mechanik precyzyjny 731[03] z2 03 n

___________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Grażyna Uhman

Diagnozowanie przyczyn nieprawidłowej pracy maszyn
i urządzeń precyzyjnych 731[03].Z2.03

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006

_______________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Jerzy Giemza
mgr inż. Jan Sarniak

Opracowanie redakcyjne:

mgr inż. Grażyna Uhman

Konsultacja:

mgr inż. Andrzej Zych

Korekta:

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 731[03].Z2.03

„Diagnozowanie przyczyn nieprawidłowej pracy maszyn i urządzeń precyzyjnych” zawartego
w modułowym programie nauczania dla zawodu mechanik precyzyjny 731[03].

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

_______________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Procedura diagnozowania mechanizmów precyzyjnych – przyczyny,

rodzaje uszkodzeń

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Diagnostyka techniczna, jej istota i zadania

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Narzędzia i przyrządy diagnostyczne. Dokumentacja diagnostyczna

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Diagnozowanie maszyn i urządzeń precyzyjnych

5.4.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

_______________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie mechanik precyzyjny. Poradnik
zawiera opis wymagań, jakie uczeń powinien spełnić, by przystąpić do bieżącej jednostki
modułowej, cele, jakie osiągnie po zrealizowaniu tej jednostki, dwa przykładowe scenariusze
zajęć oraz ćwiczenia do poszczególnych tematów. Na końcu poradnika zawarto dwa
narzędzia pomiaru dydaktycznego oraz literaturę. Scenariusze z pozoru są podobne, gdyż
użyto jednego wzorca, jednak zawartość obu różni się od siebie rodzajem ćwiczeń, treścią ich
podsumowania, zastosowanych pomocy dydaktycznych i momentem ich wprowadzenia.
Podobieństwo zaś wynika stąd, że podobny charakter mają zajęcia. Są to zajęcia
ćwiczeniowe, ponadto realizowane w systemie modułowym, wymagają utrzymania reguł
metodycznych dotyczących tego rodzaju zajęć: zwłaszcza poprzedzenie realizacji ćwiczeń
studiowaniem materiału nauczania i odpowiedzią na pytania sprawdzające z właściwym
udziałem nauczyciela oraz posumowanie każdego ćwiczenia oddzielnie.

Zadaniem tego modułu jest pomóc uczniowi zdobyć wiedzę dotyczącą diagnozowania

nieprawidłowej pracy maszyn i urządzeń precyzyjnych. Dzięki niej będzie umiał, posługując
się między innymi obserwacją i rejestracją zewnętrznych objawów towarzyszących pracy
urządzenia precyzyjnego, określić jego stan techniczny oraz zlokalizować ewentualne
nieprawidłowości bez rozbierania zespołów urządzenia. Poradnik dla ucznia ma pomóc
w opanowaniu wiedzy zawartej w jednostce „Diagnozowanie przyczyn nieprawidłowej pracy
maszyn i urządzeń precyzyjnych”. Zawiera materiał nauczania i ćwiczenia wraz
ze wskazówkami, potrzebnymi do zaliczenia jednostki modułowej. Przed rozpoczęciem nauki
uczeń powinien zapoznać się z celami tej jednostki.

Jednostka podzielona została na cztery tematy:

1. Diagnozowanie mechanizmów precyzyjnych - przyczyny i rodzaje uszkodzeń.
2. Diagnostyka techniczna, jej istota i zadania.
3. Narzędzia i przyrządy diagnostyczne. Dokumentacja diagnostyczna.
4. Diagnozowanie maszyn i urządzeń precyzyjnych.

Każdy temat zawiera ćwiczenia oraz wskazany jest materiał nauczania, niezbędny do ich

wykonania. Czasami materiał nauczania musi zostać uzupełniony przez nauczyciela,
zwłaszcza, gdy potrzebne są do tego specjalistyczne materiały źródłowe, czy opisy części.
Materiał nauczania dodatkowy znajduje się w podręczniku oraz w dokumentacjach
technicznych maszyn i urządzeń, a także w PN. Brakujący materiał nauczyciel powinien
odpowiednio przygotować dla uczniów w postaci kserokopii lub eksponatów czy literatury.

Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczeń, uczeń powinien sprawdzić, czy jest do tego

odpowiednio przygotowany. W tym celu powinien odpowiedzieć na zestaw pytań
zamieszczony po materiale nauczania. Pytania mają zwrócić uwagę uczniowi na to, co jest
w materiale nauczania najważniejsze. Uczeń powinien odpowiedzieć na nie własnymi
słowami. Dobrze, jeśli udzieli odpowiedzi w zeszycie przedmiotowym. Uczeń powinien
opanować wszystkie umiejętności. Ćwiczenia należy ocenić w systemie dwustopniowym –
uczeń umie albo nie umie wykonać ćwiczenia. Opanowanie umiejętności może cechować się
różną biegłością.

Na końcu opracowania każdego z tematów jest zamieszczony sprawdzian postępów,

który pozwoli uczniowi określić swoje osiągnięcia w zakresie poznawanej wiedzy. Jeśli
uzyska pozytywne wyniki, to będzie mógł przejść do następnego tematu, a jeśli nie, to
wiadomości i umiejętności powinien powtórzyć i uzupełnić korzystając z pomocy
nauczyciela.

_______________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat jednostek modułowych

Metody pracy z uczniem
Główną metodą pracy w tej jednostce modułowej są samodzielne ćwiczenia uczniów.

Zaproponowano zarówno ćwiczenia do pracy indywidualnej, jak i zespołowej. Są i takie,
które – w zależności od możliwości uczniów – mogą być wykonywane indywidualnie lub
grupowo. Daje to możliwość indywidualizacji pracy z uczniem.

731[03].Z2

Eksploatacja maszyn, urządzeń

i przyrządów pomiarowych

731[03].Z2.01

Organizowanie stanowiska pracy

731[03].Z2.02

Obsługiwanie maszyn i urządzeń precyzyjnych

731[03].Z2.03

Diagnozowanie przyczyn nieprawidłowej

pracy maszyn i urządzeń precyzyjnych

731[03].Z2.06

Wykonywanie napraw i regulacji

narzędzi i przyrządów pomiarowych

731[03].Z2.05

Wykonywanie napraw i regulacji

maszyn precyzyjnych

731[03].Z2.04

Wykonywanie napraw i regulacji
mechanizmów precyzyjnych

_______________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

–

wyjaśniać ogólne pojęcia dotyczące eksploatacji obiektów technicznych,

–

rozróżniać systemy eksploatacyjne maszyn i urządzeń: użytkowanie, obsługiwanie,
zasilanie,

–

charakteryzować warunki techniczne użytkowania maszyn i urządzeń precyzyjnych,

–

przygotowywać do pracy maszyny i urządzenia precyzyjne,

–

obsługiwać maszyny i urządzenia zgodnie z zasadami eksploatacji,

–

charakteryzować typowe okresy zużycia części maszyn w toku pracy maszyny,

–

rozróżniać metody zapobiegania zużyciu,

–

wyjaśniać budowę i zasadę działania obsługiwanej maszyny i (lub) urządzenia
precyzyjnego,

–

określać zakres przeglądu okresowego, naprawy bieżącej, średniej i głównej,

–

proponować modernizację konstrukcji maszyny i urządzenia precyzyjnego,

–

stosować przepisy bhp i ochrony środowiska podczas obsługi maszyn i urządzeń
precyzyjnych.

_______________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

określić zadania diagnostyki technicznej,

–

sklasyfikować uszkodzenia urządzeń i przyrządów pomiarowych,

–

rozróżnić parametry i symptomy diagnostyczne,

–

scharakteryzować metody badań diagnostycznych maszyn i urządzeń precyzyjnych,

–

określić czynności w procesie diagnozowania,

–

dobrać narzędzia, przyrządy i urządzenia do badań diagnostycznych maszyn i urządzeń
precyzyjnych,

–

zidentyfikować uszkodzenia oraz wady maszyn i urządzeń precyzyjnych,

–

zastosować przepisy bhp w czasie badań.

_______________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca.........................................................................................
Modułowy program nauczania: Mechanik precyzyjny 731[03]
Moduł: Eksploatacja maszyn, urządzeń i przyrządów pomiarowych 731[03].Z2
Jednostka modułowa: Diagnozowanie przyczyn nieprawidłowej pracy maszyn 731[03].Z2.03

i urządzeń

precyzyjnych

Temat: Diagnozowanie maszyn i urządzeń precyzyjnych

Cel ogólny: umiejętności diagnozowania mikrometrów.

Cele szczegółowe:

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
–

przeanalizować budowę i zasadę działania przyrządów pomiarowych,

–

przeprowadzić badanie ogólne mikrometru,

–

ustalić równoległość powierzchni pomiarowych dla mikrometrów o zakresie
pomiarowym poniżej 100 mm,

–

sprawdzić nacisk pomiarowy diagnozowanego mikrometru,

–

określić chropowatość powierzchni pomiarowych kowadełka i wrzeciona mikrometru,

–

sprawdzić działanie zacisku mikrometru,

–

sprawdzić dokładność wskazań mikrometru.

Metody nauczania – uczenia się: ćwiczenia praktyczne

Formy organizacyjne pracy uczniów: praca indywidualna i zespołowa.

Czas:

240 minut

Środki dydaktyczne:
–

foliogram z celami zajęć,

–

rzutnik pisma lub rzutnik multimedialny z osprzętem,

–

narzędzia i przyrządy do badania stanu mikrometru,

–

mikrometr do badania,

–

stanowisko do diagnozy przyrządów pomiarowych,

–

dokumentacja techniczna, literatura i inne źródła informacji,

–

środki i przepisy bhp.

Przebieg zajęć:

Część zajęć

Czynności nauczyciela

Czynności ucznia

Środki

dydaktyczne

Część
organizacyjna

Wykonuje czynności
organizacyjne

Przygotowuje się do
zajęć

– zeszyt
– poradnik dla

ucznia

Część
wstępna

– podaje temat, cele

zajęć,

– wyjaśnia organizację

lekcji,

– zapisuje temat

w zeszycie

– foliogram

z celami zajęć,

– rzutnik pisma

lub rzutnik

_______________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

– wprowadza do tematu

multimedialny
z osprzętem

Część główna

1. Praca nad
materiałem
nauczania

– poleca zapoznanie się

z treścią materiału
nauczania

– poleca dokonanie

pisemnej odpowiedzi
w zeszytach na pytania
sprawdzające
znajdujące się
w poradniku dla ucznia,

– nadzoruje pracę,

wyjaśnia wątpliwości,

– sprawdza efekty

i podsumowuje pracę
uczniów

– słucha poleceń,
– pyta w razie

wątpliwości,

– realizuje zadanie

indywidualnie,

– odnosi się do

efektów swojej
pracy nad
materiałem
nauczania i pytań
sprawdzających

– poradnik dla

ucznia

2. Praca nad
ćwiczeniem
1

– poleca wykonanie

ćwiczenia 1 z poradnika
dla ucznia,

– rozdaje materiały,

nadzoruje pracę,
wyjaśnia wątpliwości,

– prowadzi dyskusję

i podsumowuje

– przygotowuje się

do realizacji
ćwiczenia,

– realizuje zadanie,

– prezentuje wyniki

i dyskutuje nad
nimi

– poradnik dla

ucznia,

– narzędzia

i przyrządy do
badania stanu
mikrometru,

– mikrometr do

badania,

– stanowisko do

diagnozy
przyrządów
pomiarowych,

– dokumentacja

techniczna,

– środki i przepisy

bhp

Część
podsumowują
ca

−

poleca wykonanie

sprawdzianu postępów
dotyczącego
wymiarowania,

−

podsumowuje zajęcia,

– podaje zadanie

domowe: Znajdź
w poradniku procedurę
diagnozowania
suwmiarki,

– podaje temat oraz

zakres zajęć następnych

– realizuje

sprawdzian
postępów,

– odnosi się do

efektów pracy na
zajęciach,

– zadaje pytania

odnośnie zadania
domowego,

– zapisuje temat

zajęć następnych

– poradnik dla

ucznia

_______________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca .........................................................................................
Modułowy program nauczania: Mechanik precyzyjny 731[03]
Moduł: Eksploatacja maszyn, urządzeń i przyrządów pomiarowych 731[03].Z2
Jednostka modułowa: Diagnozowanie przyczyn nieprawidłowej pracy maszyn i urządzeń

precyzyjnych 731[03].Z2.03

Temat: Narzędzia i przyrządy diagnostyczne. Dokumentacja diagnostyczna

Cel ogólny: umiejętność sporządzania dokumentacji diagnostycznej.

Cele szczegółowe:

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi:
–

znaleźć potrzebne dane do założenia karty ewidencyjnej przyrządu pomiarowego,

–

założyć kartę ewidencyjną przyrządu pomiarowego,

–

porównać karty diagnostyczne różnych przyrządów.

Metody nauczania – uczenia się: ćwiczenia praktyczne.

Formy organizacyjne: praca indywidualna i zespołowa.

Czas:

135 minut

Środki dydaktyczne:
–

foliogram z celami zajęć,

–

rzutnik pisma lub rzutnik multimedialny z osprzętem,

–

poradnik dla ucznia,
suwmiarki i mikrometry,

–

czyste karty ewidencyjne suwmiarki i mikrometru,
dokumentacja techniczna suwmiarki i mikrometru,

–

środki i przepisy bhp, ochrony ppoż. i ochrony środowiska.

Przebieg zajęć:

Część zajęć

Czynności nauczyciela

Czynności ucznia

Środki
dydaktyczne

Część
organizacyjna

Wykonuje czynności

organizacyjne

Przygotowuje się do
zajęć

– zeszyt,

– poradnik dla

ucznia

Część
wstępna

– podaje temat, cele zajęć,
– wyjaśnia organizację

lekcji,

– wprowadza do tematu

– zapisuje temat

w zeszycie

– foliogram

z celami zajęć,

– rzutnik pisma

lub rzutnik
multimedialny
osprzętem

Część główna

1. Praca nad
materiałem

– poleca zapoznanie się

z treścią materiału

– słucha poleceń,
– pyta w razie

– poradnik dla

ucznia,

_______________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

nauczania

nauczania i sporządzenie
pisemnej odpowiedzi
w zeszytach na pytania
sprawdzające znajdujące
się w poradniku dla
ucznia,

– nadzoruje pracę,

wyjaśnia wątpliwości,

– sprawdza efekty

i podsumowuje pracę
uczniów

wątpliwości,

– realizuje zadanie

indywidualnie,

– odnosi się do

efektów swojej
pracy

– literatura,
– podręcznik

2. Praca nad
ćwiczeniem 1
-
część 1

– poleca wykonanie

ćwiczenia 1 z poradnika
dla ucznia dla
suwmiarki,

– wyjaśnia wątpliwości,

nadzoruje pracę,

– sprawdza wyniki,

i podsumowuje pracę
uczniów

– przygotowuje się do

realizacji ćwiczenia,

– realizuje zadanie,

– prezentuje wyniki

i efekty pracy

– poradnik dla

ucznia,

– czyste karty

ewidencyjne
suwmiarki,

dokumentacj

a techniczna,
suwmiarki,
– suwmiarki,
– środki

i przepisy bhp

3. Praca nad
ćwiczeniem 1-
część 2

– poleca wykonanie

ćwiczenia 1 z poradnika
dla ucznia dla
mikrometru,

– wyjaśnia wątpliwości,

nadzoruje pracę,

– sprawdza

wyniki,

i podsumowuje

pracę

uczniów

– przygotowuje się do

realizacji ćwiczenia,

– realizuje zadanie,

– prezentuje wyniki

i efekty pracy

– czyste karty

ewidencyjne
mikrometru,

dokumentacj

a techniczna
mikrometru,
– środki i

przepisy bhp

Część
podsumowują
ca

– podsumowuje zajęcia,

– podaje zadanie domowe:

Znajdź format karty
ewidencyjnej dla innych
przyrządów
pomiarowych, dokonaj
analizy porównawczej
poznanych kart.

– podaje temat oraz zakres

zajęć następnych

– odnosi się do

efektów pracy na
zajęciach,

– zadaje pytania

odnośnie zadania
domowego,

– zapisuje temat zajęć

następnych

_______________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Procedura diagnozowania mechanizmów precyzyjnych -

przyczyny i rodzaje uszkodzeń

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Z przygotowanych przez nauczyciela opisów uszkodzeń przyrządów i urządzeń

precyzyjnych dokonaj kwalifikacji uszkodzenia i umieść go w systematyce.

Wskazówki do realizacji
Opisy uszkodzeń, które trzeba uczniowi przygotować mają na celu pomóc

w rozpoznawaniu uszkodzeń i ich klasyfikacji. Szczególnie ważne jest, by uczeń zwrócił
uwagę na znaczenie i przekonał się do potrzeby rzetelności w diagnozowaniu, gdyż waży to
na dalszym etapie diagnozowania i pracy urządzenia, maszyny czy narzędzia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) z przygotowanych przez nauczyciela opisów uszkodzeń przyrządów i urządzeń

precyzyjnych dokonać kwalifikacji uszkodzenia,

2) umieścić go w systematyce,
3) przedyskutować z resztą grupy i nauczycielem swoją propozycję,
4) ocenić znaczenie poprawnego kwalifikowania uszkodzenia mechanizmu precyzyjnego

w dalszej diagnostyce,

5) zadanie wykonane w zespole trzyosobowym przedstawić w formie prezentacji,
6) sporządzić odpowiednie notatki w zeszycie.

Zalecane metody nauczania - uczenia się: ćwiczenia grupowe, technika plakatu.

Środki dydaktyczne:
opisy uszkodzeń przygotowane przez nauczyciela,

–

zeszyt,

–

arkusz papieru formatu A0,

–

flamastry,

–

środek do mocowania plakatów na tablicy,

–

literatura i inne źródła informacji.

_______________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Diagnostyka techniczna, jej istota i zadania

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj analizy znanych Ci uszkodzeń, maszyn i urządzeń precyzyjnych, które mogą

zostać zdiagnozowane przy zastosowaniu badań wizualnych.

Wskazówki do realizacji
Zadaniem nauczyciela jest przygotowanie pracowni do pracy z różnymi źródłami

informacji i do powieszenia plakatów.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) dokonać analizy znanych mu uszkodzeń, maszyn i urządzeń precyzyjnych, które mogą
2) zostać zdiagnozowane przy zastosowaniu badań wizualnych,
3) wybrać przyrządy potrzebne w diagnostyce uszkodzeń – lupa, endoskop,
4) przedstawić zagrożenie z zakresu bhp przy tego opisywanych typu diagnostyce,
5) zadanie wykonane w zespole trzyosobowym, przedstawić w formie prezentacji plakatu.

Zalecane metody nauczania - uczenia się: ćwiczenia grupowe, technika plakatu.

Środki dydaktyczne:

–

zeszyt,

–

arkusze papieru formatu A0,

–

flamastry,

–

środek do mocowania plakatów na tablicy,

–

literatura i inne źródła informacji.

_______________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Narzędzia i przyrządy diagnostyczne. Dokumentacja

diagnostyczna

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Załóż karty ewidencyjne dla podstawowych przyrządów pomiarowych – suwmiarki

i mikrometru.

Wskazówki do realizacji
Do tego ćwiczenia należy przygotować karty ewidencyjne dla suwmiarki i mikrometru.

Karty pozostałych narzędzi pomiarowych uczeń powinien odszukać samodzielnie i na tej
podstawie dokonać analizy porównawczej tych kart. Wskazane jest, by uczeń poznał inną
dokumentację diagnostyki i napraw dla maszyn i urządzeń precyzyjnych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) założyć kartę ewidencyjną dla suwmiarki, umieszczając w niej wszystkie dane narzędzia,
2) założyć kartę ewidencyjną dla mikrometru, umieszczając w niej wszystkie dane

narzędzia,

3) zadanie wykonać w oparciu o dokumentację techniczną tych narzędzi,
4) zadanie wykonać indywidualnie i dać do sprawdzenia nauczycielowi.

Zalecane metody nauczania - uczenia się: ćwiczenia indywidualne.

Środki dydaktyczne:

–

zeszyt,

–

suwmiarki i mikrometry,

–

czyste karty ewidencyjne suwmiarki i mikrometru,

–

dokumentacja techniczna suwmiarki i mikrometru,

–

literatura i inne źródła informacji.

_______________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4.

Diagnozowanie maszyn i urządzeń precyzyjnych

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Dokonaj badania stanu ogólnego mikrometru otrzymanego od nauczyciela.

Wskazówki do realizacji
Celem tego ćwiczenia jest praktyczne wykonanie badania stanu ogólnego przyrządu

pomiarowego na przykładzie mikrometru. W ramach zajęć lub jako zadanie domowe należy
polecić uczniom znalezienie procedury i czynności diagnostycznych innych narzędzi
i przyrządów pomiarowych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zbadać stan mikrometru otrzymanego od nauczyciela zachowując przepisy bhp, ustalić

wstępną diagnozę, notując wszystkie spostrzeżenia,

2) zdecydować o dalszych czynnościach diagnostycznych,
3) wykonać wszystkie czynności diagnostyczne,
4) sporządzić pełną diagnozę ogólną,
5) zaproponować sposób regulacji lub technologię naprawy mikrometru,
6) wyniki swojej pracy przedstawić nauczycielowi i całej grupie.

Zalecane metody nauczania - uczenia się: ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

–

narzędzia i przyrządy do badania stanu mikrometru,

–

mikrometr do badania,

–

stanowisko do diagnozy przyrządów pomiarowych,

–

dokumentacja techniczna, literatura i inne źródła informacji,

–

środki i przepisy bhp, ppoż. i ochrony środowiska.

Ćwiczenie 2

Wykonaj sprawdzenie dokładności wskazań mikrometru.

Wskazówki do realizacji
Celem tego ćwiczenia jest praktyczne wykonanie badania przyrządu pomiarowego na

przykładzie mikrometru. Stanowi uzupełnienie ćwiczenia poprzedniego. Można je uzupełnić
ćwiczeniem polegającym na dokonaniu całkowitej diagnozy narzędzia lub przyrządu.
W ramach zajęć lub jako zadanie domowe należy polecić uczniom znalezienie procedury
i czynności diagnostycznych pozostałych przyrządów, maszyn i mechanizmów precyzyjnych.
Ćwiczenie to, jak i poprzednie, jest szczególnie ważne w tej jednostce modułowej i stanowi
jej sens.

_______________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zbadać dokładność wskazań mikrometru otrzymanego od nauczyciela zachowując

przepisy bhp,

2) zanotować wszystkie spostrzeżenia,
3) zdecydować o dalszym losie mikrometru,
4) zaproponować metodę usunięcia ewentualnych błędów,
5) wyniki swojej pracy przedstawić nauczycielowi i całej grupie.

Zalecane metody nauczania - uczenia się: ćwiczenia.

Środki dydaktyczne:

−

mikrometr do sprawdzania i diagnozowania,

−

komplet płytek wzorcowych dla danego zakresu pomiarowego mikrometru,

−

stanowisko do badania dokładności wskazań mikrometru,

−

literatura i inne źródła informacji.

_______________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Diagnozowanie przyczyn
nieprawidłowej pracy maszyn i urządzeń precyzyjnych”

Test składa się z zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 3, 4, 5, 7, 12, 13, 15, 16, 17, 18, 19, 20 są poziomu podstawowego;

−

zadania 1, 2, 6, 8, 9, 10, 11, 14, 21, 22 są poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań z poziomu podstawowego,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 14 zadań z poziomu podstawowego,

−

dobry – za rozwiązanie 17 zadań, w tym co najmniej 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 22 zadań, w tym co najmniej 7 z poziomu
ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1.c, 2.a, 3.d, 4.b, 5.d, 6.a, 7.c, 8.b, 9.d, 10.c, 11.a, 12.c, 13.c,
14.a, 15.d, 16.d, 17.c, 18.b, 19.a, 20.d, 21.a, 22.a.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny
(mierzalne osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Wskazać, do jakiej grupy przyczyn
uszkodzeń zaliczamy rdzawe plamy na
wrzecionie mikrometru.

Wskazać, do jakiej grupy uszkodzeń
zaliczamy złą regulację.

Wymienić uszkodzenia najtrudniejsze do
wykrycia i diagnozowania.

Wskazać, główny cel diagnostyki
technicznej.

Wskazać najważniejszą dla użytkownika
przyrządów precyzyjnych diagnostykę.

Wskazać dokument, jaki powinno
posiadać każde urządzenie pomiarowe.

Określić cel ustawienia mikrometru na
wskazania zerowe.

Dobrać narzędzia do regulacji sprzęgła

_______________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

mikrometru.

Przygotować mikrometr do badania stanu
ogólnego.

10.

Dobrać przyrządy do sprawdzenia
płaskości powierzchni mierniczych
mikrometru.

11.

Dobrać sposób sprawdzenia
równoległości powierzchni mierniczych
mikrometru.

12.

Wskazać, do czego stosuje się wzorce
prętowe z kocówkami kulistymi.

13.

Wskazać, jaką wielkość wyznacza się
w badaniu sztywności kabłąka.

14.

Dobrać przyrządy do sprawdzania
chropowatości powierzchni pomiarowych
mikrometru.

15.

Wskazać, co powoduje obrót zacisku
mikrometru.

16.

Wskazać, w jakim położeniu sprawdza
się nacisk pomiarowy mikrometru.

17.

Wskazać, w jakich położeniach sprawdza
się dokładność wskazań mikrometru

18.

Określić sposób trzymania płytek
wzorcowych, w sytuacji, gdy mikrometr
jest cięższy od płytki wzorcowej.

19.

Podać temperaturę w trakcie kontrolnych
pomiarów mikrometrycznych.

20.

Określić znaczenie wykonanie pełnej
diagnostyki mikrometru.

21. Wskazać prawidłowy opis mikrometru.

22.

Scharakteryzować zasadność
stopniowania mikrometrów.

_______________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Proszę ustalić z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co

najmniej jednotygodniowym.

2. Proszę przygotować odpowiednią ilość testów i kart odpowiedzi.
3. Należy zapewnić uczniom samodzielność podczas rozwiązywania zadań.
4. Przed rozpoczęciem testu proszę przeczytać Instrukcję dla uczniów.
5. Proszę zapytać, czy uczniowie wszystko zrozumieli. Wszystkie wątpliwości należy

wyjaśnić.

6. Ocenianie oprócz podania wyniku testu powinno zawierać informację o tym, jakie

umiejętności ma uczeń opanowane, a z jakich tematów powinien powtórzyć materiał
nauczanie i ćwiczenia. Należy wyjaśnić uczniowi, co umie, a co powinien uzupełnić i jak.

7. Nie należy przekraczać czasu przeznaczonego na test.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 22 zadania. Do każdego z nich podane są 4 możliwe odpowiedzi. Tylko

jedna jest poprawna.

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej KARCIE ODPOWIEDZI, stawiając

w odpowiedniej rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź
zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić poprawną odpowiedź.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz mieć pewność, ze sprawdziłeś swoją

wiedzę.

7. Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
8. Ustala się następujące normy wymagań.
9. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw pytań testowych,

−

karta odpowiedzi.

_______________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Przyczyny powstawania uszkodzeń podzielone zostały na grupy. Do jakiej grupy

przyczyn zaliczysz rdzawe plamy na wrzecionie mikrometru?
a) praca elementów w ich górnych obszarach znamionowych.
b) stabilność źródeł zasilania.
c) działanie środowiska, starzenie elementów.
d) naturalne zużycie.

2. Złą regulację urządzenia zaliczysz do grupy uszkodzeń:

a) pozornych.
b) rzeczywistych.
c) parametrycznych.
d) mechanicznych lub środowiskowych.

3. Do najtrudniejszych w wykrywaniu i diagnostyce należą uszkodzenia:

a) trwałe.
b) wtórne.
c) elektryczne.
d) przemijające.

4. Jednym z głównych celów diagnostyki technicznej jest:

a) naprawa maszyn i urządzeń precyzyjnych.
b) badanie, identyfikacja i klasyfikacja objawów charakterystycznych dla danego typu

uszkodzenia.

c) wymiana zużytych części na nowe.
d) wymiana płynów chłodniczych i smarujących.

5. Najistotniejsza diagnostyka dla użytkownika przyrządów precyzyjnych to:

a) diagnostyka konstrukcyjna.
b) diagnostyka kontrolna wytwarzania.
c) diagnostyka procesu wytwórczego.
d) diagnostyka eksploatacji.

6. Każde narzędzie pomiarowe powinno posiadać:

a) kartę ewidencyjną.
b) fakturę VAT.
c) certyfikat legalności pochodzenia.
d) dokument informujący o historii użytkowania.

7. Ustawienie mikrometru na wskazanie zerowe ma na celu:

a) Sprawdzenie, czy wrzeciono i kowadełko stykają się ze sobą.
b) sprawdzenia działania sprzęgła mikrometru.
c) wyzerowanie mikrometru.
d) sprawdzenie nacisku wrzeciona na kowadełko.

_______________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

8. Odkręcanie i dokręcanie obsady sprzęgła, podczas ustawiania mikrometru na wskazania

zerowe, wykonuje się za pomocą:
a) klucza płaskiego.
b) kluczyka hakowego.
c) szczypiec uniwersalnych.
d) wkrętaka płaskiego.

9. Przed przystąpieniem do badania stanu ogólnego mikrometru należy:

a) zabezpieczyć go cieniutką warstewką smaru ochronnego.
b) przetrzeć go delikatnie drobnym papierem ściernym.
c) umyć go w wodzie z dodatkiem detergentów.
d) umyć go w benzynie w celu usunięcia smaru i zanieczyszczeń.

10. Sprawdzenie płaskości powierzchni mierniczych kowadełka i wrzeciona dokonuje się

z użyciem:
a) płytek wzorcowych.
b) kompletu kulek wzorcowych.
c) płaskiej płytki interferencyjnej.
d) pryzmatu pentagonalnego.

11. Sprawdzenia równoległości powierzchni mierniczych kowadełka i wrzeciona:

a) dokonuje się przez lekki docisk płytki interferencyjnej między powierzchnie

kowadełka i wrzeciona i jej delikatne pochylenie.

b) dokonuje się po zetknięciu powierzchni wrzeciona i kowadełka.
c) dokonuje się w ustawieniu kontrolnym mikrometru na 10,00mm.
d) nie sprawdza się.

12. Specjalne wzorce prętowe z końcówkami kulistymi stosuje się w celu:

a) sprawdzenia siły nacisku wrzeciona na kowadełko.
b) zbadania zakresu pomiarowego mikrometru.
c) sprawdzenia równoległości powierzchni pomiarowych w mikrometrach o zakresie

pomiarowym ponad 100 mm.

d) sprawdzenia twardości powierzchni mierniczych.

13. Sztywność kabłąka bada się pod obciążeniem, wyznaczając:

a) siłę, przy której kabłąk ulegnie zniszczeniu.
b) ugięcie kabłąka w mm w momencie jego zerwania.
c) sprężyste ugięcie kabłąka pod wpływem obciążenia kontrolnego,
d) wydłużenie linki obciążającej.

14. Chropowatość powierzchni pomiarowych mikrometru sprawdza się:

a) przez porównanie ich pod lupą z wzorcami chropowatości.
b) przez pocieranie szkiełkiem kontrolnym.
c) przez malowanie tuszem kontrolnym.
d) dokonanie odczytu z miernika kontrolnego.

15. Obrót zacisku mikrometru powoduje:

a) zmianę regulacji sprzęgła.
b) przesunięcie kreski odczytowej o działkę elementarna.

_______________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

c) unieruchomienie kowadełka mikrometru.
d) unieruchomienie wrzeciona mikrometru.

16. Nacisk pomiarowy mikrometru sprawdza się:

a) w dokumentacji technicznej mikrometru.
b) w połowie zakresu pomiarowego mikrometru.
c) w karcie gwarancyjnej.
d) na początku i końcu zakresu pomiarowego mikrometru.

17. Sprawdzanie dokładności wskazań mikrometru prowadzi się:

a) na krańcach zakresu pomiarowego.
b) w połowie zakresu pomiarowego.
c) w całym zakresie pomiarowym.
d) w punkcie kontrolnym 10,12mm.

18. Gdy mikrometr jest cięższy od użytej do pomiaru płytki wzorcowej, trzymamy ją:

a) palcami lewej ręki.
b) szczypcami.
c) w gumowych rękawiczkach, aby nie doprowadzić wilgoci do płytki.
d) palcami, wcześniej pokrywając płytkę smarem.

19. Jaka powinna być temperatura w pomieszczeniu, w trakcie wykonywania pomiarów

kontrolnych?
a) 20

C ± 1

b) 18

c) nie ma to żadnego znaczenia.
d) jest określana oddzielnie do każdego typu pomiarów kontrolnych.

20. Wykonanie pełnej diagnostyki mikrometru pozwoli na:

a) fachowe rozebranie urządzenia na czynniki pierwsze.
b) maksymalne wykorzystanie możliwości pomiarowych mikrometru.
c) podniesienie jakości i komfortu obsługi mikrometru.
d) ocenę jego stanu technicznego i podjęcie decyzji o ewentualnym remoncie

urządzenia, wraz z oceną skali remontu, bez konieczności rozbierania mikrometru.

21. Prawidłowy opis mikrometru to:

a) typ lekki, średnica wrzeciona wynosi 6 mm.
b) typ lekki, średnica wrzeciona wynosi 16 mm.
c) typ obojętny.
d) typ masywny.

22. Mikrometry stopniujemy co 25 mm:

a) ze względów konstrukcyjnych wykonania śruby mikrometrycznej.
b) ze względu na oszczędności materiału.
c) ze względu na zachowanie kształtu.
d) ze względu na dogodność użytkowania.

_______________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko …………………………………………………………………………….

Wykonywanie napraw i regulacji mechanizmów precyzyjnych

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

Razem:

_______________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test praktyczny

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie treść zadania.

Dokonaj diagnostyki mikrometru typu lekkiego o zakresie pomiarowym 0 ÷ 25 mm. Po
wykonaniu zadania doprowadź stanowisko do stanu wyjściowego, od którego
zaczynałeś zadanie. Zwróć uwagę na przepisy bhp. Na wykonanie zadania masz 45 min.

2. Mikrometr do diagnozy wskaże Ci nauczyciel.
3. Przeanalizuj tekst przewodni.
4. Sporządź plan działania.
5. Zorganizuj stanowisko pracy:

–

pobierz konieczne materiały oraz narzędzia niezbędne do realizacji zadania,

–

sprawdź ich stan techniczny,

–

przygotuj się do wykonywania ćwiczenia stosując odpowiednie środki ochrony
osobistej.

6. Zdiagnozuj mikrometr posługując się dokumentacją techniczną i tekstem przewodnim.
7. Utrzymuj ład i porządek podczas wykonywanej pracy; po wykonaniu zadania uporządkuj

stanowisko pracy oraz zgłoś nauczycielowi zakończenie zadania.

8. Uzasadnij w formie kilkuminutowej prezentacji sposób wykonania zadania oraz

przedstaw wnioski.

9. Podczas testu Twoje czynności będą obserwowane i oceniane przez nauczyciela lub

obserwatorów według następujących kryteriów:

KARTA OCENY

Lp.

Umiejętność

podlegająca

sprawdzaniu

Kryteria

Punkty

Planowanie czynności

- sporządzenie planu działania
- sporządzenie wykazu niezbędnego sprzętu

kontrolno – pomiarowego i narzędzi

0 ÷ 4

Organizowanie
stanowiska pracy

- zgromadzenie i rozmieszczenie na stanowisku

pracy narzędzi i przyrządów zgodnie
z zasadami bhp

- sprawdzenie stanu technicznego narzędzi i sprzętu
- dobranie właściwej odzieży roboczej

0 ÷ 6

3. Badania, kontrole

i diagnostyka
mikrometru

- przygotowanie mikrometru do badań kontrolnych
- prowadzenie badań kontrolnych
- zapisywanie wyników badań w karcie diagnostycznej
- zapisywanie wniosków w uwagach do wyników

badań

- posługiwanie się narzędziami zgodnie z ich

przeznaczeniem

- postawienie właściwej diagnozy o stanie

technicznym mikrometru i jej prezentacja

- sporządzenie wniosków dotyczących

ewentualnej naprawy sprzętu pomiarowego

0 ÷ 10

Razem

0 ÷20

_______________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10. Normy wymagań na ocenę:

dopuszczający 8 ÷ 10 punktów
dostateczny 11 ÷ 13 punktów
dobry 14 ÷ 17 punktów
bardzo dobry 18 ÷ 20 punktów

TEKST PRZEWODNI

Faza I. Informacje

Dokonaj analizy dokumentacji techniczno-ruchowej mikrometru, dokonaj oceny

zawartych tam informacji oraz informacji zawartych w innych źródłach dotyczących tego
tematu. Dokładnie zapoznaj się z opisem i zasadą działania mikrometru.

Postaraj się odpowiedzieć na następujące pytania:

1. Na czym polega istota diagnostyki mikrometrów?
2. Jakiego rodzaju narzędzi diagnostycznych używamy w diagnostyce mikrometrów?
3. Jakie wymagania stawia PN w zakresie badań kontrolnych mikrometrów?

Faza II. Planowanie

Dokonaj analizy czynności zawartych w badaniach kontrolnych mikrometrów. Opracuj

szczegółowy plan dotyczący analizy i wykorzystania informacji wynikających z badań
diagnostycznych, czyli co wynika z:
1) badania stanu ogólnego mikrometru w trybie oględzin zewnętrznych, a także

poprawności oznaczeń,

2) sprawdzenia płaskości powierzchni pomiarowych kowadełka i wrzeciona,
3) sprawdzenia równoległości powierzchni pomiarowych kowadełka i wrzeciona w kilku

położeniach kątowych,

4) sprawdzenia sztywności kabłąka,
5) zmierzenia wielkości nacisku mierniczego sprzęgła,
6) sprawdzenia chropowatości powierzchni pomiarowych,
7) sprawdzenia wpływu docisku na położenie powierzchni pomiarowych wrzeciona,
8) sprawdzenia błędów wskazań w całym zakresie pomiarowym.

Faza III. Ustalenia

Przedstaw swój szczegółowy plan działania nauczycielowi. Jeśli nie będzie akceptacji

planu działania, dokonaj jego weryfikacji. Ponownie skonsultuj się z nauczycielem.

_______________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Faza IV. Realizacja

Zgodnie z przyjętymi ustaleniami wykonaj zaplanowane zadanie zwracając szczególną

uwagę na:
1) sposób przygotowania stanowiska pracy,
2) jakość przygotowania mikrometru do diagnostyki,
3) prawidłowe wykonanie czynności diagnostycznych,
4) wykonanie zaplanowanych czynności i operacji zgodnie z zasadami bezpieczeństwa

i higieny pracy,

5) zanotowanie wszystkich wyników w karcie ewidencyjnej i dołączenie do niej wniosków

wypływających z badań diagnostycznych.

Faza V. Sprawdzenie

Napisz protokół z wykonanego zadania, w szczególności uwzględniając:

–

dane z badań diagnostycznych,

–

operacyjny plan działania,

–

wnioski z przeprowadzonych czynności.
Dokonaj oceny swojej pracy i uzgodnij jej wynik z nauczycielem. Zgromadź dowody

swoich osiągnięć.

Faza VI. Analiza

Odpowiedz na pytania:

1. Co stanowiło największą trudność w fazie planowania i wykonania zadania?
2. Jak poradziłeś sobie z problemami, które pojawiły się w trakcie ćwiczenia?
3. Jakie doświadczenie zawodowe zdobyłeś przy realizacji tego zadania?
4. Zastanów się, co byś zrobił inaczej, gdybyś zadanie miał powtórzyć?

_______________________________________________________________________________________

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Ciekanowski A.: Poradnik ślusarza narzędziowego wzorcarza. WNT, Warszawa 1989
2. Górecki A.: Technologia ogólna. WSiP, Warszawa 2000
3. Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i Higiena Pracy. Podręcznik dla szkół zasadniczych.

WSiP, Warszawa 1999

4. Okoniewski S.: Technologia maszyn. WSiP, Warszawa 1995
5. Legutko St.: Podstawy eksploatacji maszyn i urządzeń, WSiP, Warszawa 2004
6. Pawlicki K.: Transport w przedsiębiorstwie. Maszyny i urządzenia. WSiP Warszawa 1996
7. Rutkowski A.: Części maszyn. WSiP, Warszawa 1996
8. Tomaszewski A.: Zarys metrologii warsztatowej. PWT, Warszawa 1955
9. Tryliński Wł.: Poradnik konstruktora przyrządów precyzyjnych i drobnych. WNT,

Warszawa 1971

10. Praca zbiorowa: Poradnik metrologa warsztatowego. WNT, Warszawa 1973
11. Praca zbiorowa: Konstrukcja przyrządów i urządzeń precyzyjnych. WNT, Warszawa 2000