Koniec zimnej wojny

Przyczyny zimnej wojny:

Nieporozumienia między aliantami już w trakcie II wojny światowej (nie
prowadziły jeszcze do otwartego konfliktu)

Powojenny układ sił na świecie: powstaje sytuacja, która nie miała
odpowiednika w dziejach ludzkości – dwubiegunowy układ światowy

1.

Stany Zjednoczone (dwupartyjność, demokracja)

2.

ZSRR (jednopartyjność, nacjonalizacja)

Próżnia polityczna postała w wyniku wyeliminowania państw pokonanych

(Niemcy, Włoch, Japonia), była związana z osłabieniem formalnych
zwycięzców (Francja, Wielka Brytania) kraje, które straciły całkowicie
pozycję mocarstwową.

Koniec zimnej wojny to przede wszystkim polityka oparta na sile wojskowej, mimo
to w stosunkach wschód-zachód nie doszło do jej użycia. Pełniła ona rolę ostatniej
gwarancji bezpieczeństwa. Szczególnie groźne mogły się okazać skutki użycia broni
nuklearnej, której arsenały znajdujące się w posiadaniu USA, Wielkiej Brytanii,
Francji i ZSRR liczyły ponad 50 tysięcy. Najbardziej „nasycona” bronią była Europa,
gdzie oprócz wyrzutni rakiet jądrowych stacjonowały naprzeciw siebie
wielomilionowe armie Układu Warszawskiego i NATO dysponujące niszczycielskim
uzbrojeniem konwencjonalnym.
Stabilizacja na głównym kierunku rywalizacji wschód-zachód popychała liderów
rywalizujących bloków do organizowania i podsycania konfliktów lokalnych na
ś

wiatowych peryferiach (Azja, Afryka, Ameryka Środkowa).

Generalnie podczas zimnej wojny oba bloki rywalizujące ze sobą podporządkowały
własne koncepcje bezpieczeństwa doktrynom koalicyjnym.
Konsekwentnie realizowany przez R. Reagana program wyścigu zbrojeń doprowadził
do ekonomicznego i politycznego osłabienia ZSRR, a w konsekwencji jego
rozwiązania oraz pucz moskiewski w sierpniu 1991 , po którym odwołano trwające
poprzez poprzednie czterdzieści lat stałe pogotowie bojowe sił strategicznych ZSRR i
USA to główne przyczyna wygasania zimnej wojny. Punktem kulminacyjnym był
rozpad ZSRR.
Po zakończeniu zimnej wojny państwa powróciły do:
- promocji własnych interesów narodowych,
- poszukiwania wspólnot interesów na płaszczyźnie bezpieczeństwa.

Pod koniec lat 80. i na początku 90. XX wieku miało miejsce wiele procesów i
zdarzeń, które mogły świadczyć o zakończeniu zimnej wojny. Najczęściej
wymienianym powodem załamania się systemu dwubiegunowego jest upadek
Związku Radzieckiego 31 grudnia 1991. Natomiast, istnieje jeszcze kilka istotnych
wydarzeń, na które należy zwrócić uwagę. Wśród nich często wymienia się
następujące:
-Jesień Ludów. Rewolucje roku 1989, które obaliły ustroje komunistyczne i
spowodowały upadek tego ustroju w krajach Europy Środkowo-Wschodniej,
począwszy od nasilenia ruchów opozycyjnych w Polsce do rozpadu Czechosłowacji.
-Zjednoczenie Niemiec. Ponieważ podział Niemiec na RFN i NRD był wynikiem
konfliktu zimnowojennego między Wschodem a Zachodem, logicznym wydaje się
wniosek, że upadek żelaznej kurtyny i zjednoczenie obu części państw niemieckich w
październiku 1990 roku również miały oznaczać zakończenie zimnej wojny.

-Przyjęcie Paryskiej Karty Nowej Europy. 21 listopada 1990 w Paryżu została
podpisana tzw. Karta Nowej Europy, proklamująca koniec trwającej niemal pół wieku
konfrontacji dwóch bloków polityczno-wojskowych oraz początek „nowej ery
demokracji, pokoju i jedności”
-Rozwiązanie Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej (28 czerwca 1991) i Układu
Warszawskiego (1 lipca 1991). W 1991 roku zostały rozwiązane dwa najważniejsze
sojusze Związku Radzieckiego – sojusz polityczno-wojskowy (Układ Warszawski)
oraz sojusz gospodarczy (RWPG), co oznaczało ostateczny upadek systemu
komunistycznego.
-Wycofanie wojsk rosyjskich z państw byłego Układu Warszawskiego. Terytorium
Polski wojska radzieckie zaczęły opuszczać 8 kwietnia 1991 roku. 17 września 1993
roku została wycofana ostatnia grupa rosyjskich żołnierzy.

Koniec zimnej wojny radykalnie odmienił bezpieczeństwo międzynarodowe.

Zniknęło zagrożenie globalnym konfliktem pomiędzy dwoma ówczesnymi super
mocarstwami, pomiędzy dwoma dominującymi na scenie międzynarodowej blokami
państw. Zniknęło widmo nuklearnej zagłady, które było silnie obecne w myśleniu o
bezpieczeństwie jeszcze na początku lat 80. poprzedniego stulecia.