„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

 

 

 

 

 

MINISTERSTWO EDUKACJI 

NARODOWEJ 

 

 

 

 

Leon Zujko   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 
Rozpoznawanie  części  maszyn,  mechanizmów  i  urządzeń 
transportu wewnątrzzakładowego 722[02].O1.07 

 

 

 

 

Poradnik dla nauczyciela 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wydawca 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy 
Radom 2007 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

1

Recenzenci: 
mgr inŜ. GraŜyna Uhman 
mgr inŜ. Regina Mroczek 
 
 
Opracowanie redakcyjne: 
mgr inŜ. Paweł Krawczak 
 
 
Konsultacja: 
mgr Małgorzata Sienna 
 

 

 

 

 

 

 

Poradnik  stanowi  obudowę  dydaktyczną  programu  jednostki  modułowej  722[02].O1.07 
„Rozpoznawanie części maszyn, mechanizmów i urządzeń transportu wewnątrz zakładowego”, 
zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu operator obrabiarek skrawających. 

 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

 

Wydawca 

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom  2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

2

SPIS TREŚCI

    

 

 

 

 

 

 

 

 

1.  Wprowadzenie 

3 

2.  Wymagania wstępne 

5 

3.  Cele kształcenia 

6 

4.  Przykładowe scenariusze zajęć 

7 

5.  Ćwiczenia 

11 

5.1.  Podstawowe wiadomości z wytrzymałości materiałów 

5.1.1.  Ćwiczenia 

11 
11 

5.2.  Połączenia 

5.2.1.  Ćwiczenia 

5.3.  ŁoŜyskowanie 

5.3.1.  Ćwiczenia 

5.4.  Przekładnie 

5.4.1.  Ćwiczenia 

5.5.  Maszyny i urządzenia transportu wewnątrzzakładowego 

5.5.1.  Ćwiczenia 

13 
13 
15 
15 
17 
17 
21 
21 

6. 

Ewaluacja osiągnięć ucznia

 

23

 

7.  Literatura 

37 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

3

1.  WPROWADZENIE

    

 

Przekazujemy  Państwu  Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu 

zajęć  dydaktycznych  w  szkole  kształcącej  w  zawodzie  operator  obrabiarek  skrawających 
722[02].  

W poradniku zamieszczono: 

− 

wymagania  wstępne,  wykaz  umiejętności,  jakie  uczeń  powinien  mieć  juŜ  ukształtowane 
aby bez problemów mógł korzystać z poradnika, 

− 

cele kształcenia, wykaz umiejętności, jakie uczeń ukształtuje podczas pracy z poradnikiem, 

− 

przykładowe scenariusze zajęć, 

− 

ć

wiczenia, ze wskazówkami do realizacji, zalecanymi metodami nauczania–uczenia oraz 

ś

rodkami dydaktycznymi, 

− 

ewaluację osiągnięć ucznia. 

Wskazane  jest.  aby  zajęcia  dydaktyczne  były  prowadzone  róŜnymi  metodami  ze 

szczególnym  uwzględnieniem  aktywizujących  metod  nauczania,  np.  samokształcenia 
kierowanego, tekstu przewodniego. 

Formy  organizacyjne  pracy  uczniów  mogą  być  zróŜnicowane,  począwszy  od 

samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej. 

 

 
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

4

 

 

 

Schemat układu jednostek modułowych 

722[02].O1.01 

Przestrzeganie przepisów 

bezpieczeństwa i higieny 

pracy, ochrony 

przeciwpoŜarowej  

i ochrony środowiska 

722[02].O1.04 

Wykonywanie pomiarów 

warsztatowych

 

722[02].O1.03 

Wykonywanie rysunków 

części maszyn 

z wykorzystaniem 

programu CAD

 

722[02].O1 

Techniczne podstawy 

zawodu

 

722[02].O1.02 

Posługiwanie się 

dokumentacją techniczną

 

722[02].O1.06 

RozróŜnianie cech 

charakterystycznych 

obróbki cieplnej, 

cieplnochemicznej, 

plastycznej 

i odlewnictwa

 

722[02].O1.05 

Dobieranie materiałów 

konstrukcyjnych, 

narzędziowych  

i eksploatacyjnych

 

722[02].O1.07 

Rozpoznawanie części 

maszyn, mechanizmów  

i urządzeń transportu 

wewnątrzzakładowego

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

5

2.  WYMAGANIA WSTĘPNE

    

 

 

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

− 

stosować jednostki układu SI, 

− 

przeliczać jednostki, 

− 

posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu statyki, dynamiki i kinematyki, takimi 
jak: masa, siła, prędkość, energia, 

− 

korzystać z róŜnych źródeł informacji, 

− 

korzystać z poradników i norm, 

− 

uŜytkować komputer, 

− 

współpracować w grupie. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

6

3.  CELE KSZTAŁCENIA

 

 

 
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: 

– 

rozróŜnić proste przypadki obciąŜenia elementów konstrukcyjnych, 

– 

rozróŜnić rodzaje napręŜeń i odkształceń występujące podczas pracy maszyn i urządzeń, 

– 

rozróŜnić rodzaje połączeń rozłącznych i nierozłącznych, 

– 

scharakteryzować osie i wały maszynowe, 

– 

scharakteryzować budowę i rodzaje łoŜysk tocznych i ślizgowych, 

– 

dobrać z katalogu na podstawie oznaczeń łoŜyska toczne, 

– 

scharakteryzować rodzaje sprzęgieł i ich zastosowanie, 

– 

sklasyfikować przekładnie mechaniczne, 

– 

wyjaśnić budowę przekładni zębatych prostych i złoŜonych, 

– 

obliczyć przełoŜenie przekładni, 

– 

określić  zastosowanie  mechanizmów  krzywkowych,  korbowych,  śrubowych,  przekładni 
ś

rubowo-tocznej, 

– 

dobrać części maszyn z katalogów, 

– 

sklasyfikować dźwignice i przenośniki oraz określić ich przeznaczenie,  

– 

objaśnić przeznaczenie palet transportowych i wózków,  

– 

posłuŜyć się dokumentacją techniczną.  

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

7

4.  PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

 

 

Scenariusz zajęć 1 

 
Osoba prowadząca 

………............………............…………………… 

Modułowy program nauczania: 

Operator obrabiarek skrawających 722[02] 

Moduł: 

Techniczne podstawy zawodu 722[02].O1 

Jednostka modułowa: 

Rozpoznawanie części maszyn, mechanizmów i urządzeń 
transportu wewnątrzzakładowego 722[02].O1.07 

Temat:  Wytrzymałość materiałów. 

Cel ogólny:  Kształtowanie umiejętności oceny wytrzymałości materiałów. 
 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

− 

zdefiniować pojęcia: spręŜystość i plastyczność, zytrzymałość, 

− 

zdefiniować  wykres  rozciągania  stali,  prawo  Hooke’a,  napręŜenie,  napręŜenie 
dopuszczalne, 

− 

wyznaczyć napręŜenie dopuszczalne, 

− 

obliczyć przekrój elementu rozciąganego. 

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe: 

− 

organizowanie i planowanie zajęć, 

− 

pracy w zespole, 

− 

oceny pracy. 

 
Metody nauczania–uczenia się: 

− 

wykład, 

− 

ć

wiczenia, 

− 

dyskusja. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 

− 

− uczniowie pracują w grupach 2–4 osobowych. 

 
Środki dydaktyczne: 

− 

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla kaŜdego zespołu uczniowskiego, 

− 

zeszyt, 

− 

plansze, foliogramy – rodzaj obciąŜeń, 

− 

poradnik dla ucznia. 

 
Czas trwania: 2 godziny dydaktyczne. 
 
Zadanie dla ucznia: 
O ile wydłuŜy się pręt stalowy o średnicy 10 mm i długości 10 m rozciągany siłą 3 kN? Ustal 
wartość  napręŜenia  dopuszczalnego,  jeŜeli  wytrzymałość  na  rozciąganie  wynosi  600  MPa, 
a współczynnik bezpieczeństwa n=5. Oblicz, jakie napręŜenie spowoduje zerwanie pręta. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

8

Przebieg zajęć 
1. 

Wprowadzenie. 

2. 

Uświadomienie celów zajęć. 

3. 

Plan realizacji zajęć: 

A.  Pojęcie spręŜystości i plastyczności: 

− 

wstęp  –  naleŜy  wyjaśnić  uczniom  pojęcie  odkształcenia,  spręŜystości 
i plastyczności, zaleŜności odkształcenia i charakteru obciąŜenia, 

− 

uczniowie otrzymują schematy róŜnych rodzajów obciąŜeń, 

− 

uczniowie  pracując  w  grupach  ustalają  dla  poszczególnych  przypadków 
charakter odkształcenia, 

− 

pracując  w  grupie  uczniowie  sprawdzają  i  uzgadniają  prawidłowość  ustalonych 
sposobów odkształcenia. 

B.  Wyznaczanie wielkości wydłuŜenia: 

− 

wstęp – naleŜy krótko wyjaśnić uczniom prawa Hooke’a, 

− 

uczniowie  pracując  w  grupach  wyznaczają  wielkość  przekroju  odkształcanego 
pręta, 

− 

uczniowie  pracując  w  grupach  obliczają  wielkość  wydłuŜenia  w  zaleŜności  od 
długości odkształcanego pręta, 

− 

pracując w grupie uczniowie sprawdzają i uzgadniają prawidłowość obliczonych 
wydłuŜeń. 

C.  Badanie wytrzymałości na rozciąganie: 

− 

wstęp  –  naleŜy  krótko  wyjaśnić  uczniom  zasady  badania  wytrzymałości 
materiałów, 

− 

uczniowie pracując indywidualnie zapoznają się z wykresem rozciągania, 

− 

na podstawie wykresu obliczą wytrzymałość na rozciąganie, 

− 

pracując w grupie uczniowie sprawdzają i uzgadniają prawidłowość wyznaczonej 
wytrzymałości na rozciąganie, 

− 

uczniowie  pracując  w  grupach  wyznaczają  wartość  napręŜenia  dopuszczalnego 
dla materiału odkształcanego pręta, 

− 

uczniowie  pracując  w  grupach  wyznaczają  obciąŜenie  przy  którym  nastąpi 
zerwanie odkształcanego pręta. 

4.  Podsumowanie zajęć: 

Uczniowie  wraz  z  nauczycielem  wskazują,  które  etapy  ćwiczenia  sprawiły  im  najwięcej 
trudności.  Nauczyciel  podsumowuje  całe  ćwiczenie,  wskazuje  jakie  nowe,  waŜne 
umiejętności  zostały  wykształcone,  jakie  wystąpiły  nieprawidłowości  i  jak  ich  unikać 
w przyszłości. 

 
Praca domowa 
WykaŜ róŜnicę w zachowaniu się materiałów kruchych i plastycznych podczas rozciągania. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

9

Scenariusz zajęć 2 
 

Osoba prowadząca 

………............………............…………………….…. 

Modułowy program nauczania: 

Operator obrabiarek skrawających 722[02] 

Moduł:  

Techniczne podstawy zawodu 722[02].O1 

Jednostka modułowa: 

Rozpoznawanie części maszyn, mechanizmów i urządzeń 
transportu wewnątrzzakładowego 722[02].O1.07 

Temat:  Rodzaje sprzęgieł i ich zastosowanie. 

Cel ogólny:  Kształtowanie umiejętności rozróŜniania sprzęgieł. 
 
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć: 

− 

określić przeznaczenie sprzęgieł, 

− 

dokonać klasyfikacji sprzęgieł, 

− 

rozpoznać podstawowe rodzaje sprzęgieł, 

− 

określić zastosowanie sprzęgieł. 

W czasie zajęć będą kształtowane następujące umiejętności ponadzawodowe: 

− 

organizowanie i planowanie zajęć, 

− 

pracy w zespole, 

− 

oceny pracy zespołu. 

 
Metody nauczania–uczenia się: 

− 

metoda przewodniego tekstu. 

 
Środki dydaktyczne: 

− 

zestawy ćwiczeń opracowane przez nauczyciela dla kaŜdego zespołu uczniowskiego, 

− 

poradnik mechanika, 

− 

poradnik dla ucznia, 

− 

zeszyt. 

 
Formy organizacyjne pracy uczniów: 
− praca w zespołach 2-4 osobowych. 
 
Czas: 1 godzina dydaktyczna. 
 
Przebieg zajęć: 
 
Zadanie dla ucznia 
Określ,  jakie  sprzęgło  naleŜy  zastosować  do  połączenia  dwóch  wałów  z  zachowaniem  ich 
współosiowości. 
 
Faza wstępna 
1.  Określenie tematu zajęć. 
2.  Wwyjaśnienie uczniom tematu, szczegółowych celów kształcenia. 
3.  Wyjaśnienie uczniom zasad pracy metodą tekstu przewodniego. 
4.  Podział uczniów na zespoły. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

10

Faza właściwa 
Praca metodą tekstu przewodniego. 
 
Faza I. Informacje 
Pytania prowadzące: 
1.  Jakie rozróŜniamy rodzaje sprzęgieł? 
2.  Kiedy stosujemy sprzęgła stałe, a kiedy sprzęgła sterowane? 
3.  Jakie czynniki decydują o doborze sprzęgieł? 
 
Faza II. Planowanie 
1.  Ustal warunki pracy sprzęgła. 
2.  Sprawdź, jakie sprzęgła spełniają te wymagania. 
3.  Dokonaj wyboru. 
 
Faza III. Ustalenie 
1.  Uzgodnij z nauczycielem dane wyjściowe dla zadania. 
2.  Omów wszystkie punkty z fazy planowania z nauczycielem. 
3.  Odnieś się do uwag i propozycji nauczyciela. 
 
Faza IV. Wykonanie 
1.  Dokonaj analizy rozwiązań konstrukcyjnych sprzęgieł. 
2.  Wybierz wstępnie sprzęgło. 
3.  Sprawdź czy wybrane sprzęgło spełnia załoŜone kryteria. 
4.  Przygotuj  się  do  zaprezentowania  swojej  pracy.  Zespoły  uczniów  wyznaczają  lidera 

grupy, który dokonuje prezentacji ćwiczenia. 

 
Faza V. Sprawdzanie 
1.  Uczniowie porównują w grupach poprawność wyboru sprzęgła. 
2.  Oceniają, która grupa wykonała to zadanie poprawnie. 
 
Faza VI. Analiza 
Uczniowie  wraz  z  nauczycielem  wskazują,  które  etapy  ćwiczenia  sprawiły  im  najwięcej 
trudności.  Nauczyciel  podsumowuje  całe  ćwiczenie  wskazuje,  jakie  nowe,  waŜne 
umiejętności  zostały  wykształcone,  jakie  wystąpiły  nieprawidłowości  i  jak  ich  unikać 
w przyszłości. 
 
Faza końcowa 
 
Zakończenie zajęć 
 
Praca domowa 
Wymień sprzęgła, które są zastosowane w tokarce i określ ich przeznaczenie. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

11

5.  ĆWICZENIA

 

 

 

5.1. Podstawowe wiadomości z wytrzymałości materiałów 

 

5.1.1. Ćwiczenia 

 

Ćwiczenie 1 

Wyznacz 

wartość 

napręŜenia 

dopuszczalnego 

dla 

stali 

45(C45) 

w 

stanie 

normalizowanym, jeŜeli części wykonane z wymienionego gatunku stali będą pracowały przy 
obciąŜeniach rozciągająco-ściskających. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać 

odpowiedni  fragment  rozdziału  Materiał  nauczania  z  Poradnika  dla  ucznia.  NaleŜy  zwrócić 
uwagę na poprawność wykonywanych obliczeń. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przyjąć wytrzymałość na rozciąganie na podstawie danych tabelarycznych z literatury, 
2)  przyjąć do obliczeń współczynnik bezpieczeństwa x = 3,5÷4, 
3)  wykonać obliczenia wartości dopuszczalnych napręŜeń dla stali 45. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

dyskusja w grupie, 

− 

ć

wiczenia praktyczne. 

 
Ś

rodki dydaktyczne: 

− 

zeszyty przedmiotowy, 

− 

Polskie Normy, 

− 

literatura. 
 

Ćwiczenie 2 

Sprawdź  wytrzymałość  na  skręcanie  wrzeciona  tokarki,  obracającego  się  z  prędkością 

minimum  31,5  obr/min.,  gdy  średnica  jego  wynosi  55  mm,  moc  obrabiarki  P  =  3  kW, 
a dopuszczalne napręŜenia na skręcanie materiału wrzeciona k

s

 = 36 MPa. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać 

odpowiedni  fragment  rozdziału  Materiał  nauczania  z  Poradnika  dla  ucznia.  NaleŜy  zwrócić 
uwagę na poprawność wykonywanych obliczeń. 

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  odszukać wzory, 
2)  obliczyć moment obrotowy wrzeciona, 
3)  wyznaczyć wartość wskaźnika wytrzymałości W

s

, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

12

4)  obliczyć wartość napręŜenia skręcającego, 
5)  porównać wartość napręŜenia skręcającego z wartością napręŜeń dopuszczalnych k

s

, 

6)  zapisać wyniki: 

M

 

= ...............................Nm, 

W = ...................................m

3

,

 

σ

s 

= ................................N/m

2

.

 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ć

wiczenia praktyczne, 

– 

dyskusja. 
 
Ś

rodki dydaktyczne: 

– 

Polskie normy, 

– 

Poradnik mechanika, 

– 

tablice wytrzymałościowe,

 

– 

literatura. 

 
Ćwiczenie 3 

Określ wielkości charakteryzujące właściwości plastyczne materiału. 
 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać 

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania z Poradnika dla ucznia.  

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  złoŜyć zerwaną próbkę, 
2)  zmierzyć długość próbki po zerwaniu L

u

, 

3)  zmierzyć średnicę próbki w miejscu rozerwania, 
4)  obliczyć przekroje próbki S

o

 

i S

u

,

 

5)  obliczyć wydłuŜenie względne A [%], 
6)  obliczyć przewęŜenie próbki Z [%], 
7)  porównać wyniki z tabelami właściwości plastycznych w Poradniku mechanika. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ć

wiczenia praktyczne, 

– 

dyskusja dydaktyczna. 
 
Ś

rodki dydaktyczne: 

− 

zerwana próbka, 

− 

suwmiarka, 

− 

kalkulator, 

− 

Poradnik mechanika, 

− 

literatura. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

13

5.2. Połączenia 

 

5.2.1. Ćwiczenia 

 

Ćwiczenie 1 

Na  podstawie  dokumentacji  technicznej  tokarki  zidentyfikuj  elementy  konstrukcyjne  

i  występujące  między  nimi  połączenia.  Wypisz  nazwy  części.  Krótko  scharakteryzuj 
połączenia. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać 

odpowiedni  fragment  rozdziału  Materiał  nauczania  z  Poradnika  dla  ucznia.  NaleŜy  zwrócić 
uwagę na umiejętność czytania dokumentacji technicznej tokarki.  

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  przeanalizować dokumentację techniczną tokarki, 
2)  wypisać nazwy elementów konstrukcyjnych tokarki, 
3)  zidentyfikować połączenia między elementami, 
4)  pogrupować połączenia według następującego kryterium: 

− 

połączenia rozłączne, 

− 

połączenia nierozłączne, 

5)   scharakteryzować poszczególne rodzaje połączeń. 

 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

ć

wiczenie, 

− 

dyskusja. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

− 

poradniki, 

− 

dokumentacja techniczna tokarki, 

− 

Polskie Normy, 

− 

poradnik dla ucznia. 

 

Ćwiczenie 2 

Dobierz  gwint  metryczny  zwykły  dla  śruby  obciąŜonej  wzdłuŜ  jej  osi  siłą  50  kN,  jeŜeli 

napręŜenie dopuszczalne na rozciąganie wynosi 120 MPa.  

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać 

odpowiedni  fragment  rozdziału  Materiał  nauczania  z  Poradnika  dla  ucznia.  NaleŜy  zwrócić 
uwagę na umiejętność czytania dokumentacji technicznej tokarki.  

 

Sposób wykonania ćwiczenia 

 

Uczeń powinien: 

1)  odszukać odpowiednie określenia, 
2)  wykonać obliczenia, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

14

3)  przeanalizować otrzymane wyniki, 
4)  dobrać średnicę rdzenia śruby na podstawie odpowiedniej normy, 
5)  dobrać odpowiadający jej wymiar gwintu. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

ć

wiczenie, 

− 

dyskusja. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

− 

poradnik mechanika, 

− 

zeszyt, 

− 

Polskie Normy. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

15

5.3. ŁoŜyskowanie 

 

5.3.1 Ćwiczenia 
 

Ćwiczenie 1 

Ustal  łoŜyskowanie  wrzeciona  tokarki.  Określ  miejsca  łoŜyskowania  i  rodzaj 

zastosowanych łoŜysk. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać 

odpowiedni  fragment  rozdziału  Materiał  nauczania  z  Poradnika  dla  ucznia.  NaleŜy  zwrócić 
uwagę na umiejętność czytania dokumentacji technicznej tokarki.  

 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zapoznać się z dokumentacją techniczną tokarki, 
2)  odczytać rysunek wrzeciennika, 
3)  określić rodzaj zastosowanych łoŜysk, 
4)  określić charakter łoŜyskowania, 
5)  zapisać wyniki. 
 

Zalecane metody nauczania: 

– 

ć

wiczenie, 

– 

dyskusja. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

−   dokumentacja techniczna tokarki, 
−   Polski Normy, 
−   poradnik dla ucznia. 
 
Ćwiczenie 2 

Rozpoznaj  system  smarowania  zastosowany  we  wrzecienniku  tokarki.  Określ 

zastosowane sposoby smarowania. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać 

odpowiedni  fragment  rozdziału  Materiał  nauczania  z  Poradnika  dla  ucznia.  NaleŜy  zwrócić 
uwagę na umiejętność czytania dokumentacji technicznej tokarki.  

 
Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zapoznać się z dokumentacją techniczną tokarki, 
2)  odczytać rysunek wrzeciennika, 
3)  odczytać instrukcję smarowania, 
4)  określić elementy smarowania, 
5)  zapisać wyniki. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

16

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

ć

wiczenie, 

− 

dyskusja. 
 
Ś

rodki dydaktyczne: 

− 

dokumentacja techniczna tokarki, 

− 

Polski Normy, 

− 

poradnik dla ucznia. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

17

5.4. Przekładnie 

 
5.4.1 Ćwiczenia 
 

Ćwiczenie 1 

Oblicz  wartość  przełoŜenia  przekładni,  w  której  prędkość  obrotowa  elementu  czynnego 

wynosi n

1

= 400 obr/min, a elementu biernego n

2

= 200 obr/min. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać 

odpowiedni  fragment  rozdziału  Materiał  nauczania  z  Poradnika  dla  ucznia.  NaleŜy  zwrócić 
uwagę na umiejętność dokonywania obliczeń.  
 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  dokonać analizy zadania, 
2)  odszukać odpowiednie wzory, 
3)  zapisać zaleŜności, 
4)  obliczyć przełoŜenie, 
5)  zaprezentować wykonane ćwiczenie, 
6)  dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

ć

wiczenie, 

− 

dyskusja. 
 
Ś

rodki dydaktyczne: 

− 

zeszyt, 

− 

Polski Normy, 

− 

poradnik dla ucznia. 

 
Ćwiczenie 2 

Oblicz  prędkość  obrotową  n

2 

wału  biernego  oraz  średnicę  koła  D

2

  w  przekładni  ciernej  

o  stałym  przełoŜeniu  i  =  1:4  i  średnicy  koła  D

1

  =  40  mm.,  jeŜeli  prędkość  obrotowa  wału 

czynnego n

1

 wynosi 1600 obr/min. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać 

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania z Poradnika dla ucznia.  

 
Sposób wykonania ćwiczenia: 
 
Uczeń powinien: 

1)  dokonać analizy zadania, 
2)  odszukać odpowiednie wzory, 
3)  zapisać zaleŜności, 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

18

4)  obliczyć prędkość obrotową n

2

, 

5)  obliczyć  średnicę koła D

2

, 

6)  porównać obliczone wielkości, 
7)  zapisać wyniki: 

n

2

 = ...............................obr/min, 

D

2

 = ...................................mm.

 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

ć

wiczenie, 

− 

dyskusja. 
 
Ś

rodki dydaktyczne: 

− 

zeszyt, 

− 

Polski Normy, 

− 

poradnik dla ucznia. 

 

 

*Ćwiczenie 3 

Prędkość  obrotowa  wału  napędzającego  wynosi  n

1

=  1500  obr/min.,  Ŝądana  prędkość 

obrotowa  wału  napędzanego  n

2

=  500  obr/min.  Oblicz  przełoŜenie  oraz  ustal  liczby  zębów 

poszczególnych kół przekładni, zakładając minimalną liczbę zębów z =14. 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać 

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania z Poradnika dla ucznia.  
 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  dokonać analizy zadania, 
2)  odszukać odpowiednie wzory, 
3)  zapisać zaleŜności, 
4)  obliczyć przełoŜenie dla wybranego rozwiązania, 
5)  porównać  otrzymaną  wartość  przełoŜenia  z  wartością  graniczną  przełoŜenia  (w  razie 

trudności skorzystać z pomocy nauczyciela), 

6)  dobrać przekładnię, 
7)  obliczyć liczbę zębów, 
8)  zaprezentować wykonane ćwiczenie, 
9)  dokonać oceny poprawności wykonanego ćwiczenia. 
 

Zalecane metody nauczania: 

− 

ć

wiczenie, 

− 

dyskusja. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

− 

zeszyt, 

− 

Polski Normy, 

− 

poradnik dla ucznia. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

19

Ćwiczenie 4 

Oblicz  wymiary  koła  zębatego  walcowego  o  zębach  prostych  normalnych,  mając  dane: 

liczbę zębów z = 26, moduł m = 5 mm. 

 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać 

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania z Poradnika dla ucznia.  

 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  dokonać analizy zadania, 
2)  odszukać odpowiednie wzory, 
3)  zapisać zaleŜności, 
4)  obliczyć: 

− 

ś

rednicę podziałową, 

− 

ś

rednicę wierzchołków, 

− 

ś

rednicę podstaw, 

− 

wysokość głowy zęba, 

− 

wysokość stopy zęba, 

− 

wysokość zęba, 

− 

podziałkę, 

− 

grubość zęba, 

− 

szerokość wrębu, 

− 

luz wierzchołkowy, 

− 

luz obwodowy, 

5)  dokonać oceny poprawności wykonanych obliczeń. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

–   ćwiczenie. 

 
Ś

rodki dydaktyczne: 

− 

zeszyt, 

− 

Polski Normy, 

− 

poradnik dla ucznia. 

 
*Ćwiczenie 5 

Wymiary  koła  zębatego  walcowego  o  zębach  prostych  normalnych  wynoszą:  średnica 

podstaw d

f 

= 340 mm, liczba zębów z = 45. Oblicz pozostałe wymiary koła. 

 
Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać 

odpowiedni  fragment  rozdziału  Materiał  nauczania  z  Poradnika  dla  ucznia.  NaleŜy  zwrócić 
uwagę na umiejętność czytania dokumentacji technicznej tokarki.  

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

20

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  dokonać analizy zadania, 
2)  odszukać odpowiednie wzory, 
3)  zapisać zaleŜności, 
4)  obliczyć moduł (w razie trudności skorzystać z pomocy nauczyciela), 
5)  obliczyć: 

– 

ś

rednicę podziałową, 

– 

ś

rednicę wierzchołków, 

– 

ś

rednicę podstaw, 

– 

wysokość głowy zęba, 

– 

wysokość stopy zęba, 

– 

wysokość zęba, 

– 

podziałkę, 

– 

grubość zęba , 

– 

szerokość wrębu, 

– 

luz wierzchołkowy, 

– 

luz obwodowy, 

6)  dokonać oceny poprawności wykonanych obliczeń. 

 
Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

– 

ć

wiczenie. 

– 

dyskusja. 
 
Ś

rodki dydaktyczne: 

– 

zeszyt, 

– 

Polski Normy, 

– 

poradnik dla ucznia. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

21

5.5. Maszyny i urządzenia transportu wewnątrzzakładowego 

 
5.5.1. Ćwiczenia 

 
Ćwiczenie 1 

Dobierz  dźwignik  do  podniesienia  o  115  cm,  cięŜaru  2  Mg,  stojącego  na  nóŜkach 

o wysokości 150 mm. 
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać 

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania z Poradnika dla ucznia.  
 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  dobrać właściwy dźwignik posługując się katalogami (lub korzystając z Internetu), 
2)  podać typ dźwignika i jego parametry, 
3)  dokonać oceny ćwiczenia, 
4)  zapisać wyniki przeprowadzonego ćwiczenia. 
 

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

ć

wiczenie, 

− 

dyskusja. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

− 

normy PN, ISO, 

− 

Poradnik mechanika, 

− 

zbiór zadań z części maszyn, 

 
Ćwiczenie 2 

Opracuj  plan  transportu  tokarki  z  samochodu  do  hali  produkcyjnej  na  miejsce  jej 

instalacji. W hali produkcyjnej jest suwnica o odpowiednim udźwigu.  
 

Wskazówki do realizacji 
Przed  przystąpieniem  do  wykonania  ćwiczenia  uczniowie  powinni  przeczytać 

odpowiedni fragment rozdziału Materiał nauczania z Poradnika dla ucznia.  
 

Sposób wykonania ćwiczenia 
 
Uczeń powinien: 

1)  zapoznać się ze sposobem transportu obrabiarek, 
2)  zaplanować dobór odpowiednich zawiesi, 
3)  zaplanować sposób podczepienia tokarki do suwnicy, 
4)  zanotować dane techniczne dobranych maszyn i urządzeń, 
5)  dokonać oceny ćwiczenia, 
6)  zapisać wyniki przeprowadzonego ćwiczenia. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

22

Zalecane metody nauczania–uczenia się: 

− 

ć

wiczenie, 

− 

dyskusja. 

 

Ś

rodki dydaktyczne: 

– 

Dokumentacja Techniczno-Ruchowa obrabiarek, 

– 

katalogi maszyn i urządzeń transportu wewnętrznego.  

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

23

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

 

 

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego 
 
Test 1 
Test  dwustopniowy  do  jednostki  modułowej  „Rozpoznawanie 
części 

maszyn, 

mechanizmów 

i 

urządzeń 

transportu 

wewnątrzzakładowego” 

 

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których: 

− 

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 12, 13, 14, 15, 17, 19, 20 są z poziomu podstawowego, 

− 

zadania 8, 9, 10, 11, 16, 18 są z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt  

 

 

 

 

 

 

 
Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów. 
 

Proponuje  się  następujące  normy  wymagań  –  uczeń  otrzyma  następujące 
oceny szkolne: 

− 

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego, 

− 

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego, 

− 

dobry  –  za  rozwiązanie  co  najmniej  14  zadań,  w  tym  co  najmniej  3  z  poziomu 
ponadpodstawowego, 

− 

bardzo  dobry  –  za  rozwiązanie  co  najmniej  18  zadań,  w  tym  co  najmniej  5  z  poziomu 
ponadpodstawowego. 

 

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. a, 3. d, 4. a, 5. b, 6. d, 7. b, 8. d, 9. a, 10. b, 11. d, 

12. c, 13. c, 14. b, 15. b 16. d, 17. a, 18. b, 19. c, 20. d. 

 

Plan testu 

 

Nr 

zad. 

Cel operacyjny 

(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawna 

odpowiedź 

1 

Określić odporności materiału na obciąŜenia  

B 

P 

b 

2 

Przeanalizować 

zdolność 

materiałów 

do 

przenoszenia obciąŜeń 

C 

PP 

a 

3 

Zdefiniować pojęcie napręŜenia 

A 

P 

d 

4 

Określić 

sposób 

przeprowadzenia 

próby 

rozciągania  

B 

P 

a 

5 

Zdefiniować granicę spręŜystości  

A 

P 

b 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

24

6 

Określić plastyczność  

B 

P 

d 

7 

Zdefiniować wytrzymałość na rozciąganie 

A 

P 

b 

8 

Określić przydatność materiału do spawania  

B 

P 

d 

9 

Dobrać gwint do zadanego zadania 

C 

PP 

a 

10 

Określić wielkość spręŜyny 

C 

PP 

b 

11 

Dobrać  sposób  transportu  do  załoŜonego 
zadania 

C 

PP 

d 

12 

Zdefiniować pojęcie przekładni 

A 

P 

c 

13 

Określić budowę dźwignicy  

B 

P 

c 

14 

Sklasyfikować połączenia rozłączne  

B 

P 

b 

15 

Zdefiniować pojęciae wału 

A 

P 

b 

16 

Przeanalizować  podstawowe  wymiary  kół 
zębatych 

C 

PP 

d 

17 

Określić 

zastosowanie 

mechanizmów 

funkcjonalnych 

B 

P 

a 

18 

Określić zastosowanie sprzęgieł 

C 

PP 

b 

19 

Scharakteryzować pracę przekładni  

B 

P 

c 

20 

 Sklasyfikować koła zębate walcowe  

B 

P 

d 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

25

Przebieg testowania 

 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.  Ustalić  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  wyprzedzeniem  co  najmniej 

jednotygodniowym. 

2.  Omówić z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego, 
3.  Zapoznać uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 
4.  Przygotować dla kaŜdego ucznia instrukcję, kartę odpowiedzi, zestaw zadań testowych. 
5.  Zapewnić samodzielność podczas rozwiązywania zadań. 
6.  Przed rozpoczęciem testu przeczytać uczniom instrukcję dla ucznia. 
7.  Zapytać, czy uczniowie wszystko zrozumieli – wyjaśnić wszelkie wątpliwośći. 
8.  Nie przekraczać czasu przeznaczonego na test. 
9.  5  minut  przed  zakończeniem  testu  przypomnieć  uczniom  o  zbliŜającym  się  czasie 

zakończenia udzielania odpowiedzi. 

 

Instrukcja dla ucznia 

1.  Przeczytaj uwaŜnie instrukcję. 
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 
4.  Test  zawiera  20  zadań.  Do  kaŜdego  zadania  podane  są  cztery  moŜliwe  odpowiedzi, 

z których tylko jedna jest prawidłowa. 

5.  Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce 

znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie 
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową. 

6.  Zadania  wymagające  prostych  obliczeń,  powinieneś  wykonać  przed  wskazaniem 

poprawnego  wyniku.  Wskazanie  odpowiedzi  nawet  poprawnej  bez  uzasadnienia,  nie 
będzie uznane. 

7.  Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 
8.  Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie 

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 

9.  Na rozwiązanie testu masz 45 minut. 

Powodzenia 

 

Materiały dla ucznia: 

− 

instrukcja, 

− 

zestaw zadań testowych, 

− 

karta odpowiedzi. 

 
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 
 

1.  Wytrzymałość materiału zalicza się do właściwości 

a)  chemicznych. 
b)  mechanicznych. 
c)  fizycznych. 
d)  technologicznych. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

26

2.  Zdolność materiałów do przenoszenia obciąŜeń, to 

a)  wytrzymałość. 
b)  spręŜystość. 
c)  twardość. 
d)  kruchość. 

 

3.  NapręŜenia chwilowe powstałe w materiale zaleŜą od 

a)  napręŜeń dopuszczalnych. 
b)  wytrzymałości materiału. 
c)  temperatury otoczenia. 
d)  działającego obciąŜenia. 

 
4.  Próbę wytrzymałościową rozciągania przeprowadza się 

a)  na zrywarce. 
b)  na twardościomierzu. 
c)  na prasie. 
d)  młotkiem Poldi. 
 

5.  Granica spręŜystości, to wielkość, poniŜej której materiał 

a)  posiada zdolność do odkształceń trwałych. 
b)  powraca do stanu początkowego po odjęciu siły. 
c)  zaczyna nadmiernie wydłuŜać się. 
d)  pęka pod wpływem obciąŜeń. 

 
6.  Plastyczność to cecha materiału, pozwalająca na 

a)  krótkotrwałe obciąŜanie materiału. 
b)  przenoszenie małych obciąŜeń. 
c)  duŜą kruchość przy podwyŜszonych temperaturach. 
d)  nadawanie kształtów podczas obróbki plastycznej. 

 
7.  Wytrzymałość na rozciąganie, to napręŜenie wywołane 

a)  minimalną siłą przyłoŜoną do próbki (F

min

). 

b)  siłą która powoduje zerwanie próbki plastycznej (F

u

). 

c)  największą siłą przyłoŜoną do próbki (F

m

). 

d)  siłą, powodującą „płynięcie” próbki (F

e

). 

 
8.  Przydatność materiału do spawania charakteryzuje 

a)  wytrzymałość. 
b)  kruchość. 
c)  lejność. 
d)  zawartość węgla. 

 
9.  W podnośnikach śrubowych stosujemy najczęściej gwint 

a)  trapezowy zwykły. 
b)  drobnozwojny. 
c)  trójkątny. 
d)  prostokątny. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

27

10.  Właściwości kaŜdej spręŜyny charakteryzuje 

a)  skok. 
b)  sztywność spręŜyny. 
c)  wyboczenie. 
d)  strzałka ugięcia. 

 
11.  Tokarki wewnątrz zakładu moŜna przemieszczać 

a)  suwnicą, do której zawieszona jest maszyna. 
b)  przetaczać na rolkach. 
c)  specjalną platformą. 
d)  wózkiem, na których maszyna spoczywa na rolkach. 
 

12.  Reduktory zaliczamy do przekładni 

a)  przyspieszających. 
b)  nie przenoszących napędu. 
c)  zwalniających. 
d)  ślimakowych. 

 
13.  Dźwignicę  złoŜoną  z  konstrukcji  nośnej,  zwanej  mostem,  po  której  porusza  się  wózek 

z umieszczoną na nim wciągarką nazywamy 
a)  przenośnikiem. 
b)  Ŝurawiem. 
c)  suwnicą. 
d)  podnośnikiem. 

 
14.  Połączeniem rozłącznym nie jest 

a)  połączenie gwintowe. 
b)  połączenie wciskowe. 
c)  połączenie wpustowe. 
d)  połączenie kołkowe. 

 
15.  Wał to element maszyny, który jest 

a)  skręcany. 
b)  skręcany i zginany. 
c)  ściskany. 
d)  zginany. 

 
16.  Średnica podziałowa koła zębatego walcowego o zębach prostych dla liczby zębów z = 20 

i modułu m = 3 mm wynosi 
a)  100 mm. 
b)  80 mm. 
c)  120 mm. 
d)  60 mm. 

 
17.  Przekładnia z krzyŜem maltańskim ma zastosowanie do 

a)  przekazywania ruchu przerywanego. 
b)  napędu wiertarek ręcznych. 
c)  przekazywania napędu w windach domowych. 
d)  napędów w pojazdach samochodowych. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

28

18.  Sprzęgło Cardana słuŜy do 

a)  samoczynnego włączenia i wyłączenia wału biernego. 
b)  łączenia wałów ustawionych pod kątem. 
c)  sztywnego połączenia wałów. 
d)  zabezpieczeniem wałów przed przeciąŜeniem. 

 
19.  Najgłośniej pracuje przekładnia 

a)  z pasem płaskim. 
b)  z pasem zębatym. 
c)  łańcuchowa. 
d)  z pasem klinowym. 

 
20.  Koła zębate walcowe w zaleŜności od rodzaju uzębienia dzielimy na koła 

a)  o zębach prostych, stoŜkowych, skośnych. 
b)  o zębach krzywoliniowych, stoŜkowych, daszkowych. 
c)  ślimakowe, daszkowe, skośne. 
d)  o zębach prostych, skośnych, daszkowych, z uzębieniem wewnętrznym, zębatka. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

29

 

KARTA ODPOWIEDZI 

 
Imię i nazwisko ................................................................................................ 
 

Rozpoznawanie  części  maszyn,  mechanizmów  i  urządzeń  transportu 
wewnątrz zakładowego 

 
Zakreśl poprawną odpowiedź. 

 

Nr 

zadania 

Odpowiedź 

Punkty 

1   

a 

b 

c 

d 

 

2   

a 

b 

c 

d 

 

3   

a 

b 

c 

d 

 

4   

a 

b 

c 

d 

 

5   

a 

b 

c 

d 

 

6   

a 

b 

c 

d 

 

7   

a 

b 

c 

d 

 

8   

a 

b 

c 

d 

 

9   

a 

b 

c 

d 

 

10   

a 

b 

c 

d 

 

11   

a 

b 

c 

d 

 

12   

a 

b 

c 

d 

 

13   

a 

b 

c 

d 

 

14   

a 

b 

c 

d 

 

15   

a 

b 

c 

d 

 

16   

a 

b 

c 

d 

 

17   

a 

b 

c 

d 

 

18   

a 

b 

c 

d 

 

19   

a 

b 

c 

d 

 

20   

a 

b 

c 

d 

 

Razem:   

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

30

TEST 2

 

Test  dwustopniowy  do  jednostki  modułowej  „Rozpoznawanie 
części 

maszyn, 

mechanizmów 

i 

urządzeń 

transportu 

wewnątrzzakładowego” 

 

Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

 

− 

zadania 1, 3, 4, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 16, 17, 19, 20 są z poziomu podstawowego, 

− 

zadania 2, 5, 6, 14, 15, są z poziomu ponadpodstawowego. 

 

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt 

 

Za kaŜdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak 

uczeń otrzymuje 0 punktów. 
 

Proponuje  się  następujące  normy  wymagań  –  uczeń  otrzyma  następujące 
oceny szkolne: 

− 

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 8 zadań z poziomu podstawowego, 

− 

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 10 zadań z poziomu podstawowego, 

− 

dobry  –  za  rozwiązanie  co  najmniej  14  zadań,  w  tym  co  najmniej  2  z  poziomu 
ponadpodstawowego, 

− 

bardzo  dobry  –  za  rozwiązanie  co  najmniej  18  zadań,  w  tym  co  najmniej  4  z  poziomu 
ponadpodstawowego. 

 

Klucz odpowiedzi: 1. c, 2. c, 3. c, 4. d, 5. b, 6. b, 7. b, 8. c, 9. b, 10. c, 11. b, 

12. b, 13. b, 14. c, 15. c 16. a,17. c, 18. c, 19. a, 20. b. 

 

Plan testu 

 

Nr 

zad. 

Cel operacyjny 

(mierzone osiągnięcia ucznia) 

Kategoria 

celu 

Poziom 

wymagań 

Poprawna 

odpowiedź 

1 

Określić rodzaj odkształceń materiałów  

B 

P 

c 

2 

Przeanalizować  zachowanie  się  materiałów 
przy zmiennych obciąŜeniach  

C 

PP 

c 

3 

Zdefiniować  zaleŜność  określającą  napręŜenie 
normalne 

A 

P 

c 

4 

Zdefiniować jednostkę napręŜenia  

A 

P 

d 

5 

Przeanalizować sterowanie krzywką 

C 

PP 

b 

6 

Przeanalizować 

działanie 

mechanizmu 

zębatego  

C 

PP 

b 

7 

Przeanalizować 

działanie 

mechanizmu  

z krzyŜem maltańskim  

C 

P 

b 

8 

Określić przydatność materiału na panewki  

B 

P 

c 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

31

9 

Określić działanie sprzęgła 

B 

P 

b 

10 

Rozpoznać  materiały  na  powierzchnie  robocze 
przekładni ciernych  

B 

P 

c 

11 

Rozpoznać elementy wałów 

A 

P 

b 

12 

Określić zastosowanie przekładni pasowych 

C 

P 

a 

13 

Określić zastosowanie połączeń wpustowych  

C 

P 

b 

14 

Przeanalizować działanie przekładni zębatej  

C 

PP 

c 

15 

Przeanalizować działanie przekładni pasowej 

C 

PP 

c 

16 

Określić przeznaczenie przekładni zębatych 

B 

P 

a 

17 

RozróŜnić właściwości części maszyn  

A 

P 

c 

18 

RozróŜnić rodzaje przenośników 

A 

P 

c 

19 

Określić  zakończenie  i  zabezpieczenie  końca 
liny  

B 

P 

a 

20 

Określić zastosowanie palet  

B 

P 

b 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

32

Przebieg testowania 

 

Instrukcja dla nauczyciela 

1.  Ustalić  z  uczniami  termin  przeprowadzenia  sprawdzianu  z  wyprzedzeniem  co  najmniej 

jednotygodniowym. 

2.  Omówić z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego. 
3.  Zapoznać uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania. 
4.  Przygotować dla kaŜdego ucznia instrukcję, kartę odpowiedzi, zestaw zadań testowych. 
5.  Zapewnić samodzielność podczas rozwiązywania zadań. 
6.  Przed rozpoczęciem testu przeczytać uczniom instrukcję dla ucznia. 
7.  Zapytać, czy uczniowie wszystko zrozumieli – wyjaśnić wszelkie wątpliwośći. 
8.  Nie przekraczać czasu przeznaczonego na test. 
9.  5  minut  przed  zakończeniem  testu  przypomnieć  uczniom  o  zbliŜającym  się  czasie 

zakończenia udzielania odpowiedzi. 

 

Instrukcja dla ucznia 

1.  Przeczytaj uwaŜnie instrukcję. 
2.  Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 
3.  Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 
4.  Test  zawiera  20  zadań.  Do  kaŜdego  pytania  podane  są  cztery  moŜliwe  odpowiedzi, 

z których tylko jedna jest prawidłowa. 

5.  Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce 

znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie 
ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową. 

6.  Zadania  wymagające  prostych  obliczeń,  powinieneś  wykonać  przed  wskazaniem 

poprawnego  wyniku.  Wskazanie  odpowiedzi  nawet  poprawnej  bez  uzasadnienia,  nie 
będzie uznane. 

7.  Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 
8.  Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie 

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 

9.  Na rozwiązanie testu masz 45 minut. 

Powodzenia 

 

Materiały dla ucznia: 

− 

instrukcja, 

− 

zestaw zadań testowych, 

− 

karta odpowiedzi. 

 
 
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH 

 
1.  Zdolność materiału do trwałych zmian kształtu i wymiarów nazywamy 

a)  odkształceniem. 
b)  spręŜystością. 
c)  plastycznością.  
d)  lejnością. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

33

2.  ObniŜenie się wytrzymałości materiału spowodowane zmiennym obciąŜeniem nazywamy 

a)  spiętrzeniem napręŜeń. 
b)  wyboczeniem. 
c)  zmęczeniem. 
d)  płynięciem. 

 
3.  NapręŜenie normalne pręta obliczmy dzieląc siłę rozciągającą pręt przez 

a)  długość pręta. 
b)  średnicę pręta. 
c)  pole przekroju poprzecznego. 
d)  współczynnik bezpieczeństwa. 

 
4.  Jednostką napręŜenia jest 1 MPa, który równa się 

a)  1 Nm. 
b)  1 N/mm. 
c)  1 N mm

2

. 

d)  1 N/mm

2

. 

 
5.  Maksymalne przesunięcie popychacza sterowanego krzywką wynosi 

a)  r. 
b )  h .  
c)  (r  +  h ).  
d )  (r  –   h ).  

 
6.  Przy jednym obrocie walka czynnego wałek bierny wykonuje 

a) 

1

/

4

 obrotu. 

b) 

1

/

3

 obrotu. 

c) 

2

/

3

 obrotu. 

d) 

3

/

4

 obrotu. 

 
7.  W  mechanizmie  ruchu  przerywanego,  który  jest  przedstawiony  na  rysunku,  krzyŜ 

wykonuje ruch 
a)  obrotowy ciągły. 
b)  obrotowy przerywany. 
c)  prostoliniowy ciągły. 
d)  Prostoliniowy przerywany. 

 
8.  Na panewki łoŜysk ślizgowych stosuje się 

a)  cynę. 
b)  twardą stal. 
c)  Ŝeliwo. 
d)  aluminium. 

 

9.  Sprzęgła słuŜą do łączenia wałów w celu 

a)  podparcia ich. 
b)  przenoszenia ruchu obrotowego. 
c)  zmiany prędkości obrotowej. 
d)  zmiany przełoŜenia. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

34

10.  Powierzchnie kół ciernych powinny być pokryte materiałem 

a)  plastycznym 
b)  o małym współczynniku tarcia. 
c)  o duŜym współczynniku tarcia. 
d)  o duŜej spręŜystości. 

 

11.  Cześć wału, która współpracuje z panewką łoŜyska, nazywa się 

a)  bieŜnią. 
b)  czopem. 
c)  koszykiem. 
d)  elementem tocznym. 

 
12.  Paski klinowe stosuje się przy 

a)  małych odległościach wałów. 
b)  duŜych odległościach wałów. 
c)  małych mocach napędu. 
d)  pracy bez poślizgu. 

 
13.  Połączenia wpustowe stosowane są do łączenia 

a)  dwóch wałów. 
b)  wałów z kołami. 
c)  dwóch osi. 
d)  kół zębatych. 

 
14.  Umieszczenie  miedzy  kołem  napędzającym  z

l

  i  napędzanym  z

3

  dodatkowego  koła 

pośredniczącego z

2

 spowoduje zmianę 

a)  prędkości obrotowej. 
b)  przełoŜenia przekładni. 
c)  tylko kierunku obrotów. 
d)  odległości wałów. 

 

15.  NapręŜacz pasa zwiększa napięcie pasa oraz powoduje zmianę 

a)  przełoŜenie przekładni. 
b)  prędkości pasa. 
c)  kąta opasania. 
d)  długości pasa. 

 

16.  Do zamiany ruchu obrotowego na prostoliniowy i odwrotnie słuŜy przekładnia 

a)  zębatkowa. 
b)  obiegowa. 
c)  ślimakowa. 
d)  pasowa. 

 
17.  Moment przenoszącym moment obrotowy jest 

a)  sworzeń. 
b)  oś. 
c)  wał. 
d)  zapadka. 

 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

35

18.  Przenośnik wałkowy przedstawia rysunek 

 

19.  Rysunek przedstawia zamocowanie i zabezpieczenie końca liny 

a)  na sercówce. 
b)  za pomocą klina. 
c)  za pomocą zacisku. 
d)  na sercówce z końcem splecionym. 

 
20.  Palety  ładunkowe  –  to  urządzenia  współpracujące  z  wózkami  podnośnikowymi, 

przeznaczonymi do 
a)  podnoszenia ładunków na większe wysokości. 
b)  grupowania ładunków w większe jednostki. 
c)  ładunków wielkogabarytowych. 
d)  przenoszenia materiałów sypkich. 

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

36

 

KARTA ODPOWIEDZI 

 

Imię i nazwisko ................................................................................................ 
 

Rozpoznawanie  części  maszyn,  mechanizmów  i  urządzeń  transportu 
wewnątrzzakładowego 

 
Zakreśl poprawną odpowiedź. 

 

Nr 

zadania 

Odpowiedź 

Punkty 

1   

a 

b 

c 

d 

 

2   

a 

b 

c 

d 

 

3   

a 

b 

c 

d 

 

4   

a 

b 

c 

d 

 

5   

a 

b 

c 

d 

 

6   

a 

b 

c 

d 

 

7   

a 

b 

c 

d 

 

8   

a 

b 

c 

d 

 

9   

a 

b 

c 

d 

 

10   

a 

b 

c 

d 

 

11   

a 

b 

c 

d 

 

12   

a 

b 

c 

d 

 

13   

a 

b 

c 

d 

 

14   

a 

b 

c 

d 

 

15   

a 

b 

c 

d 

 

16   

a 

b 

c 

d 

 

17   

a 

b 

c 

d 

 

18   

a 

b 

c 

d 

 

19   

a 

b 

c 

d 

 

20   

a 

b 

c 

d 

 

Razem:   

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego” 

37

7. LITERATURA 
 

1.  Katalog Polskich Norm 
2.  BoŜenko L.: Maszynoznawstwo dla szkoły zasadniczej. WSiP, Warszawa 2004 
3.  Dretkiewicz-Więch  J.:  Materiałoznawstwo:  materiały  do  ćwiczeń.  Technologia  ogólna. 

Zeszyt 1. OBR PNiSS, Warszawa 1993 

4.  Godlewski M., Tym Z.: Poradnik dla mechaników. WSiP, Warszawa 1991 
5.  Górecki A.: Technologia ogólna: podstawy technologii mechanicznych. WSiP, Warszawa 

2005 

6.  Kijewski J. i inni: Maszynoznawstwo. WSiP, Warszawa 2005 
7.  Mac S.: Obróbka metali z materiałoznawstwem. WSiP, Warszawa 1992 
8.  Rutkowski A.: Części maszyn. WSiP, Warszawa 2004 
9.  Siuta W.: Mechanika techniczna. WSiP, Warszawa 2004 
10.  Swat K.: Bezpieczeństwo i higiena pracy dla mechaników. WSiP, Warszawa 1992 
 

Literatura dydaktyczna: 

1.  Dretkiewicz-Więch  J.:  ABC  nauczyciela  przedmiotów  zawodowych.  Operacyjne  cele 

kształcenia. Zeszyt 32. CODN, Warszawa 1994  

2.  Niemerko B.: Pomiar wyników kształcenia zawodowego. BKKK, Warszawa 1997 
3.  Ornatowski T., Figurski J.: Praktyczna nauka zawodu. ITeE, Radom, 2001