Teologia moralna fundamentalna

1.Niedoskonałości moralne w Starym Testamencie



Człowiek czytając Księgi Starego Testamentu znajduje teksty opisujące okrucieństwa

wojenne, przekleństwa, zemstę, wielożeństwo, czy rozwody. Na podstawie tych
tekstów może odnieść wrażenie, że Bóg Starego Testamentu toleruje, a nawet

aprobuje takie zachowania niemoralne.

•

Powstaje pytanie: jak chrześcijanin ma rozumieć doskonałość moralną ST? Jak

pogodzić takie teksty z nauką Jezusa Chrystusa, który jest „Pełnią Miłości i
nie ma w Nim cienia niedoskonałości moralnej”?

-Przekleństwa i złorzeczenia



„Córo Babilonu, niszczycielko, szczęśliwy, kto ci odpłaci za zło, jakie nam

wyrządziłaś! Szczęśliwy, kto schwyci i rozbije o skałę twoje dzieci” (Ps 137, 8-9).



„ Usłysz mnie, Jahwe (...) Niechaj jego synowie będą sierotami, a jego żona niech
zostanie wdową. Niech jego dzieci wciąż się tułają i żebrzą i niech zostaną wygnane z

rumowisk” ( Ps 109, 9-10).

o Jakie okoliczności sprawiły, że w świecie starotestamentalnym często

używano złorzeczeń?



Doświadczenia historyczne związane z okresem niewoli babilońskiej
zrodziły u Izraelitów nienawiść do wszystkich, którzy odrzucali

Jahwe. Przekleństw i złorzeczeń starotestamentalnych nie należy
oceniać według dzisiejszych moralno-religijnych pojęć, lecz trzeba je

rozpatrywać w kontekście ówczesnej sytuacji.



W religiach babilońskich przekleństwo miało charakter magiczny.

Przekonanie, że przekleństwo jest skuteczne i to samo z siebie musiało
ustąpić z chwilą, gdy religia jahwistyczna przekonała Izraelitów, że

wszystko cokolwiek się dzieje jest wynikiem działania Bożego, a więc
również przekleństwo jest podporządkowane Jahwe.



Starożytny Wschód był przekonany, że kiedy sprawiedliwość ludzka
zawodzi, wtedy bóstwo karze winowajcę i broni niewinnego. Wielki

lęk przed siłą złorzeczeń powodował, że przeklinanie służyło jako
obrona przed wrogimi siłami. Dla Izraelitów zaś Jahwe był Bogiem,

który zsyła zarówno błogosławieństwo jak i przekleństwo. Psalmista
złorzecząc w modlitwie, uzależnia ją cały czas od osądu Boga. Jahwe

decyduje o słuszności złorzeczenia, ukaraniu wrogów i
błogosławieństwie dla sprawiedliwego.



Przymierze między Jahwe a Izraelem było pojmowane jako umowa.
Jahwe, bowiem zerwanie przymierza obwarował sankcją

przekleństwa, a lud przez warunkowe złorzeczenie samego siebie
zobowiązywał się do wierności Przymierzu.



Przekleństwo służyło obronie ludzi, których prawa zostały
pogwałcone, a którzy na innej drodze nie mogli znaleźć

zadośćuczynienia. W sposób natychmiastowy powodowało zgubne

skutki przez mobilizowanie strasznej potęgi gniewu prowadzącej od
zła do nieszczęścia. Charakter odstraszający przekleństw potwierdza

unikanie przez Izraelitów złorzeczeń w stosunku do rodziców; toteż
unikano go nawet w ostatecznej rozpaczy. Prorok Jeremiasz przeklina

dzień swojego urodzenia oraz człowieka, który przyniósł tę
wiadomość jego ojcu; Hiob zaś przeklina dzień swych urodzin i noc

swego poczęcia.



„Dekalog przekleństw w Księdze Powtórzonego Prawa zawiera opis ceremonii

przekleństw, które mają nie tylko charakter karny, lecz nade wszystko
zabezpieczający, profilaktyczny. Dla Izraelitów złorzeczenia miały na celu

nawrócenie grzeszników, i nie tyle dotyczyły osoby grzesznika, co samego grzechu,
bądź też ukrytych wrogów Boga lub demonów.



Etyka oparta na złorzeczeniach ma charakter profilaktyczno-wychowawczy.
Podkreślała głównie sprawiedliwość Bożą, uważaną za podstawę wszelkiej

moralności, oraz na silnej nienawiści do tego, co sprzeciwia się Bogu. Istota
złorzeczeń jest wyrazem sprawiedliwości Bożej bezwzględnej w stosunku do

wszystkich, którzy gwałcą prawa Boże. W czasach starotestamentalnych
świadczyło to o wysiłku człowieka, który chciał być wierny Bogu i sobie

samemu.

- Prawo odwetu.



„Kto zabije człowieka, musi ponieść śmierć. Kto zada ranę bliźniemu, temu mają
uczynić to samo, czego on się dopuścił” (Kpł 24, 17.19).



„Oko twoje nie będzie się więc litowało: życie za życie, oko za oko...” (Pwt 19,21a).

o Nie była to zasada miłosierdzia i wybaczenia, ale raczej zasada

sprawiedliwości, skierowana przeciwko bezkarności zła. W tych konkretnych
uwarunkowaniach była ostrzeżeniem przed zbrodnią, a także ograniczała

winowajcę od niepohamowanego znęcania się nad nim.

o Prawo odwetu było również dowodem, że dobro jednostki było bronione w

ramach wspólnoty rodowej, rodzinnej. Ludzie związani więzami krwi mieli
obowiązek dochodzić krzywdy wyrządzonej jednemu ze swych członków.

o Zasada odpłaty została podjęta również w Mądrości Syracha. Autor wyróżnił

tu kategorie ludzi złych i dobrych. Pierwszych dotykał szereg nieszczęść.

Życie ludzi dobrych, uczciwych upływało pod znakiem powodzenia i
sukcesów. Bóg zła nie uczynił, lecz jego sprawcą jest człowiek, nadużywający

przywileju samodzielnej decyzji dla popełnienia grzechów karanych przez
Boga. Człowiek dobry, a więc ten, który pozostawia po sobie pamięć, traktuje

śmierć jak wybawienie, dla człowieka złego zaś odejście z tego świata jest
nieakceptowanym dramatem, tragedią, wielkim złem.



Zabezpieczając przed nadużyciami i niewiernościami własnym zobowiązaniom
prawo odwetu jest zrozumiałe nie samo w sobie jako wyizolowane problemy

moralne, lecz należy je widzieć w kontekście całego Pisma św. Podawane jest nie jako
norma do naśladowania czy wzorzec postępowania, lecz opis faktycznego stanu

rzeczy, który należy oceniać w kontekście całego Objawienia. Prawo odwetu w
porównaniu z ewangelicznym prawem przebaczenia jest niedoskonałe, to jednak nie

jest niesprawiedliwe. Było to prawo twarde, oparte na zasadzie moralnej, według

której wina powinna być proporcjonalnie ukarana. W akcie odwetu zło przechodziło
w stan zaspokojenia.

- Wojny Jahwe



„ Powiedział do Dawida Saul: (...) służ mi jako mąż waleczny i prowadź wojny

Jahwe” (1 Sm 18, 17b).



„Mojżesz rozgniewał się jednak na dowódców wojska, na tysiączników i setników,

którzy wrócili z wyprawy wojennej, i przemówił do nich: zostawiliście przy życiu
wszystkie kobiety! A przecież to one za sprawą Baalama przywiodły synów Izraela

do odstępstwa od Jahwe na rzecz Peora, co ściągnęło plagę na społeczność Jahwe.
Pozabijajcie, więc teraz wszystkich chłopców spośród dzieci, zabijcie też wszystkie

kobiety, które już obcowały z mężczyzną” (Lb 31,14-17).

o W Starym Testamencie znajdujemy liczne opisy „wojen świętych”,

aprobowanych lub też prowadzonych na rozkaz Boga Jahwe.



„Wojny Jahwe” należy rozpatrywać w kontekście ówczesnej sytuacji
Izraela. Zmuszała ona naród wybrany do prowadzenia walk w

obronie ideałów religijnych i moralnych. Izrael był, bowiem
społecznością tworzącą królestwo na ziemi.



Jako Bóg Izraela walczy na korzyść swego ludu, jest zatem Bogiem
wojny, który przewodzi świętym wojnom swojego narodu. Zgodnie z

prawem heremu wszystkie łupy wojenne przeznaczone były dla
zwycięskiego Jahwe.



Prawo wojenne Izraela było mniej okrutne od zasad wojennych ludów
starożytności. I tak darowano życie nieprzyjacielowi, gdy ten nie

stawiał oporu. Chociaż rzeczywiście wobec poprzednich mieszkańców
Palestyny prawo było bezkompromisowe, gdyż popełniali oni

najbardziej haniebne występki, takie jak kazirodztwo, cudzołóstwo,
składanie ofiar z ludzi czy praktykowanie homoseksualizmu. Lud

Izraela w ten sposób bronił się też przed utratą tożsamości, wobec
silnych wpływów sąsiednich narodów, była to często walka o

przetrwanie narodowe i religijne.



Przy interpretowaniu tekstów „wojennych” obowiązuje zasada
obiektywizmu. „Wojny Jahwe” stanowią mianowicie aspekt

wojen prowadzonych przez Boga w historii ze złymi mocami.
Celem Boga było umocnienie królestwa dobrobytu i

sprawiedliwości. Niewierność Izraela była powodem, że naród
wybrany ponosił klęski militarne. Dzięki tym doświadczeniom

Izraelici zrozumieli, że wojna jest z czymś z gruntu złym, a
wizja powszechnego pokoju stanowi prawdziwe zbawienie.

2.Starotestamentalne podstawy moralności: przymierze, prawo i wybranie



Fundamenty starotestamentalnej moralności

o Sobór Watykański II zachęcał odczytywanie sensu moralnego

wezwania Bożego skierowanego do człowieka w świetle egzegezy i

teologii biblijnej. W Konstytucji Dogmatycznej o Objawieniu Bożym
czytamy: „Bóg, sprawca natchnienia i autor ksiąg obydwu

Testamentów, mądrze postanowił, by Nowy Testament był ukryty w
Starym, a Stary w Nowym znalazł wyjaśnienie”.

Jawią się pytania:
-

Jakie prawdy religijno-moralne objawione w ST cieszą się nienaruszalnością

i niezmiennością, a więc obowiązują ludzi wszystkich czasów, a które z nich
są wyrazem konkretnych uwarunkowań historyczno-kulturowych?

-

Czy samo rozróżnienie pomiędzy normami zawsze obowiązującymi a tymi,
które pod względem ważności są czasowo ograniczone, nie oznacza

wprowadzenie pewnego relatywizmu do samej Biblii?

-

Czy Objawienie Boże pomaga rozwiązywać istotne problemy moralne?

-

Czy w ogóle możliwe jest prawidłowe odczytanie znaczenia etosu
biblijnego w kulturach, w których powstawały, skoro już nie istnieją?

•

Biblia nie ma całkowitego, pełnego i usystematyzowanego zbioru etycznego, który
można by nazwać systemem etycznym. Jak się wydaje w tym leży właśnie siła Biblii.

Normy i zasady w niej zawarte są zawsze bardzo konkretne, skierowane do
określonych ludzi, w określonej sytuacji i czasie. Imperatywy religijno-moralne nie

pozostają w Biblii bez uzasadnienia i motywacji. Żądanie Boga, z reguły jest
poprzedzone doświadczeniem zbawczego działania Boga. Stąd jest ono w pełni

zrozumiałe jedynie w historio-zbawczym kontekście tegoż działania.

Nie ma w Biblii gotowego, uporządkowanego zbioru zasad, czy ułożonych w pewnej
kolejności norm moralnych!!!

WYBRANIE



Podstawą wybrania Izraela przez Jahwe była Jego miłość do narodu, a także
wierność obietnicom danym w przeszłości potomstwu Abrahama. Spośród

wszystkich ludów Bóg wybrał jedynie Izraela, wyprowadził go z niewoli, zawarł
z nim przymierze, nadał mu prawo, wprowadził do ziemi obietnic i uczynił

swoim ludem. Ten wolny wybór Jahwe, uczynił z Izraela naród, któremu Bóg
wyznaczył wyjątkową rolę w historii. Bóg jawił się jako stwórca Izraela, który od

początku podjął działania zbawcze wobec narodu. „Jedynie was znałem ze
wszystkich narodów na ziemi” (Am 3, 2).

o

Nie można zrozumieć planów i woli Boga bez wybrania. Terminologia
bahar i pochodne są stosunkowo późne, ale przeświadczenie o Bożym
wyborze było od momentu powstania ludu Izraela.

o

Świadomość wybrania sięga najstarszych czasów izraelskich (Abraham).
Możemy mówić o procesie uświadamiania sobie przez Izrael wybrania.
Ukoronowaniem wybrania było wyjście z Egiptu, by doprowadzić naród

przez Jahwe do ziemi wybrania-błogosławieństwa. Opowiadanie o
przymierzu zawartym pod Sychem za Jozuego wiąże początki dziejów

Izraela z wybraniem: „Ja wziąłem ojca waszego Abrahama” (Joz 24, 3). Na
ten wybór Bóg domagał się odpowiedzi: „Wybierajcie dziś, komu służyć

chcecie?” (24, 15). Wybranie zostało potwierdzone na Synaju: „Uczynisz
nas swoim dziedzictwem”, (Wj 34, 9). Wybranie Izraela zawiera się w

jednym z najstarszych proroctw Balaama: „Jakże ja mogę przeklinać, kogo
Bóg nie przeklina?... Widzę lud, który mieszka osobno, a nie wlicza się do

narodów” (Lb 23, 8n).



Analizując Boży plan zbawienia dochodzimy do wniosku, że

wybranie ludu zostało przygotowane szeregiem wcześniejszych
wyborów.

a.

Przed Abrahamem w historii dziejów ludzkości nie ma ścisłej wzmianki o wybraniu,
ale jest mowa: o Bożym upodobaniu, co do pewnych ludzi; o niezwykłym przypadku
(Noe, „który był jedynym sprawiedliwym wśród swego pokolenia”). W tych

wszystkich przypadkach Bóg wybiera by uwolnić od grzechów; tych, którzy tęsknią
za zbawieniem. Wreszcie Bóg wybiera Abrahama, aby błogosławić w nim „wszystkie

pokolenia ziemi” (12, 3).

b. Ciągłość Bożych planów wybrania uwidoczniona się w dziejach patriarchów. Wybrał

jeden naród i trwa przy tym wyborze. Wybór Jahwe nie zawsze spoczywa na
dziedzicach naturalnych, ale Bóg w sposób specjalny powołuje kogoś innego

(Eleazara, Izmaela, Ezawa i Rubena). Bóg nie postępuje według ludzkich planów, ale
jest wierny swoim obietnicom. Dzięki jednemu wybranemu inni jego bliscy mają w

tym błogosławieństwie jakiś udział, a nawet ziemia.

c. Z narodu wybranego Jahwe ciągle wybiera pewnych ludzi, którym powierza jakąś

misję na określony czas, lub całe życie. Ten wybór sprawia, że ci ludzie stają się
odłączeni od społeczeństwa i poświęceni Bogu. U proroków wybranie wyraża się na

zewnątrz w postaci powołania, czyli jest to bezpośrednie wezwanie Boga do zmiany
życia, wypełnieniu Jego poleceń. Typowe przykłady: Mojżesz. Wszyscy przeżyli to

samo, a mianowicie spotkali się z wezwaniem Bożym, oderwani od zwykłego życia
mieli głosić orędzie Boże nawet posunięte do przeciwstawienia się swojemu

narodowi.

Ludzie szczególnego wybrania

a. królowie są wybierani np. Saul , ale przede wszystkim Dawid, gdy Saul został

odrzucony. Dawid wybrany na zawsze wraz ze swoim potomstwem, które może być

karane, ale nigdy nie będzie odrzucone. Wybranego króla Bóg wynosi na tron często
poprzez zwykłą grę wydarzeń, np. w przypadku Salomona, który zasiadł na tronie

przed Adoniaszem. Zawsze jest to rzeczywiste wybranie, ze względu na godność
królewską, a także sakralny charakter namaszczenia, ale głównie, dlatego, że wybór

pomazańca wiąże się zawsze z przymierzem

b.

Kapłani są przedmiotem wybrania, gdyż spełniana przez nich funkcja domaga się
odłączenia i innego sposobu życia; są poświęceni. Jest pewna ciągłość pomiędzy

wybraniem kapłanów a wybraniem całego ludu Bożego, gdyż Jahwe wybrał swój lud,
aby cały był „królestwem kapłanów i ludem świętym”.

c. Ziemia i miejsca święte są przedmiotem wybrania Jahwe, które przeznaczył dla

swojego ludu. Szczególne miejsc Bożego upodobania to góra Syjon, a przede

wszystkim świątynię jerozolimską, „aby mogło tam zamieszkać Jego imię”.

Cel

-ustanowienie ludu świętego, oddanego Bogu, wyniesionego ponad inne narody

by głosić orędzie o dobrym Bogu. Na straży wybrania stoi Prawo, które zapewnia

świętość.

Ostrzeżenie

-wybranie może być podstawą do kary „Jedynie was znałem ze wszystkich

narodów ziemi, dlatego was nawiedzę karą za wszystkie wasze winy” (Am 3, 2).



Bóg może karać swój lud, ale nie może się go wyrzec. Wydaje się być niemożliwą
taka ewentualność, ze Bóg unieważniłby dokonany wybór i pozwoliłby Izraelowi

zginąć pomiędzy narodami.



Izraelici byli przeświadczeni, że skoro zostali wybrani, zasługują na wyjątkowe
miejsce wśród narodów. Akcentowali wybranie traktując je niekiedy jako dogmat.
Błędnie sądzili, że Bóg na mocy wybrania i obietnic jest zobowiązany do ocalenia

Izraela niezależnie od jego uczynków. Zapomnieli, że naród ich został wybrany:
„nie dzięki swej sprawiedliwości ani prawości serca swojego (...). Wiedz, że nie ze

względu na twoją cnotę Pan, Bóg twój, daje ci tę piękną ziemię na własność, bo
jesteś ludem o twardym karku”.

o Prorocy mieli trudne zadanie polemizowania z takimi poglądami. Bóg,

bowiem nie może tolerować zła, tym bardziej, że popełnia go lud

wybrany, pouczony o woli Jahwe. Wybranie dla Izraela było jednocześnie
wezwaniem do wypełnienia pewnych obowiązków. Bóg, inicjując relację

miłości z narodem, pragnął zrealizować specjalne plany, które domagały
się właściwej postawy ludu Bożego.



Mimo że Bóg dał Izraelowi solidne podstawy moralne, objawiając normy prawa czy
przymierza, naród popełniał coraz cięższe grzechy. Przewrotna postawa Izraelitów

nie zdołała osłabić miłości Boga do narodu, określona przez proroka Ozeasza jako
czuła miłość macierzyńska.



Prorocy podkreślali, że złe życie Izraela nie tylko było wzgardzeniem miłością Boga,
ale także lekceważeniem Bożego wybrania. Prorocy ukazywali powagę sytuacji

Izraela, że tym razem spotkanie Boga z grzesznym narodem będzie związane nie z
łaskami, lecz z sądem i nieodwołalną karą. Wybór Izraela dał mu szczególne

przywileje, ale sprzeniewierzenie się było powodem tym surowszych kar,
spadających na naród

PRZYMIERZE



Inicjatywa zawarcia przymierza pochodziła od Boga, który aktem swojej łaski.
Przymierze zobowiązywało naród wybrany do wypełnienia powinności

moralnych i religijnych, do posłuszeństwa wobec przykazań etycznych, czyli
obejmowało należną postawę wobec Boga. Ten wyjątkowy związek pomiędzy

Jahwe a narodem był zaproszeniem Izraela do odpowiedzi, miłości, wierności
i służby. Zatem zawierając przymierze Izrael jednocześnie zobowiązał się do

zachowania prawa Bożego. Izraelici otrzymali miano „synów”, a Bóg był ich
Ojcem, który troszczył się szczególnie o swój lud.



Idea przymierza oznaczała dla narodu żydowskiego wpisanie go w

ekonomię zbawienia.



Po śmierci Salomona, monarchia podzieliła się na królestwo północne i

południowe, rozpoczął się proces zmian, którego skutkiem było
powstawanie nierówności społecznych w nowo powstałych

państwach na niespotykaną dotąd skalę. Porzucono stary model
państwowości, opierający się na związkach plemiennych, powiązany z

przymierzem, a nie wypracowano jeszcze nowego. W VIII w. przed
Chr. zmiany zaszły tak daleko, iż można mówić o zachowaniu

przymierza jedynie w sensie deklaratywnym. Praktyka życia
wskazywała, że niewielu w Izraelu uznawało obowiązywalność

przymierza z Jahwe, co utrwalało rozwarstwienie społeczne.



Przymierze rozumiano już raczej jako zabezpieczenie narodu na

przyszłość, aniżeli zachętę do wierności jego wymaganiom. Prorocy,
odwołując się do przymierza piętnowali grzechy narodowe, ukazując

wyjątkową niewdzięczność narodu w odniesieniu do tylu łask
otrzymanych przez naród od momentu wyjścia z niewoli, otrzymania

w posiadanie ziemi. Według proroków wypełnienie zadań
wynikających z przymierza nie mogło ograniczać się tylko do kultu,

tym bardziej, że sam kult stał się bałwochwalczy, a zatem obrażał
Boga. Zdawali sobie sprawę, że przymierze zostało złamane wskutek

odrzucenia miłości Boga, z jednoczesnym oddaniem się Baalowi; a
zatem Izraelici mieli być wkrótce poddani surowemu osądowi Boga.



Prorok Ozeasz jako pierwszy przedstawił przymierze Boga z narodem

jako małżeństwo. Podkreślał, że właściwa postawa narodu wobec
Boga winna charakteryzować się miłością i wiernością, podobnie jak

postawa dobrej żony, która darzy takimi uczuciami swego męża.



Prorocy oparli swoje orędzie na poszanowaniu przymierza z Jahwe i
jego zobowiązaniach. Określając istotę przymierza w powiedzeniu:

„wy jesteście moim ludem, ja jestem waszym Bogiem” wskazywali, że
przyszłość narodu jest zależna od wyboru i realizacji wymagań

religijnych, moralnych i społecznych zawartych w przymierzu.
Prorocy w swym nauczaniu nieustannie podkreślali potrzebę realizacji

powinności moralnych wynikających z przymierza.

Przymierze można rozumieć jako:

-

związek krwi, a więc duszy, czyli nierozerwalność więzi; Krew niejako
pieczętuje

-

Arabowie przy umowach symbolicznie wymieniali swoją krew przez to, że
się lekko nacinali i pomazywali krwią przeciwnej strony. Jeśli się do tego

uwzględni znamienną dla ST teologię krwi: „nie będziecie spożywali krwi
żadnego ciała, bo życie wszelkiego ciała jest w jego krwi to owa arabska

wymiana krwi przypuszczalnie oznacza zjednoczenie dusz obu stron
zawierających p.

-

Oto krew Przymierza – te słowa Mojżesza otrzymują zastosowanie podczas
Ostatniej Wieczerzy, przy ustanowieniu Eucharystii. Nowe Przymierze

zainauguruje Jezus we własnej Krwi, a wraz z nim nową, świętą społeczność –
Kościół.

-

aspekt zewnętrzny i wewnętrzny

-

przymierze nierozerwalnie związane z prawem

-

zachowanie przymierza miało prowadzić do prawdziwego i godnego życia

stąd powiązanie z moralnością

-

faryzeizm jako odejście od ducha przymierza bo tylko zewnętrznie

-

naruszenie p. było czynnością niemoralną bezprawną

-

p. jako porządek sakralny-normy moralne stały na straży p.

-

tak jak organizm umiera gdy wypuści się z niego krew tak Izrael wygnany
gdy zerwał przymierze.



Wśród wymagań, jakie postawił Jahwe Izraelitom, jest jeden nakaz
bardzo radykalny: „Bądźcie świętymi, bo Ja jestem Święty”!

Przymierza:

a.

noachickie (Noe, dla wybranych)

b. Z Abrahamem (jednostronne z obietnicą, z obrzezaniem, uniwersalne)

c. Przymierza z Izaakiem i Jakubem (odnowienie Abrahamowego p.)
d. Przymierze Prawa, czyli Tory (synajskie – typiczne do którego będzie się odnosił

NT). Obietnice charakteryzują się trzema elementami: Szczególna własność,
kierownictwo-prowadzenie, groźby-kary. Groźby-przekleństwa pojawiają się po

raz pierwszy gdyż w poprzednich przymierzach Bóg zawierał przymierze z
ludźmi sprawiedliwymi, a teraz z wielotysięcznym grzesznym tłumem.

e.

Odnowienie przymierza synajskiego przez Jozuego (Joz 24, 25)

f. Z pokoleniem Lewiego i z dynastią Dawida (zapewnienie istnienia stanu

kapłańskiego i rządów teokratycznych; kapłan i król jednocześnie to Mesjasz

Jezus w NT)



Przeszłość przymierza była dla konkretnego pokolenia teraźniejszością,

jakby nie ich ojcowie, ale sami zawierali przymierze. Niestety ciągle
powtarzano odstępstwa od kultu Jedynego Boga. Po powrocie z niewoli,

co prawda pamiętano o przymierzu, ale niewłaściwie, gdyż, co prawda
przestali popełniać bałwochwalstwo, ale ulegli formalizmowi religijnemu.



Przymierze Jahwe z Izraelem od początku miało przynieść zbawienie
także poganom. Izrael wśród innych królestw świata będzie spełniał rolę

kapłańską, czyli pośrednika w kulcie i podziale zbawczych darów.
Natomiast Żydzi mocno odgrodzili się od pogan jak mówi talmud płotem

Prawa.



Zapowiadane na czasy mesjańskie Nowe Przymierze będzie się

charakteryzowało zbawczym darem, łaską, działaniem Ducha Jahwe,
który zostanie wylany na Nowy Lud Boży. Nowość jego działania będzie

polegała na obdarowaniu wiernych nowym sercem po usunięciu
poprzedniego z kamienia.

Realizacja Nowego Przymierza

Tekst Jr 31, 31-34. – aż cztery razy powtarzana jest „wyrocznia Jahwe”.Mówi o

przymierzu synajskim; mimo zerwania, istotne elementy tego przymierza przetrwają jak:

prawo i wzajemna przynależność do siebie Boga i Jego ludu. Różnice: prostota, ogólna
dostępność, powszechność Prawa nowego (nie jest to jakieś nowe Prawo, lecz nowy

stosunek do woli Bożej), wyryte nie na kamiennych tablicach, ale w sercu, tamto narzucone z

zewnątrz to nowe będzie wewnętrzną koniecznością. Istota nowego przymierza będzie
polegała na nowym hesed, nowym ludzie o nowym sercu, by przyjąć nowe Prawo.

Uzupełnieniem ujęcia Jr jest Ez:
„Ja jednak wspomnę o przymierzu, które z tobą zawarłem za dni twojej młodości, i

ustanowię z tobą przymierze wieczne”. Późniejsi prorocy widzą wypełnienie przymierze w
perspektywie eschatologicznej. Np. „dzień Jahwe” niewątpliwie należy do czasów

ostatecznych. Sam Jahwe wskazuje na wieczność przymierza; „Góry mogą ustąpić i pagórki
się zachwiać, ale miłość moja nigdy nie odstąpi ciebie i nie zachwieje się moje przymierze

pokoju” (Iz 54, 10).



Znaki przymierzy, (jakie): tęcza, obrzezanie, Pascha, Arka Przymierza z tablicami.

Spośród tych znaków dwa przetrwają: chrzest jako inicjacja życia w Kościele zastąpi
dawne obrzezanie, a baranek paschalny Wyjścia w swoim ofierze eucharystycznej

Ciała i Krwi Chrystusa – pozostanie znakiem Przymierza Nowego i Wiecznego.

Słowa ustanowienia Eucharystii:

o Formuła palestyńska (Piotrowa) :

„To jest moja Krew Przymierza, która za wielu będzie wylana” Mk 14, 24
„To jest, bowiem moja Krew Przymierza, która za wielu będzie wylana na odpuszczenie

grzechów” Mt 26, 28

o Formuła hellenistyczna (Pawłowa):

„Kielich ten jest Nowym Przymierzem we Krwi mojej. Czyńcie to, ile razy pić będziecie, na

moją pamiątką!” 1 Kor 11, 25
„Ten kielich to Nowe Przymierze we Krwi mojej, która za was będzie wylana.” Łk 22, 20

Kres eschatologiczny Nowego Przymierza



Zakończenie Przymierza w NT znajdujemy w Apokalipsie w wizji 7 trąby: „Potem
świątynia Boga w niebie się otwarła i Arka Jego Przymierza ukazała się w Jego
świątyni, a nastąpiły błyskawice, głosy, gromy, trzęsienie ziemi i wielki grad” (Ap 11,

19). Uprzednio ukazana wizja Dwóch Świadków, będących między innymi
aktualizacją Prawa i Proroków, ale już w Kościele otrzymuje konkluzję: dziedzictwo

duchowe Izraela, symbolizowane przez Arkę Przymierza znalazło ocalenie w
Kościele. Sam zaś Kościół jest dwuetapowy; najpierw instytucją doczesną – Świątynią

Bożą wyłączony od zagłady ze strony pogan, a w sensie szerszym instytucją
przechodzącą w Jeruzalem Niebieskie, które jest eschatologiczne. Zakończenie

przymierza brzmi: „Oto przybytek Boga z ludźmi: i zamieszka wraz z nimi, i będą
oni Jego ludem, a On będzie „Bogiem – Z – Nimi. I otrze z ich oczu wszelką łzę, a

śmierci już nie będzie, bo pierwsze rzeczy przeminęły” (Ap 21, 3n). Odtąd będzie
niezmącona harmonia.

PRAWO



„Prawo to praktyczny wyraz norm etycznych i obyczajowych, obowiązujących w
danej społeczności”.

o Prorocy w oparciu o przepisy prawa Jahwe określali powinności moralne

Izraela czy też wyliczali grzechy narodowe. Izraelici zostali przez Boga

powołani do przestrzegania prawa, by dzięki niemu mogli poznać i
realizować plany Boga. „Dopóki Efraim pamiętał o mych prawach, był wielki

w Izraelu” (Oz 13, 1). „Dlatego taka to przyszła na Izraelitów dola z tej
przyczyny, że łamali prawa i nie chcieli słuchać proroków, którzy od dawna

zapowiadali im taką niedolę, jeśli nie zaprzestaną czynów bezbożnych”.

o Słuchanie głosu Jahwe miało oznaczać wprowadzenie w czyn wszystkiego,

czego Bóg wymagał, a mianowicie: bojaźni Jahwe, miłości Boga oraz
zachowania prawa. Nie wystarczyło składanie ofiar, ale liczyło się życie

pobożne, które miało polegać na wewnętrznym usposobieniu, postępowaniu
z zasadami prawa, które zostało objawione Izraelitom na Synaju.

o Prorocy z wielką pasją zwracali się przeciwko tym, którzy nie wahali się

wykorzystywać prawo, aby w jego majestacie ciemiężyć słabych.

Przewrotność bogatych polegała na tym, że na mocy prawa okradali,
wykorzystywali najbardziej bezbronnych, powiększając ich nędzę, narażając

na głód i cierpienie. Niemoralność takiego postępowania była tym większa, że
występowali przeciwko prawu Mojżeszowemu, które brało w obronę sieroty i

wdowy; przewidywało specjalne względy dla najuboższych. Zatem w świetle
władzy i prawa zagarniali skromne dobra biednych.

o

Stosunek do prawa decydował czy były realizowane zobowiązania moralne,
które nałożył Bóg na lud wybrany. „Jego przykazanie – oświeca umysł ludzki

w trudnej sytuacji moralnej, pozwalając kroczyć bezpiecznie przez życie”.

Szukając odpowiedzi stosujemy podział norm:

a. kultyczne (liturgiczne) Wj 34, 14-26; Iż 33, 14-15.

b. prawne Kpł 20, 9-21
c. moralne Wj 20, 1-17 wersja elohistyczna; Pwt 5, 6-21 wersja deutoroniomistyczna ;

Dekalog jest związany z Przymierzem Wj 6, 7.



Dzisiaj obowiązują jedynie normy moralne, gdyż wynikają z wiary w objawionego

Boga, zostały potwierdzone Bożym autorytetem.

Jak odróżnić normy zmienne, związane tylko z jakimś okresem od niezmiennych?



Wydaje się, że nakazy moralne wynikają z Bożego Objawienia jako odpowiedź na dar
i wezwanie Boga, czyli Bóg się objawia i konsekwencją tego jest powstanie norm

moralnych jako odpowiedź człowieka. Celem podania określonych norm etycznych
jest wytworzenie dialogu między człowiekiem a Bogiem, potwierdzeniem

przymierza.

Uwaga! Jedynym uzasadnieniem norm moralnych jest stwierdzenie: „Ja jestem Jahwe”



St jak i NT ukazują nierozerwalność przymierza z prawem (w postaci Dekalogu).
Potwierdzenie tego założenia znajdujemy w Deutoronomium i u Jezusa. A skoro

prawo jest aktualne to i przymierze!!! Jezus mówi: „Nie sądźcie, że przyszedłem

znieść Prawo albo Proroków, nie przyszedłem znieść, ale wypełnić” (Mt 5, 17).
Chrystus nie zmienia nawet najmniejszej litery.

Całe prawo okaże się zbyteczne na końcu czasów.

o Nie można zrozumieć prawa ST bez Jezusa i Jezusa bez prawa ST. To rodzaj ślubu

Jezusa z prawem.

o Akceptacja prawa ST przez Jezusa nie oznacza bezkrytycznej aprobaty dla

interpretacji wykładni tego prawa przez faryzeuszy i uczonych w Piśmie.

o

Odrzucenie norm prawnych ST przez Jezusa znajdujemy w polemice z faryzeuszami:
„Jeśli wasza sprawiedliwość nie będzie większa niż uczonych w Piśmie i

faryzeuszów, nie wejdziecie do królestwa niebieskiego” (Mt 5, 20). Pobożność w
wydaniu faryzejskim opierała się jedynie na zewnętrznym wypełnieniu Prawa.

Natomiast Chrystusowi chodziło o udoskonalenie Prawa moralnego i wynikających z
niego konsekwencji.

o Św. Paweł: „Chrystus jest kresem Prawa”. Tylko On, a nie prawo może zapanować

nad człowiekiem i określić jego relację z Bogiem. W Jezusie prawo znalazło swój kres

i On otworzył nowy porządek łaski.



Pouczenia ST miały służyć zbawieniu ludu Bożego, stąd też wszystko, co

zostało niegdyś napisane poucza św. Paweł zostało napisane dla naszego
pouczenia, a więc i zbawienia.



W NT następuje zasadnicza zmiana, gdyż odtąd nie przykazania, ale
naśladowanie żywego przykładu Jezusa stało się centrum nauki moralnej NT:

„To jest moje przykazanie, abyście się wzajemnie miłowali jak ja was
umiłowałem” (J 15, 12). W Jezusie został objawiony nowy wymiar pełnej

miłości. Od samego początku to przykazania pozostaje fundamentem na
„którym opiera się całe Prawo i prorocy” (Mt 22, 40).



Kluczem do pełnej teologicznej interpretacji jest zasada Jezusowa: „Badajcie
pisma... ponieważ w nich zawarte jest życie wieczne, to one właśnie dają

świadectwo o Mnie” (J 5, 39).



Nowe prawo wygłoszone w Kazaniu na Górze oraz sam Jezus

zmartwychwstały stanowią jedyne kryterium pełnej teologicznie interpretacji
wszystkich norm, przykazań, a także instytucji kultycznych nowego Izraela.



Według św. Jana wola Boża zawsze objawiała się w tym „żebyśmy się
wzajemnie miłowali”.



Jedyną i doskonałą ofiarą stała się ofiara Chrystusa na krzyżu, która oznacza
kres rozlicznych ofiar ST, choć nie przekreśla ich historiozbawczego sensu,

gdyż bez nich ofiara Chrystusa nie byłaby zrozumiała.

3.Moralność selektywna, ascetyczna i integralna oraz poziomy rozwoju moralnego

Wyróżniamy następujące sposoby realizacji moralności, czyli typy moralności ludzkiej:

a. moralność selektywna

b. moralność ascetyczna

c. moralność integralna

Zakładamy, że każdy człowiek ma pewną świadomość moralną, jest przekonany o jakichś

wartościach i ich zhierarchizowaniu.

1.

Moralność selektywna jest wyborem jednej z pośród innych wartości, w

przekonaniu, że wszystkie inne wartości poza wybraną są mniej istotne lub
nieprzydatne. Pomija się lub wręcz nie dostrzega nawet wartości większej od

wybranej. Najczęściej wybierane wartości to: sukces, bogactwo, przyjemność itp.
Następuje podporządkowanie jednej wartości wybranej wszystkich działań,

osiąganie własnego celu nawet kosztem innych ludzi, łącznie z krzywdzeniem. W tej
moralności nie dostrzega się oraz nie rozróżnia wartości wyższych od wybranej.

2. Moralność ascetyczna jest w pewnym sensie przeciwieństwem poprzedniej. Także

tutaj następuje podporządkowanie innych wartości jednej wybranej, ale zakłada się,

że mogą istnieć wartości wyższe. Chodzi w tej moralności o rezygnacje z pewnych
wartości, aby osiągnąć jak najszybciej wartość wybraną. Występuje przekonanie, że

należy poświęcić inne wartości, aby posiąść wybraną.

3. Moralność integralna charakteryzuje się prawidłową hierarchizacją dostrzeganych

wartości. Potrafi usystematyzować wartości od najwyższej do najniższej, a także
kierować się nimi w życiu, podporządkowując wartości niższe wartościom wyższym.

W rzeczywistości żaden typ moralności ludzkiej nie występuje w stanie czystym, nie można
też ich rozumieć w sensie statycznym, ale dynamicznym, czyli może być przechodzenie z

jednej moralności do drugiej.

4.Problem norm moralnych w Nowym Testamencie



W ostatnich dziesięcioleciach toczy się wiele dyskusji dotyczących podstaw
moralności chrześcijańskiej. Pojawiły się liczne głosy kwestionujące fundamentalne
tezy tradycyjnej teologii moralnej. Poddawano w wątpliwość ponadczasowość

konkretnych norm moralnych. W dyskusji odzywają się też liczne głosy domagające
się uznania szerokiej autonomii dla ludzkiego sumienia, które miałoby się stać

ostatecznym kryterium oceny moralnej czynów. Przyjęcie tego rodzaju poglądów
oznaczałoby odrzucenie istnienia jakichkolwiek obiektywnych konkretnych norm

moralnych. Ta szeroka i burzliwa dyskusja – przedstawiono tu wybrane dla
przykładu aspekty – jest elementem procesu gruntownej odnowy całej teologii.

Przedmiotem szczególnie wnikliwej refleksji teologicznej jest nauka Nowego
Testamentu.



Pytanie kluczowe dla problemu uwzględnienia nauki biblijnej w uprawianiu teologii
moralnej: „Czy w Piśmie świętym Nowego testamentu są zawarte ponadczasowe i

powszechne, a więc absolutne, konkretne normy moralne?”

o Wobec istnienia poważnej różnicy zdań pomiędzy teologami zabrało głos

Magisterium. Pewne podstawy do odczytania nauki Kościoła znajdują się w
dokumentach Soboru Watykańskiego II, zaś jasno i precyzyjnie sformułowaną

doktrynę na temat nowotestamentalnych norm moralnych przedstawiła
Kongregacja Nauki i Wiary w dwóch dokumentach wydanych po Soborze.

o Na początku omówione zostaną opinie teologów odrzucających istnienie

nowotestamentalnych norm moralnych w NT. Następnie omówione zostaną

zasadnicze elementy koncepcji prawa Chrystusa jako współczesnej propozycji
chrystocentrycznego ujęcia teologii moralnej. Potem przedstawimy poglądy

autorów widzących możliwość nowej interpretacji nowotestamentalnych
norm moralnych. Wreszcie poglądy autorów zdecydowanie broniących

istnienia w NT ponadczasowych i powszechnych norm moralnych. Na koniec
stanowisko Kościoła zaprezentowane na Soborze Watykańskim II i

posoborowa nauka Kościoła o ponadczasowym i powszechnym charakterze
nowotestamentalnych norm moralnych zawarta w dokumentach Kongregacji

Nauki i Wiary: 1.Deklaracja „Persona humana”; 2. „List do biskupów
Kościoła katolickiego o duszpasterstwie osób homoseksualnych”.

o Po Soborze Watykańskim II często poddawano krytyce sposób posługiwania

się tekstami z Pisma św., które niejako miały potwierdzać stawiane tezy.

Błędne podejście polegało na bezkrytycznym, zbyt pochopnym założeniu, że
Pismo św. zawiera pełny system etyczny oraz przyznawaniu poleceniom

moralnym charakteru uniwersalnego. Zauważono też, że w sposób
nieprawidłowy interpretowano teksty biblijne, gdyż najczęściej pomijano

kontekst historyczny cytowanych fragmentów.

5. Naruszanie godności człowieka

Do najważniejszych dóbr osobowych człowieka należy jego godność czyli dobre

imię. Wynika ona z faktu, że człowiek jest osobą ludzką, obdarzoną życiem duchowym

(nieporównywalna wartość ludzkiej osoby została omówiona w enc. Evangelium vitae).
Osoba ludzka ma prawo do szacunku.

Podważanie godności człowieka ma miejsce wypadku użycia wszelkiego rodzaju

znieważeń w postaci obelżywych słów, wyjawienia poważnych przewinień bliźniego,

poniżenia, lekceważenia, pogardy i szyderstwa. Zachowania tego typu najczęściej
wypływają z pychy lub nienawiści. Można także naruszać godność człowieka poprzez brak

okazania szacunku i czci ( w rozumieniu nie hołdu, ale liczenia się z drugim człowiekiem).
Wszyscy ludzie są sobie równi, mający tę sama godność.

Najczęstszymi sposobami naruszania godności człowieka w postaci znieważenia są:

a. obmowa – mówienie źle, ale prawdziwie (wyjawienie cudzego zła indywidualnego,

bez uzasadnienia społeczno-moralnego. Ma miejsce wówczas gdy zła rzecz
rzeczywiście się zdarzyła, nie była znana i nie ma ważnych powodów by wyjawiać)

b. oszczerstwo - rzeczy złe i nieprawdziwe (przypisywanie komuś zła, którego nie

popełnił)

c. plotka

Różnica pomiędzy obmową a oszczerstwem polega na tym, że obmawia się wtedy gdy

mówi się o bliźnim źle, ale prawdziwie.

Oszczerstwo jest przewinieniem cięższym aniżeli obmowa, chociaż obmowę trudniej

naprawić. Dopuszcza się mówienie rzeczy złych i prawdziwych ze względu na wyższe
dobro prywatne lub dobro publiczne, np. trzeba ostrzegać przed osobami, które czynią wiele

zła, a ubiegają się o stanowiska publiczne. Św. Jan od Krzyża naucza: „Nie słuchaj nigdy o
słabościach ludzkich, a gdy się ktoś skarży, poproś, by nie mówiono o tym”.

Przejawem zniesławienia jest także plotka, która podważa zaufanie do drugiego człowieka.
Najczęściej jest wypowiadana bezmyślnie, niekiedy jako powtarzanie czegoś złego z

zamiarem podważenia związku między ludźmi, np. przyjaźni.

Właściwe osądzanie człowieka wymaga spełnienia trzech warunków:

a. kompetencja
b. dogłębne zbadanie okoliczności

c. podejście bez uprzedzeń

Pomijając któryś z tych elementów dokonujemy osądzenia lekkomyślnego. „Nie sądźcie,

abyście nie byli sądzeni. Bo takim sądem, jakim sądzicie, i was osądzą; i taką miarą, jaką wy
mierzycie, wam odmierzą”( Mt 7, 1n).

6.Prawda jako fundament chrześcijańskiej tożsamości

Chrześcijanin winien być świadkiem Boga, który jest Prawdą. Jezus według relacji Apostoła
Jana mówił o sobie: „Ja jestem drogą i prawdą!” (J 14, 6). Chrystus poucza swoich uczniów o

bezwarunkowym umiłowaniu prawdy: „Niech wasza mowa będzie: Tak, tak; nie, nie” (Mt 5,
37). Wreszcie Jezus ojcem kłamstwa nazywa szatana (J 8,44).

Kłamstwo jest naruszeniem miłości Boga i człowieka; jest złamaniem przykazania



jest wreszcie grzechem ciężkim

Podwody, dla których ludzie kłamią:



Najczęściej kłamstwo jest przejawem postawy maskującej: chcę coś ukryć, bo

boję się konsekwencji jakie czekałyby mnie w wyniku zdemaskowania



Może być próbą usprawiedliwienia swojej niewiedzy, lub też zaimponowania

innym



Kłamstwo może też być odstąpieniem od odpowiedzialności, próbą zrzucenia

poczucia winy

Natura kłamstwa:

Do istoty kłamstwa należy zamysł, celowe wprowadzenie kogoś w błąd, niezgodność myśli

ze słowem. Może jednak wątpliwości budzić „kłamstwo podnoszące na duchu”, np.
ukrycie przed chorym jego nieuleczalnej choroby i zapewnienie go o lepszym stanie.

Mniej problematyczne wydaje się kłamstwo w obronie własnej lub drugiej osoby,
przede wszystkim gdy chodzi o poważne zagrożenie.

Zarówno Stary jak i Nowy Testament pojęcie prawdy często łączy z drogą, z jakimś

poszukiwaniem. Pismo św. mówi o ludziach, którzy poszukując prawdy także błądzą

kłamiąc np. biblijny Jakub zdobył błogosławieństwo ojca przy pomocy oszustwa.



mówienie prawdy jest podstawowe jeśli ludzie chcą się rzeczywiście zrozumieć,

czy sobie zaufać



kłamstwo nie dlatego jest niesłuszne, że powoduje złe skutki, ale dlatego że jest

kłamstwem, toteż nie wolno kłamać nawet jeśli spodziewamy się dobrych
skutków

Kiedy możemy prawdy nie wyjawiać?

Każdy ma prawo do zatrzymania tajemnic wewnętrznych, intymnych, a także ma

obowiązek nie wydawać tajemnic powierzonych przez drugich. Nie możemy wyjawiać

tajemnic, które naruszałyby sprawiedliwość. Dobro i bezpieczeństwo drugiego człowieka,
czy dobro wspólne są wystarczającymi powodami do przemilczenia tego, co nie powinno

być znane. Zdobywanie podstępem cudzych sekretów, a także wykorzystywanie ich w celu
zaszkodzenia bliźniemu jest naganne. Chodzi przede wszystkim o tajemnicę w odniesieniu

do życia osobistego, czy rodzinnego; których wyjawienie mogłoby przynieść mu szkodę.
Obowiązek zachowania sekretu może być wzmocniony przez wyraźną deklarację

zachowania milczenia co do jego treści. Należy rozpatrywać mówienie prawdy w
perspektywie miłości bliźniego lub też sprawiedliwości, czy pewnej przyzwoitości.

Obmowa – mówienie prawdy o bliźnim jednocześnie ciężko grzesząc; mówimy o

bliźnim źle, ale prawdziwie

Oszczerstwo – mówimy rzeczy złe i nieprawdziwe

Mówienie o człowieku winno opierać się na trzech przesłankach: kompetencji,

starannym zbadaniu sprawy i braku uprzedzeń. Bez zachowania tych elementów w
sądzeniu, nasz osąd będzie lekkomyślny. Jezus ostrzegał przed nieprzemyślanym

sądzeniem. „Nie sądźcie, abyście nie byli sądzeni.” Św. Paweł dodaje, że sądzimy ludzi w
tym w czym sami często upadamy.

Z ważnych przyczyn możemy posłużyć się kłamstwem pozornym np. gdy

domagający się prawdy nie ma prawa do niej; wtedy można odpowiedzieć wymijająco,

dwuznacznie lub ogólnie. Istnieją prawdy, które należy chronić. Takie postępowanie
usprawiedliwia sam Chrystus. Szczególnie w sytuacjach, gdy ujawnienie nie przysługuje

danej osobie można mówić coś zmyślonego.

Życie w prawdzie kształtuje naszą osobowość również w wymiarze ponadczasowym.

Istnieje przecież nierozerwalny związek między mówieniem prawdy a wypełnieniem

własnego powołania. We wstępie encykliki Veritatis Splendor Jan Paweł II pisze: „prawda
oświeca rozum i kształtuje wolność człowieka, który w ten sposób prowadzony jest ku

poznaniu i umiłowaniu Pana” W miarę jak jesteśmy i stajemy się tym, kim winniśmy być
według zamiarów Bożych stajemy się naprawdę sobą. Już teraz zasługuję na to kim będę w

wieczności. Po śmierci będę tym, kim stałem się w moim życiu. Jawi się potrzeba
nieustannego harmonizowania życia z prawdą, zgodnie ze słowami Jezusa: „poznacie

prawdę a prawda was wyzwoli”.

7. WEZWANIE DO ŚWIĘTOŚCI

1.

W Starym Zakonie określenia „świętość, święty” oznaczały:

- dobrowolna przynależność do Boga

- świętymi nazywano rzeczy przeznaczone na Jego służbę (wyłączone z
codziennego użytku)

Pismo Św. NT „świętymi” nazywa:

- patriarchów, apostołów, czasami daje to miano całemu zespołowi wiernych

- ludzi Bogu oddanych

W pierwszych wiekach chrześcijaństwa „świętymi” nazywano:



Ludzi wierzących i ochrzczonych, niezależnie od ich osobistej świętości



Później, kiedy zaczęły pojawiać się herezje, tylko tych, którzy pozostali w łączności z

Kościołem



W niektórych przypadkach termin „święty” przybiera znaczenie jeszcze bardziej
ścieśnione, mianowicie oznacza męczenników



Wyrazu tego używano także w pierwszych wiekach na oznaczenie zakonników albo

kleru



„Sanctus” był także tytułem urzędowym, który nadawano osobom na wysokim
stanowisku państwowym czy kościelnym, np. cesarzom, biskupom



Wreszcie jeszcze później wyraz „święty” przyjmuje znaczenie bardzo szczegółowe,

stając się tytułem pochwalnym, zastrzeżonym jedynie dla tych, którym Kościół
przyznał kult publiczny. Pierwszymi z nich byli męczennicy.

Istota świętości



Może być realizowana w różnych stanach życia w Kościele i w świecie, na

różnych drogach życia, powołania i zawodu



Jej jedność sprowadza się do miłości Boga bliźnich, choć miłość ta może
przybierać różne oblicza



Świętym nie jest się więc dlatego, że żyję się w takim stanie życia, ale dlatego,

że życie w swoim stanie życia i powołania zamienia się na funkcje
miłowania Boga i bliźnich



Świętość moralno-duchowa chrześcijan otwiera niezwykle twórcze

dowartościowanie nawet najbardziej świeckiej drogi życia (świecki) i
świeckich czynności w tym życiu (laikatu duchowości)



Ostatecznie i zawsze istota chrześcijańskiej świętości polegać będzie na
odzwierciedleniu bytowania Trójcy Przenajświętszej i Chrystusa na sposób

Daru, na sposób Miłości do Ojca, ludzi i całego stworzenia



Taka miłość przerasta naturalne siły człowieka, ale powołuje do niej, Bóg
najpierw obdarował człowieka zdolnością takiego miłowania



Bóg uzdolnił wszystkich ludzi do życia świętego i pragnie świętości

wszystkich



U źródeł tego wezwania znajduje się dar, który ze swej natury domaga się
rozwinięcia



Każdy chrześcijanin zostaje wyposażony w odpowiednie łaski, aby mógł

postępować w świętości



Istnieje również wezwanie do szczególnej misji w stosunku do Ciała
Mistycznego



W każdym miejscu i stanie chrześcijanie mają być prawdziwymi uczniami
Jezusa; tam ,gdzie żyją powinni reprezentować Kościół i Ewangelię



Świętość chrześcijan, mająca za źródło wybranie Boże, domaga się od nich
całkowitego zerwania z grzechem i obyczajami pogańskimi



Świętość chrześcijańska polega na życiu „według ducha”, będąc włączonym w

rzeczywistość doczesną, czyniąc wszystko dla Chrystusa, pragnąc pełnić Jego
wolę i służyć bliźnim



Między praktykami religijnymi człowieka a jego życiem rodzinnym i
zawodowym nie może być podziału



Świętość to jedność wiary i życia

Warunki świętości

1.

Oddalenie się od rzeczy zwyczajnych, czyli oczyszczenie, bez tego nie można zbliżyć

się do Boga ani, tym bardziej, z Nim się jednoczyć. Czystość konieczna jest do tego,
aby duch mógł przylgnąć do Boga. Duch ludzki, łącząc się z rzeczami niższymi od

niego, ulega zanieczyszczeniu, brzydnie

2.

Utrwalenie łączności z Bogiem. Im dobro, do którego lgniemy, jest trwalsze samo w
sobie, tym łączność z nim, brana przedmiotowo, jest większa. Stopień utrwalania

podmiotowego nie zawsze i niekoniecznie musi iść w prze z doskonałością
przedmiotu, z którym się łączy. Można bowiem z większym napięciem

podmiotowym kochać dobro z natury mniej pociągające, i n odwrót. Na szczycie
wszelkiej niezależność, wyniesienia i trwałości stoi Bóg, Akt Czysty, nie mający w

sobie żadnej złożoności, niezmienny w swej naturze. Bóg nie tylko w najwyższym
stopni święty, ale będący samą świętością, jest źródłem, celem oraz sprawcą

świętości innych bytów.

II powszechne powołanie do świętości

1. Świętość Boża jest źródłem świętości stworzeń



stworzenia stają się święte o tyle i wtedy, o ile uczestniczy w pełni
świętości istniejącej w Bogu



nie dorówna ono nigdy świętości Boga, może jednak uczestniczyć w niej
coraz bardziej przez coraz głębsze zjednoczenie z Nim



łączność z Bogiem stanowi o świętości stworzeń



jakość tego zjednoczenia decyduje o jakości uświęcenia



łączność, polegająca tylko na wyłączeniu danej rzeczy z codziennego

użytku i zastrzeżeniu jej kultu dla Pana Bożego, udziela świętości czysto
zewnętrznej, która w niczym samej rzeczy nie zmienia. Taką świętość

mogą posiadać nawet istoty martwe i nierozumne



natomiast świętość właściwa polega na łączności z Bogiem wewnętrznej
i rzeczywistej. Może to nastąpić wówczas, gdy Bóg pociągnie stworzenie

do siebie, udzielając mu czegoś ze swej Boskiej natury i sprawiając w nim
przez to wewnętrzną przeminę



wewnętrzna duchowa przemiana może stać się udziałem tylko stworzeń

rozumnych i tylko Bóg może ją sprawić



świętość w znaczeniu ścisłym jest doskonałością nadprzyrodzoną. O
własnych siłach żadne stworzenie nabyć jej nie może



takiej właśnie nadprzyrodzonej świętości domaga się od nas Bóg, kiedy

przez usta pisarzy natchnionych odzywa się do ludzkości: „Bądźcie
świętymi, bo ja jestem święty, Jahwe Bóg wasz!”



zależnie od rodzaju i stopnia łączności stworzenia z Bogiem będziemy
mieli do czynienia z różnymi odmianami świętości



istotą każdej z nich będzie uczestnictwo w czystości i wzniosłości natury

Bożej. Taką łączność sprawia łaska uświęcająca, zawiera ona w sobie
nadprzyrodzoną energię, która skierowuje dusze ku Bogu



jest to łączność habitualna, czyli stałe zwrócenie się ku Bogu zarówno

istoty duszy jak i władz, np. dziecko po chrzcie



przez wiarę i miłość dokonywa się aktualne zjednoczenie między duszą a
Bogiem…



zjednoczenie między duszą a Bogiem, jakie powoduje łaska uświęcająca

jest poniekąd zjednoczeniem substancjalnym, ponieważ polega na
bezpośrednim zjednoczeniu się dwóch substancji (duszy i Boga), bez

pośrednictwa jakichkolwiek przypadłości naturalnych, także dusza
znajduje się w naturalnym posiadaniu substancji Bożej



świętość jest więc dla człowieka nie tylko możliwa, ale ma być przez niego
osiągalna



dusza złączona z Bogiem uczestniczy w Jego majestacie i czci należnej
Bogu



istoty rozumne i wolne, stworzone na Obra i podobieństwo Boga mają
nowy poziom uczestniczenia w świętości Bożego Bytu



są powołane do świadomego przyjęcia oraz rozwoju daru świętości

zarówno w wymiarze ontycznym, jak i moralnym



świętość ta ma swój związek z teologalnymi cnotami; wiary, nadziei i
miłości, a także z darami Ducha Świętego



ostatecznie można uznać, że ten ontyczny wymiar świętości sprowadza

się do bycia synami Bożymi w Jednorodzonym Synu mocą Ducha
Świętego



Bóg uzdolnił wszystkich ludzi do życia świętego i pragnie
świętości wszystkich



Ogromne znaczenie dla rozwoju świętości chrześcijanina

posiadają cnoty kardynalne: mądrość, sprawiedliwość, męstwo
i umiarkowanie. Cnoty te doskonalą wewnętrznie człowieka nie

tylko na płaszczyźnie naturalnej, lecz także nadprzyrodzonej.
Wszystkie one kierują chrześcijanina do celu, jakim jest Bóg.



Droga do doskonałości wiedzie przez Krzyż. Nie ma świętości
bez wyrzeczenia i walki duchowej. Postęp duchowy zakłada

ascezę i umartwianie, które prowadzą do życia w pokoju u
radości błogosławieństw.



Wezwanie do świętości osób konsekrowanych

Powołania indywidualne chrześcijan mają za podstawę odmienność bogactwa

darów nadprzyrodzonych, są jednak zakotwiczone w indywidualnych darach otrzymanych

od Stwórcy

•

Zawsze, gdy człowiek ogląda chwałę Bożą, odczuwa wyraźnie swoją małość i to
napawa go lękiem

•

Ta bojaźń jest zbawienna, uświadamia człowiekowi Boską doskonałość, a zarazem

przynagla go nieustannym wezwaniem do świętości

•

powołanie skierowane do osób konsekrowanych jest wezwaniem do pełnego
nawrócenia, to znaczy do wyrzeczenia się samych siebie i do życia wyłącznie dla

Pana, tak aby Bóg był wszystkim we wszystkim

•

instytuty życia konsekrowanego muszą mieć świadomość, że przez swą profesję rad
ewangelicznych pełnią szczególną misję w dzisiejszym Kościele

•

Kościół zawsze postrzegał profesję rad ewangelicznych jak uprzywilejowaną
drogę do świętości

•

Już same określenia, którymi ją opisuje – szkoła służby Panu, szkoła miłości i

świętości, droga lub stan doskonałości – wskazuje na skuteczność i bogactwo
środków właściwych dla tej formy życia ewangelicznego

•

W naśladowaniu Chrystusa i w miłości do Jego Osoby można wskazać pewne

elementy, które decydują o wzroście świętości w życiu konsekrowanym i zasługują
dziś na szczególne podkreślenie

o

Wierność charyzmatowi założyciela oraz ukształtowaniu przez ten
charyzmat duchowemu dziedzictwu każdego Instytutu

o Charyzmat powinien przynaglać osobę konsekrowaną, aby oddawała się bez

reszty Bogu

o Każdy charyzmat oznacza także dążenie do Ducha Świętego, aby pozwolił się

Jemu prowadzić i wspomaga, zarówno w osobistym życiu duchowym, jak i

życiu wspólnotowym i działalności apostolskiej, a dzięki temu żył w postawie
służby, która powinna być inspiracją dla wszystkich decyzji prawdziwego

chrześcijanina

o

To powołanie jest zachętą do wytrwania na drodze świętości mimo trudności
materialnych i duchowych, jakie niesie codzienne życie

o

Jest ono także wezwaniem, by pogłębiać swoje kwalifikacje i rozwijać
dynamiczną wierność swej misji, przystosowując jej formy, gdy jest to

konieczne do nowych sytuacji i rozmaitych potrzeb, w postawie całkowitej
uległości wobec Bożych natchnień i zgodnie z rozeznaniem Kościoła

o

Wezwanie do świętości zostaje przyjęte i może być rozwijane w milczeniu i
adoracji przed obliczem nieskończonej transcendencji Boga

o

Należy także odkryć na nowo praktyki ascetyczne, typowe dla danej tradycji
Kościoła i danego Instytutu

o

Praktyki te były i nadal są bardzo skuteczną pomocą w dążeniu do
prawdziwej świętości

o

Asceza przez to, że pomaga opanować i korygować skłonności ludzkiej
natury zranionej przez grzech, jest niezbędnie potrzebna osobie

konsekrowanej, aby mogła ona dochować wierności swemu powołaniu i iść
za Jezusem drogą Krzyża

o Dążenie do świętości wymaga podjęcia duchowego zmagania

Przeszkody w realizacji świętości:



Grzech



Pożądliwość



Szatan



Przywiązanie do świata

Grzech śmiertelny – okrada człowieka ze szczęścia wieczności i rzuca wieczne cierpienie.
Jeśli ktoś dłuższy czas: wiele miesięcy czy lat żyje w grzechu śmiertelnym, wówczas

•

Traci bojaźń Bożą, która jest wewnętrzną mocą skierowaną przeciw namiętności;

•

Traci mądrość, która jest niezbędna dla osiągnięcia wiecznego celu

•

Traci światło wiary



Oprócz grzechów śmiertelnych są grzechy główne i powszednie jak przeszkody w

rozwoju życia chrześcijańskiego



Grzech główne: pycha, chciwość, nieczystość, zazdrość, nieumiarkowanie w
jedzeniu i piciu, gniew oraz lenistwo – grzechy te prowadzą osłabioną naturę

do innych grzechów



Do grzechów powszednich zalicza: kapryśność, samowolę i upór w życiu
rodzinnym

Cudzołóstwo

- kto żyje w cudzołóstwie traci godność
- marnuje swój majątek, zdrowie ciała

- traci spokój i zadowolenie serc
Osłabia umysł i wolę. Grzech ten prowadzi do wiecznej zguby.

Oddalenie się od życia religijnego, które powoli prowadzi do całkowitego odejścia od

wiary

•

Grzechy, które prowadzą do innych grzechów to pijaństwo: które jest źródłem

grzechu przeklinania. Powoduje straty materialne i duchowe, przyczynia się do
rozbicia rodziny, małżeństwa. Wywołuje niepokój sumienia

•

W porządku nadprzyrodzonym ten grzech okrada chrześcijanina z łaski

uświęcającej i wszystkich darów Ducha Świętego

•

W porządku doczesnym powoduje negatywne skutki wewnętrzne i zewnętrzne.
Osłabia życie duchowe człowieka, powodując zranienie łączności z Bogiem i utratę

„całej piękności nadprzyrodzonej”

Szatan ukarany nienawidzi Boga, ale musi uznać Jego świętość i sprawiedliwość



Szatan jest zazdrosny, dlatego zwodzi i kusi człowieka, by nie dopuścić go do nieba



Poprzez obrazy budzi w człowieku różnego rodzaju namiętności, a szczególnie

nienawiść, zazdrość, nieczystość



Wpływa też na ciało wzbudzając jego pożądliwości

8. Norma ludzkiej moralności – sumienie

Wyróżniamy następujące sposoby realizacji moralności, czyli typy moralności ludzkiej:

1.

moralność selektywna

2.

moralność ascetyczna

3.

moralność integralna

Zakładamy, że każdy człowiek ma pewną świadomość moralną, jest przekonany o jakichś
wartościach i ich zhierarchizowaniu.

1.

Moralność selektywna jest wyborem jednej z pośród innych wartości, w

przekonaniu, że wszystkie inne wartości poza wybraną są mniej istotne lub
nieprzydatne. Pomija się lub wręcz nie dostrzega nawet wartości większej od

wybranej. Najczęściej wybierane wartości to: sukces, bogactwo, przyjemność itp.
Następuje podporządkowanie jednej wartości wybranej wszystkich działań,

osiąganie własnego celu nawet kosztem innych ludzi, łącznie z krzywdzeniem. W tej
moralności nie dostrzega się oraz nie rozróżnia wartości wyższych od wybranej.

2.

Moralność ascetyczna jest w pewnym sensie przeciwieństwem poprzedniej. Także

tutaj następuje podporządkowanie innych wartości jednej wybranej, ale zakłada się,
że mogą istnieć wartości wyższe. Chodzi w tej moralności o rezygnacje z pewnych

wartości, aby osiągnąć jak najszybciej wartość wybraną. Występuje przekonanie, że
należy poświęcić inne wartości, aby posiąść wybraną.

3.

Moralność integralna charakteryzuje się prawidłową hierarchizacją dostrzeganych

wartości. Potrafi usystematyzować wartości od najwyższej do najniższej, a także
kierować się nimi w życiu, podporządkowując wartości niższe wartościom wyższym.

W rzeczywistości żaden typ moralności ludzkiej nie występuje w stanie czystym, nie można
też ich rozumieć w sensie statycznym, ale dynamicznym, czyli może być przechodzenie z

jednej moralności do drugiej.

Sumienie w nauczaniu Magisterium Kościoła

„W głębi sumienia człowiek odkrywa prawo, którego sam sobie nie nakłada, lecz któremu

winien być posłuszny i którego głos wyzywający go zawsze tam, gdzie trzeba, do miłowania
i czynienia dobra a unikania zła, rozbrzmiewa w sercu nakazem: czyń to, tamtego unikaj.”

Sumienie jako „ośrodek i sanktuarium człowieka”

Rozróżnia się dwa podstawowe znaczenia sumienia:

•

Sumienie jako trwałe uzdolnienie człowieka, czyli sprawność (habitus) do uznania
konkretnych wartości i zobowiązań moralnych

•

Sumienie jako konkretne przeżycie normatywne (actus), które określa się jako głos

sumienia.

Rdzeń sumienia jako sprawności określa się terminem „syndereza” – trwałe uzdolnienie

naturalne człowieka do poznania podstawowych zasad ładu moralnego jako
zobowiązujących norm postępowania.

Bezpośrednio oczywistym przejawem działania synderezy jest naczelna norma

moralna: „Dobro należy czynić, zła należy unikać”.

Habitualne stany umienia określają sumienie jako:

•

Prawidłowe, gdy ocenia i nakazuje zgodnie z obiektywnym stanem rzeczy

•

Delikatne, gdy przejawia szczególną wrażliwość na wartości moralne. Natomiast
sumienie przytępione lub rozluźnione nie rozpoznaje właściwe dobra i zła oraz za

łagodnie ocenia postępowanie, zwłaszcza własnej osoby, lekceważąc zobowiązania
moralne

•

Szerokie (w znaczeniu pozytywnym), które polega na zdolności osądzania

moralnego bez ciasnoty i sztywności, podczas gdy sumienie ciasne lub sztywne
upatruje grzech tam, gdzie go nie ma, albo go wyolbrzymia

•

Faryzejskie lub przewrotne, gdy ocenia surowo w małych sprawach, a ważne

lekceważy

•

Mocne lub słabe. W zależności od tego, w jakim stopniu radzi sobie z
wątpliwościami nierozsądnymi i niedobrowolnymi

•

Bezradne lub zawikłane, gdy nie jest zdolne do rozwiązywania sytuacji moralnej

•

Szczególną postacią takiego stanu jest sumienie skrupulancie. Polega ono na

męczących objawach chorobliwego lęku, które z obawy przed popełnieniem grzechu
paraliżują postępowanie moralne.

Wolność sumienia jest prawem każdego człowieka, to głos Boży w człowieku.

9.TEZA GRZECH I NAWRÓCENIE

Skoro człowiek jest wolny, to może w życiu kroczyć drogą niezgodną z wolą Bożą.

Analiza współczesna:

•

Dla wielu współczesnych ludzi grzech jest jedynie szkodliwym, chorobliwym
kompleksem winy, który trzeba w sobie zniszczyć

•

Dzisiaj woła się o moralność bez grzechu

•

Jeśli nawet we współczesnym świecie mówi się o grzechy, to nie myśli się o

wykroczeniu przeciwko Bogu, a tylko uchybieniu przeciwko bliźnim lub jakieś
społeczności

Przykłady:

1.

Kiedy jawnogrzesznica przychodzi do Pana Jezusa, to Jezus nie mówi do niej:

powinnaś zaakceptować siebie, bo są trudne czasy itd. Nie jesteś gorsza od innych, bo
są jeszcze gorsze. Jezus mówi: „Idź i nie grzesz więcej”

Jezus nie akceptuje jej postawy, czynów, miała dużo czasu, żeby się zastanowić nad swoim
życiem, wszyscy trzymali kamienie, miała przyśpieszoną pokutę i refleksję.

2.

Czasami psychologowie wskazują na liczne przykłady ludzi, którzy uwikłani w
jakieś wielkie zło, do końca życia nie mogą się z tego zła uwolnić. Często autentyczna

spowiedź jest jedynym sposobem uwolnienia się.

Poczynając od pierwszych kart Pisma Świętego spotykamy się z rzeczywistością grzechu,
tzn. chodzi o uświadomienie sobie, że człowiek jest istotą grzeszną.

W ST wspólnota łączy się w kole, w środku stawia kozła, wyznają grzechy, wierząc, że

wejdą one w kozła, potem go gonią na pustynie, zabijają i wierzą, że w ten sposób zostaną
oczyszczeni.

Niezależnie od różnych opinii w świecie, widzimy poczucie grzechu w człowieku.

Podobne przeświadczenie mamy w Księdze Rodzaju – grzech Adama i Ewy oraz Kaina.

Grzech nie tyle dotyczy naruszenia prawa, co naruszenie Przymierza.

W Biblii dość często grzech jest pojmowany jako kara, szczególnie w ST. Jeśli ludzie
niewłaściwie zachowują się wobec Boga, popadają w różnego rodzaju niewole (niewola

asyryjska, babilońska).

•

Grzech niesprawiedliwość społecznej – jego przejawem jest rozwarstwienie, tzn.

podział biedni – bogaci

•

Grzech może też być rozumiany jako niewdzięczność czy wzgarda

•

Cudzołóstwo, bałwochwalstwo jest częstym grzechem w ST

Ewangelie uzupełniają i pogłębiają naukę o grzechu. Sama postać Jezusa Chrystusa rzuca
nowe światło na grzech. Według Jezusa grzech należy porzucić ze względu na królestwo

Boże.

•

Dopełnieniem rozumienia grzechu w NT jest postawa Jezusa, który czyni cuda

jednocześnie uwalniając człowieka od grzechu

•

Kiedy Jezus odpuszcza grzechy żąda wiary, wymaga postawy wiary od człowieka.
Jezus mówi, że grzech jest odrzuceniem miłości Boga

Jezus potępia grzech, ostrzega wielokrotnie przed nim, ale nie odrzuca grzesznika!

•

Wg. św. Pawła i Jana przez grzech człowiek odwraca się od prawdy

•

Św. Jan mówi, że człowiek, który grzeszy chodzi w ciemności, odchodzi od Jezusa,
traci prawdziwą wolność

•

Ojcowie Kościoła mówiąc o grzechu odnoszą się do Biblii i akcentują nieład i

nieposłuszeństwo  grzech jest postawą niewdzięczności wobec Boga, ugodzenia
w miłość. Jest przejawem zatarcia obrazu Bożego w człowieku

•

Św. Augustyn mówi, że grzech przeciwstawia się prawu Bożemu, które rozumie

jako objawione naturze rozumnej, tzn. jako prawo wieczne, powszechne i niezmienne
prawo moralne

•

Św. Tomasz uważa, że grzech jako słowo, czyn lub pożądanie czegoś jest

niezgodne z prawem wiecznym

DEFINICJA GRZECHU KKK

Grzech jest wykroczeniem przeciw rozumowi, prawdziwe, prawemu sumieniu, jest

brakiem prawdziwej miłości względem Boga i bliźniego z powodu niewłaściwego
przywiązania do pewnych dóbr. Rani naturę człowieka i godzi w ludzką solidarność.

Został określony jako: „słowo, czyn lub pragnienie przeciw prawu wiecznemu”.

Grzech jest obrazą Boga, przeciwstawi się miłości do Boga. Jest nieposłuszeństwem,

buntem przeciw Bogu spowodowanym wolą stania się „jak Bóg”. Grzech jest „miłością
siebie posuniętą aż do pogardy Boga”.

Grzech jest czynem osobistym, co więcej ponosimy odpowiedzialność za grzechy

popełniane przez innych, gdy w nich współdziałamy:

- uczestnicząc w nich bezpośrednio lub dobrowolnie

- nakazując je, zalecając. Pochwalając lub aprobując
- nie wyjawiając ich lub nie przeszkadzając im, mimo że jesteśmy do

tego zobowiązani

- chroniąc tych, którzy popełniają zło

GRZECHY CUDZE:

1. Radzić do grzechu
2. Rozkazywać drugiemu grzeszyć

3. Zezwalać na grzech drugiego
4. Pobudzać do grzechu

5. Pochwalać grzech drugiego
6. Milczeć na grzech cudzy

7. Nie karać grzechu
8. Pomagać do grzechu

9. Uniewinniać grzech cudzy

GRZECHY GŁÓWNE:

1. Pycha

2. Chciwość
3. Nieczystość

4. Zazdrość
5. Nieumiarkowanie

6. Gniew
7. Lenistwo

GRZECHY WOŁAJĄCE O POMSTĘ DO NIEBA:

1. Rozmyślnie zabójstwo
2. Grzech sodomski

3. Uciskanie ubogich, wdów i sierot
4. Odmówienie zapłaty robotnikom

GRZECHY PRZECIWKO DUCHOWI ŚWITĘTEMU:

1. Grzeszyć zuchwale w nadziei miłosierdzia Bożego
2. Rozpaczać lub wątpić o łasce i miłosierdziu Bożym

3. Sprzeciwiać się uznanej prawdzie chrześcijańskiej
4. Zazdrościć bliźniemu łaski Bożej

5. Mieć zatwardziałe serca na zbawienne upomnienia
6. Odkładać aż do śmierci pokutę i nawrócenie.

Grzechy przeciwko Duchowi Świętemu są z założenia niedopuszczalne, nie znaczy

to, że jakoby nie mogły by być przebaczone przez Boga, bo Bóg jest nieskończenie
miłosierny.

Są one niedopuszczalne, ponieważ popełniający te grzechy są ślepi
duchowo, całkowicie niedysponowani do pokuty.

Sobór Trydencki wprowadza podział na grzechy śmiertelne i powszednie (lekkie).

W starej historii Kościoła były 3 grzechy ciężkie:

•

Zabójstwo

•

Zaparcie się Chrystusa

•

Cudzołóstwo

Pokuta za te grzechy była niezwykle surowa. Można było tylko raz w życiu popełnić

grzech ciężki. Jeżeli ktoś zrobił to ponowny grzech ciężki dyskwalifikował z przynależenia
do Kościoła.

Pewnie radykalizm powodował pewien porządek. Ktoś się musiał długo zastanawiać

czy np. zdradzić czy nie – bo będzie surowa pokuta.

Grzech śmiertelny niszczy miłość w sercu człowieka wskutek poważnego

wykroczenia przeciw prawu Bożemu, podsuwając człowiekowi dobra niższe odwraca się od

Boga, który jest jego celem ostatecznym i szczęściem.

Grzech powszedni pozwala trwać miłości, choć ją obraża i rani, wprowadzając

pewien nieład moralny.

Warunki grzechu śmiertelnego:

•

Poważny przedmiot (materia)

•

Pełna świadomość

•

Całkowita zgoda woli

Mogą być różne źródła grzechu:

•

Bliższe

•

Dalsze

•

Pośrednie

•

Bezpośrednie

Moraliści wskazują by:



Unikać miejsc popełniania grzechu



Nie prowokować grzechu



Kiedy ktoś jest bardziej skłonny do grzechu, to zło moralne jest utrwalone –

stałe usposobienie do wykonywania czynów moralnie złych



Wady silnie ukorzenione nazywamy nałogami



Wada zakorzeniona w psychice zaślepia wewnętrznie człowieka. Jeśli ktoś
jest w nałogu, to stracił wolność, a zatem jeżeli popełnia coś bardzo złego, np.

samogwałt, to nie zawsze zaciąga nad sobą grzech śmiertelne, bo on już nie
jest w stanie wydobyć się z tego grzechu.



Są różnego rodzaju niewole – niewolnicy telewizji, Internetu. Trudno
jest tu wyrokować – na ile jest to pełna świadomość i pełna

świadomość woli.

NAWRÓCENIE:

•

Domaga się przekonania o grzechu

•

Wymaga zmiany myślenia i postępowania – powrotu do przymierza miłości z
Bogiem

Przyjęcie Bożego miłosierdzia wymaga uznania win w akcie spowiedzi.

Tezy :

1.Niedoskonałości moralne w Starym Testamencie
2.Starotestamentalne podstawy moralności: przymierze, prawo i
wybranie
3.Moralność selektywna, ascetyczna i integralna oraz poziomy rozwoju
moralnego
4.Problem norm moralnych w Nowym Testamencie

5.Naruszanie godności człowieka
6.Prawda jako fundament chrześcijańskiej tożsamości
7.Powołanie chrześcijanina do świętości
8.Norma ludzkiej moralności – sumienie
9.

Grzech zejściem z drogi powołania Bożego i potrzeba nawrócenia