WPROWADZENIE DO SOCJOLOGII 9.12.2014
Wykład
WA
ADZA
Władza jest nieodłączną częścią zorganizowanego społeczeństwa.
Struktury władzy i sposób jej sprawowania określają cechy całej zbiorowości i
system nierówności społecznych, który tam się ukonstytuował.
Dwie definicje władzy:
Weberowska  władza to zdolność realizowania własnych celów wbrew
innym ludziom
Mertonowska  władza to możliwość zarządzania zachowaniem innych
Istnieją wda rodzaje sprawowania władzy:
Jednostkowa  pewna osoba sprawuje nad innymi kontrolę, ponieważ
podporządkowani jej ludzie są przekonani o jego autorytecie lub się jej
boją.
Społeczna  jednostka sprawuje władzę nad innymi ludz
mi, ponieważ
piastuje w społeczeństwie wysoką pozycję społeczną. Ta pozycja daje jej
możliwość wydawania poleceń innym.
Legitymizacja/ przeświadczenie że należy słuchać władzy
Legitymizacja władzy opiera się na trzech zasadniczych rodzajach jej
sprawowania (według Webera):
Władza tradycyjna  władza opiera się na zasadach dziedziczenia, w
monarchii dziedziczonej władzę po ojcu przejmował najstarszy syn. Ten
rodzaj istniał w społeczeństwach tradycyjnych i zanika wraz z
uprzemysłowieniem. Nie gwarantuje on bowiem pomysłowości narodom,
ponieważ władza może nie umieć zarządzać dużą zbiorowością.
Władza legalna  zasady sprawowania władzy są formalizowane przez
społeczeństwo, które samo wybiera sobie władców. Wybiera ich w
powszechnych demokratycznych wyborach.
Władza charyzmatyczna  sprawowanie władzy przez jednostkę, która jest
do tej roli predysponowana przez pewne jej cechy osobowości. Inni ludzie
dostrzegają, że ta osoba ma wrodzone cechy przywódcze i dobrowolnie się
godzą, by ona nimi rządziła. Ten rodzaj władzy pojawia się w
okolicznościach kryzysowych, jest nietrwały oraz uwidacznia się w
sytuacjach, gdy następuje przerwa w sprawowaniu legalnej władzy (np. po
śmierci przywódcy, którego nie zastąpiono jeszcze nowym).
Ludzie są posłuszni swoim przywódcą, ponieważ są do tego przymuszeni przez
aktualnie istniejące ustawodawstwo lub też są oportunistami, czyli boją się
aktywnie wystąpić przeciwko nim. Władza bowiem ogranicza indywidualizm
człowieka zmniejszając zakres jego wolności. Czasami jednak decydują się stawić
opór władzom jeśli są przekonani, że ich wolność jest zbytnio ograniczona lub sa
przekonani, że ich przywódcy zdobyli władzę nielegalnie i dlatego nie ma
powodu, by przestrzegać narzuconego im nielegalnie prawa.
Istnienie struktur władzy jest jednak korzystne dla każdej zbiorowości. Osoba
przywódcy bowiem jednoczy ja, koordynuje jej działania oraz propaguje pewne
postępowania, korzystne z punktu widzenia społeczności.
Istnieją trzy typy władzy:
Absolutna  decyzja podejmowana jest samodzielnie przez przywódcę,
który zapewnia sobie posłuszeństwo podwładnych aparatem przymusu, jest
to z reguły władza dożywotnia.
Autokratyczna  jednostka jest podrzędna wobec organów państwa, które
wymagają bezwzględnego podporządkowania się ich postanowieniom.
Demokratyczna  decyzje są podejmowane kolektywnie, władca konsultuje
swoje postępowania z podwładnymi jest to władza okresowa, którą
społeczeństwo może zmienić.
Inny podział władzy:
Władza ekspercka  działania jednostek koordynuje ekspert w danej
dziedzinie
Władza wodzirejska  plan działania koordynuje wodzirej  osoba, która
wie, co w danym momencie należy czynić.
Władza moralizatorska  pewna osoba wyznacza kodeks moralny
narzucający pewne reguły postępowania.
SPOA
ECZEC
STWO
Społeczeństwo tradycyjne a społeczeństwo nowoczesne
Tradycyjne Nowoczesne
- większość osób pracuje w rolnictwie - większość osób pracuje w sektorze
przemysłowym i w usługach
- brak indywidualizmu jednostek - wysoki stopień indywidualizmu
jednostek
- dominacja grup pierwotnych nad - dominacja grup wtórnych nad
wtórnymi pierwotnymi
- niewielka rola pieniądza w handlu - pieniądze jedynym środkiem
płatniczym
- rodzina najważniejsza instytucją - coraz mniejsza rola rodziny
społeczną
- mała heterogeniczność społeczeństwa - wzrost heterogeniczności
społeczeństwa
Cechy społeczeństwa ponowoczesnego (informacyjnego)
Ekonomia oparta na wiedzy
Dominująca rola sektora usług (w szczególności nowoczesnych, w
gospodarce)
Rewitalizacja społeczeństwa lokalnego
Coraz większa decentryzacja społeczeństwa
Coraz większy alfabetyzm funkcjonalny w społeczeństwie
Cechy osobowościowe jednostki nowoczesnej
Wysoki poziom empatii
Innowacyjne podejście do problemów
Tolerancja wobec innych poglądów
Patrzenie ku teraz
niejszości i przyszłości, a nie ku przeszłości
Przekonanie o własnej wartości
Wiara w ustalony porządek społeczny
Przekonanie o wynagradzaniu każdej jednostki według zasług i wkładu
pracy, nie każdemu po równo
Potrzeba ciągłego doskonalenia się
Szacunek dla godności innych
GLOBALIZACJA
Barry Smart
 Globalizacja dotyczy przemian związanych z rozwojem technologii gromadzenia,
przetwarzania i przekazywania informacji oraz konsekwencji globalnych
interakcji na polu finansowym, gospodarczym, kulturowym, politycznym,
militarnym itp.
Zalety globalizacji:
Zmniejszenie barier w gospodarce międzynarodowej
Wzrost otwartości gospodarek krajowych
Swobodny przepływ idei, tworów, usług
Wzrost efektywności pracy
Wymuszenie zmian prodemokratycznych w krajach rządzonych
autorytarnie
Wzrost poziomu życia w krajach zacofanych technologicznie po przez
import najnowszych technologii do tych krajów ze strony wielkich
międzynarodowych korporacji.
Rozprzestrzenienie się informacji
Wady globalizacji:
Zanik różnorodności
Możliwość konfliktów rasowych i miedzy etnicznych
Osłabienie roli państw narodowych jako znaczących aktorów na scenie
międzynarodowej, ich rolę przejmują wielkie międzynarodowe koncerny
Dominacja kultury zachody na całym świecie
Glokalizacja  przeciwieństwo globalizacji, powrót do małych ojczyzn, do
zainteresowania lokalną społecznością
POSTMODERNIZM
George Ritzer
 Ponowoczesną przestrzeń, w której funkcjonuje współczesny człowiek,
charakteryzuje krytyka humanistycznej perspektywy oraz odejście od
zainteresowania ludzkim podmiotem
Cechy świata ponowoczesnego według Ferderica Jamesona
Świat pozbawiony głębi, świat symulacji (np.  podróż w Internecie a nie
prawdziwe wyprawy)
Brak w nim uczucia i emocji
Człowiek utracił poczucie własnego miejsca w historii (ma trudności z
odróżnieniem przeszłości, teraz
niejszości i przyszłości)
Nastąpiło zastąpienie eksplozywnych, rozwijających się i produktywnych
technologii nowoczesności (np. taśma montażowa w fabryce)
W takim świecie, w  naturalny sposób rozluz
nieniu ulegają wiezi społeczne,
proces ten najbardziej widoczny jest w sferze życia codziennego, gdzie obserwuje
się:
Rozszerzenie sfery pracy i jej oddzielenie od życia rodzinnego
Rosnąca prywatyzacja rodziny i jej izolacja od społecznej kontroli
wspólnoty i całego społeczeństwa
Rozdzielenie czasu pracy i czasu wolnego oraz z rosnącym znaczeniem tego
drugiego
Nastawienie na nabywanie i konsumowanie dóbr, które nabierają nie tylko
znaczenia utylitarnego, ale także symbolicznego ( ostentacyjna
konsumpcja )
W tej ostatniej szczególnie jasno widoczny jest  stopniowy rozkład regulującej
funkcji kryteriów moralnego, współwystępujący z koncentracją uwagi na
zaspokojeniu potrzeb materialnych jednostki. Tak że dominantą kulturalną staje
się jednostkowy i zbiorowy hedonizm.