„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Leon Zujko

Rozpoznawanie części maszyn, mechanizmów i urządzeń
transportu wewnątrzzakładowego 722[02].O1.07

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1

Recenzenci:
mgr inż. Grażyna Uhman
mgr inż. Regina Mroczek


Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Paweł Krawczak


Konsultacja:
mgr Małgorzata Sienna

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 722[02].O1.07
„Rozpoznawanie części maszyn, mechanizmów i urządzeń transportu wewnątrz zakładowego”,
zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu operator obrabiarek skrawających.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

3

2. Wymagania wstępne

5

3. Cele kształcenia

6

4. Przykładowe scenariusze zajęć

7

5. Ćwiczenia

11

5.1. Podstawowe wiadomości z wytrzymałości materiałów

5.1.1. Ćwiczenia

11
11

5.2. Połączenia

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Łożyskowanie

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Przekładnie

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Maszyny i urządzenia transportu wewnątrzzakładowego

5.5.1. Ćwiczenia

13
13
15
15
17
17
21
21

6.

Ewaluacja osiągnięć ucznia

23

7. Literatura

37

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie operator obrabiarek skrawających
722[02].

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne, wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika,

−

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy z poradnikiem,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

ć

wiczenia, ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania–uczenia oraz

ś

rodkami dydaktycznymi,

−

ewaluację osiągnięć ucznia.

Wskazane jest. aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami ze

szczególnym uwzględnieniem aktywizujących metod nauczania, np. samokształcenia
kierowanego, tekstu przewodniego.

Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4

Schemat układu jednostek modułowych

722[02].O1.01

Przestrzeganie przepisów

bezpieczeństwa i higieny

pracy, ochrony

przeciwpożarowej

i ochrony środowiska

722[02].O1.04

Wykonywanie pomiarów

warsztatowych

722[02].O1.03

Wykonywanie rysunków

części maszyn

z wykorzystaniem

programu CAD

722[02].O1

Techniczne podstawy

zawodu

722[02].O1.02

Posługiwanie się

dokumentacją techniczną

722[02].O1.06

Rozróżnianie cech

charakterystycznych

obróbki cieplnej,

cieplnochemicznej,

plastycznej

i odlewnictwa

722[02].O1.05

Dobieranie materiałów

konstrukcyjnych,

narzędziowych

i eksploatacyjnych

722[02].O1.07

Rozpoznawanie części

maszyn, mechanizmów

i urządzeń transportu

wewnątrzzakładowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

stosować jednostki układu SI,

−

przeliczać jednostki,

−

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu statyki, dynamiki i kinematyki, takimi
jak: masa, siła, prędkość, energia,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

korzystać z poradników i norm,

−

użytkować komputer,

−

współpracować w grupie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

rozróżnić proste przypadki obciążenia elementów konstrukcyjnych,

–

rozróżnić rodzaje naprężeń i odkształceń występujące podczas pracy maszyn i urządzeń,

–

rozróżnić rodzaje połączeń rozłącznych i nierozłącznych,

–

scharakteryzować osie i wały maszynowe,

–

scharakteryzować budowę i rodzaje łożysk tocznych i ślizgowych,

–

dobrać z katalogu na podstawie oznaczeń łożyska toczne,

–

scharakteryzować rodzaje sprzęgieł i ich zastosowanie,

–

sklasyfikować przekładnie mechaniczne,

–

wyjaśnić budowę przekładni zębatych prostych i złożonych,

–

obliczyć przełożenie przekładni,

–

określić zastosowanie mechanizmów krzywkowych, korbowych, śrubowych, przekładni
ś

rubowo-tocznej,

–

dobrać części maszyn z katalogów,

–

sklasyfikować dźwignice i przenośniki oraz określić ich przeznaczenie,

–

objaśnić przeznaczenie palet transportowych i wózków,

–

posłużyć się dokumentacją techniczną.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

………............………............……………………

Modułowy program nauczania:

Operator obrabiarek skrawających 722[02]

Moduł:

Techniczne podstawy zawodu 722[02].O1

Jednostka modułowa:

Rozpoznawanie części maszyn, mechanizmów i urządzeń
transportu wewnątrzzakładowego 722[02].O1.07

Temat: Wytrzymałość materiałów.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności oceny wytrzymałości materiałów.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zdefiniować pojęcia: sprężystość i plastyczność, zytrzymałość,

−

zdefiniować wykres rozciągania stali, prawo Hooke’a, naprężenie, naprężenie
dopuszczalne,

−

wyznaczyć naprężenie dopuszczalne,

−

obliczyć przekrój elementu rozciąganego.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy.

Metody nauczania–uczenia się:

−

wykład,

−

ć

wiczenia,

−

dyskusja.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

− uczniowie pracują w grupach 2–4 osobowych.

Środki dydaktyczne:

−

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego,

−

zeszyt,

−

plansze, foliogramy – rodzaj obciążeń,

−

poradnik dla ucznia.

Czas trwania: 2 godziny dydaktyczne.

Zadanie dla ucznia:
O ile wydłuży się pręt stalowy o średnicy 10 mm i długości 10 m rozciągany siłą 3 kN? Ustal
wartość naprężenia dopuszczalnego, jeżeli wytrzymałość na rozciąganie wynosi 600 MPa,
a współczynnik bezpieczeństwa n=5. Oblicz, jakie naprężenie spowoduje zerwanie pręta.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8

Przebieg zajęć
1.

Wprowadzenie.

2.

Uświadomienie celów zajęć.

3.

Plan realizacji zajęć:

A. Pojęcie sprężystości i plastyczności:

−

wstęp – należy wyjaśnić uczniom pojęcie odkształcenia, sprężystości
i plastyczności, zależności odkształcenia i charakteru obciążenia,

−

uczniowie otrzymują schematy różnych rodzajów obciążeń,

−

uczniowie pracując w grupach ustalają dla poszczególnych przypadków
charakter odkształcenia,

−

pracując w grupie uczniowie sprawdzają i uzgadniają prawidłowość ustalonych
sposobów odkształcenia.

B. Wyznaczanie wielkości wydłużenia:

−

wstęp – należy krótko wyjaśnić uczniom prawa Hooke’a,

−

uczniowie pracując w grupach wyznaczają wielkość przekroju odkształcanego
pręta,

−

uczniowie pracując w grupach obliczają wielkość wydłużenia w zależności od
długości odkształcanego pręta,

−

pracując w grupie uczniowie sprawdzają i uzgadniają prawidłowość obliczonych
wydłużeń.

C. Badanie wytrzymałości na rozciąganie:

−

wstęp – należy krótko wyjaśnić uczniom zasady badania wytrzymałości
materiałów,

−

uczniowie pracując indywidualnie zapoznają się z wykresem rozciągania,

−

na podstawie wykresu obliczą wytrzymałość na rozciąganie,

−

pracując w grupie uczniowie sprawdzają i uzgadniają prawidłowość wyznaczonej
wytrzymałości na rozciąganie,

−

uczniowie pracując w grupach wyznaczają wartość naprężenia dopuszczalnego
dla materiału odkształcanego pręta,

−

uczniowie pracując w grupach wyznaczają obciążenie przy którym nastąpi
zerwanie odkształcanego pręta.

4. Podsumowanie zajęć:

Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej
trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie, wskazuje jakie nowe, ważne
umiejętności zostały wykształcone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać
w przyszłości.

Praca domowa
Wykaż różnicę w zachowaniu się materiałów kruchych i plastycznych podczas rozciągania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

9

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

………............………............…………………….….

Modułowy program nauczania:

Operator obrabiarek skrawających 722[02]

Moduł:

Techniczne podstawy zawodu 722[02].O1

Jednostka modułowa:

Rozpoznawanie części maszyn, mechanizmów i urządzeń
transportu wewnątrzzakładowego 722[02].O1.07

Temat: Rodzaje sprzęgieł i ich zastosowanie.

Cel ogólny: Kształtowanie umiejętności rozróżniania sprzęgieł.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

określić przeznaczenie sprzęgieł,

−

dokonać klasyfikacji sprzęgieł,

−

rozpoznać podstawowe rodzaje sprzęgieł,

−

określić zastosowanie sprzęgieł.

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe:

−

organizowanie i planowanie zajęć,

−

pracy w zespole,

−

oceny pracy zespołu.

Metody nauczania–uczenia się:

−

metoda przewodniego tekstu.

Środki dydaktyczne:

−

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla każdego zespołu uczniowskiego,

−

poradnik mechanika,

−

poradnik dla ucznia,

−

zeszyt.

Formy organizacyjne pracy uczniów:
− praca w zespołach 2-4 osobowych.

Czas: 1 godzina dydaktyczna.

Przebieg zajęć:

Zadanie dla ucznia
Określ, jakie sprzęgło należy zastosować do połączenia dwóch wałów z zachowaniem ich
współosiowości.

Faza wstępna
1. Określenie tematu zajęć.
2. Wwyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia.
3. Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego.
4. Podział uczniów na zespoły.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10

Faza właściwa
Praca metodą tekstu przewodniego.

Faza I. Informacje
Pytania prowadzące:
1. Jakie rozróżniamy rodzaje sprzęgieł?
2. Kiedy stosujemy sprzęgła stałe, a kiedy sprzęgła sterowane?
3. Jakie czynniki decydują o doborze sprzęgieł?

Faza II. Planowanie
1. Ustal warunki pracy sprzęgła.
2. Sprawdź, jakie sprzęgła spełniają te wymagania.
3. Dokonaj wyboru.

Faza III. Ustalenie
1. Uzgodnij z nauczycielem dane wyjściowe dla zadania.
2. Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem.
3. Odnieś się do uwag i propozycji nauczyciela.

Faza IV. Wykonanie
1. Dokonaj analizy rozwiązań konstrukcyjnych sprzęgieł.
2. Wybierz wstępnie sprzęgło.
3. Sprawdź czy wybrane sprzęgło spełnia założone kryteria.
4. Przygotuj się do zaprezentowania swojej pracy. Zespoły uczniów wyznaczają lidera

grupy, który dokonuje prezentacji ćwiczenia.

Faza V. Sprawdzanie
1. Uczniowie porównują w grupach poprawność wyboru sprzęgła.
2. Oceniają, która grupa wykonała to zadanie poprawnie.

Faza VI. Analiza
Uczniowie wraz z nauczycielem wskazują, które etapy ćwiczenia sprawiły im najwięcej
trudności. Nauczyciel podsumowuje całe ćwiczenie wskazuje, jakie nowe, ważne
umiejętności zostały wykształcone, jakie wystąpiły nieprawidłowości i jak ich unikać
w przyszłości.

Faza końcowa

Zakończenie zajęć

Praca domowa
Wymień sprzęgła, które są zastosowane w tokarce i określ ich przeznaczenie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

11

5. ĆWICZENIA

5.1. Podstawowe wiadomości z wytrzymałości materiałów

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wyznacz

wartość

naprężenia

dopuszczalnego

dla

stali

45(C45)

w

stanie

normalizowanym, jeżeli części wykonane z wymienionego gatunku stali będą pracowały przy
obciążeniach rozciągająco-ściskających.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania z Poradnika dla ucznia. Należy zwrócić
uwagę na poprawność wykonywanych obliczeń.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przyjąć wytrzymałość na rozciąganie na podstawie danych tabelarycznych z literatury,
2) przyjąć do obliczeń współczynnik bezpieczeństwa x = 3,5÷4,
3) wykonać obliczenia wartości dopuszczalnych naprężeń dla stali 45.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

dyskusja w grupie,

−

ć

wiczenia praktyczne.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

zeszyty przedmiotowy,

−

Polskie Normy,

−

literatura.

Ćwiczenie 2

Sprawdź wytrzymałość na skręcanie wrzeciona tokarki, obracającego się z prędkością

minimum 31,5 obr/min., gdy średnica jego wynosi 55 mm, moc obrabiarki P = 3 kW,
a dopuszczalne naprężenia na skręcanie materiału wrzeciona k

s

= 36 MPa.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania z Poradnika dla ucznia. Należy zwrócić
uwagę na poprawność wykonywanych obliczeń.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać wzory,
2) obliczyć moment obrotowy wrzeciona,
3) wyznaczyć wartość wskaźnika wytrzymałości W

s

,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

12

4) obliczyć wartość naprężenia skręcającego,
5) porównać wartość naprężenia skręcającego z wartością naprężeń dopuszczalnych k

s

,

6) zapisać wyniki:

M

= ...............................Nm,

W = ...................................m

3

,

σ

s

= ................................N/m

2

.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ć

wiczenia praktyczne,

–

dyskusja.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

Polskie normy,

–

Poradnik mechanika,

–

tablice wytrzymałościowe,

–

literatura.

Ćwiczenie 3

Określ wielkości charakteryzujące właściwości plastyczne materiału.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania z Poradnika dla ucznia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) złożyć zerwaną próbkę,
2) zmierzyć długość próbki po zerwaniu L

u

,

3) zmierzyć średnicę próbki w miejscu rozerwania,
4) obliczyć przekroje próbki S

o

i S

u

,

5) obliczyć wydłużenie względne A [%],
6) obliczyć przewężenie próbki Z [%],
7) porównać wyniki z tabelami właściwości plastycznych w Poradniku mechanika.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ć

wiczenia praktyczne,

–

dyskusja dydaktyczna.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

zerwana próbka,

−

suwmiarka,

−

kalkulator,

−

Poradnik mechanika,

−

literatura.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13

5.2. Połączenia

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie dokumentacji technicznej tokarki zidentyfikuj elementy konstrukcyjne

i występujące między nimi połączenia. Wypisz nazwy części. Krótko scharakteryzuj
połączenia.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania z Poradnika dla ucznia. Należy zwrócić
uwagę na umiejętność czytania dokumentacji technicznej tokarki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeanalizować dokumentację techniczną tokarki,
2) wypisać nazwy elementów konstrukcyjnych tokarki,
3) zidentyfikować połączenia między elementami,
4) pogrupować połączenia według następującego kryterium:

−

połączenia rozłączne,

−

połączenia nierozłączne,

5) scharakteryzować poszczególne rodzaje połączeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie,

−

dyskusja.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradniki,

−

dokumentacja techniczna tokarki,

−

Polskie Normy,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Dobierz gwint metryczny zwykły dla śruby obciążonej wzdłuż jej osi siłą 50 kN, jeżeli

naprężenie dopuszczalne na rozciąganie wynosi 120 MPa.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania z Poradnika dla ucznia. Należy zwrócić
uwagę na umiejętność czytania dokumentacji technicznej tokarki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) odszukać odpowiednie określenia,
2) wykonać obliczenia,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

14

3) przeanalizować otrzymane wyniki,
4) dobrać średnicę rdzenia śruby na podstawie odpowiedniej normy,
5) dobrać odpowiadający jej wymiar gwintu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie,

−

dyskusja.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

poradnik mechanika,

−

zeszyt,

−

Polskie Normy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

15

5.3. Łożyskowanie

5.3.1 Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Ustal łożyskowanie wrzeciona tokarki. Określ miejsca łożyskowania i rodzaj

zastosowanych łożysk.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania z Poradnika dla ucznia. Należy zwrócić
uwagę na umiejętność czytania dokumentacji technicznej tokarki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z dokumentacją techniczną tokarki,
2) odczytać rysunek wrzeciennika,
3) określić rodzaj zastosowanych łożysk,
4) określić charakter łożyskowania,
5) zapisać wyniki.

Zalecane metody nauczania:

–

ć

wiczenie,

–

dyskusja.

Ś

rodki dydaktyczne:

− dokumentacja techniczna tokarki,
− Polski Normy,
− poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Rozpoznaj system smarowania zastosowany we wrzecienniku tokarki. Określ

zastosowane sposoby smarowania.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania z Poradnika dla ucznia. Należy zwrócić
uwagę na umiejętność czytania dokumentacji technicznej tokarki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się z dokumentacją techniczną tokarki,
2) odczytać rysunek wrzeciennika,
3) odczytać instrukcję smarowania,
4) określić elementy smarowania,
5) zapisać wyniki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

16

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie,

−

dyskusja.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

dokumentacja techniczna tokarki,

−

Polski Normy,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

17

5.4. Przekładnie

5.4.1 Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Oblicz wartość przełożenia przekładni, w której prędkość obrotowa elementu czynnego

wynosi n

1

= 400 obr/min, a elementu biernego n

2

= 200 obr/min.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania z Poradnika dla ucznia. Należy zwrócić
uwagę na umiejętność dokonywania obliczeń.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy zadania,
2) odszukać odpowiednie wzory,
3) zapisać zależności,
4) obliczyć przełożenie,
5) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
6) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie,

−

dyskusja.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

zeszyt,

−

Polski Normy,

−

poradnik dla ucznia.

Ćwiczenie 2

Oblicz prędkość obrotową n

2

wału biernego oraz średnicę koła D

2

w przekładni ciernej

o stałym przełożeniu i = 1:4 i średnicy koła D

1

= 40 mm., jeżeli prędkość obrotowa wału

czynnego n

1

wynosi 1600 obr/min.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania z Poradnika dla ucznia.

Sposób wykonania ćwiczenia:

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy zadania,
2) odszukać odpowiednie wzory,
3) zapisać zależności,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

18

4) obliczyć prędkość obrotową n

2

,

5) obliczyć średnicę koła D

2

,

6) porównać obliczone wielkości,
7) zapisać wyniki:

n

2

= ...............................obr/min,

D

2

= ...................................mm.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie,

−

dyskusja.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

zeszyt,

−

Polski Normy,

−

poradnik dla ucznia.

*Ćwiczenie 3

Prędkość obrotowa wału napędzającego wynosi n

1

= 1500 obr/min., żądana prędkość

obrotowa wału napędzanego n

2

= 500 obr/min. Oblicz przełożenie oraz ustal liczby zębów

poszczególnych kół przekładni, zakładając minimalną liczbę zębów z =14.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania z Poradnika dla ucznia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy zadania,
2) odszukać odpowiednie wzory,
3) zapisać zależności,
4) obliczyć przełożenie dla wybranego rozwiązania,
5) porównać otrzymaną wartość przełożenia z wartością graniczną przełożenia (w razie

trudności skorzystać z pomocy nauczyciela),

6) dobrać przekładnię,
7) obliczyć liczbę zębów,
8) zaprezentować wykonane ćwiczenie,
9) dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania:

−

ć

wiczenie,

−

dyskusja.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

zeszyt,

−

Polski Normy,

−

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

19

Ćwiczenie 4

Oblicz wymiary koła zębatego walcowego o zębach prostych normalnych, mając dane:

liczbę zębów z = 26, moduł m = 5 mm.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania z Poradnika dla ucznia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy zadania,
2) odszukać odpowiednie wzory,
3) zapisać zależności,
4) obliczyć:

−

ś

rednicę podziałową,

−

ś

rednicę wierzchołków,

−

ś

rednicę podstaw,

−

wysokość głowy zęba,

−

wysokość stopy zęba,

−

wysokość zęba,

−

podziałkę,

−

grubość zęba,

−

szerokość wrębu,

−

luz wierzchołkowy,

−

luz obwodowy,

5) dokonać oceny poprawności wykonanych obliczeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

– ćwiczenie.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

zeszyt,

−

Polski Normy,

−

poradnik dla ucznia.

*Ćwiczenie 5

Wymiary koła zębatego walcowego o zębach prostych normalnych wynoszą: średnica

podstaw d

f

= 340 mm, liczba zębów z = 45. Oblicz pozostałe wymiary koła.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania z Poradnika dla ucznia. Należy zwrócić
uwagę na umiejętność czytania dokumentacji technicznej tokarki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy zadania,
2) odszukać odpowiednie wzory,
3) zapisać zależności,
4) obliczyć moduł (w razie trudności skorzystać z pomocy nauczyciela),
5) obliczyć:

–

ś

rednicę podziałową,

–

ś

rednicę wierzchołków,

–

ś

rednicę podstaw,

–

wysokość głowy zęba,

–

wysokość stopy zęba,

–

wysokość zęba,

–

podziałkę,

–

grubość zęba ,

–

szerokość wrębu,

–

luz wierzchołkowy,

–

luz obwodowy,

6) dokonać oceny poprawności wykonanych obliczeń.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

–

ć

wiczenie.

–

dyskusja.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

zeszyt,

–

Polski Normy,

–

poradnik dla ucznia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21

5.5. Maszyny i urządzenia transportu wewnątrzzakładowego

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dobierz dźwignik do podniesienia o 115 cm, ciężaru 2 Mg, stojącego na nóżkach

o wysokości 150 mm.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania z Poradnika dla ucznia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dobrać właściwy dźwignik posługując się katalogami (lub korzystając z Internetu),
2) podać typ dźwignika i jego parametry,
3) dokonać oceny ćwiczenia,
4) zapisać wyniki przeprowadzonego ćwiczenia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie,

−

dyskusja.

Ś

rodki dydaktyczne:

−

normy PN, ISO,

−

Poradnik mechanika,

−

zbiór zadań z części maszyn,

Ćwiczenie 2

Opracuj plan transportu tokarki z samochodu do hali produkcyjnej na miejsce jej

instalacji. W hali produkcyjnej jest suwnica o odpowiednim udźwigu.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia uczniowie powinni przeczytać

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania z Poradnika dla ucznia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zapoznać się ze sposobem transportu obrabiarek,
2) zaplanować dobór odpowiednich zawiesi,
3) zaplanować sposób podczepienia tokarki do suwnicy,
4) zanotować dane techniczne dobranych maszyn i urządzeń,
5) dokonać oceny ćwiczenia,
6) zapisać wyniki przeprowadzonego ćwiczenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

22

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

ć

wiczenie,

−

dyskusja.

Ś

rodki dydaktyczne:

–

Dokumentacja Techniczno-Ruchowa obrabiarek,

–

katalogi maszyn i urządzeń transportu wewnętrznego.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

23

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Rozpoznawanie
części

maszyn,

mechanizmów

i

urządzeń

transportu

wewnątrzzakładowego”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 12, 13, 14, 15, 17, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 8, 9, 10, 11, 16, 18 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu
ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. d, 4. a, 5. b, 6. d, 7. b, 8. d, 9. a, 10. b, 11. d,

12. c, 13. c, 14. b, 15. b 16. d, 17. a, 18. b, 19. c, 20. d.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Określić odporności materiału na obciążenia

B

P

b

2

Przeanalizować

zdolność

materiałów

do

przenoszenia obciążeń

C

PP

a

3

Zdefiniować pojęcie naprężenia

A

P

d

4

Określić

sposób

przeprowadzenia

próby

rozciągania

B

P

a

5

Zdefiniować granicę sprężystości

A

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

24

6

Określić plastyczność

B

P

d

7

Zdefiniować wytrzymałość na rozciąganie

A

P

b

8

Określić przydatność materiału do spawania

B

P

d

9

Dobrać gwint do zadanego zadania

C

PP

a

10

Określić wielkość sprężyny

C

PP

b

11

Dobrać sposób transportu do założonego
zadania

C

PP

d

12

Zdefiniować pojęcie przekładni

A

P

c

13

Określić budowę dźwignicy

B

P

c

14

Sklasyfikować połączenia rozłączne

B

P

b

15

Zdefiniować pojęciae wału

A

P

b

16

Przeanalizować podstawowe wymiary kół
zębatych

C

PP

d

17

Określić

zastosowanie

mechanizmów

funkcjonalnych

B

P

a

18

Określić zastosowanie sprzęgieł

C

PP

b

19

Scharakteryzować pracę przekładni

B

P

c

20

Sklasyfikować koła zębate walcowe

B

P

d

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

25

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustalić z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omówić z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego,
3. Zapoznać uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotować dla każdego ucznia instrukcję, kartę odpowiedzi, zestaw zadań testowych.
5. Zapewnić samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytać uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytać, czy uczniowie wszystko zrozumieli – wyjaśnić wszelkie wątpliwośći.
8. Nie przekraczać czasu przeznaczonego na test.
9. 5 minut przed zakończeniem testu przypomnieć uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego zadania podane są cztery możliwe odpowiedzi,

z których tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Zadania wymagające prostych obliczeń, powinieneś wykonać przed wskazaniem

poprawnego wyniku. Wskazanie odpowiedzi nawet poprawnej bez uzasadnienia, nie
będzie uznane.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Wytrzymałość materiału zalicza się do właściwości

a) chemicznych.
b) mechanicznych.
c) fizycznych.
d) technologicznych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

26

2. Zdolność materiałów do przenoszenia obciążeń, to

a) wytrzymałość.
b) sprężystość.
c) twardość.
d) kruchość.

3. Naprężenia chwilowe powstałe w materiale zależą od

a) naprężeń dopuszczalnych.
b) wytrzymałości materiału.
c) temperatury otoczenia.
d) działającego obciążenia.

4. Próbę wytrzymałościową rozciągania przeprowadza się

a) na zrywarce.
b) na twardościomierzu.
c) na prasie.
d) młotkiem Poldi.

5. Granica sprężystości, to wielkość, poniżej której materiał

a) posiada zdolność do odkształceń trwałych.
b) powraca do stanu początkowego po odjęciu siły.
c) zaczyna nadmiernie wydłużać się.
d) pęka pod wpływem obciążeń.

6. Plastyczność to cecha materiału, pozwalająca na

a) krótkotrwałe obciążanie materiału.
b) przenoszenie małych obciążeń.
c) dużą kruchość przy podwyższonych temperaturach.
d) nadawanie kształtów podczas obróbki plastycznej.

7. Wytrzymałość na rozciąganie, to naprężenie wywołane

a) minimalną siłą przyłożoną do próbki (F

min

).

b) siłą która powoduje zerwanie próbki plastycznej (F

u

).

c) największą siłą przyłożoną do próbki (F

m

).

d) siłą, powodującą „płynięcie” próbki (F

e

).

8. Przydatność materiału do spawania charakteryzuje

a) wytrzymałość.
b) kruchość.
c) lejność.
d) zawartość węgla.

9. W podnośnikach śrubowych stosujemy najczęściej gwint

a) trapezowy zwykły.
b) drobnozwojny.
c) trójkątny.
d) prostokątny.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

27

10. Właściwości każdej sprężyny charakteryzuje

a) skok.
b) sztywność sprężyny.
c) wyboczenie.
d) strzałka ugięcia.

11. Tokarki wewnątrz zakładu można przemieszczać

a) suwnicą, do której zawieszona jest maszyna.
b) przetaczać na rolkach.
c) specjalną platformą.
d) wózkiem, na których maszyna spoczywa na rolkach.

12. Reduktory zaliczamy do przekładni

a) przyspieszających.
b) nie przenoszących napędu.
c) zwalniających.
d) ślimakowych.

13. Dźwignicę złożoną z konstrukcji nośnej, zwanej mostem, po której porusza się wózek

z umieszczoną na nim wciągarką nazywamy
a) przenośnikiem.
b) żurawiem.
c) suwnicą.
d) podnośnikiem.

14. Połączeniem rozłącznym nie jest

a) połączenie gwintowe.
b) połączenie wciskowe.
c) połączenie wpustowe.
d) połączenie kołkowe.

15. Wał to element maszyny, który jest

a) skręcany.
b) skręcany i zginany.
c) ściskany.
d) zginany.

16. Średnica podziałowa koła zębatego walcowego o zębach prostych dla liczby zębów z = 20

i modułu m = 3 mm wynosi
a) 100 mm.
b) 80 mm.
c) 120 mm.
d) 60 mm.

17. Przekładnia z krzyżem maltańskim ma zastosowanie do

a) przekazywania ruchu przerywanego.
b) napędu wiertarek ręcznych.
c) przekazywania napędu w windach domowych.
d) napędów w pojazdach samochodowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

28

18. Sprzęgło Cardana służy do

a) samoczynnego włączenia i wyłączenia wału biernego.
b) łączenia wałów ustawionych pod kątem.
c) sztywnego połączenia wałów.
d) zabezpieczeniem wałów przed przeciążeniem.

19. Najgłośniej pracuje przekładnia

a) z pasem płaskim.
b) z pasem zębatym.
c) łańcuchowa.
d) z pasem klinowym.

20. Koła zębate walcowe w zależności od rodzaju uzębienia dzielimy na koła

a) o zębach prostych, stożkowych, skośnych.
b) o zębach krzywoliniowych, stożkowych, daszkowych.
c) ślimakowe, daszkowe, skośne.
d) o zębach prostych, skośnych, daszkowych, z uzębieniem wewnętrznym, zębatka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

29

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ................................................................................................

Rozpoznawanie części maszyn, mechanizmów i urządzeń transportu
wewnątrz zakładowego

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

30

TEST 2

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Rozpoznawanie
części

maszyn,

mechanizmów

i

urządzeń

transportu

wewnątrzzakładowego”

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 3, 4, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 16, 17, 19, 20 są z poziomu podstawowego,

−

zadania 2, 5, 6, 14, 15, są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu
ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie co najmniej 18 zadań, w tym co najmniej 4 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. c, 3. c, 4. d, 5. b, 6. b, 7. b, 8. c, 9. b, 10. c, 11. b,

12. b, 13. b, 14. c, 15. c 16. a,17. c, 18. c, 19. a, 20. b.

Plan testu

Nr

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

1

Określić rodzaj odkształceń materiałów

B

P

c

2

Przeanalizować zachowanie się materiałów
przy zmiennych obciążeniach

C

PP

c

3

Zdefiniować zależność określającą naprężenie
normalne

A

P

c

4

Zdefiniować jednostkę naprężenia

A

P

d

5

Przeanalizować sterowanie krzywką

C

PP

b

6

Przeanalizować

działanie

mechanizmu

zębatego

C

PP

b

7

Przeanalizować

działanie

mechanizmu

z krzyżem maltańskim

C

P

b

8

Określić przydatność materiału na panewki

B

P

c

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

31

9

Określić działanie sprzęgła

B

P

b

10

Rozpoznać materiały na powierzchnie robocze
przekładni ciernych

B

P

c

11

Rozpoznać elementy wałów

A

P

b

12

Określić zastosowanie przekładni pasowych

C

P

a

13

Określić zastosowanie połączeń wpustowych

C

P

b

14

Przeanalizować działanie przekładni zębatej

C

PP

c

15

Przeanalizować działanie przekładni pasowej

C

PP

c

16

Określić przeznaczenie przekładni zębatych

B

P

a

17

Rozróżnić właściwości części maszyn

A

P

c

18

Rozróżnić rodzaje przenośników

A

P

c

19

Określić zakończenie i zabezpieczenie końca
liny

B

P

a

20

Określić zastosowanie palet

B

P

b

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

32

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustalić z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej

jednotygodniowym.

2. Omówić z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznać uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przygotować dla każdego ucznia instrukcję, kartę odpowiedzi, zestaw zadań testowych.
5. Zapewnić samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
6. Przed rozpoczęciem testu przeczytać uczniom instrukcję dla ucznia.
7. Zapytać, czy uczniowie wszystko zrozumieli – wyjaśnić wszelkie wątpliwośći.
8. Nie przekraczać czasu przeznaczonego na test.
9. 5 minut przed zakończeniem testu przypomnieć uczniom o zbliżającym się czasie

zakończenia udzielania odpowiedzi.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań. Do każdego pytania podane są cztery możliwe odpowiedzi,

z których tylko jedna jest prawidłowa.

5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Zadania wymagające prostych obliczeń, powinieneś wykonać przed wskazaniem

poprawnego wyniku. Wskazanie odpowiedzi nawet poprawnej bez uzasadnienia, nie
będzie uznane.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

9. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Powodzenia

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Zdolność materiału do trwałych zmian kształtu i wymiarów nazywamy

a) odkształceniem.
b) sprężystością.
c) plastycznością.
d) lejnością.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

33

2. Obniżenie się wytrzymałości materiału spowodowane zmiennym obciążeniem nazywamy

a) spiętrzeniem naprężeń.
b) wyboczeniem.
c) zmęczeniem.
d) płynięciem.

3. Naprężenie normalne pręta obliczmy dzieląc siłę rozciągającą pręt przez

a) długość pręta.
b) średnicę pręta.
c) pole przekroju poprzecznego.
d) współczynnik bezpieczeństwa.

4. Jednostką naprężenia jest 1 MPa, który równa się

a) 1 Nm.
b) 1 N/mm.
c) 1 N mm

2

.

d) 1 N/mm

2

.

5. Maksymalne przesunięcie popychacza sterowanego krzywką wynosi

a) r.
b ) h .
c) (r + h ).
d ) (r – h ).

6. Przy jednym obrocie walka czynnego wałek bierny wykonuje

a)

1

/

4

obrotu.

b)

1

/

3

obrotu.

c)

2

/

3

obrotu.

d)

3

/

4

obrotu.

7. W mechanizmie ruchu przerywanego, który jest przedstawiony na rysunku, krzyż

wykonuje ruch
a) obrotowy ciągły.
b) obrotowy przerywany.
c) prostoliniowy ciągły.
d) Prostoliniowy przerywany.

8. Na panewki łożysk ślizgowych stosuje się

a) cynę.
b) twardą stal.
c) żeliwo.
d) aluminium.

9. Sprzęgła służą do łączenia wałów w celu

a) podparcia ich.
b) przenoszenia ruchu obrotowego.
c) zmiany prędkości obrotowej.
d) zmiany przełożenia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

34

10. Powierzchnie kół ciernych powinny być pokryte materiałem

a) plastycznym
b) o małym współczynniku tarcia.
c) o dużym współczynniku tarcia.
d) o dużej sprężystości.

11. Cześć wału, która współpracuje z panewką łożyska, nazywa się

a) bieżnią.
b) czopem.
c) koszykiem.
d) elementem tocznym.

12. Paski klinowe stosuje się przy

a) małych odległościach wałów.
b) dużych odległościach wałów.
c) małych mocach napędu.
d) pracy bez poślizgu.

13. Połączenia wpustowe stosowane są do łączenia

a) dwóch wałów.
b) wałów z kołami.
c) dwóch osi.
d) kół zębatych.

14. Umieszczenie miedzy kołem napędzającym z

l

i napędzanym z

3

dodatkowego koła

pośredniczącego z

2

spowoduje zmianę

a) prędkości obrotowej.
b) przełożenia przekładni.
c) tylko kierunku obrotów.
d) odległości wałów.

15. Naprężacz pasa zwiększa napięcie pasa oraz powoduje zmianę

a) przełożenie przekładni.
b) prędkości pasa.
c) kąta opasania.
d) długości pasa.

16. Do zamiany ruchu obrotowego na prostoliniowy i odwrotnie służy przekładnia

a) zębatkowa.
b) obiegowa.
c) ślimakowa.
d) pasowa.

17. Moment przenoszącym moment obrotowy jest

a) sworzeń.
b) oś.
c) wał.
d) zapadka.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

35

18. Przenośnik wałkowy przedstawia rysunek

19. Rysunek przedstawia zamocowanie i zabezpieczenie końca liny

a) na sercówce.
b) za pomocą klina.
c) za pomocą zacisku.
d) na sercówce z końcem splecionym.

20. Palety ładunkowe – to urządzenia współpracujące z wózkami podnośnikowymi,

przeznaczonymi do
a) podnoszenia ładunków na większe wysokości.
b) grupowania ładunków w większe jednostki.
c) ładunków wielkogabarytowych.
d) przenoszenia materiałów sypkich.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

36

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ................................................................................................

Rozpoznawanie części maszyn, mechanizmów i urządzeń transportu
wewnątrzzakładowego

Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr

zadania

Odpowiedź

Punkty

1

a

b

c

d

2

a

b

c

d

3

a

b

c

d

4

a

b

c

d

5

a

b

c

d

6

a

b

c

d

7

a

b

c

d

8

a

b

c

d

9

a

b

c

d

10

a

b

c

d

11

a

b

c

d

12

a

b

c

d

13

a

b

c

d

14

a

b

c

d

15

a

b

c

d

16

a

b

c

d

17

a

b

c

d

18

a

b

c

d

19

a

b

c

d

20

a

b

c

d

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

37

7. LITERATURA

1. Katalog Polskich Norm
2. Bożenko L.: Maszynoznawstwo dla szkoły zasadniczej. WSiP, Warszawa 2004
3. Dretkiewicz-Więch J.: Materiałoznawstwo: materiały do ćwiczeń. Technologia ogólna.

Zeszyt 1. OBR PNiSS, Warszawa 1993

4. Godlewski M., Tym Z.: Poradnik dla mechaników. WSiP, Warszawa 1991
5. Górecki A.: Technologia ogólna: podstawy technologii mechanicznych. WSiP, Warszawa

2005

6. Kijewski J. i inni: Maszynoznawstwo. WSiP, Warszawa 2005
7. Mac S.: Obróbka metali z materiałoznawstwem. WSiP, Warszawa 1992
8. Rutkowski A.: Części maszyn. WSiP, Warszawa 2004
9. Siuta W.: Mechanika techniczna. WSiP, Warszawa 2004
10. Swat K.: Bezpieczeństwo i higiena pracy dla mechaników. WSiP, Warszawa 1992

Literatura dydaktyczna:

1. Dretkiewicz-Więch J.: ABC nauczyciela przedmiotów zawodowych. Operacyjne cele

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994

2. Niemerko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. BKKK, Warszawa 1997
3. Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom, 2001