Metody i techniki wewnętrznego doskonalenia nauczycieli

Drogi czytelniku!

niniejsza publikacja została zabezpieczona przez rozpowszechnianiem znakami widocznymi

i niewidocznymi, które umożliwiają jednoznaczną identyfikację osoby pobierającej.

Danuta Elsner

Metody i techniki

wewnętrznego doskonalenia

nauczycieli

Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: justin@op.pl

ISBN 978-83-7696-078-4

Wszelkie prawa zastrzeżone.
Wydawca wyraża zgodę na kopiowanie fragmentów publikacji do celów
edukacyjnych
Wydawnictwo dołożyło wszelkich starań w prowadzeniu działań
wynikających z wymagań prawa autorskiego. W przypadku pojawienia
się wątpliwości postara się je wyjaśnić.

Wydawca:

Dr Josef Raabe Sp. Wydawnicza Sp. z o.o.

ul. Młynarska 8/12

01-194 Warszawa

NIP 526-13-49-514

REGON 011864960

XII Wydział Gospodarczy, KRS 0000118704

Wysokość kapitału zakładowego: 50 000 PLN

www.dydaktyczne.info.pl

Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: justin@op.pl

- 1 -

Metody i techniki wewnętrznego
doskonalenia nauczycieli

Danuta Elsner

1. Wprowadzenie..............................................................................

2. Metody i techniki WDN – rozpiętość możliwości......................

3. Omówienie mało znanych metod i technik WDN .....................

3.1 Dziennik zawodowy ..............................................................

3.2 Portfolio.................................................................................

3.3 Hospitacje koleżeńskie ..........................................................

3.4 Coaching................................................................................ 10
3.5 „Krytyczny przyjaciel” .......................................................... 11
3.6 Uczenie się w działaniu ......................................................... 13
3.7 Metoda zdarzeń krytycznych................................................. 14
3.8 Benchmarking........................................................................ 14
3.9 Przykłady dobrej praktyki ..................................................... 17
3.10 Sieci ....................................................................................... 19

4. Możliwości zastosowania mało znanych metod i technik WDN

w odniesieniu do przedszkola ..................................................... 20

5. Propozycje powiązania mało znanych metod i technik WDN

ze szkoleniowymi posiedzeniami rady pedagogicznej .............. 22

6. Podsumowanie.............................................................................. 25

7. Literatura ..................................................................................... 25

Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: justin@op.pl

- 2 -

Zagadnienia uznawane za ciekawe zwykle sprawiają, że angażujemy się
w nie zarówno poznawczo, jak i emocjonalnie. W konsekwencji pochła-
niają nas bez reszty do tego stopnia, że oddajemy im to, co najcenniej-
sze – czas i energię. Takie właśnie powinien być WDN.
Artykuł podpowiada, jak uczynić z niego interesujące przeżycie zawo-
dowe. Korzyści z tej lektury mogą odnieść zarówno ci nauczyciele i dy-
rektorzy przedszkoli, którzy mają już wiele pozytywnych doświadczeń
w zakresie organizacji WDN, jak i ci, którym kojarzy się ono wciąż
jeszcze z nudnym posiedzeniem szkoleniowym rady pedagogicznej.

Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: justin@op.pl

- 3 -

1. Wprowadzenie

Literatura na temat doskonalenia kwalifikacji zawodowych zarówno
w edukacji, jak i innych sektorach gospodarki narodowej, dostarcza wielu
ciekawych rozwiązań, które z powodzeniem można zastosować w przed-
szkolu. Temu właśnie jest poświęcony niniejszy artykuł.

Najpierw przedstawiam różne techniki wewnątrzprzedszkolnego dosko-
nalenia nauczycieli (WDN), a następnie szerzej omawiam metody mniej
znane. W dalszej części artykułu namawiam Czytelnika do rozważenia
możliwości wykorzystania tych metod w macierzystej placówce, a na za-
kończenie podaję propozycje zastosowania szerzej omówionych technik
w toku szkoleniowych posiedzeń rady pedagogicznej.

Artykuł adresowany jest do wszystkich nauczycieli, bez względu na ich
zaangażowanie w doskonalenie własnych kwalifikacji zawodowych i role,
jakie odgrywają w WDN organizowanym w ich przedszkolu.

Ważne!

Proponuję, aby Czytelnik indywidualnie przeczytał tekst, wykonał po-
dane w nim ćwiczenia i odnotował nasuwające się refleksje. Następnie
zaś uczynił je przedmiotem dyskusji podczas szkoleniowego posiedze-
nia rady pedagogicznej, stosując wybraną technikę dyskusji.

Dwie techniki szerzej omawiam w rozdziale 4. W celu zapoznania się z in-
nymi odsyłam do literatury

2. Metody i techniki WDN – rozpiętość możliwości

Istnieje wiele technik doskonalenia kwalifikacji zawodowych – zestawi-
łam je w tabeli 1. Zostały one pogrupowane ze względu na liczbę osób za-
angażowanych przy ich stosowaniu. Pewne techniki mogą być z powodze-
niem wykorzystywane zarówno pojedynczo, jak i w parach, czy grupach
(np. publikowanie doświadczeń).

Sposób sporządzenia tabeli może prowadzić do błędnego wniosku, że tech-
niki podane w kolumnie trzeciej dotyczą wyłącznie WDN. Tymczasem trze-
ba zdać sobie sprawę, że zastosowanie wymienionych w niej metod ma sens
tylko wtedy, gdy poszczególni nauczyciele będą w stanie wnieść do pro-
wadzonego w przedszkolu szkolenia własne przemyślenia, doświadczenia,
analizę swoich błędów i porażek czy indywidualne spojrzenie na problemy
pojawiające się w pracy z dziećmi. To znaczy: najpierw pojedynczo i w pa-
rach użyją metod i technik podanych w kolumnach 1. i 2., a dopiero w dal-
szej kolejności skorzystają z wymienionych w kolumnie 3.

Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: justin@op.pl

- 4 -

Tabela 1. Zestawienie różnych metod i technik WDN ze względu na liczbę za-

angażowanych w nie osób

Metody i techniki doskonalenia kwalifikacji zawodowych stosowane:

pojedynczo

w parach

zespołowo

kursy,

konferencje

metodyczne,

dziennik zawodowy,

portfolio,

opisywanie

i upowszechnianie
doświadczeń,

wyjazdy studyjne,

lektura literatury

specjalistycznej,

poszukiwanie

informacji
fachowych
w internecie,

czasowe

oddelegowanie
do pracy w innym
przedszkolu

coaching,

mentoring (opieka

nad rozpoczynają-
cym pracę
w zawodzie),

praktyka u doświad-

czonego nauczyciela
lub dyrektora,

doradztwo

metodyczne,

hospitacje

koleżeńskie,

„krytyczny

przyjaciel”,

wspólne publikacje

zajęcia otwarte,

uczenie się

w działaniu,

metoda zdarzeń

krytycznych,

benchmarking,

grupy dyskusyjne,

wymiana

doświadczeń,

publikacja prac

zbiorowych,

zespoły

samokształceniowe,

udział w pracach

nauczycielskich
stowarzyszeń
zawodowych,

opracowanie

i upowszechnianie
przykładów dobrej
praktyki,

udział w pracach

sieci

Jaki z tego wniosek? Uczynienie z WDN interesującego przeżycia zawo-
dowego wymaga korzystania jednocześnie z wielu metod i technik poda-
nych w każdej z kolumn oraz przekrojowo w całej tabeli.

Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: justin@op.pl

- 5 -

Analizując informacje zawarte w tabeli 1., Czytelnik z pewnością odniesie
wrażenie, że szereg metod i technik jest mu dobrze znanych. Niektóre bez
wątpienia wykorzystuje, ale być może robi to nieświadomie, a o niektó-
rych słyszy po raz pierwszy.

Ćwiczenie

Używając kolorowego markera, zakreśl w tabeli 1. te metody i techniki,
z których korzystają nauczyciele Waszego przedszkola, a następnie od-
powiedz na następujące pytania:

Ile metod i technik zaznaczyłeś/zaznaczyłaś markerem?

Jak uważasz: to dużo czy mało?

Bez względu na to, jak brzmiały odpowiedzi na dwa poprzednie
pytania, zastanów się, co z tego wynika dla nauczycieli i dzieci
z Waszego przedszkola? (Pewne propozycje na ten temat zawiera
kolejny rozdział).

3. Omówienie mało znanych metod i technik WDN

W tym rozdziale skoncentrowałam się na metodach i technikach, które
są jeszcze mało znane i przez to rzadko stosowane w ramach WDN. Naj-
pierw omówię metody i techniki wymagające aktywności indywidualnej
oraz w parach, a na końcu pracy zespołowej większej liczby osób, a nawet
całej rady pedagogicznej.

3.1 Dziennik zawodowy

Ważne!

Dziennik zawodowy ułatwia systematyczne zapisywanie własnych re-
fleksji. Bardziej przypomina dziennik podróży niż dziennik zajęć. Od-
notowuje się w nim fakty, zdarzenia, spostrzeżenia oraz powstałe w ich
wyniku odczucia i przemyślenia.

Prowadzenie dziennika jest przydatne zwłaszcza w trakcie uczenia się no-
wych zachowań zawodowych, np. podczas wdrażania innowacji. Zapiski
pozwalają systematyzować i analizować: przebieg wdrożenia, pojawiające
się problemy i sposoby ich rozwiązywania, reakcje różnych osób, a także
własne przemyślenia i zachowania oraz ich konsekwencje. Dzięki temu
można bieżąco modyfikować i doskonalić wykonywane czynności.

Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: justin@op.pl

- 6 -

Ponadto prowadzenie dziennika pozwala powracać co jakiś czas do wcze-
śniej poczynionych zapisków i analizować własne postępy, czyli brać pod
rozwagę:

porażki – Czy umieliśmy z nich wyciągnąć wnioski?

sukcesy – Czy zachowaliśmy po nich zdolność rozwoju, czy spoczęli-
śmy na laurach?

zmianę sposobu myślenia – Co z niego wynikło?

zmianę sposobu działania – Na lepsze czy na gorsze?

przebieg własnej pracy zawodowej – Czy nastąpił w niej postęp,
zastój czy też regres?

Umiejętności literackie przy prowadzeniu zapisków mają drugorzędne
znaczenie. Dziennik jest dokumentem osobistym. Nie trzeba go nikomu
pokazywać, a przed sobą nie musimy niczego ukrywać.

Ważną sprawą przy prowadzeniu dziennika jest zachowanie łączności cza-
sowej między zdarzeniem a zapisem. Upływ czasu sprawia, że szczegóły
ulatują z pamięci i w konsekwencji obraz zdarzeń oraz sytuacji traci na
ostrości.

Dziennik zawodowy mogą z powodzeniem prowadzić wszyscy nauczy-
ciele, także dyrektor. Jak zwykle najtrudniej jest zacząć. Poniżej przykład
początku dziennika zawodowego pewnego dyrektora przedszkola.

… po kolejnej trudnej rozmowie z ciągle skarżącymi się i obwiniającymi
mnie o wszystko pracownikami „wyładowałam się” na papierze, jako że
ten „wszystko wytrzyma”. Wtedy zrozumiałam, jakie są zalety pisania. Do
tej pory zachłannie notowałam cudze pomysły, teraz robienie zapisków
zaczęło być opisywaniem moich kierowniczych problemów, refleksją nad
nimi i poszukiwaniem rozwiązań

Punktem startu niekoniecznie musi być porażka lub jakiś doskwierający
problem. Choć najczęściej one właśnie zmuszają do namysłu. Równie do-
brze pisanie można rozpocząć normalnego dnia, gdy z pozoru nic się nie
dzieje i ten stan uczynić przedmiotem refleksji.

Co wynikło ze sporządzania notatek w dzienniku, którego fragment przy-
toczyłam powyżej?

Prowadzenie dziennika pozwoliło mi odkryć nie tylko to, jak wiele sama się
nauczyłam dzięki zapiskom, ale również, że rację ma M. Bratnicki

. Bez re-

fleksji nad procesem kierowania, jego doskonalenie jest powierzchownie

Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: justin@op.pl

- 7 -

3.2 Portfolio

Ważne!

Portfolio służy dokumentowaniu przebiegu wykonywania ustalonych
zadań, ich samoocenie, a w konsekwencji planowaniu indywidualnego
rozwoju.

Kompletowanie portfolio wymaga:

sformułowania celu, dla którego ma być prowadzone (np. indywidu-
alizacja pracy z dziećmi);

ustalenia obszarów pracy nauczyciela będących przedmiotem do-
kumentowania (np. doskonalenie obserwacji dziecka, związek między
stosowanymi przez nauczyciela metodami a postępami dzieci, sposób
przekazywania rodzicom negatywnych informacji o dziecku) – dwa,
trzy obszary wystarczą – jeden, w którym jesteśmy dobrzy, i jeden lub
dwa wymagające udoskonalenia;

określenia struktury portfolio niezbędnej do porządkowania zbiera-
nych materiałów,

przygotowania wykazu przykładowych dokumentów potwierdza-
jących dokonania nauczyciela i dzieci.

Gromadzenie dokumentów następuje przez ustalony okres, np. pół roku
czy rok szkolny. Co najmniej raz w miesiącu przeprowadza się ich selekcję
i wybiera te, które rzeczywiście potwierdzają zmianę na lepsze. Pomocne
w selekcji materiałów mogą być następujące pytania

Dlaczego wybrałem/wybrałam właśnie ten dokument?

Czy rzeczywiście potwierdza on zmianę na lepsze w określonym za-
kresie?

Dlaczego określone dokonanie uznałem/uznałam za swój sukces?

Czego nauczyłem/nauczyłam się dzięki danemu zdarzeniu?

Dlaczego to, czego się nauczyłem/nauczyłam jest takie ważne?

Na co powinienem/powinnam w przyszłości zwracać większą uwagę?

W jaki sposób mogę doskonalić to, co robię?

Jaką sprawę w następnej kolejności chciałbym/chciałabym „wziąć
pod lupę”?

Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: justin@op.pl

- 8 -

Skuteczność portfolio podnoszą regularne spotkania w celu wymiany zdań
nauczycieli prowadzących dokumentację na ten sam temat. Jest to szcze-
gólnie ważne w obliczu pojawiających się problemów i wątpliwości. Pracę
z portfolio zwykle zwieńcza raport, który zawiera:

ogólną ocenę zmian w zachowaniach zawodowych nauczyciela wyni-
kających z zastosowania danej metody doskonalenia kwalifikacji;

wnioski do opracowania indywidualnego planu rozwoju.

3.3 Hospitacje koleżeńskie

Hospitacje są dobrze znane nauczycielom przedszkola jako forma nadzoru
pedagogicznego realizowanego zwłaszcza przez dyrektora.

Ważne!

Hospitacje, podczas których nauczyciele odwiedzają się wzajemnie
podczas prowadzonych z dziećmi zajęć, a następnie rozmawiają na
temat ich przebiegu i wspólnie poszukują możliwości doskonalenia
postępów dzieci, nazywa się hospitacjami koleżeńskimi.

W przypadku hospitacji koleżeńskich nie chodzi o organizowane od cza-
su do czasu zajęcia otwarte dla „koleżanek po fachu”, ale o stałą praktykę
obserwacji cudzej i prezentowanie własnej praktyki oraz wzajemne doko-
nywanie oceny. Z tego względu bardzo ważną czynnością jest właściwe
przekazywanie informacji zwrotnej. Oto kilka sugestii:

Zacznij od pozytywnego stwierdzenia.

Bądź konkretny, podawaj fakty, a nie ogólniki.

Podkreślaj to, co można zmienić.

Proponuj alternatywne rozwiązania, ale ich wybór pozostawiaj
rozmówcy.

Powstrzymuj się od wypowiadania zbyt pochopnych ocen, raczej
stwierdzaj, niż wartościuj.

Upewniaj się, czy Twoje komunikaty są właściwie rozumiane.

Pamiętaj, że sposób przekazywania informacji zwrotnej zdradza Two-
je poglądy

Najlepiej, jeśli do hospitacji koleżeńskich dochodzi między nauczy-
cielami o podobnym statusie. Nauczyciel młodszy stażem mógłby być
skrępowany przed nauczycielami bardziej doświadczonymi i odwrotnie.

Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: justin@op.pl

- 9 -

W konsekwencji prezentowane zajęcia straciłyby autentyczność, która jest
mocną stroną tej metody.

Hospitacja pozwala:

uczestniczyć w rzeczywistym biegu zdarzeń, a zatem w czymś nie do
końca przewidywalnym;

poznać spontaniczne reakcje dzieci i realne problemy nauczyciela;

zaznajomić się z jego warsztatem pracy.

Jednocześnie prowadząc zajęcia w obecności koleżanki czy kolegi po fa-
chu, korzystamy jakby z pary dodatkowych oczu, która widzi to, czego my
czasami nie jesteśmy w stanie dostrzec, a mianowicie:

że robimy coś bardzo dobrze, nie zdając sobie z tego sprawy;

że pewne sposoby działania można udoskonalić.

Niekiedy role mogą ulec zmianie – np. wtedy, gdy nasz obserwator jest
bardzo dobry w tym, co nam nie najlepiej wychodzi.

Jeśli hospitację przeprowadza dyrektor, nazwanie obszarów, w których je-
steśmy dobrzy i które wymagają doskonalenia, spoczywa głównie na nim.
Sprawa jest prosta, jeśli zajęcia przebiegły dobrze – w przeciwnym razie
sytuacja staje się bardzo trudna dla obydwu stron.

Jak przekazać negatywną informację zwrotną, aby skłonić nauczyciela do
refleksji, ale go nie zdeprymować, a jednocześnie zmotywować do dosko-
nalenia się? To nie lada wyzwanie dla dyrektora. Koleżankom czy kole-
gom po fachu, pracującym w podobnych warunkach i borykającym się
z niemal identycznymi problemami, przyjdzie to znacznie łatwiej. Mniej
stresujące jest też wysłuchanie negatywnych informacji od osoby, której
się nie podlega służbowo.

Hospitacje koleżeńskie są nie tylko okazją do obserwacji cudzego warsz-
tatu pracy, ale znakomitą kanwą dla czegoś znacznie ważniejszego, a mia-
nowicie – profesjonalnego dialogu, czyli:

wymiany zdań;

nazywania rzeczy po imieniu;

stawiania pytań;

łączenia w całość różnych wątków;

formułowania uzasadnień;

przygotowywania koncepcji zmian;

Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: justin@op.pl

- 10 -

omawiania odstępstw od reguły, zaskakujących przebiegów zdarzeń,
występowania bądź nie występowania pewnych zachowań;

przewidywania konsekwencji własnych działań itp.

Prowadzone w parach hospitacje koleżeńskie mogą stać się zaczynem
profesjonalnego dialogu w całej radzie pedagogicznej. Sprawić, że jeśli
nauczyciele zaczną w parach mówić o swoich sukcesach i porażkach, po
pewnym czasie przestaną bać się rozmowy w większej grupie. Dzięki
temu ich indywidualne przemyślenia i doświadczenia mogą się przerodzić
we wspólną lekcję całej rady pedagogicznej przedszkola.

3.4 Coaching

Zgadzam się z Mariolą Łaguną, gdy twierdzi: […] ten angielski termin nie
znalazł dobrego polskiego odpowiednika i zadomowił się na dobre w języ-
ku używanym w kręgu szkoleniowców

Ważne!

Istotą coachingu jest wspieranie w rozwoju. Ma bardzo szerokie za-
stosowanie zarówno względem tych, którzy mają trudności z wykony-
waniem pewnych czynności, jak i tych, którzy pracują dobrze, a nawet
bardzo dobrze. Pierwszym pomaga w osiąganiu elementarnej biegłości,
drugim – w dochodzeniu do mistrzostwa. Coaching może być również
stosowany jako forma indywidualnej pomocy osobom, które po ukoń-
czeniu kursu wdrażają nabyte umiejętności podczas pracy z dziećmi.

Najczęściej coaching jest sprawowany przez bezpośredniego przełożonego.
Może go również wykonywać lider WDN, nauczyciel dyplomowany, a na-
wet osoba z zewnątrz – doradca metodyczny lub inny specjalista w danej
dziedzinie. W literaturze pedagogicznej coaching często jest mylony z men-
toringiem, czyli opieką nad osobą rozpoczynającą pracę w zawodzie.

W zakres coachingu wchodzą:

regularne przeprowadzanie oceny wykonywania zadań przez konkret-
ną osobę;

określanie zachowań wymagających zmiany;

poszukiwanie i znajdywanie (wspólnie z podopiecznym) efektywniej-
szych sposobów działania;

motywowanie do zmiany zachowań.

Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: justin@op.pl

- 11 -

W zależności od potrzeb coaching trwa od kilku tygodni do kilku miesię-
cy. Kończy się, jeśli cel zostanie zrealizowany (tj. podopieczny zmieni
określone zachowania) albo po osiągnięciu jednego celu (od razu lub za
jakiś czas) zostaje wyznaczony kolejny i nauka trwa dalej.

3.5 „Krytyczny przyjaciel”

Ważne!

Zdaniem A.L. Costa i B. Kallicka „krytyczny przyjaciel” jest: zaufaną
osobą, która zadaje prowokacyjne pytania, przedstawia „świat” wi-
dziany innymi oczyma, życzliwie, acz krytycznie odnosi się do tego, co
robimy. Tym samym „pracuje” na rzecz naszego sukcesu, choć potrze-
buje niekiedy trochę czasu, aby właściwe zrozumieć kontekst, w którym
działamy i rezultaty, jakie zmierzamy osiągnąć

Najbardziej istotnym elementem przytoczonej powyżej definicji jest
stwierdzenie: zadaje prowokacyjne pytania. Oznacza to pytania, które nur-
tują, nie dają spokoju i które długo nosi się w sobie. Dręczą one umysł do-
póty, dopóki nie znajdzie się na nie odpowiedzi. Takie pytania najbardziej
stymulują uczenie się.

Zadawanie pytań nie jest sprawą prostą. Łatwiej zadawać pytania za-
mknięte niż otwarte.

Pytania zamknięte zwykle zaczynają się do słowa Czy i pozwalają na
udzielenie odpowiedzi: Tak lub Nie. Umożliwiają też wybór spośród kil-
ku odpowiedzi. Pytania te najczęściej zadaje się wtedy, gdy oczekuje się
potwierdzenia lub zaprzeczenia, albo dokonania wyboru. Zadawanie zbyt
wielu pytań zamkniętych może sprawiać wrażenie, że rozmowa zamienia
się w przesłuchanie.

Pytania otwarte rozpoczynają się zwykle od słów: Po co?, Co?, Jak?,
Kto?, Z kim?, Dla kogo?, Gdzie?, Kiedy?, Ile razy? Dzięki nim „krytyczny
przyjaciel” może

okazać dobrą wolę;

zebrać informacje na dany temat;

pomóc przeanalizować zagadnienie i wesprzeć w dokonaniu syntezy
różnych jego aspektów;

ułatwić określenie mocnych lub słabych stron;

skonkretyzować pomysły usprawnień.

Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: justin@op.pl

- 12 -

Tabela 2. Przykładowe pytania „krytycznego przyjaciela”, zadawane w zależno-

ści od celu, jaki zamierza osiągnąć

Cel

Przykładowe pytanie

Okazanie dobrej
woli

W czym mogę Ci pomóc?

Jak Ci poszło?

Zebranie informacji
na określony temat

Co zaszło podczas zajęć z dziećmi?

Ile razy już ta sytuacja wystąpiła?

Które z dzieci zachowywało się w sposób odbiega-

jący od Twoich oczekiwań?

Po czym to poznałeś/poznałaś?

Jak zachowały się inne dzieci?

Przeanalizowanie
trudności

Co się powtarza w tych sytuacjach?

Jak często?

Co zostało pominięte?

Co w tym wszystkim jest warte uwagi?

Dokonanie syntezy

W jaki sposób można by te różne wątki połączyć

w całość?

Co z tego wynika, jeśli całościowo spojrzymy na tę

sprawę?

Określenie mocnych
i słabych stron

Co dobrego można dostrzec w tej sytuacji?

Jakie może mieć ona pozytywne konsekwencje?

Kto (co) sprawia Ci największy problem?

Jakich warunków nie da się zmienić?

Usprawnienie
działania

Co da się udoskonalić od ręki?

Jak chciałbyś/chciałabyś, aby ta sytuacji przebie-

gała w przyszłości?

Co zrobić, aby tak właśnie było?

Każdy może mieć swojego „krytycznego przyjaciela”, który pomaga mu
w doskonaleniu kwalifikacji zawodowych. Może go też mieć przedszkole
jako organizacja. Przykład odnoszący się do obydwu sytuacji (nauczycieli
i placówki) opisują autorzy pracy pt. Autoewaluacja w szkole. Dowodzą
w niej m.in., że proces doskonalenia zawodowego może być przeprowadzo-
ny sprawniej i efektywniej, jeśli uczestniczy w nim „krytyczny przyjaciel”,
którym jest np. dyrektor lub nauczyciel innej szkoły. Wspiera on placówkę
w opracowywaniu koncepcji autoewaluacji, jej przeprowadzeniu oraz in-
terpretacji wyników

. Choć autorzy omawiają zagadnienie w odniesieniu

do szkoły, opisane rozwiązanie może być z powodzeniem zastosowane
w przedszkolu.

Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: justin@op.pl

- 13 -

3.6 Uczenie się w działaniu

Uczenie się w działaniu może być stosowane w trakcie realizacji jakiegoś
większego przedsięwzięcia, np. wdrażania innowacji.

Ważne!

Uczenie się w działaniu polega na:

wykonaniu pojedynczego zadania w ramach realizowania danego
przedsięwzięcia;

gruntownym przeanalizowaniu tego zadania oraz sposobu jego
wykonania;

wyprowadzeniu z tej analizy nauki na przyszłość;

zmodyfikowaniu (dzięki zdobytej wiedzy) wykonania kolejnych
zadań.

Uczenie się w działaniu odbywa się zwykle w pięcio- lub sześciooso-
bowym zespole, który regularnie się spotyka. Przez okres wdrażania in-
nowacji (przez kilka tygodni lub miesięcy) w spotkaniach uczestniczy
moderator.

Spotkania zespołu przebiegają według następującego scenariusza

Jeden z członków zespołu przedstawia zadanie, które właśnie zostało
wykonane, i omawia sposób jego realizacji. Prezentacje odbywają się
rotacyjnie. Jedno wystąpienie na każdym posiedzeniu.

Reszta zespołu pomaga referującemu w przeanalizowaniu zadania:
najpierw zadaje mu pytania zmuszające do pogłębionej refleksji nad
wypowiedzią, zweryfikowania własnych przekonań, sprecyzowania,
co ma na myśli, i odkrycia przyczyn postępowania w określony spo-
sób, a następnie przekazuje mu informacje zwrotne, ale bez udzielania
porad.

Zadanie i sposób jego realizacji są poddane wspólnej refleksji.

Na zakończenie poszczególni członkowie zespołu stwierdzają, czego
nauczyli się podczas spotkania.

Referujący wykorzystuje nowo zdobytą wiedzę i udoskonala plan
realizacji kolejnych zadań.

Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: justin@op.pl

- 14 -

3.7 Metoda zdarzeń krytycznych

Zdarzeniami krytycznymi nazywa się takie sytuacje i incydenty, które
przebiegają dramatycznie, rodzą poważne konsekwencje, dotyczą więk-
szej liczby osób itp. Mogą być albo jednostkowym przypadkiem, albo ich
ciągiem. Na ogół wymagają podjęcia natychmiastowych działań i to bez
wcześniejszego przygotowania, gdyż zwykle nie ma na to czasu.

Ważne!

Istotą metody zdarzeń krytycznych jest uczenie się „przed szkodą”.

Metoda zdarzeń krytycznych polega na:

analizowaniu zdarzeń krytycznych zachodzących w otoczeniu i oce-
nie prawdopodobieństwa ich wystąpienia w naszym przedszkolu;

opracowaniu procedur działania na okoliczność wystąpienia zdarzenia
krytycznego;

uczeniu się sposobów komunikowania się w trakcie zdarzenia i prze-
kazywaniu informacji o zdarzeniu.

Jedynym zdarzeniem krytycznym, na które przedszkola są przygotowane,
jest pożar (opracowany regulamin BHP, przeszkolony personel, ozna-
czone drogi ewakuacyjne, uwidocznione numery telefonów niezbędnych
w przypadku potrzeby wzywania pomocy).

Inne zdarzenia, które można uznać za „krytyczne” i do których warto się
wcześniej przygotować, to:

zatrucie zbiorowe,

epidemia,

porwanie dziecka z przedszkola,

wypadek autokaru wiozącego dzieci na wycieczkę.

3.8 Benchmarking

Ważne!

Benchmarking to metoda uczenia się poprzez porównanie własnych
sposobów działania z najlepszymi w danej branży.

Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: justin@op.pl

- 15 -

Benchmarking polega na systematycznym rozpoznawaniu, konfrontowa-
niu, analizowaniu i adaptowaniu do własnych potrzeb najlepszych rozwią-
zań wypracowanych przez innych nauczycieli lub inne przedszkola. Z tego
względu nazywa się go niekiedy „twórczym kopiowaniem”.

Ważne!

Istota benchmarkingu zawiera się w dwóch pytaniach:

Co inni robią lepiej niż my?

Jak to robią?

Procedurę benchmarkingu przedstawia schemat na stronie 16.

W realizacji benchmarkingu najwięcej trudności przysparza wyszukanie
przedszkoli lub nauczycieli, którzy mogliby odegrać rolę „punktów od-
niesienia”, oraz wybór metod i przygotowanie narzędzi do gromadzenia
informacji.

Pierwszy problem można rozwiązać następująco:

przejrzeć czasopisma pedagogiczne;

wykorzystać informacje podawane przez lokalne media;

zasięgnąć języka u doradców metodycznych, konsultantów placówek
doskonalenia nauczycieli, wizytatorów kuratorium oświaty, pracow-
ników wydziału edukacji;

przejrzeć internetowe bazy danych z innowacjami pedagogicznymi
prowadzonymi w przedszkolach;

brać udział w konferencjach metodycznych, na których praktycy pre-
zentują swoje sprawdzone sposoby działania;

uczestniczyć w pracach zawodowych stowarzyszeń nauczycielskich,
forach dyskusyjnych, klubach nauczycielskich;

korzystać z nieformalnych kanałów przekazu informacji (rozmów ze
znajomymi po fachu i edukacyjnej „poczty pantoflowej”).

Z drugim problemem – wyborem metod i przygotowaniem narzędzi do
gromadzenia informacji – można poradzić sobie w sposób przedstawiony
w tabeli 3.

Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: justin@op.pl

- 16 -

A. Ustalenie przedmiotu benchmarkingu

analiza własnej praktyki;

określenie, czego chcemy się nauczyć na podstawie diagnozy indywidual-

nych potrzeb nauczycieli lub/i potrzeb przedszkola;

określenie obszaru pracy własnej lub przedszkola, który będzie przedmio-

tem porównań

B. Wyszukanie najlepszych przedszkoli bądź najlepszych nauczycieli

w danym zakresie

ustalenie, które przedszkole lub którzy nauczyciele mogą odegrać rolę

„punktów odniesienia”;

nawiązanie z nimi kontaktu

C. Ustalenie metod zbierania informacji i zgromadzenie danych

wybranie metod;

przygotowanie narzędzi;

dokonanie podziału zadań;

opracowanie planu zbierania informacji

D. Wizyta benchmarkingowa

zebranie informacji o wybranym obszarze pracy innego przedszkola lub

innych nauczycieli

E. Analiza zebranych informacji

ustalenie, co w przedszkolu, w którym przeprowadzono wizytę benchmar-

kingową, jest wykonywane lepiej i w jaki sposób;

przygotowanie raportu z wizyty;

przekazanie raportu do wizytowanego przedszkola

F. Zaplanowanie zmiany

analiza wskazań wynikających z raportu z punktu widzenia możliwości ich

wdrożenia w naszym przedszkolu;

ustalenie zakresu planowanej zmiany;

określenie treści i form WDN niezbędnych dla wdrożenia zmiany;

przygotowanie planu WDN;

indywidualne i zespołowe uczenie się nauczycieli

Ryc. Schemat procedury benchmarkingu

Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: justin@op.pl

- 17 -

Tabela 3. Propozycje metod i odpowiadających im narzędzi, które pozwalają

przygotować wizytę benchmarkingową

Lp.

Metoda

Narzędzie

Wywiad kierowany z dyrek-
torem przedszkola

Kwestionariusz wywiadu kierowanego

Dyskusja z radą rodziców

Lista pytań

Badania ankietowe wśród na-
uczycieli lub rodziców

Kwestionariusz ankiety

Obserwacja wybranych zajęć

Arkusz obserwacji

Scenariusz do nagrania wideo

Analiza dokumentacji

Lista dokumentów

Spis kryteriów do przeprowadzenia

analizy

Udział w posiedzeniu szkole-
niowym rady pedagogicznej
przedszkola

Arkusz obserwacji

Zapoznanie się ze zgroma-
dzoną w przedszkolu literatu-
rą fachową

Arkusz do przygotowania bibliografii
adnotowanej na dany temat

Zapoznanie się z materiałami
przeznaczonymi do pracy
z dziećmi – opracowanymi
przez nauczycieli
przedszkola

Arkusz do przygotowania spisu i cha-
rakterystyki materiałów

Analiza prac dzieci pod okre-
ślonym kątem

Arkusz z kryteriami do przeprowadze-
nia analizy

3.9 Przykłady dobrej praktyki

Przykłady dobrej praktyki są studiami przypadków, prezentującymi pozy-
tywne rozwiązania. Nie oznacza to jednak, że są wyretuszowanym opisem
sukcesów poszczególnych nauczycieli czy przedszkola. Wprost przeciw-
nie, stanowią relację z procesu dochodzenia do pomyślnych rozwiązań
– bez ukrywania napotkanych po drodze trudności, niepowodzeń czy nie-
spodziewanego biegu zdarzeń, oraz prób poradzenia sobie z problemami
(zwykle najpierw nieudanych, a dopiero po jakimś czasie zakończonych
sukcesem).

Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: justin@op.pl

- 18 -

Poprzez porównanie naszej i cudzej drogi do celu przykłady dobrej prakty-
ki pozwalają odpowiedzieć m.in. na następujące pytania:

Co robią inni?

Czy robią to, co my, i tak, jak my?

Dlaczego ich działanie zakończyło się powodzeniem, a nasze nie?

Jaka była ich droga do celu?

Kto miał znaczący wpływ na osiągnięcie sukcesu?

Jakie warunki miały decydujące znaczenie, a jakie były nieistotne?

Kto na tym zyskał, a kto stracił?

Jakie sytuacje okazały się najbardziej stymulujące do uczenia się
i zmiany na lepsze?

Analizując przykłady dobrej praktyki, można posłużyć się podanym niżej
kwestionariuszem.

Tabela 4. Kwestionariusz analizy przykładów dobrej praktyki

Lp.

Kryterium do przeprowadzenia analizy

Wynik analizy

Przydatność

Jakie problemy możemy rozwiązać, wzoru-

jąc się na opisie?

Wykonalność

Które z rozwiązań zawartych w opisie można

w naszym przedszkolu zastosować od razu?

Które z rozwiązań można zastosować dopie-

ro po stworzeniu odpowiednich warunków?
Jakich?

Koszty

Jakie trzeba ponieść koszty – finansowe

i społeczne, aby zastosować opisane
rozwiązanie?

Ile to zajmie czasu?

Akceptacja

Jakie są szanse, aby opisane rozwiązanie zo-

stało zaakceptowane przez rodziców
i władze oświatowe?

Kto będzie za, kto przeciw, a kto wykaże

obojętność?

Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: justin@op.pl

- 19 -

3.10 Sieci

Ważne!

Sieć to grupa osób lub instytucji (nauczycieli lub przedszkoli), które
utrzymują stałe kontakty celem zaspokojenia określonych potrzeb.

Jedną z ważniejszych potrzeb, które mogą być zaspokojone dzięki sie-
ci, jest uczenie się od siebie nawzajem. Dzieje się to wtedy, gdy między
uczestnikami sieci dochodzi do:

wymiany doświadczeń;

dzielenia się wiedzą;

przeprowadzania porównań;

konfrontowania różnych podejść do tych samych problemów;

poszukiwania potwierdzenia słuszności własnych działań i sądów;

doświadczania różnorodności poglądów, przemyśleń, rozwiązań;

wzajemnego inspirowania się;

doradzania sobie nawzajem;

wspólnego analizowania sukcesów i porażek.

Zaletą sieci jest niski stopień sformalizowania – nie trzeba ich rejestrować,
zbierają się w zależności od potrzeb, ich kierownictwo jest pełnione na
zasadach rotacji, posiadają minimalną dokumentację. Dzięki temu sieci
mogą szybko reagować na potrzeby swoich członków. Poniżej przedsta-
wiam przykładowy opis działania sieci. Choć dotyczy on szkół, z powo-
dzeniem można go zastosować w odniesieniu do przedszkoli.

Do sieci należy kilka lub kilkanaście szkół, zwykle więcej niż pięć. Każda
szkoła jest reprezentowana przez grupę sterującą, składającą się z dwóch–
trzech osób, które są delegowane do pracy w sieci przez dyrektora i radę
pedagogiczną. Do zadań grupy sterującej należy wynegocjowanie z repre-
zentantami innych szkół głównego zagadnienia, którym sieć będzie się zaj-
mować, szczegółowych celów, planu działania i procedur. Efekty negocja-
cji są prezentowane w macierzystej szkole po to, aby otrzymać na ich temat
informację zwrotną i zyskać wsparcie dla działalności sieci. W rezultacie
dokonane wcześniej uzgodnienia mogą ulec modyfikacji.

Między spotkaniami grup sterujących w każdej szkole pracuje się nad
ustalonym zagadnieniem. To znaczy, przygotowuje do prezentacji w ra-
mach sieci innowacje lub materiały na dany temat. Podczas spotkań są

Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: justin@op.pl

- 20 -

one przedstawiane, dyskutowane i wymieniane między zainteresowanymi
szkołami. Efekty spotkań są upowszechniane w szkołach przez członków
grupy sterującej. Tam też są dyskutowane i analizowane. Konsekwencją
działań sieci jest uruchomienie procesu wymiany myśli, pracy nad podob-
nymi innowacjami, pilotowania ich, ewaluacji kształtującej i wdrażania
zmian […]

Warunkiem sukcesu sieci jest przynajmniej:

komplementarność – każde przedszkole powinno mieć coś do zaofe-
rowania innym;

równowaga między dawaniem i braniem – jeśli któreś z przedszkoli
będzie chciało tylko brać od innych, współpraca szybko się skończy.

4. Możliwości zastosowania mało znanych metod i technik WDN

w odniesieniu do przedszkola

Przed zastosowaniem którejś z omówionych szerzej metod i technik
WDN warto wspólnie rozważyć argumenty za i przeciw jej wykorzystaniu
w przedszkolu. Jeśli rada pedagogiczna liczy kilka osób, dyrektor powi-
nien zorganizować dyskusję okrągłego stołu, jeśli kilkanaście lub więcej
– dyskusję wielokrotną.

Dyskusja okrągłego stołu odegrała w najnowszych dziejach Polski istotną
rolę. Dzięki niej w 1989 r. dokonano w sposób pokojowy przekazania wła-
dzy. Z pewnością wielu z nas pamięta z fotografii zamieszczanych w pra-
sie lub obrazów pokazywanych w telewizji, czym charakteryzował się
„okrągły stół”. Jego podstawową cechą jest brak wyraźnie odznaczającego
się tzw. pierwszego, czyli najważniejszego miejsca. Okrągły kształt spra-
wia, że wszyscy siedzący przy stole są sobie równi. Ma to bardzo ważny
wymiar społeczny, a mianowicie:

głos każdego z uczestników dyskusji ma jednakową wagę;

każdy ma takie samo prawo do zabierania głosu i zgłaszania wnio-
sków (bez względu na zajmowane stanowisko).

Dyskusja wielokrotna ma następujący przebieg:

ustalenie zagadnienia będącego przedmiotem obrad (np. metody
i techniki WDN);

sformułowanie go w postaci problemu (pytania) i zapisanie go
(np.: Jakie argumenty przemawiają za, a jakie przeciw wykorzystaniu
mało znanych metod i technik WDN w naszym przedszkolu?);

Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: justin@op.pl

- 21 -

podział uczestników dyskusji na kilka zespołów;

wybór przewodniczących zespołów;

przedyskutowanie problemu w zespołach oraz sporządzenie listy ar-
gumentów za i przeciw;

przedstawienie argumentów zaproponowanych w zespołach wszyst-
kim uczestnikom posiedzenia;

przeprowadzenie dyskusji plenarnej na temat zastosowania mało zna-
nych metod i technik WDN w danym przedszkolu;

przyjęcie wniosków dotyczących zastosowania określonych metod
i technik WDN;

podsumowanie dyskusji.

Zastosowanie techniki dyskusji wielokrotnej umożliwia wypowiedze-
nie się każdemu uczestnikowi posiedzenia, nawet jeśli zespół liczy wie-
le osób.

Tabela 5. Materiał wspomagający dyskusję nad możliwościami zastosowania

mało dotychczas znanych metod i technik WDN w przedszkolu

Lp.

Nazwa metody

lub techniki

Co przemawia za

jej zastosowaniem

w ramach WDN

Co utrudnia, a nawet

uniemożliwia jej zastoso-

wanie w ramach WDN

Dziennik
zawodowy

Portfolio

Hospitacje
koleżeńskie

Coaching

„Krytyczny
przyjaciel”

Uczenie się
w działaniu

Metoda zdarzeń
krytycznych

Benchmarking

Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: justin@op.pl

- 22 -

Lp.

Nazwa metody

lub techniki

Co przemawia za

jej zastosowaniem

w ramach WDN

Co utrudnia, a nawet

uniemożliwia jej zastoso-

wanie w ramach WDN

Przykłady dobrej
praktyki

10.

Sieci

Z pewnością jest wiele argumentów za lub przeciw zastosowaniu opisa-
nych powyżej metod i technik w konkretnym przedszkolu.

Przykładowe argumenty „za”:

znudzenie organizowaniem każdego WDN w podobny sposób;

powołanie na stanowisko dyrektora osoby, która ma doświadczenia
w stosowaniu określonej metody;

oferta pomocy ze strony doradcy metodycznego w zakresie zastoso-
wania wybranej metody w praktyce;

dostępność literatury na temat wykorzystania w ramach WDN pew-
nych metod czy technik.

Przykładowe argumenty „przeciw”:

zastosowanie mało znanych metod lub technik po raz pierwszy wyma-
ga dużego nakładu pracy;

nie ma osoby, która zechciałaby nauczyć się stosowania określonej
metody, a następnie zorganizować WDN z jej wykorzystaniem;

trzeba pokonać liczne trudności organizacyjne;

nauczyciele przyzwyczaili się do pewnych form doskonalenia kwali-
fikacji zawodowych i nie odczuwają potrzeby zmiany.

5. Propozycje powiązania mało znanych metod i technik WDN

ze szkoleniowymi posiedzeniami rady pedagogicznej

Po przeanalizowaniu omówionych w rozdziale trzecim metod i technik
doskonalenia kwalifikacji zawodowych łatwo zauważyć, że każdą z nich
można powiązać ze szkoleniowymi posiedzeniami rady pedagogicznej.
W tabeli 6. przedstawiam propozycje w tym względzie.

Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: justin@op.pl

- 23 -

Tabela 6. Propozycje powiązania mało znanych metod i technik ze szkoleniowy-

mi posiedzeniami rady pedagogicznej

Lp.

Nazwa metody

lub techniki

Propozycje

Dziennik
zawodowy

Osoba prowadząca dziennik:

prezentuje członkom rady pedagogicznej, co

zmieniła na lepsze dzięki systematycznemu
sporządzaniu zapisków i uprawianiu refleksji;

przedstawia dziennik jako metodę samodosko-

nalenia się;

zachęca nauczycieli do pójścia w swoje ślady

Portfolio

Osoba kompletująca portfolio:

demonstruje, w jaki sposób zbieranie i anali-

zowanie materiałów wpłynęło na jej rozwój
zawodowy;

przedstawia portfolio jako metodę samodosko-

nalenia się.

Kilka osób prowadzących portfolio:

wymienia się doświadczeniami w stosowaniu

tej metody;

po kolei prezentuje, w jaki sposób kompleto-

wanie materiałów wpłynęło na treść ich planu
rozwoju zawodowego i samodoskonalenie się

Hospitacje
koleżeńskie

Para nauczycieli praktykujących hospitacje
koleżeńskie:

prezentuje radzie pedagogicznej, czego na-

uczyli się nawzajem i jaki to miało wpływ na
podniesienie jakości ich pracy z dziećmi;

organizuje dyskusję na temat możliwości

zastosowania hospitacji koleżeńskich w całej
radzie pedagogicznej

Coaching

Sprawujący coaching omawia tę metodę,

prezentując możliwości jej zastosowania
w przedszkolu;

osoba korzystająca z coachingu prezentuje ra-

dzie pedagogicznej, co zyskała dzięki coachin-
gowi i jakie to znalazło odzwierciedlenie w jej
pracy z dziećmi

Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: justin@op.pl

- 24 -

Lp.

Nazwa metody

lub techniki

Propozycje

„Krytyczny
przyjaciel”

Przygotowanie wszystkich nauczycieli do od-

grywania roli „krytycznego przyjaciela”;

wspólne opracowanie banku prowokacyjnych

pytań umożliwiających doskonalenie jakości
pracy z dziećmi

Uczenie się
w działaniu

Zorganizowanie cyklu posiedzeń rady pedago-
gicznej z zastosowaniem tej metody w trakcie
wdrażania innowacji

Metoda zdarzeń
krytycznych

Wspólne określenie potencjalnego zdarzenia

krytycznego;

opracowanie procedury postępowania w tej

sytuacji;

uczenie się komunikowania rodzicom

o zdarzeniu

Benchmarking

Ustalenie obszaru benchmarkingu;

opracowanie technik zbierania informacji na

określony temat;

przygotowanie wizyty benchmarkingowej

w wybranym przedszkolu;

przeanalizowanie materiałów zebranych

w trakcie wizyty benchmarkingowej;

przedyskutowanie, które z podpatrzonych

rozwiązań mogą by zaadaptowane w naszym
przedszkolu i jak to nastąpi;

ustalenie obszaru pracy przedszkola, który

może służyć innym za wzór;

ustalenie procedury przyjęcia z wizytą bench-

markingową nauczycieli z innego przedszkola

Sieci

Wybranie osoby (osób) do stałych kontaktów

w ramach sieci;

ustalenie, które rozwiązania i materiały wy-

pracowane w przedszkolu będą prezentowane
w sieci;

składanie przez reprezentanta przedszkola re-

lacji z obrad sieci, przedstawianie rozwiązań
i materiałów prezentowanych przez uczestni-
ków zebrań;

dyskutowanie, które rozwiązania i materiały

można adaptować w naszym przedszkolu

Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: justin@op.pl

- 25 -

Lp.

Nazwa metody

lub techniki

Propozycje

10.

Przykłady dobrej
praktyki

Przedyskutowanie wdrażanych w przedszkolu

innowacji i zdecydowanie, która może zostać
uznana za przykład dobrej praktyki;

omówienie sposobu upowszechnienia

przykładu

6. Podsumowanie

Wiele przedszkoli już organizuje WDN w sposób bardzo interesujący,
choć nie zawsze korzysta z zaprezentowanych w tym artykule metod
i technik. Placówki zdołały wypracować własne, unikatowe sposoby do-
skonalenia kwalifikacji zawodowych nauczycieli. Szkoda, aby te przykła-
dy dobrej praktyki stały się ich zawodową tajemnicą.

Opisywanie i upowszechnianie doświadczeń, które pokazują, jak w intere-
sujący sposób można organizować WDN, pomaga nie tylko porządkować
to, co już się praktykuje, ale samo w sobie jest ciekawym sposobem urze-
czywistniania WDN.

7. Literatura

1. Biblioteczka WDN. Zeszyt pt. WDN w przedszkolu, Wydawnictwo CODN,

Warszawa 2003.

2. Costa A.L., Kallick B., Through the lens of a critical friend, „Educational

Leadership” 1993, nr 51(2).

3. Elsner D., Knafel K., Jak organizować wewnątrzszkolne doskonalenie

nauczycieli?, Wydawnictwo Mentor, Chorzów 2000.

4. Elsner D., Taraszkiewicz M., Opiekun stażu jako refleksyjny praktyk,

Wydawnictwo Mentor, Chorzów 2002.

5. Lubaszewska-Borys B., Dziennik zawodowy dyrektora jako narzędzie

doskonalenia kierowania [w:] Elsner D. (red.) Szkoła jako ucząca się
organizacja. Szansa dla ambitnych, Wydawnictwo Mentor, Chorzów 2003.

6. Łaguna M., Szkolenia. Jak je prowadzić, by…, Gdańskie Wydawnictwo

Psychologiczne, Gdańsk 2004.

7. Oldroyd D., Husain B., Informacja zwrotna w procesie doskonalenia

zawodowego, „Dyrektor Szkoły” 1996, nr 2.

8. Schollaert R., Effective Staff Development. An Evaluation Manual,

Wydawnictwo Garant, Louvain-Apeldoorn 2000.

Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: justin@op.pl

- 26 -

9. Sentočnik S., Krytyczna refleksja jako metoda samodoskonalenia nauczycieli

[w:] Elsner D. (red.) Szkoła jako ucząca się organizacja. Szansa dla
ambitnych, Wydawnictwo Mentor, Chorzów 2003.

10. Tiller T., O uczeniu się przez doświadczenie w pracy nauczycieli, Wydawnic-

two Mentor, Chorzów 1999.

11. Tołwińska-Królikowska E. (red.), Autoewaluacja w szkole, Wydawnictwo

CODN, Warszawa 2002.

12. Weinstein-Fitzgerald K., Action learning, Wydawnictwo Petit, Warszawa

1999.

Przypisy

Łaguna M., Szkolenia. Jak je prowadzić, by… Gdańskie Wydawnictwo Psycho-

logiczne, Gdańsk 2004, s. 148–155.

Lubaszewska-Borys B., Dziennik zawodowy dyrektora jako narzędzie dosko-

nalenia kierowania [w:] Elsner D. (red.), Szkoła jako ucząca się organizacja.
Szansa dla ambitnych, Wydawnictwo Mentor, Chorzów 2003, s. 66.

Jest to nawiązanie do stwierdzenia, że podstawą prawidłowego doskonalenia

zarządzania jest wiedza refleksyjna (Bratnicki M., Doskonalenie procesu za-
rządzania w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Kato-
wice 1993).

Lubaszewska-Borys B., Dziennik zawodowy dyrektora jako narzędzie dosko-

nalenia kierowania [w:] Elsner D. (red.), Szkoła jako ucząca się organizacja.
Szansa dla ambitnych, Wydawnictwo Mentor, Chorzów 2003, s. 70.

Sentočnik S., Krytyczna refleksja jako metoda samodoskonalenia nauczycieli,

[w:] Elsner D. (red.) Szkoła jako ucząca się organizacja. Szansa dla ambitnych.
Wydawnictwo Mentor, Chorzów 2003, s. 61.

Oldroyd D., Husain B., Informacja zwrotna w procesie doskonalenia zawodo-

wego, „Dyrektor Szkoły”, 1996, nr 2.

Łaguna M., Szkolenia. Jak je prowadzić, by…, Gdańskie Wydawnictwo Psy-

chologiczne, Gdańsk 2004, s. 180.

Costa A.L., Kallick B., Through the lens of a critical friend, „Educational Le-

adership” 51 (2)/1993.

Elsner D., Taraszkiewicz M., Opiekun stażu jako refleksyjny praktyk, Chorzów

2002, s. 131.

Tołwińska-Królikowska E., (red.), Autoewaluacja w szkole, Wydawnictwo

CODN, Warszawa 2002, s. 116-121.

Weinstein-Fitzgerald K., Action learning, Wydawnictwo Petit, Warszawa

1999, s. 34–35.

Schollaert R., Effective Staff Development. An Evaluation Manual, Wydawnic-

two Granat, Kovrain-Apeldoorn 2000, s. 59).

Produkt zabezpieczony elektronicznie - Wydawnictwo Raabe. Właściciel: justin@op.pl

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Metodyka i techniki audytu wewnetrznego ppt
Metody i techniki organizatorskie
Metody i techniki szybkiego czytania fragment
metody i techniki
25628465 Metody i techniki szybkiego czytania
Metody, techniki i narzedzia
TECHNIKA CO BY BYŁO GDYBY(1), Aktywizujace metody i techniki w edukacji
Analiza treści, szkoła, metody i techniki badań socjologicznych
13transplot-ORT, Turystyka i rekreacja wykłady, Metody i techniki obsługi ruchu turystycznego
Metody i techniki?dań społecznych wykład
METODY I TECHNIKI ZARZ¦äDZANIA JAKO ÜCI¦ä notatka
18obs-imprprzyj-ORT, Turystyka i rekreacja wykłady, Metody i techniki obsługi ruchu turystycznego
TECHNIKA RYBI SZKIELET(1), Aktywizujace metody i techniki w edukacji
27rafting-ORT, Turystyka i rekreacja wykłady, Metody i techniki obsługi ruchu turystycznego
AKTYWIZUJĄCE METODY I TECHNIKI W EDUKACJI, METODY I FORMY W NAUCZANIU
progrwyklORT-sz, Turystyka i rekreacja wykłady, Metody i techniki obsługi ruchu turystycznego
Ankieta Aud. i wyw. telefon.(2), socjologia, skrypty i notatki, metody i techniki badań socjologiczn
ZOGNISKOWANE WYWIADY GRUPOWE, Metody i techniki badan socjologicznych

więcej podobnych podstron