10

www.gazetapodatkowa.pl

Gazeta Podatkowa nr 94 • 22.11.2007 r.

RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO

Podatkowa księga

przychodów i rozchodów

Celem badania sprawozdania finansowego jest wyrażenie przez biegłego rewidenta

pisemnej opinii wraz z raportem o tym, czy sprawozdanie finansowe jest prawidłowe oraz

rzetelnie i jasno przedstawia sytuację majątkową i finansową, jak też wynik finansowy

badanej jednostki.

Wyboru biegłego rewidenta może dokonać wyłącznie uprawniony organ. Jest nim

organ zatwierdzający sprawozdanie finansowe jednostki, chyba że statut, umowa lub inne

wiążące jednostkę przepisy prawa stanowią inaczej. Wynika to z art. 66 ust. 4 ustawy

o rachunkowości (Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.).

Organem zatwierdzającym sprawozdanie jest:

- w przypadku osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą – właści-

ciel,

- w spółkach cywilnych, jawnych, partnerskich, komandytowych – wspólnicy,

- w spółce komandytowo-akcyjnej – walne zgromadzenie,

- w spółce akcyjnej – zwyczajne walne zgromadzenie akcjonariuszy,

- w spółce z o.o. – zwyczajne zgromadzenie wspólników,

- w spółdzielni – walne zgromadzenie członków (przedstawicieli),

- w przedsiębiorstwie państwowym – rada pracownicza, a w przypadku jej braku

organ założycielski.

Zatem jeżeli w umowie czy statucie jednostki kwestia sposobu wyboru podmiotu

uprawnionego do badania sprawozdania finansowego nie została uregulowana w odmienny

sposób, tj. scedowana na inny organ (osoby), wyboru tego dokonuje co do zasady organ

zatwierdzający sprawozdanie finansowe.

W celu uniknięcia ponoszenia dodatkowych kosztów organizacyjnych związanych

ze zwołaniem np. nadzwyczajnego zgromadzenia wspólników w spółkach z o.o., czy

nadzwyczajnego walnego zgromadzenia akcjonariuszy w spółkach akcyjnych, często

umowa lub odpowiednio statut określa, iż wybór podmiotu do przeprowadzenia badania

sprawozdania finansowego należy do uprawnień rady nadzorczej, która sprawuje stały

nadzór nad działalnością spółki.

Wybór podmiotu do badania sprawozdania finansowego przez nieuprawniony

organ skutkuje tym, iż przeprowadzone badanie jest nieważne z mocy prawa (art. 66

ust. 6 ustawy o rachunkowości). Wybór podmiotu do badania powinien być udokumen-

towany (np. w formie uchwały).

Należy w tym miejscu wskazać, iż w spółkach z udziałem Skarbu Państwa obowiązują

szczególne zasady i tryb wyboru biegłych rewidentów do badania sprawozdań finansowych

tych spółek. Te kwestie zostały uregulowane w załączniku do Zarządzenia nr 37 Ministra

Skarbu Państwa z dnia 24 listopada 2006 r. w sprawie zasad i trybu wyboru biegłych

rewidentów do badania sprawozdań finansowych spółek z udziałem Skarbu Państwa

oraz w Zarządzeniu nr 23 Ministra Skarbu Państwa z dnia 16 lipca 2007 r. zmieniającym

zarządzenie nr 37 (powołane wcześniej). Tekst tych zarządzeń dostępny jest na stronie

internetowej www.msp.gov.pl.

W jednoosobowych spółkach Skarbu Państwa oraz spółkach, w których udział Skarbu

Państwa przekracza 50% akcji/udziałów, wyboru biegłego rewidenta do badania sprawo-

zdania finansowego spółki dokonuje rada nadzorcza, chyba że statut albo umowa spółki

lub inne wiążące spółkę przepisy stanowią inaczej. W tych spółkach ten sam podmiot

nie może badać danej spółki więcej niż przez 3 kolejne lata.

Warto w tym miejscu wskazać, iż przepisy ustawy o rachunkowości nie nakazują

zmiany biegłego rewidenta. Nie ma więc formalnych przeszkód, aby badanie sprawozda-

nia finansowego w pozostałych jednostkach przeprowadzał co roku ten sam uprawniony

podmiot. Lepsza znajomość jednostki wpływa na zwiększenie efektywności badania.

Warto dodać, iż w praktyce przyjmuje się, że zmiana biegłego rewidenta, tj. osoby bada-

jącej sprawozdanie finansowe – a więc niekoniecznie podmiotu uprawnionego do badania

– powinna być dokonywana przynajmniej co 5 lat. W takim jednak przypadku w każdym

roku należy upewnić się czy biegły rewident spełnia warunki do wyrażenia bezstronnej

i niezależnej opinii o sprawozdaniu finansowym.

Podmioty uprawnione do badania

Do badania sprawozdań finansowych uprawnione są wyłącznie podmioty wyszczegól-

nione w art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1994 r. o biegłych rewidentach i ich

samorządzie (Dz. U. z 2001 r. nr 31, poz. 359 ze zm.). Są to:

1) biegli rewidenci prowadzący działalność gospodarczą we własnym imieniu i na

własny rachunek,

2) spółki cywilne, spółki jawne, spółki partnerskie lub spółki komandytowe z wyłącz-

nym udziałem biegłych rewidentów,

3) osoby prawne, które spełniają łącznie następujące wymagania:

a) zatrudniają do badania sprawozdań finansowych biegłych rewidentów,

b) większość członków zarządu stanowią biegli rewidenci, a jeżeli zarząd składa się

z nie więcej niż 2 osób, to jedna z nich jest biegłym rewidentem,

c) większość głosów w organach nadzorczych (radach nadzorczych, komisjach

rewizyjnych) posiadają biegli rewidenci, a w przypadku braku organów nadzor-

czych większość głosów posiadają wspólnicy lub udziałowcy będący biegłymi

rewidentami,

d) opinie i raport z badania sprawozdania finansowego podpisują w imieniu pod-

miotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych, wyłącznie członkowie

zarządu będący biegłymi rewidentami.

Listę podmiotów uprawnionych do badania sprawozdań finansowych prowadzi Krajo-

wa Rada Biegłych Rewidentów. Lista oraz jej zmiany podlegają publikacji w Dzienniku

Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”.

Należy dodać, że do badania sprawozdań finansowych spółdzielni uprawnione są

również spółdzielcze związki rewizyjne, które spełniają łącznie następujące wymagania

określone w art. 10 ust. 2 ww. ustawy:

1) zatrudniają do badania sprawozdań finansowych biegłych rewidentów,

2) posiadają w składach zarządów co najmniej jednego biegłego rewidenta, z tym że

opinię i raport z badania (przeglądu) sprawozdania finansowego podpisują, w imieniu

podmiotu uprawnionego do badania sprawozdań finansowych, wyłącznie członkowie

zarządu będący biegłymi rewidentami.

Bezstronność i niezależność biegłego rewidenta

Badanie sprawozdania finansowego przeprowadza biegły rewident spełniający warunki

do wyrażenia bezstronnej i niezależnej opinii o tym sprawozdaniu. Badanie sprawo-

Zwrot nadpłaconej składki zdrowotnej

W maju 2007 r.

nieprawidłowo naliczyłem pracownikowi składkę

zdrowotną. W październiku 2007 r. złożyłem do ZUS dokumenty roz-

liczeniowe korygujące. Powstałą w związku z tym nadpłatę składki

odliczyłem od składki na ubezpieczenie zdrowotne wpłaconej za paź-

dziernik. W październiku zwróciłem pracownikowi nadpłaconą składkę.

Tego zdarzenia nie wpisałem do księgi podatkowej. Natomiast w księ-

dze ująłem pod datą 30 października wynagrodzenie za ten miesiąc

w kwocie brutto. Czy postąpiłem prawidłowo?

Tak. Należy jednak podkreślić, że pracodawca może zaliczyć do kosztów uzyska-

nia przychodów i tym samym wpisać do księgi podatkowej wynagrodzenie wypłacone

pracownikowi bądź postawione do jego dyspozycji. Wynika to z art. 23 ust. 1

pkt 55 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. nr 14,

poz. 176 ze zm.). W księdze – pod datą wypłaty – w kolumnie 12 „Wynagrodzenie

w gotówce i w naturze” (13 według „starego” wzoru księgi) ujmuje się wynagrodzenie

w kwocie brutto.

Zapisu tego dokonuje się na podstawie listy płac lub innych dowodów, na

których pracownik potwierdza własnym podpisem kwotę otrzymanego wyna-

grodzenia – w przypadku wypłaty gotówki w kasie. Jeżeli wynagrodzenie nie

jest wypłacane w kasie wpisu dokonuje się na podstawie innych dowodów, np.

dowodu potwierdzającego przekazanie wynagrodzenia na rachunek bankowy

pracownika.

W przypadku niesłusznie pobranej składki na ubezpieczenie zdrowotne pracodaw-

ca jest obowiązany dokonać zwrotu składki pracownikowi. Składka na ubezpieczenie

zdrowotne jest bowiem w całości finansowana przez ubezpieczonego pracownika

i pomniejsza kwotę wynagrodzenia netto do wypłaty. Pracodawca nie ujmuje wypła-

conej pracownikowi składki na ubezpieczenie zdrowotne w księdze podatkowej.

Kosztem uzyskania przychodów podlegającym wpisaniu do księgi podatkowej jest

wypłacone wynagrodzenie w kwocie brutto.

Wybór biegłego rewidenta

wyłącznie przez upoważniony organ

zdania finansowego przeprowadzone przez biegłego rewidenta, który nie spełnia

warunku bezstronności i niezależności jest nieważne z mocy prawa (art. 66 ust. 6

ustawy o rachunkowości).

Wyjaśnijmy, kiedy nie jest zachowana bezstronność i niezależność biegłego rewidenta.

Ma to miejsce w przypadku, gdy biegły rewident:

- posiada udziały, akcje lub inne tytuły własności w jednostce lub w jednostce z nią

stowarzyszonej, dominującej, zależnej lub współzależnej, z wyjątkiem udziału

w spółdzielni mieszkaniowej,

- jest lub był w ostatnich 3 latach przedstawicielem prawnym (pełnomocnikiem),

członkiem organów nadzorczych bądź zarządzających lub pracownikiem jed-

nostki albo jednostki z nią stowarzyszonej, dominującej, zależnej lub współza-

leżnej,

- w ostatnich 3 latach uczestniczył w prowadzeniu ksiąg rachunkowych, sporzą-

dzaniu sprawozdania finansowego, stanowiącego przedmiot badania,

- osiągnął chociażby w jednym roku w ciągu ostatnich 5 lat co najmniej 50% przy-

chodu rocznego z tytułu świadczenia usług na rzecz danej jednostki, jednostki

wobec niej dominującej lub jednostek z nią stowarzyszonych, jednostek od niej

zależnych lub współzależnych. Nie dotyczy to pierwszego roku działalności bie-

głego rewidenta,

- jest małżonkiem, krewnym lub powinowatym w linii prostej do drugiego stopnia

lub jest związany z tytułu opieki, przysposobienia lub kurateli z osobą zarządzającą

lub będącą w organach nadzorczych jednostki albo zatrudnia przy prowadzeniu

badania takie osoby,

- z innych powodów nie może sporządzić bezstronnej i niezależnej opinii.

Zasady bezstronności i niezależności odnoszą się nie tylko do biegłego rewidenta, ale

także do podmiotów, o których mowa w art. 10 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 13 października

1994 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie oraz do członków zarządu i organów

nadzorczych tych podmiotów lub innych osób uczestniczących w badaniu tych sprawo-

zdań.

Podpisanie umowy o badanie sprawozdania finansowego

Umowę o badanie sprawozdania finansowego zawiera kierownik jednostki. Przypo-

mnijmy, iż zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 6 ustawy o rachunkowości kierownikiem jednostki

jest osoba lub organ jedno- lub wieloosobowy (zarząd), który zgodnie z obowiązującymi

jednostkę przepisami prawa, statutem, umową lub na mocy prawa własności – uprawnio-

ny jest do zarządzania jednostką, z wyłączeniem pełnomocników ustanowionych przez

jednostkę. Za kierownika uważa się więc:

- w przedsiębiorstwie prowadzonym przez osobę fizyczną – tę osobę,

- w spółkach jawnych i spółkach cywilnych – wspólników prowadzących sprawy

spółki,

- w spółkach partnerskich – wspólników prowadzących sprawy spółki albo za-

rząd,

- w spółkach komandytowych i spółkach komandytowo-akcyjnych – komplemen-

tariuszy prowadzących sprawy spółki,

- w spółkach kapitałowych – zarząd.

Umowa o badanie sprawozdania finansowego powinna być zawarta w terminie umoż-

liwiającym biegłemu rewidentowi przeprowadzającemu badanie udział w inwentaryzacji

znaczących składników majątkowych (art. 66 ust. 5 ustawy o rachunkowości).

Ewa Gruchot