Dziedziczenie chorób
jednogenowych
" GENOTYP  zespół wszystkich genów
organizmu warunkujący jego
właściwości dziedziczne (genetyczny
skład organizmu).
" FENOTYP  zespół cech
morfologicznych; jest efektem
współdziałania genów i czynników
środowiskowych.
I i II prawo Mendla
" I prawo Mendla  (prawo czystości gamet)
mówi, że do gamety przechodzi tylko jeden
allel danego genu.
" II prawo Mendla  (niezależnego
dziedziczenia się cech) stwierdza, że przy
krzyżowaniu 2 organizmów różniących się
więcej niż 1 cechą  każda z cech
dziedziczy się niezależnie
Rozkład cechy 3:1
Dwie cechy
Czarne zabarwienie / Białe zabarwienie
Krótka sierść / Długa sierść
Rozkład fenotypów w pokoleniu F2
9:3:3:1
S=krótka, s=długa,
B=czarna, b=biała
Wynik:
9x krótkie czarne futro,
3x długie czarne futro,
3x krótkie białe futro,
1x długie białe futro
KRYTERIA
" Cecha jest przekazywana z
pokolenia na pokolenie bez
przeskoku (występuje w
każdym pokoleniu)
" Choroba występuje z tą samą
częstością u obu płci.
" Ze związku chorej
heterozygoty (Aa) i osoby
zdrowej (aa), 50% potomstwa
jest chore, a 50% jest zdrowe.
" PENETRACJA  zjawisko  wszystko albo
nic ; pojawianie się określonego fenotypu
wśród osobników o tym samym genotypie.
Penetracja może być całkowita, gdy
wszystkie osobniki o tym samym genotypie
przejawiają cechę fenotypową, wywołaną
tym samym genem, lub częściowa, gdy tylko
część osobników wykazuje taką cechę.
" EKSPRESJA  nasilenie cechy
" HIPERCHOLESTEROLEMIA  choroba
polega na znacznym wzroście poziomu
cholesterolu we krwi (efekt zaburzenia
działania białka LDL)  nawet do
1000mg/100ml (górna granica normy ~200
mg/100 ml). Cholesterol odkłada się w
skórze i naczyniach krwionośnych. Na
skórze i ścięgnach pojawiają się tzw. Kępki
żółte. Dochodzi do przedwczesnego
rozwoju zmian miażdzycowych.
" NERWIAKOWA
ÓKNIAKOWATOŚĆ 
(choroba Recklinhausena).
Cecha występuje z pełną penetracją, ale
zmienną ekspresją. Na skórze mogą
występować zmiany barwnikowe w kolorze
kawy z mlekiem tzw. Cafe au-lait lub guzki
wyrastające z nerwów obwodowych
(włókniaki, nerwiakowłókniaki). Guzki są
zmianami łagodnymi, jednak w 3-13 %
ulegają transformacji nowotworowej.
KRYTERIA
" Choroba ujawnia się tylko u
Homozygot recesywnych
(niezależnie od płci)
" Rodzice i krewni probanta są
zwykle zdrowi.
" Jeśli oboje rodziców jest
heterozygotami to szansa
urodzenia dziecka chorego jest
25%.
MUKOWISCYDOZA  Przyczyną choroby jest wrodzony
defekt metaboliczny prowadzący
do zalegania gęstego śluzu  głównie w obrębie
układu oddechowego (płuca) i pokarmowego
(trzustka). W płucach dochodzi do zalegania wydzieliny
oskrzelowej, co prowadzi do wzrostu częstości zakażeń
bakteryjnych.
W trzustce zatkaniu ulegają przewody, którymi do
dwunastnicy dostarczane są enzymy trawienne (m.in.
trawiące tłuszcz).
Dolegliwości i objawy: przewlekły i napadowy kaszel (z
trudną do odkrztuszenia wydzieliną), przewlekłe
zapalenie oskrzeli i/lub płuc, nawracające zapalenie
zatok, przewlekła biegunka i kłopoty z tolerancją
pokarmów (wzdęcia, bóle brzucha, biegunki), niedobór
masy ciała i/lub wzrostu
KRYTERIA
XD
" Chory mężczyzna ma wyłącznie
chore córki i zdrowych synów
" Chore kobiety (heterozygoty)
przekazują cechę 50% swego
potomstwa.
" Chore kobiety (homozygoty)
przekazują cechę 100% swego
potomstwa.
Krzywica hipofosfatemiczna oporna na
leczenie witaminą D
XR
" Choroba występuje znacznie
częściej u mężczyzn niż u kobiet.
" Chory mężczyzna ma zdrowych
synów i córki nosicielki
(bezobjawowe).
Dystrofia mięśniowa Duchenne a
" KRZYWICA HIPOFOSFATEMICZNA OPORNA NA
LECZENIE WITAMIN
D
XLH występuje z częstością 1:20000 żywo urodzonych dzieci i
manifestuje się hipofosfatemią, niedoborem wzrostu i
krzywicą, szczególnie w obrębie kończyn dolnych, a w
starszym wieku wzmożoną osteoporozą.
Pierwotny defekt dotyczy uszkodzenia genu, którego
ekspresja zachodzi w osteoblaście - miejscu czynnej
mineralizacji kości. Pod koniec lat 80-tych zlokalizowano gen
choroby na chromosomie X w rejonie p22.2 a w latach 1995-
97 poznano sekwencję i strukturę genu PHEX. Gen koduje
transmembranowe białko odpowiedzialne za aktywację lub
degradację hormonów peptydowych. Białko PHEX bierze
prawdopodobnie udział w potranslacyjnej obróbce krążącego
czynnika fosfaturycznego, MEPE, który kontroluje proces
mineralizacji oraz reguluje reabsopcję fosforanów i
metabolizm 1,25-dihydroksy-witaminy D3 w nerkach.
" Dystrofia mięśniowa Duchenne'a (DMD) - występuje z
częstością 1 : 3500 żywo urodzonych chłopców; polega na
stopniowym i nieodwracalnym zaniku mięśni wywołanym
uszkodzeniem białka - dystrofiny. Choroba dotyka
chłopców, kobiety są zazwyczaj bezobjawowymi jej
nosicielkami.
Opisano dwie postacie kliniczne: z ostrym jej przebiegiem
typ Duchenne'a (DMD) i z łagodnym typ Beckera (BMD).
W ostrej postaci pacjenci przestają samodzielnie chodzić
w wieku 8-10 lat, a śmierć na skutek niewydolności
oddechowej następuje około 20 roku życia, w postaci
łagodnej spektrum objawów jest zróżnicowane od
objawów nieco łagodniejszych niż w postaci Duchenne'a
poprzez kardiomiopatie do przypadków bezobjawowych.
Podłożem molekularnym choroby są mutacje w genie DMD
- delecje (60%), duplikacje (5-10%) i mutacje punktowe
(30-35%) uszkadzające syntezę dystrofiny. Mutacje
naruszające ramkę odczytu wywołują całkowity brak
białka i ostrą postać choroby - DMD, mutacje
zachowujące ramkę odczytu powodują powstanie
skróconej (truncated) formy białka i w zależności od
ilości i stopnia zmian cząsteczki białka powodują różny
stopień nasilenia objawów BMD.