Wersja polska - PROLIGHT 2002 – www.prolight.com.pl

DMX512: Podstawy

Przewodnik standardu DMX

Ten przewodnik tłumaczy fundamentalne zasady działania systemu DMX.

Zrozumienie DMX pozwoli ci odkryć możliwości urządzeń świetlnych.

Otworzy ci drogę do kolejnego kroku, jakim będzie kreacja wielkich

przedstawień świetlnych, projektów oświetleniowych.

Witamy!

Witamy w świecie DMX. Dla najlepszych efektów przeczytaj

niniejszą instrukcję przed wykorzystaniem sprzętu DMX.

- 1 -

Wersja polska - PROLIGHT 2002 – www.prolight.com.pl

DMX512: Podstawy - Przewodnik standardu DMX

Sekcja 1

Wprowadzenie

- Podłączanie systemu
- Komponenty systemu DMX

Sekcja 2

Połączenia

- Kable

- Gniazdka DMX

Sekcja 3

Ustalanie adresów DMX

- Przełączniki DMX

- Uzyskiwanie pożądanego adresu DMX
- Sterowniki

Sekcja 4

Terminator sygnału DMX

Sekcja 5

Podsumowanie

- 2 -

Wersja polska - PROLIGHT 2002 – www.prolight.com.pl

Sekcja 1 - Wprowadzenie

Standard DMX512 jest sygnałem komunikacyjnym stosowanym do sterowania projektorami
światła i ściemniaczami, z poziomu konsoli sterującej (sterownika). Określany jest on jako
USITT DMX512, DMX512 lub najprościej jako DMX. Rozszerzenie skrótu DMX512 to nic
innego jak Digital Multiplex Signal mogący sterować maksymalnie 512 kanałami. Standard ten
został rozpropagowany w 1986 roku przez Amerykański Instytut Technik Scenicznych (USITT)
w celu uproszczenia sterowania oświetleniem teatralnym. Pozwoliło to na redukcję niezbędnych
sterowników do obsługi urządzeń. System został zmodernizowany w roku 1990 do DMX512. Od
kiedy sygnał DMX stał się sygnałem komunikacyjnym, przestał on zasilać sterowane przez niego
urządzenia, które potrzebują swojego autonomicznego źródła zasilania.
Sygnał DMX stał się międzynarodowym standardem rozpoznawalnym w przemyśle od
teatralnego do klubowego. Chociaż oryginalnie był on zaprojektowany do obsługi ściemniaczy,
to teraz jest on stosowany w inteligentnym oświetleniu czy przy wytwornicach dymu. Poznając
zasadę działania DMX inwestujesz w swoją przyszłość, dzięki czemu otworzy ci się droga do
najnowszego, najbardziej zaawansowanego sprzętu DMX.

Podłączanie systemu

Podłączanie systemu jest bardzo prostą czynnością. Składa się z trzech kroków:

1. połączenia urządzeń DMX
2. ustalenia adresów DMX (występują systemy gdzie nie jest to potrzebne)
3. terminacji sygnału DMX

Czynności te nie muszą być przeprowadzone w wymienionej kolejności. Czasami łatwiej jest
ustawić przełączniki DMX i terminator DMX gdy sprzęt jest jeszcze nie zamontowany na
konstrukcji. Jednakże nigdy nie podłączaj źródła zasilania do systemu dopóki nie jest on
całkowicie zmontowany w całość. Zawsze połącz cały DMX system, włączając kable,
połączenia, przełączniki DMX i terminator sygnału DMX. Inaczej cały system DMX może ulec
zniszczeniu.

Komponenty systemu DMX

System DMX składa się z trzech podstawowych komponentów:

1. sterownika (nadajnika)
2. urządzeń świetlnych (odbiorników)
3. okablowania

Urządzenia w systemie DMX są połączone w łańcuch, tzw. "Daisy Chain", ze sterownikiem na
początku i terminatorem na końcu. Podczas gdy urządzenia DMX mogą być połączone w różnej
kolejności, należy stosować się do zasady jak najkrótszej drogi połączeń.

- 3 -

Wersja polska - PROLIGHT 2002 – www.prolight.com.pl

Sekcja 2 - Połączenia

Zamontuj urządzenia DMX według zaleceń producenta, a następnie połącz system jak to zostało
pokazane na poniższym schemacie. Stosuj wysokiej jakości kable i połączenia.

Kable

Poprawne działanie systemu DMX możliwe jest jedynie po zastosowaniu wysokiej jakości kabli.
Kable i połączenia niskiej jakości lub uszkodzone są podstawową przyczyną wadliwego działania
systemu DMX i występowania problemów.
Przy prędkości 250 kilo bodów, sygnał DMX może być traktowany jako bardzo szybki sygnał.
Czas trwania pojedynczego przekazu to około 0.000001 sekundy. Nieodpowiednie lub
uszkodzone kable, złe połączenia czy skorodowane połączenia mogą istotnie wpłynąć na sygnał,
niszcząc system i twoje przedstawienie.
Stosuj wysokiej jakości kable do użytku z sygnałami EIA-485 - dwie skręcone pary 120
omowego osłoniętego kabla z min. 22 lub 24 średnim rozmiarem połączeń.
Kable DMX nie powinny być składowane i montowane w pobliżu kabli zasilania. W przypadku
przymusu składowania ich razem, muszą one być odseparowane od siebie.

Gniazdka i połączenia DMX

Chociaż oficjalnym standardem jest połączenie 5-pinowe XLR, to coraz popularniejsze stają się
połączenia 3-pinowe XLR. Wielu producentów, jak np. Geni stosuje połączenia 3-pinowe XLR.

W połączeniu 3-pinowym XLR poszczególne piny są odpowiedzialne za:

pin 1

uziemienie

pin 2

sygnał ujemny

pin 3

sygnał dodatni

- 4 -

Wersja polska - PROLIGHT 2002 – www.prolight.com.pl

W połączeniu 5-pinowym XLR poszczególne piny są odpowiedzialne za:

pin 1

uziemienie

pin 2

sygnał ujemny

pin 3

sygnał dodatni

pin 4

generalnie nie wykorzystywany

pin 5

generalnie nie wykorzystywany

Nie autoryzowane użytkowanie pinów 4 i 5 w połączeniu 5-pinowym XLR może doprowadzić do
zniszczenia sprzętu DMX. Więcej informacji uzyskasz odwiedzając stronę www USITT,
wybierając DMX512 i wybierając DMX512 Hazard Alert.

Zawsze stosuj tego samego typu końcówek kabli jakie występują w urządzeniu DMX. Nie próbuj
wtykać końcówki 3-pinowej do gniazdka 5-pinowego i odwrotnie. W celu połączenia urządzeń 3-
pinowych z urządzeniami 5-pinowymi zastosuj specjalne przejściówki.

Pamiętaj: końcówki typu męskiego.

Zawsze używaj wysokiej jakości kabli z wysokiej jakości końcówkami.

Sekcja 3 - Ustalanie adresów DMX

Każde urządzenie DMX w systemie DMX musi mieć ustalony swój adres aby móc odbierać dane
jakie mu przesyła sterownik. Nadawanie poprawnego adresu DMX jest identyczne do sytuacji w
której nadawca wpisuje adres e-mail. Jeżeli wpisze go poprawnie to otrzymasz wiadomość e-
mail. W sytuacji gdy wpisze go niepoprawnie, nie otrzymasz wiadomości. W gruncie rzeczy,
poprawne adresowanie urządzeń istotnie wpływa na działanie całego systemu DMX.
Jakiekolwiek błędy powstałe na skutek złego zaadresowania urządzenia widoczne są jako albo
brak reakcji na sygnał ze sterownika DMX lub niepożądane działanie urządzenia.
Ustalanie adresu DMX nie jest trudna czynnością. Wytłumaczmy sobie adresowanie w systemie
DMX urządzeń firmy Geni i innych producentów. W niektórych przypadkach mogą wystąpić
różnice, dlatego sprawdź instrukcje obsługi dostarczone z tymi urządzeniami.

- 5 -

Wersja polska - PROLIGHT 2002 – www.prolight.com.pl

Przełączniki DMX

Większość urządzeń świetlnych DMX posiada rząd dziewięciu przełączników DMX. Każdy z
nich posiada swoją określoną wartość adresową.

Przełącznik DMX

1 2 3 4 5 6 7 8 9

Wartość adresu

1 2 4 8 16 32 64

128

256

Wartości adresów są łatwe do zapamiętania. Podążając od lewej do prawej, każdy następny
przełącznik DMX posiada podwojoną wartość od poprzedniego.

Na urządzeniu DMX, adres jest sumą wartości wszystkich przełączników DMX. Np. aby ustalić
adres 6 na urządzeniu DMX, przełącz przełącznik #2 o wartości 2 i przełącznik #3 o wartości 4.
Przełączniki będą wyglądać następująco:

Ustalając adres DMX zacznij od przełącznika o największej wartości i schodź w dół. Np. aby
ustalić adres 33 na urządzeniu DMX, przełącz przełącznik #6 o wartości 32 a następnie
przełącznik #1 o wartości 1, bo 32 + 1 = 33. Nigdy nie zaczynaj od przełączników o
najmniejszych wartościach. To jest niepoprawne działanie.

Porada: Do przestawiania przełączników DMX stosuj końcówkę długopisu kulkowego lub płaski
śrubokręt.

Uzyskiwanie pożądanego adresu DMX

Rozpatrzmy przypadek, kiedy mamy do połączenia 4 projektory Stratus-5x™™, 4 projektory
Nimbus-200 i 4 lampy stroboskopowe Giga™ Strobes DMX (FL-2000D). Chcemy je sterować
standardowym sterownikiem DMX512. Do wykonania zadania należy wykonać trzy kroki:

1. Rozpisz urządzenia ze względu na liczbę zajmowanych kanałów DMX. Zacznijmy od

tych które zajmują największą liczbę kanałów.

- 6 -

Wersja polska - PROLIGHT 2002 – www.prolight.com.pl

2. Przypisz adresy DMX urządzeniom zaczynając od wartości adresu 1, tzn. od Stratusa-

5x™. Skoro zajmuje on 6 kanałów, to następny wolny adres będzie 7, tam przypiszemy
drugiego Stratusa-5x™. Wartość adresu dla trzeciego urządzenia będzie zatem wynosić
13. Poniżej znajduje się tabela z poprawnie rozpisanymi wartościami adresów dla
wszystkich wymienionych urządzeń.

3. Jak już dokonałeś operacji przypisania odpowiednich wartości adresów do

poszczególnych urządzeń, należy ustawić odpowiednio przełączniki DMX na każdym z
urządzeń. Ustawienia przełączników DMX pokazane są w poniższej tabeli.

Sterowniki

Niektóre sterowniki są zaprojektowane z myślą o konkretnych urządzeniach. I tak np. sterownik
MasterMind96™ jest zaprojektowany z myślą o sterowaniu m.in. projektorów z serii Stratus™.
W praktyce przesuwając suwak (drugi) odpowiedzialny za zmianę kolorów, projektor zmienia
kolor emitowanego światła. Jest to bardzo wygodne, gdy pracujemy ze Stratusem-5x™. Ale inne
urządzenia mają przypisane inne funkcje do innych kanałów. Wyobraź sobie sterowanie ruchem
w pionie i poziomie za pomocą dwóch suwaków zamiast posłużyć się joystickiem.

- 7 -

Wersja polska - PROLIGHT 2002 – www.prolight.com.pl

Problem ten możemy rozwiązać następująco. Odnieśmy się do powyższego przykładu. Chcemy
sterować naszymi 4 projektorami Stratus-5x™, 4 projektorami Nimbus-200 i 4 lampami
stroboskopowymi Giga™ Strobes DMX (FL-2000D), ale za pomocą sterownika
MasterMind96™. Sterownik ten posiada suwaki którym przypisane są następujące funkcje: 1 -
przesłona, 2 - kolor, 3 - gobo1, 4 - gobo2, 5 - pan(ruch w poziomie) , 6 - tilt (ruch w pionie).

Zaczniemy podobnie. Ustaw wartości adresów DMX na projektorach Stratus-5x™ zaczynając od
1, następnie 7, 13, i 19. Funkcje sterownika powinny nałożyć się z odpowiednimi funkcjami
skanerów Nimbus-200, zajmujących cztery kanały. Przesuń do góry o sześć miejsc aby przypisać
funkcje pan i tilt skanera Nimbus-200™ do joysticka naszego sterownika. Wartości adresów
naszych skanerów Nimbus-200™ powinny zatem zacząć się od 25 a następne urządzenie będzie
miało adres 31, dalej 37 i na koniec 43. Przesłona i zmieniacz kolorów sterownika MasterMind™
powinny być wolne, suwak odpowiedzialny za gobo1 powinien sterować kołem kolorów naszego
skanera Nimbus-200. Suwak gobo2 powinien sterować zmieniaczem gobo. A funkcje pan i tilt,
czyli ruchu w pionie i poziomie, powinny być sterowane za pomocą joysticka.
Podobnie, przełączniki DMX lamp stroboskopowych Giga™ Strobe powinny być nastawione na
adresy, kolejno 49, 55, 61 i 67. Częstość błysków i ściemnianie powinno być sterowane za
pomocą suwaków przesłony i koloru sterownika MasterMind.

Sekcja 4 - Terminator sygnału DMX

Wszystkie systemy DMX powinny mieć na końcu linii terminator. Terminacja sygnału redukuje
zniekształcenia sygnału DMX, spowodowane odbiciem się sygnału od końca linii i jego
zgubnemu powrotowi do systemu. Do tego celu można zastosować 90 - 120 omowy rezystor
pomiędzy 2 i 3 pinem wtyczki XLR (męskiej) a następnie podłączenie jej do gniazdka
wyjściowego DMX w ostatnim urządzeniu łańcucha DMX. Taka operacja staje się coraz częściej
niepotrzebna, gdyż producenci oferują wbudowaną możliwość terminacji w urządzeniu za
pomocą przełącznika funkcyjnego.

Sekcja 5 - Podsumowanie

Na operację zestawienia całego systemu DMX składają się trzy kroki:

1. Połączenie urządzeń

Zawsze używaj wysokiej jakości kabli sygnałowych i wtyczek. Połącz urządzenia w łańcuch,
tzw. "Daisy Chain", jak to zostało pokazane poniżej

2. Adresowanie DMX

Dla pewności, na początku procesu pogrupuj sobie urządzenia zaczynając od tych, które
zajmują najwięcej kanałów DMX, kończąc na tych które zajmują ich najmniej. Ustaw
przełączniki DMX na urządzeniu DMX.

- 8 -

Wersja polska - PROLIGHT 2002 – www.prolight.com.pl

- 9 -

3. Terminacja sygnału DMX

Włącz terminator sygnału DMX na ostatnim urządzeniu. W celu uzyskania informacji na ten
temat odnieś się do instrukcji urządzenia.