemysłu
chemicznego”.

W poradniku zamieszczono:

− wymagania wstępne,
− cele kształcenia,

− przykładowe scenariusze zajęć,

− propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności praktycznych,
− wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.

Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami

ze szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego, metody projektów, ćwiczeń praktycznych.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu sprawdzenia wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może posłużyć się

zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych dwustopniowych oraz przeprowadzić test
praktyczny wysoko symulowany.

W tym rozdziale podano do testu dwustopniowego:

− plan testu w formie tabelarycznej,

− punktacje zadań,
− instrukcję dla nauczyciela,

− instrukcję dla ucznia,

− kartę odpowiedzi, zestaw zadań testowych.

Zadanie praktyczne zawiera:

− instrukcję dla nauczyciela,

− instrukcję dla ucznia,

− kartę pracy,
− kartę obserwacji.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

311[31].Z2

Techniczne podstawy procesów

wytwarzania półproduktów

i produktów przemysłu chemicznego

311[31].Z2.06

Eksploatacja maszyn,

aparatów i urządzeń

przemysłu

chemicznego

311[31].Z2.05

Stosowanie układów

automatyki sterowania

311[31].Z2.04

Pomiary parametrów

procesowych

311[31].Z2.01

Stosowanie aparatów

i urządzeń przemysłu

chemicznego

311[31].Z2.03

Stosowanie typowych

powiązań podstawowych

procesów w instalacjach

przemysłu chemicznego

311[31].Z2.02

Posługiwanie się

dokumentacją

techniczną

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

− korzystać z różnych źródeł informacji,

− czytać tekst ze zrozumieniem,

− określić charakterystyczne właściwości układów jednoskładnikowych jednofazowych

i wielofazowych,

− scharakteryzować podstawowe procesy fizyczne: destylacji, ekstrakcji, absorpcji, adsorpcji,

desorpcji,

− wskazać sposób racjonalnego wykorzystania substancji i czynników energetycznych

w procesach wytwarzania półproduktów i produktów,

− wskazać na schematach aparaty i urządzenia przemysłu chemicznego,
− konstruować schematy ideowe,

− stosować technikę komputerową w sporządzaniu schematów ideowych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

− wyjaśnić pracę typowego dla instalacji rozdzielania mieszanin gazowych układu: kolumna

absorpcyjna – kolumna desorpcyjna,

− scharakteryzować typowe układy powiązań kolumn rektyfikacyjnych z aparatami wymiany

ciepła,

− sporządzić proste schematy ideowe różnych sposobów odzyskiwania energii w postaci ciepła

w instalacjach przemysłu chemicznego,

− określić zasadę przemiennej pracy adsorberów w cyklach adsorpcji oraz regeneracji

i chłodzenia warstwy adsorbenta,

− scharakteryzować typową sekwencję procesów w układach recyrkulacji nieprzereagowanego

surowca,

− objaśnić zasadę pracy typowego układu: reaktor rurkowy chłodzony wodą, zbiornik

para/kondensat,

− podać przykłady zastosowania typowych węzłów technologicznych.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca …………………………………….………….
Modułowy program nauczania:

Technik technologii chemicznej 311[31]

Moduł: Techniczne podstawy procesów wytwarzania półproduktów i produktów
przemysłu chemicznego 311[31].Z2
Jednostka modułowa: Stosowanie typowych powiązań podstawowych procesów
w instalacjach przemysłu chemicznego 311[31].Z2.03

Temat: Analiza pracy instalacji do produkcji kwasu akrylowego.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności rozpoznawania węzłów technologicznych,

aparatów i urządzeń.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

− rozpoznać aparaty i urządzenia,

− wskazać zastosowanie aparatów i urządzeń,
− rozpoznać węzły technologiczne.
Metody nauczania – uczenia się:

− metoda projektów.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

− grupowa jednolita

Czas: 45 minut na wprowadzenie do projektu, 45 minut na prezentację projektu.
Projekt będzie wykonywany przez uczniów w czasie pozalekcyjnym w ciągu
dwóch tygodni.
Środki dydaktyczne:

− schemat ideowy instalacji do produkcji kwasu akrylowego.

Przebieg zajęć:

Lp. Fazy

przygotowania

projektu

Czynności nauczyciela

Czynności ucznia

1.

Wprowadzenie
do tematu

– podaje niezbędne

informacje do
zapoznania uczniów z
instalacją do produkcji
kwasu akrylowego,

– podaje literaturę,
– przygotowuje kontrakt

na wykonanie projektu.

– tworzą zespoły,
– zadają pytania dotyczące

projektu,

– zawierają kontrakt na wykonanie

projektu.

2.

Sformułowanie tematu
i ustalenie zakresu
projektu

– wyjaśnia zasadę

metody projektów,

– ustala formę projektu,

czas prezentacji i
kryteria ocen,

– ustala terminy,

konsultacji i termin
wykonania projektu.

– zbierają informacje na temat

projektu,

– sporządzają plan działań.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Lp. Fazy

przygotowania

projektu

Czynności nauczyciela

Czynności ucznia

3.

Realizacja projektu

– odpowiada na

wszystkie pytania
związane z realizacją
projektu,

– pomaga

w rozwiązywaniu
problemów,

– czuwa nad realizacją

projektu.

– przeglądają literaturę,
– uczestniczą w konsultacjach,
– piszą sprawozdanie,
– opracowują zebrany materiał oraz

formę prezentacji.

4.

Prezentacja projektów – ustala kolejność

prezentacji przez
zespoły,

– prowadzi dyskusję po

przedstawieniu
projektu,

– koryguje ewentualne

błędy,

– ocenia projekty

uwzględniając opinie
uczniów,

– dokonuje

podsumowania
wykonanych zadań.

– prezentują swoje projekty,
– odpowiadają na pytania kolegów,
– wszyscy uczniowie czynnie,

uczestniczą w dyskusji,

– sporządzają notatki,
– oceniają projekt kolegów.

Czas prezentacji projektów: każda grupa 10 minut.
Forma projektów: plansze, fotografie, schemat instalacji, program komputerowy do symulacji
funkcjonowania węzłów technologicznych.
Kryteria oceny:
– sposób prezentacji: poprawność językowa, technika prezentacji, komunikatywność,

wykorzystanie czasu prezentacji,

– estetyka wykonania projektu,
– stopień uzyskania zamierzonych celów,
– prawidłowość treści,
– pracowitość i zaangażowanie członków grupy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Celem projektu jest przedstawienie analizy instalacji do produkcji kwasu akrylowego.
1. Podzielcie się na grupy i wybierzcie lidera, który będzie czuwał nad prawidłowym przebiegiem

pracy.

2. Wszyscy autorzy powinni uwzględnić następujące informacje dotyczące:
– rodzajów aparatów i urządzeń w instalacji do produkcji kwasu akrylowego,
– zastosowanie aparatów i urządzeń występujących w instalacji,
– występujących węzłów w instalacji do produkcji kwasu akrylowego,
– pracy poszczególnych węzłów w instalacji.
3. Opracujcie dokładny plan działania.
4. Zaplanujcie, w jakiej formie zaprezentujecie zebrany materiał.
5. Przedstawcie sprawozdanie z realizacji projektu.
6. Każda grupa otrzyma 10 minut na prezentację projektu.
7. Projekt będzie oceniany według następujących kryteriów:
– sposób prezentacji: poprawność językowa, technika prezentacji, komunikatywność,

wykorzystanie czasu prezentacji,

– estetyka wykonania projektu,
– stopień uzyskania zamierzonych celów,
– prawidłowość treści,
– pracowitość i zaangażowanie.
8. Ostateczna ocena uwzględnia opinię uczniów podczas dyskusji nad projektem.



Zakończenie zajęć

Praca domowa
Korzystając z dostępnych źródeł informacji podaj zastosowanie kwasu akrylowego.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

− anonimowa ankieta dotycząca trudności podczas rozwiązywania problemu.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Kontrakt na wykonanie projektu

W dniu .................. zawarto kontrakt pomiędzy nauczycielem....................................................
a uczniami:

1. ............................
2. ............................
3. ............................

klasa .....................

na wykonanie projektu na temat:

.......................................................................................................................................................

Warunki kontraktu:

1. Uczeń przyjmuje temat projektu do wykonania.
2. Uczeń zobowiązany jest do konsultowania projektu z nauczycielem zgodnie z ustalonym

wcześniej terminem.

3. Uczeń zobowiązuje się do prezentacji i oddania projektu do dnia ......................
4. Nauczyciel zobowiązuje się do opieki merytorycznej nad uczniem wykonującym projekt.
5. Nauczyciel zobowiązany jest do oceny projektu, uwzględniając opinie wypowiedziane podczas

dyskusji nad projektem.
Ocena obejmuje: sposób prezentacji (stosowanie prawidłowej terminologii chemicznej,
poprawność językową, technikę prezentacji, komunikatywność) i estetykę wykonania projektu.

6. W przypadku usprawiedliwionej nieobecności uczeń ma prawo do ustalenia nowego terminu

prezentacji.

7. Niedotrzymanie przez ucznia powyższego kontraktu jest jednoznaczne z uzyskaniem

cząstkowej oceny niedostateczny.

Podpisy uczniów Podpis nauczyciela

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca …………………………………….………….
Modułowy program nauczania:

technik technologii chemicznej 311[31]

Moduł: Techniczne podstawy procesów wytwarzania półproduktów i produktów
przemysłu chemicznego 311[31].Z2
Jednostka modułowa: Stosowanie typowych powiązań podstawowych procesów
w instalacjach przemysłu chemicznego 311[31].Z2.03

Temat: Projekt instalacji adsorpcyjnego odsiarczania gazu ziemnego składającej się

z czterech adsorberów z armaturą.
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności projektowania schematów instalacji odsiarczania.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:

− opisać pracę adsorbera i desorbera,

− opisać pracę cykliczną adsorberów,
− scharakteryzować pracę instalacji.
Metody nauczania – uczenia się:

− metoda projektów.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

− praca grupowa jednolita

Czas: 45 minut na wprowadzenie do projektu, 45 minut na prezentacje projektu

Projekt będzie wykonywany przez uczniów w czasie pozalekcyjnym w ciągu
dwóch tygodni.

Środki dydaktyczne:

− stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu,
− program komputerowy do symulacji pracy instalacji adsorberów.

Przebieg zajęć:

Lp. Fazy

przygotowania

projektu

Czynności nauczyciela

Czynności ucznia

1.

Wprowadzenie do
tematu

– podaje niezbędne

informacje dotyczące
instalacji
adsorpcyjnego
odsiarczania gazu
ziemnego,

– przygotowuje kontrakt,
– podaje literaturę.

– tworzą zespoły,
– zadają pytania dotyczące

projektu,

– zawierają kontrakt.

2.

Sformułowanie tematu
i ustalenie zakresu
projektu

– wyjaśnia zasadę

metody projektów,

– ustala formę projektu,

czas prezentacji i
kryteria ocen,

– ustala terminy,

konsultacji i termin
wykonania projektu.

– zbierają informacje na temat

projektu,

– sporządzają plan działań.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

Lp. Fazy

przygotowania

projektu

Czynności nauczyciela

Czynności ucznia

3.

Realizacja projektu

– odpowiada na

wszystkie pytania
związane z realizacją
projektu,

– pomaga

w rozwiązywaniu
problemów,

– czuwa nad realizacją

projektu.

– przeglądają literaturę,
– uczestniczą w konsultacjach,
– piszą sprawozdanie,
– opracowują zebrany materiał oraz

formę prezentacji.

4.

Prezentacja projektów – ustala kolejność

prezentacji przez
zespoły,

– prowadzi dyskusję

po przedstawieniu
projektu,

– koryguje ewentualne

błędy,

– ocenia projekty

uwzględniając opinie
uczniów,

– dokonuje

podsumowania
wykonanych zadań.

– prezentują swoje projekty,
– odpowiadają na pytania kolegów,
– wszyscy uczniowie czynnie,

uczestniczą w dyskusji,

– sporządzają notatki,
– oceniają projekt kolegów.

Czas prezentacji projektów: każda grupa 10 minut.
Forma projektów: plansze, fotografie, schematy, program komputerowy do symulacji pracy
instalacji do odsiarczania gazu ziemnego.
Kryteria oceny:
– sposób prezentacji: poprawność językowa, technika prezentacji, komunikatywność,

wykorzystanie czasu prezentacji,

– estetyka wykonania projektu,
– stopień uzyskania zamierzonych celów,
– prawidłowość treści,
– pracowitość i zaangażowanie członków grupy.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

INSTRUKCJA DLA UCZNIA

Celem projektu jest przedstawienie symulacji komputerowej pracy instalacji adsorberów
odsiarczania gazu ziemnego.
1. Podzielcie się na grupy i wybierzcie lidera, który będzie czuwał nad prawidłowym przebiegiem

pracy.

2. Wszyscy autorzy powinni uwzględnić następujące informacje dotyczące:
– zasady działania adsorbera i desorbera,
– pracy cyklicznej adsorberów,
– pracy instalacji do odsiarczania gazu ziemnego.
3. Opracujcie dokładny plan działania.
4. Zaplanujcie, w jakiej formie zaprezentujecie zebrany materiał.
5. Przedstawcie sprawozdanie z realizacji projektu.
6. Każda grupa otrzyma 10 minut na prezentację projektu.
7. Projekt będzie oceniany według następujących kryteriów:
– sposób prezentacji: poprawność językowa, technika prezentacji, komunikatywność,

wykorzystanie czasu prezentacji,

– estetyka wykonania projektu,
– stopień uzyskania zamierzonych celów,
– prawidłowość treści,
– pracowitość i zaangażowanie.
8. Ostateczna ocena uwzględnia opinię uczniów podczas dyskusji nad projektem.


Zakończenie zajęć

Praca domowa
Korzystając z dostępnych źródeł informacji podaj inne zastosowania absorbera i desorbera
w instalacjach przemysłu chemicznego.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

− anonimowa ankieta dotycząca trudności podczas rozwiązywania problemu.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

Kontrakt na wykonanie projektu

W dniu .................. zawarto kontrakt pomiędzy nauczycielem....................................................
a uczniami:

1. ............................
2. ............................
3. ............................

klasa .....................

na wykonanie projektu na temat:

.......................................................................................................................................................

Warunki kontraktu:

1. Uczeń przyjmuje temat projektu do wykonania.
2. Uczeń zobowiązany jest do konsultowania projektu z nauczycielem zgodnie z ustalonym

wcześniej terminem.

3. Uczeń zobowiązuje się do prezentacji i oddania projektu do dnia ......................
4. Nauczyciel zobowiązuje się do opieki merytorycznej nad uczniem wykonującym projekt.
5. Nauczyciel zobowiązany jest do oceny projektu, uwzględniając opinie wypowiedziane podczas

dyskusji nad projektem.
Ocena obejmuje: sposób prezentacji (stosowanie prawidłowej terminologii chemicznej,
poprawność językową, technikę prezentacji, komunikatywność) i estetykę wykonania projektu.

6. W przypadku usprawiedliwionej nieobecności uczeń ma prawo do ustalenia nowego terminu

prezentacji.

7. Niedotrzymanie przez ucznia powyższego kontraktu jest jednoznaczne z uzyskaniem

cząstkowej oceny niedostateczny.

Podpisy uczniów Podpis nauczyciela

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5. ĆWICZENIA

5.1. Ciąg technologiczny. Węzły technologiczne. Typowe

sekwencje aparatów i urządzeń stosowanych w przemyśle
chemicznym

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Rozpoznaj aparaty na rysunku przedstawiającym pracę węzła kontaktowego przy produkcji

kwasu siarkowego (VI) i opisz ich zastosowanie.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować rysunek
przedstawiający pracę węzła kontaktowego przy produkcji kwasu siarkowego (VI).

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) ustalić rodzaj aparatów i urządzeń,
2) wskazać zastosowanie aparatów i urządzeń.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– metoda tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

– Poradnik dla ucznia - materiał nauczania (4.1.1),
– rysunek przedstawiający pracę węzła kontaktowego przy produkcji kwasu siarkowego (VI).


Ćwiczenie 2

Na rysunku przedstawiającym schemat produkcji polietylenu metodą wysokociśnieniową

rozpoznaj aparaty, urządzenia i węzły. Opisz zastosowanie aparatów i urządzeń.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować schemat
produkcji polietylenu metodą wysokociśnieniową.

[

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) ustalić rodzaje aparatów i urządzeń,
2) wskazać zastosowanie aparatów i urządzeń,
3) ustalić rodzaje węzłów,
4) scharakteryzować pracę węzła polimeryzacji.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– metoda tekstu przewodniego.

Wyposażenie stanowiska pracy:

– Poradnik dla ucznia - materiał nauczania (4.1.1),
– schemat produkcji polietylenu metoda wysokociśnieniową.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

5.2. Układ adsorber – desorber jako typowa koncepcja

technologiczna w instalacjach rozdzielania mieszanin gazowych

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj zasadę przemiennej pracy adsorberów w cyklach adsorpcji i desorpcji i dokonaj

symulacji komputerowej uwzględniając otwarcie lub zamknięcie armatury odpowiednio do
przemiennych cykli.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) określić zastosowanie procesu adsorpcji,
2) scharakteryzować pracę adsorbera,
3) opisać proces desorpcji,
4) dokonać symulacji komputerowej w cyklach przemiennych z uwzględnieniem otwarcia lub

zamknięcia armatury odpowiednio do cyklu pracy.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– metoda problemowa.

Środki dydaktyczne:

– Poradnik dla ucznia - materiał nauczania (4.2.1),
– stanowisko komputerowe z programem do symulacji.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj rozdzielanie mieszanin gazowych w układzie kolumna absorpcyjna – kolumna

desorpcyjna w instalacji Rectisol.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować uproszczony
schemat instalacji Rectisol.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z materiałem nauczania (4.2.1),
2) rozpoznać aparaty,
3) określić rolę kolumny absorpcyjnej i desorpcyjnej,
4) opisać pracę kolumny absorpcyjnej,
5) opisać pracę kolumny desorpcyjnej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– metoda problemowa.

Środki dydaktyczne:

– Poradnik dla ucznia - materiał nauczania (4.2.1),
– uproszczony schemat instalacji Rectisol.

Ćwiczenie 3

Dokonaj analizy opisu pracy instalacji odsiarczania gazu monoetanoloaminą.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować schemat
instalacji absorpcyjnego odsiarczania gazów monoetanoloaminą.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) rozpoznać rodzaje aparatów na schematach,
2) określić absorbent i rodzaj składników absorbowanych,
3) określić parametry pracy absorbera,
4) określić parametry pracy desorbera,
5) uzasadnić dobór ciśnienia i temperatury w absorberze i desorberze.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– metoda problemowa.

Środki dydaktyczne:

– Poradnik dla ucznia - materiał nauczania (4.2.1),
– schemat instalacji absorpcyjnego odsiarczania gazów monoetanoloaminą.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

5.3. Integracja technologiczna kolumny atmosferycznej i próżniowej

w instalacjach destylacji ropy naftowej. Układy: podgrzewacz
surowca - piec rurowy - kolumna rektyfikacyjna - chłodnice
destylatów w instalacjach przemysłu chemicznego

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie rysunku, przedstawiającego uproszczony schemat do produkcji MTBE,

scharakteryzuj układ powiązań kolumn rektyfikacyjnych z aparatami wymiany ciepła.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować uproszczony
schemat do produkcji MTBE.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) rozpoznać rodzaj aparatów i urządzeń,
2) określić rolę aparatów i urządzeń,
3) uzasadnić układ powiązań kolumn rektyfikacyjnych z aparatami wymiany ciepła.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– metoda problemowa.

Środki dydaktyczne:

– Poradnik dla ucznia - materiał nauczania (4.3.1),
– uproszczony schemat do produkcji MTBE.

Ćwiczenie 2

Dokonaj analizy typowych powiązań technologicznych przedstawionych na uproszczonym

schemacie destylacji ropy naftowej.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować uproszczony
schemat destylacji ropy naftowej.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wskazać część atmosferyczną i część próżniową instalacji,
2) rozpoznać aparaty i urządzenia części atmosferycznej,
3) rozpoznać aparaty i urządzenia części próżniowej,
4) określić zastosowania aparatów i urządzeń,
5) scharakteryzować powiązania pracy części atmosferycznej i próżniowej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– metoda problemowa.

Środki dydaktyczne:

– Poradnik dla ucznia - materiał nauczania (4.3.1),
– uproszczony schemat destylacji ropy naftowej.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

5.4. Typowa sekwencja aparatów w układach recyrkulacji

nieprzereagowanego surowca: seperator - sprężarka -
podgrzewacz i piec rurowy - reaktor

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj sekwencję procesów w układach recyrkulacji nieprzereagowanego surowca

w produkcji styrenu metodą odwodornienia etylobenzenu (rysunek 9, Poradnik dla ucznia).

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować uproszczony
schemat produkcji styrenu metoda odwodornienia etylobenzenu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) rozpoznać aparaty i urządzenia,
2) rozpoznać procesy,
3) opisać procesy w układzie recyrkulacji nieprzereagowanego surowca.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– metoda projektu.

Środki dydaktyczne:

– Poradnik dla ucznia - materiał nauczania (4.4.1),
– uproszczony schemat produkcji styrenu metoda odwodornienia etylobenzenu.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj i scharakteryzuj typową sekwencję aparatów w układzie recyrkulacji

nieprzereagowanego surowca: seperator – sprężarka – podgrzewacz i piec rurowy – reaktor
(rysunek 10, Poradnik dla ucznia).

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować schemat
instalacji do produkcji etanolu metodą bezpośredniej hydratacji etylenu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) rozpoznać aparaty i urządzenia,
2) określić ich zastosowanie,
3) opisać obieg nieprzereagowanego surowca w układzie: seperator – sprężarka – wymiennik

ciepła i piec rurowy – reaktor.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– metoda tekstu przewodniego.

Środki dydaktyczne:

– Poradnik dla ucznia - materiał nauczania (4.4.1),
– schemat instalacji do produkcji etanolu metoda bezpośredniej hydratacji etylenu.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

5.5. Zintegrowana praca reaktorów rurkowych chłodzonych wodą

i zbiorników para/kondensat

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaprojektuj schemat kaskady składającej się z 5 wymienników ciepła z armaturą.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) narysować symbole wymienników płaszczowo rurowych,
2) narysować rurociągi – kolektory z zasuwami cieczy ogrzewanej i ogrzewającej,
3) zaznaczyć kierunek przepływu cieczy ogrzewanej i ogrzewającej.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– metoda projektu.

Środki dydaktyczne:

– Poradnik dla ucznia - materiał nauczania (4.5.1),
– stanowisko komputerowe z programem do symulacji.

Ćwiczenie 2

Na podstawie schematu pracy węzła syntezy metanolu w średniociśnieniowym procesie

metodą Lurgii, scharakteryzuj zasadę pracy układu: reaktor rurkowy chłodzony wodą – zbiornik
para/kondensat.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy. Przygotować schemat
pracy węzła syntezy metanolu w średniociśnieniowym procesie metodą Lurgii.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) wskazać na rysunku reaktory rurowe i zbiornik para/kondensat,
2) opisać rolę reaktorów i zbiornika para/kondesat,
3) wyjaśnić sposób odzyskiwania ciepła,
4) wskazać zastosowanie odzyskiwanego ciepła.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– dyskusja.

Środki dydaktyczne:

– materiał nauczania,

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

– schemat pracy węzła syntezy metanolu w średniociśnieniowym procesie metoda Lurgii.

Ćwiczenie 3

Zaprojektuj schemat ideowy odzyskiwania ciepła w produkcji tlenku etylenu metodą utleniania

etylenu powietrzem.

Wskazówki do realizacji:
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres

i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) ustalić rodzaje aparatów i urządzeń,
2) narysować schemat ideowy,
3) zaznaczyć obieg ciepła,
4) uzasadnić rolę kotła utylizatora.

Zalecane metody nauczania-uczenia się:

– metoda projektu.

Środki dydaktyczne:

– Poradnik dla ucznia - materiał nauczania (4.5.1).

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej

„Stosowanie typowych powiązań

podstawowych procesów w instalacjach przemysłu chemicznego”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

− zadania 1, 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 15, 16, 17, są z poziomu podstawowego,
− zadania 4, 14, 18, 19, 20 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak uczeń

otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące oceny
szkolne:

− dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

− dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,

− dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
− bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu ponadpodstawowego.

Plan testu

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1. Dobierać rodzaj aparatu do procesu

B

P

a

2. Określać rodzaj procesu

B P a

3.

Określać zastosowanie układu kolumna
absorpcyjna – kolumna desorpcyjna do
rozdzielania mieszanin gazowych

B P a

4. Dobierać warunki pracy w desorberze

A PP a

5. Określać ciąg produkcyjny

B P c

6. Rozpoznawać reaktory rurowe

A P d

7.

Rozpoznawać kotły parowe – zbiorniki
pary i kondensatu

A P c

8.

Ustalać powiązania kolumny
rektyfikacyjnej z chłodnicą wodną

B P c

9.

Rozpoznawać aparaty i urządzenia w
węzłach

A P d

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

Nr
zad.

Cel operacyjny
(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

10. Określać zastosowanie skrubera

B P a

11. Rozpoznawać kolumny rektyfikacyjne

A P b

12. Rozpoznawać skraplacz barometryczny

A P b

13.

Rozpoznawać urządzenia do
wytwarzania próżni

A P b

14.

Ustalać powiązania kolumn
rektyfikacyjnych z aparatami wymiany
ciepła

B PP c

15. Ustalać zastosowanie pieca

B P d

16.

Określać czynnik grzewczy kolumn
rektyfikacyjnych

B P c

17. Rozpoznawać piece rurowe

A P d

18.

Określać kierunek przepływu
nieprzereagowanego surowca

B PP c

19. Rozpoznawać rodzaj węzła

A PP a

20.

Rozpoznawać sekwencje aparatów
w układach nieprzereagowanego
surowca: skruber – sprężarka –
podgrzewacz i piec rurowy - reaktor

A PP a

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

Przebieg

testowania

Instrukcja

dla

nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Ustal z uczniami zakres materiału.
3. Zapewnij warunki do samodzielnej pracy.
4. Rozdaj zestawy zadań, instrukcje dla ucznia i karty odpowiedzi.
5. Odczytaj uczniom przeznaczoną dla nich instrukcję oraz udziel odpowiedzi na pytania.
6. Kilka minut przed zakończeniem testu przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia testu.

7. Pełnij rolę obserwatora.
8. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
9. Sprawdź wyniki i przeprowadź analizę uzyskanych wyników testu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

10. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
11. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego testu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych i instrukcją.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadań dołączone są cztery możliwe odpowiedzi. Tylko

jedna odpowiedź jest prawdziwa.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
6. Prawidłową odpowiedź zaznacz X. W przypadku pomyłki, należy błędna odpowiedź zaznaczyć

kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie na

później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Ocenę dostateczny otrzymasz, jeśli udzielisz prawidłowej odpowiedzi na 13 pytań.
9. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Materiały dla ucznia:

– instrukcja,
– zestaw zadań testowych,
– karta odpowiedzi.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Podczas odsiarczania gazu ziemnego w kolumnie adsorpcyjnej zachodzi proces:

a) adsorpcji,
b) desorpcji,
c) absorpcji,
d) metanizacji.

2. W absorberze przebiega proces:

a) pochłaniania gazu przez ciecz
b) pochłaniania gazu przez ciało stałe,
c) adsorpcji,
d) desorpcji.

3. W układzie kolumna absorpcyjna – kolumna desorpcyjna można:

a) wydzielić H

2

S z zasiarczonego gazu,

b) osuszyć gaz,
c) odwodnić gaz,
d) wydzielić H

2

S z zasiarczonej ropy.

4. Odsiarczanie gazów monoetanoloaminą w kolumnie absorpcyjnej zachodzi w temperaturze

około 40

0

C i pod ciśnieniem około 1,2 MPa, natomiast proces desorpcji należy prowadzić w

temperaturze i ciśnieniu około:
a) T = 120

0

C, p = 0,2 MPa,

b) T = 120

0

C, p = 1,2 MPa,

c) T = 40

0

C, p = 1,2 MPa,

d) T = 40

0

C, p = 0,2 MPa.

5. Uzależnione od siebie i następujące po sobie kolejno operacje i procesy produkcyjne, których

wynikiem jest otrzymywanie określonego produktu to:
a) węzeł technologiczny,
b) sekwencja,
c) ciąg produkcyjny,
d) zespół aparatów i urządzeń.

Informacja do zadań 6, 7, 8, 9 i 10.
Produkcję bezwodnika maleinowego z benzenu przedstawia poniższy rysunek:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

6. Aparat oznaczony na schemacie cyfrą 2 to:

a) kocioł parowy,
b) zbiornik,
c) chłodnica,
d) reaktor rurowy.

7. Kocioł parowy – zbiornik pary i kondensatu przedstawia urządzenie oznaczone na rysunku

cyfrą:
a) 8,
b) 7,
c) 3,
d) 5.

8. Kolumna rektyfikacyjna oznaczona cyfrą 9 jest bezpośrednio powiązana z:

a) skruberem,
b) zbiornikiem,
c) chłodnicą wodną,
d) reaktorem.

9. Węzeł oczyszczania surowego bezwodnika maleinowego obejmuje aparaty i urządzenia

oznaczone cyframi:
a) 6, 5, 3,
b) 4, 2, 3,
c) 7, 6, 5,
d) 9, 4.

10. Aparat oznaczony na rysunku cyfrą 5 to:

a) separator służący do oddzielania wykroplonego bezwodnika maleinowego,
b) skruber,
c) zbiornik bezwodnika maleinowego,
d) absorber pochłaniający pary benzenu.

Informacja do zadań 11, 12, 13, 14 i 15.
Uproszczony schemat dwustopniowej destylacji DRW przedstawia poniższy rysunek.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

11. Aparat oznaczony cyfrą 2 to:

a) kolumna ekstrakcyjna,
b) kolumna rektyfikacyjna atmosferyczna,
c) kolumna rektyfikacyjna próżniowa,
d) kolumna absorpcyjna.

12. Skraplacz barometryczny oznaczony jest na rysunku cyfrą:

a) 11,
b) 10,
c) 8,
d) 6.

13. Skraplacz barometryczny i inżektor oznaczony cyfra 11 służą do:

a) zwiększania ciśnienia,
b) wytworzenia próżni,
c) wyrównania ciśnienia,
d) skraplania par frakcji olejowej.

14. Ciepło odprowadzanych frakcji w wymiennikach 5 i 5a wykorzystuje się do:

a) ogrzewania mazutu,
b) ochładzania frakcji olejowych,
c) ogrzewania ropy,
d) ogrzewania gudronu.

15. Urządzenie oznaczone cyfrą 4b to:

a) piec do spalania mazutu,
b) zbiornik mazutu,
c) oddzielacz frakcji,
d) piec do ogrzania mazutu.

Informacja do zadań 16, 17, 18, 19 i 20.
Schemat instalacji do produkcji etanolu metodą bezpośredniej hydratacji etylenu przedstawia
poniższy rysunek.

16. Kolumny rektyfikacyjne 9a i 9b ogrzewane są:

a) gorącą wodą,
b) gorącym powietrzem,
c) parą wodną,
d) gazem cyrkulacyjnym.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

17. Piec rurowy oznaczony jest cyfrą;

a) 4,
b) 5a,
c) 7c,
d) 3.

18. Powrót nieprzereagowanego etylenu następuje z:

a) seperatora niskociśnieniowego 7b,
b) sepratora wysokociśnieniowego 7a,
c) skrubera 8,
d) chłodnicy wodnej 6a.

19. Zespół aparatów oznaczony cyframi: 1a, 1b, 2a, 3, 4, 5, 6a obrazuje:

a) węzeł hydratacji etylenu,
b) węzeł oczyszczania alkoholu etylowego,
c) węzeł oddzielania produktów ubocznych,
d) węzeł wydzielania fosforanów.

20. Sekwencję aparatów w układach recyrkulacji nieprzereagowanego surowca: skruber –

sprężarka – podgrzewacz i piec rurowy – reaktor oznaczają cyfry na schemacie:
a) 8,1b, 2a, 3, 4,
b) 7b, 1b, 2a, 3,4,
c) 7a, 8, 6, 7b,
d) 9b, 2a, 6, 6b.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko..........................................................................................

Stosowanie typowych powiązań podstawowych procesów w instalacjach
przemysłu chemicznego

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź Punktacja

1

a b c d

2

a b c d

3

a b c d

4

a b c d

5

a b c d

6

a b c d

7

a b c d

8

a b c d

9

a b c d

10

a b c d

11 a b c d

12 a b c d

13 a b c d

14 a b c d

15 a b c d

16 a b c d

17 a b c d

18 a b c d

19 a b c d

20 a b c d

Razem:

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

Zadanie praktyczne wysoko symulowane

do modułu „Stosowanie typowych powiązań podstawowych procesów w instalacjach
przemysłu chemicznego”

Proponowane zadanie praktyczne przeznaczone jest do przeprowadzenia badań

po zakończonym procesie kształcenia w jednostce modułowej „Stosowanie typowych powiązań
podstawowych procesów w instalacjach przemysłu chemicznego”. Zadanie ma charakter wysoko
symulowany i pozwala na ocenę umiejętności uczniów w zakresie posługiwania się schematem
procesu produkcji, rozpoznawania węzłów technologicznych, aparatów i urządzeń oraz
analizowania typowych powiązań technologicznych i układów aparatów.
Zadanie praktyczne ma charakter sprawdzający tzn. ukierunkowany jest na porównanie wyników
z założonymi w programie celami kształcenia.

Instrukcja dla nauczyciela
1) Czas trwania testu 45 minut.
2) Przygotuj indywidualne stanowisko pracy dla każdego ucznia.
3) Omówić z uczniami przebieg zadania praktycznego.
4) Rozdaj uczniom instrukcje i karty pracy.
5) Przeczytaj uczniom instrukcję i odpowiedz na pytania.
6) Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego.

7) Kilka minut przed zakończeniem pomiaru przypomnij uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

8) Zbierz karty odpowiedzi. Sprawdź wyniki.
9) Przeprowadź analizę uzyskanych wyników pomiaru i wybierz te zadania, które sprawiły

uczniom największe trudności.

10) Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
11) Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

12) Podczas przeprowadzania testu nauczyciel pełni rolę obserwatora.

Uczeń może maksymalnie otrzymać 17 punktów.
Test uczeń zaliczy jeśli uzyska 9 punktów:
– aby otrzymać ocenę dostateczną powinien uzyskać 12-13 punktów,
– na ocenę dobrą powinien uzyskać 14-15 punktów,
– na ocenę bardzo dobrą powinien uzyskać 16-17 punktów.

Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zanim przystąpisz do wykonania zadania zaplanuj pracę. Pomoże Ci w tym KARTA PRACY.
3. Odpowiedzi wpisuj w wyznaczonych miejscach KARTY.
4. Za każdą prawidłową odpowiedź uzyskasz jeden punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

otrzymasz jeden punkt.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

5. Maksymalnie możesz uzyskać 17 punktów. Ocenę dostateczny otrzymasz, jeśli uzyskasz 12

punktów.

6. Pracuj samodzielnie.
7. Po zakończeniu zadania oddaj nauczycielowi KARTĘ PRACY.
8. Na wykonanie masz 45 minut.
Powodzenia

Treść zadania

Opracuj projekt realizacji procesów związanych z produkcją bezwodnika ftalowego
z naftalenu, której schemat przedstawia poniższy rysunek:

Projekt realizacji powinien zawierać:
– wykaz węzłów technologicznych,
– wykaz aparatów i urządzeń w poszczególnych węzłach,
– charakterystykę pracy poszczególnych węzłów,
– ocenę wykorzystania energii na sposób ciepła.

Działanie Twoje powinno przebiegać w trzech etapach:

ETAP I – faza przygotowawcza
– przeanalizuj treść zadania,
– przeanalizuj schemat procesu produkcji,
ETAP II – faza realizacyjna:
– rozpoznaj węzły technologiczne i podaj ich nazwy,
– rozpoznaj aparaty i urządzenia i podaj ich nazwy,
– objaśnij zasadę integracji pracy reaktora rurkowego i kotła utylizatora – zbiornik

para/kondensat,

– scharakteryzuj pracę poszczególnych węzłów,
– zinterpretuj koncepcję odzyskiwania energii w postaci ciepła,
– oceń wykorzystanie energii w postaci ciepła.
– ETAP III – faza oceniająca:
– zinterpretuj uzyskane wyniki,
– określ, co zrobiłbyś inaczej, gdybyś wykonanie zadania mógł powtórzyć.

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

Karta pracy
Nazwa i adres szkoły

Nazwisko i imię ucznia

Data

Uzyskana suma
punktów

Zadanie Odpowiedź

3pkt
1.Rozpoznaj i podaj nazwy trzech aparatów

3pkt
2.Podaj zastosowanie aparatów oznaczonych
cyframi: 4, 10, 12a

3pkt
3.Scharakteryzuj pracę aparatów oznaczonych
cyframi: 7, 8, 9 pracujących w przemiennych
cyklach:
– pierwszym,
– drugim,
– trzecim

3pkt
4.Objaśnij zasadę zintegrowanej pracy rektora
rurkowego, kotła utylizatora i zbiornika
para/kondensat

2pkt
5.Rozpoznaj dwa węzły technologiczne i podaj
ich nazwy

2pkt
6.Scharakteryzuj pracę dwóch węzłów

1pkt
7.Zinterpretuj koncepcję odzyskiwania energii
w postaci ciepła

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

Karta oceny

Lp. Czynności Maksymalna

liczba

punktów

Uzyskana

liczba

punktów

1

Rozpoznanie i podanie nazw trzech
aparatów

3

2

Podanie zastosowania aparatów
oznaczonych cyframi: 4, 10, 12a

3

3

Scharakteryzowanie pracy aparatów
oznaczonych cyframi: 7, 8, 9
pracujących w przemiennych
cyklach:
– pierwszym,
– drugim,
– trzecim

3

4 Objaśnienie zasady zintegrowanej

pracy reaktora rurkowego, kotła
utylizatora i zbiornika
para/kondensat

3

5

Rozpoznanie dwóch węzłów
technologicznych i podanie ich nazw

2

6

Scharakteryzowanie pracy dwóch
węzłów

2

7 Interpretowanie

koncepcji

odzyskiwania energii w postaci
ciepła

1

„

Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

7. LITERATURA

1. Błasiński H., Młodziński B.: Aparaty przemysłu chemicznego. WNT, Warszawa 1983
2. Grzywa E., Molenda J.: Technologia podstawowych syntez organicznych. Tom 1 i 2. WNT,

Warszawa 2000

3. Jabłońska – Drozdowska H., Krajewska K.: Aparaty, urządzenia i procesy przemysłu

chemicznego. WSiP, Warszawa 1995

4. Molenda J.: Technologia chemiczna. WSiP, Warszawa 1997
5. Warych J.: Oczyszczanie gazów. Procesy i aparatura. WNT, Warszawa 1998.