Spistreści

Wprowadzenie

Charakterystykasystemówpłatnościelektronicznych

Działaniesystemówpłatnościinternetowych

Mikropłatności

Rozwójpłatnościelektronicznych

Etapyrozwojupłatnościelektronicznych

Determinantyrozwojupłatnościelektronicznych

Ryneke-płatnościwUniiEuropejskiejiwPolsce

RynekpłatnościelektronicznychwUniiEuropejskiej

Ryneke-płatnościwPolsce

Regulacjeprawne

RegulacjeprawnewUE

RegulacjeprawnewPolsce

Podsumowanie
Słowniczek
Bibliografia
Wykazźródełinternetowych

Wprowadzenie

Płatności

elektroniczne,zwane

takżee-płatnościami

1

to

płatnościdokonywaneza

pośrednictweminternetu

2

.Obejmują

one

wszystkieoperacjefinansowe

dokonywanenaodległośćprzyużyciuurządzeńelektronicznychtakichjak:
komputery,telefonykomórkoweitablety

3

.Płatności

elektroniczne

mogąbyć

realizowaneróżnymikanałami:poleceniamiprzelewu,kartamipłatniczymilubza
pośrednictwemdostawcówpłatnościelektronicznych.Wwiększościprzypadkówsą
oneodwzorowaniemtradycyjnychmetodpłatności–jakpłatnośćprzelewemlub
kartąpłatniczą–dostosowanychdospecyfikiinternetu.Podstawąichdziałaniajest
dostawcausługpłatniczych(PSP

4

),pośredniczącymiędzy

bankiem

klienta

dokonującegozakupuasprzedawcąlubpośredniczącytylkomiędzystronami
transakcji.

Wwiększościsystemówpłatnościelektronicznychniemapraktycznieżadnejróżnicymiędzypłatnością
krajowąapłatnościązagraniczną.

Jest

toznacznietańszerozwiązanieniżzagranicznyprzelewbankowy.

Powstanie

irozwójpłatnościelektronicznychjestściślezwiązanyzhandlem

internetowym.Dziękitemusąoneznacznielepiejprzystosowanedowymagań
handluelektronicznegoniżkartypłatniczeitradycyjneprzelewybankowe,których
koncepcjetworzonebyłyjeszczeprzedupowszechnienieminternetu.Można
wymienićnastępująceprzewagikonkurencyjnepłatnościelektronicznych:

wygodę–

dostawca

usługpłatniczychzapewniawymianęniezbędnychinformacji

międzystronamitransakcji,dziękiczemuklientniemusiwypełniaćpolecenia
przelewuaniprzekazywaćadresudostawysprzedawcy;
bezpieczeństwo–

wielu

dostawcówpłatnościudzielagwarancjidostarczenia

towaruodpowiedniejjakościprzezsprzedawcę,awrazieniewywiązaniasię
przezniegozumowykupującymożełatwiejodzyskaćswojąwpłatę;
szybkość–

informacja

odokonaniuwpłatyprzezklientajestprzekazywana

sprzedającemuniemalnatychmiast,dziękiczemuodrazumożeonrozpocząć
realizacjęzamówienia;
pewność–

klient

tylkopotwierdzapolecenieprzelewuwcześniejwypełnione

przezdostawcępłatności,dziękiczemuwyeliminowanejestryzykopomyłkiprzy
wpisywaniudanychsprzedawcy.

Zpunktuwidzeniasprzedawcyzaletąpłatnościelektronicznychjestwysokość
prowizji–jestonaniższaniżwprzypadku

transakcjizawieranychzapomocąkart

płatniczych

5

.Na

rynkupłatnościinternetowychkonkurencjamiędzydostawcami

usługpłatniczychjestwiększaniżnafunkcjonującymnagranicyoligopolurynku
kartpłatniczych.Dziękitemudostawcyusługpłatniczychsązmuszenidorynkowej
rywalizacjiioferująsklepomkorzystającymzichsystemukorzystniejszewarunki

handlowe.Wefekcietechnologiailiczbazastosowańpłatnościelektronicznych
rozwijająsięznacznieszybciejniżwprzypadkutradycyjnychmetodpłatności.
Jednymzprzykładówszybkiegorozwojupłatnościelektronicznychistagnacji
tradycyjnychmetodpłatnościsąpłatnościtransgraniczne.Wwiększościsystemów
płatnościelektronicznychniemapraktycznejróżnicymiędzypłatnościąkrajową
apłatnościązagraniczną,podczasgdynp.zagranicznyprzelewbankowyobciążany
jestprzezbankiwysokąprowizją,aczęstowymagateżdokonaniaprzewalutowania
poniekorzystnychdlaklientakursachwalut.

Płatności

elektroniczne

zdobywającorazwiększąpopularnośćtakżewPolsce.

Wprzypadkurynkupolskiegododatkowymczynnikiemprzemawiającymnakorzyść
płatnościelektronicznychjestniewielka–wstosunkudoinnychkrajów
rozwiniętych–popularnośćkartumożliwiającychpłatnośćwinternecie

6

.

Wzwiązkuztymosobypłacącezainternetowezakupyprzywykorzystaniu
tradycyjnych,nieprzystającychdoe-handlumetodpłatności,mająwiększą
motywacjędozastąpieniaichpłatnościamielektronicznymi,niżgdybykorzystały
zkartpłatniczych.Wkonsekwencji,dziękiominięciu

szerokiego

wykorzystania

jednejgeneracjipłatności,polskihandelelektronicznymaszansędogonićpod
względempopularyzacjinowoczesnychmetodpłatnościrynkikrajównajbardziej
zaawansowanych.

Handel

elektronicznywPolscemaszansęwniedługimczasiestaćsięjednymznajbardziej

zaawansowanychnaświecie.

Wopracowaniuomówionezostałytechniczne,ekonomiczneorazprawne
uwarunkowaniarozwojurynkupłatnościelektronicznych.Przedstawionozarys
blisko20-letniejhistoriiewolucjimetodpłatności,atakżeaktualnystanoraz
przewidywaniadotyczącetegosegmentugospodarkiwkilkuletnimhoryzoncie
czasowym.Omówionezostałyrównieżprocesyzachodzącenarynkupolskim,
zuwzględnieniemjegopozycjinatlerynkówinnychpaństwUniiEuropejskiej.
Częśćopracowaniapoświęconajestspojrzeniunapłatnościzpunktuwidzenia
użytkownikakońcowego–opisanezostałyprzewagikonkurencyjneorazryzyko
wynikającezestosowanychobecnierozwiązańtechnicznychiprawnych.

Celem

niniejszejpublikacjijestprzedstawienieprocesów,którewostatnichlatach

zaszłynarynkupłatnościelektronicznych.Niedouniknięciajestsytuacja,wktórej
wybranecytowanedane,wporównaniuzszybkoaktualizowanymiinformacjami
winternecie,mogąwmomencieopublikowanianiebyćtymiostatnimidostępnymi.
Pozostajejedyniezachęcićzainteresowanychczytelników,abykorzystając
zpodanychwprzypisachibibliografiiźródeł,postaralisięuzyskaćnajnowszedane
samodzielnie.Wobecnejdobietechnologicznejjesttoproblemwszystkich
publikacjidrukowanych,aniniejszaniejesttuwyjątkiem.

Stosowane

wniniejszymopracowaniusłownictwopodpartejestczęściowo

angielskąterminologią.Polskienazewnictwowomawianejdziedziniejeszczesięnie
ugruntowałobądźwogóleniepowstało.Jednocześnienależyzauważyć,żenawet
terminologiaangielskojęzycznabywaniejednoznaczna–np.terminPSPbywa

używanyzamienniezIndependentSalesOrganization–ISOczyMerchantService
Provider–MSP.

Omawiane

danedotyczącerozmiarówrynkówinternetowychizawieranychnanich

transakcjimogąznaczącoróżnićsię,wzależnościodcytowanegoźródła.Ośrodki
badawczeprzyjmująróżnemetodypozyskiwaniainformacjiiróżniedefiniują
pojęciarynkuinternetowegoiposzczególnychmetodpłatności.Jednakchoć
wymienionedanewykazująznacząceróżnicewwartościachbezwzględnych,to
wwiększościprzypadkówpotwierdzająwystępowanietychsamychtrendów.

1

Terminologia

usługpłatniczychzostałaszczegółowoomówionawopracowaniuM.PolasikaiK.

Maciejewskiego

Innowacyjne

usługipłatniczewPolsceinaświecie,„Materiałyistudia”nr241,NBP,

Warszawa2009,s.14–16.

2

Niniejsze

opracowanieomawiazagadnieniazwiązanezpłatnościaminastronachinternetowych,

niezajmujesięnatomiastpokrewnąproblematykązwiązanązpłatnościamielektronicznymi
dokonywanymizapośrednictwemtelewizjiikonsoldogier.

3

Ani

wpraktycebiznesowej,aniwteoriinaukowejnieistniejejedna,powszechnieuznawanadefinicja

pojęciapłatności.Wzależnościodpotrzebmożeonaobejmowaćpłatnościmobilne,wskładktórych
wchodząmetodypłatności,którychfunkcjonowanieniejestuzależnioneodinternetu,czylizdefinicji
niesąpłatnościamiinternetowymi.Granicamiędzypłatnościamimobilnymiapłatnościami
elektronicznymijestnieostraiwydajesię,żewprzyszłościjeszczebardziejbędziesięzacierać.

4

Ang.PaymentServiceProvider.

5

K.Budek,

Jak

ułatwićpłaceniee-klientom

,[w:]

Internet

StandardRaporteCommerce2012,red.

A.Jadczak,InternetStandard,Warszawa2012,s.12.

6

Oprócz

kart

kredytowychmożnadotegocelustosowaćkartyprzedpłacone(pre-paid),karty

wirtualneiwybranemodelekartdebetowych.

Charakterystykasystemówpłatności
elektronicznych

Płatności

elektroniczne

możnapodzielićnagrupy,przyjmujączakryteriumtermin

płatności–przedpłacone,płaconenabieżącoipłaconepóźniej.Płatności
przedpłaconeodbywająsięzzasilonegowcześniejkonta.Gwarantująonewzględne
bezpieczeństwo–użytkowniksambądźwnastępstwieoszustwaniemoże
przekroczyćwartościśrodkówdostępnychnakoncie.Wprzypadkusystemów
oferującychpłatnościwczasierzeczywistymzobowiązaniezwyklepokrywanejest
zsaldarachunkubankowegolubzpodpiętejdosystemupłatnościkartypłatniczej.
Wprzypadku,gdypłatnośćrealizowanajestzopóźnieniem,kwotazakupuzwykle
dopisywanajestdorachunkuzainneusługinp.płatnośćzafilmkupionywsystemie
VOD

7

,dopisywana

jestdorachunkuzatelewizjękablową,apłatnośćzaudział

wgłosowaniuSMS-emdorachunkuzausługitelekomunikacyjne.Dostawcausług
płatniczychmożepełnićfunkcjeagregatora–oferującużytkownikomjednocześnie
kilkaróżnychmetodpłatności,np.przelewem,kartąlubSMS-em.Sklep
internetowymożeumożliwiaćpłatnośćzapośrednictwemkilkudostawców
płatności.Tylkoczęśćzwymienionychmetodjestoferowanaprzezdostawców
obsługującychhandelelektronicznywPolsce.

Jeden

dostawcausługpłatniczychoferujeużytkownikomwybórspośródkilkunajpopularniejszychmetod

płatności.

Systemy

płatnościelektronicznychobejmująróżnemetodypłatności:wirtualne

kartypłatnicze,płatnościzapośrednictwempocztyelektronicznej,elektroniczne
poleceniepobrania

8

,portfele

elektroniczne,przelewyrealizowanebezpośrednio

zkontaklienta,czylitzw.e-transfery,e-gotówkaorazElektronicznąPrezentację
iPłatnośćRachunków(ElectronicBillPresentmentandPayment

9

).Jeden

dostawca

usługpłatniczychobsługujezwyklekilkaróżnychmetodpłatności,dziękiczemu
możezostawićużytkownikomwybórnajbardziejdlanichodpowiedniego
rozwiązania.

DZIAŁANIESYSTEMÓWPŁATNOŚCIINTERNETOWYCH

Podstawowy

procespłatnościinternetowej,stosowanynp.wtzw.szybkich

przelewachinternetowych,możnaprzedstawićwtrzechkrokachprocesowych:

klient

powybraniutejmetodypłatnościjestprzenoszonynastronęinternetową

swojegobanku.Pozalogowaniusięnakonto,czekananiegowypełnionyjuż

wniosekprzelewunarzeczsprzedawcy.Następniedokonujeautoryzacji
przelewu;

klient

przenoszonyjestzpowrotemnastronęinternetowąsprzedawcy,który

jednocześniedostajeoddostawcypłatnościinformacjęodokonaniuzapłatyprzez
klienta;

dostawca

płatnościotrzymujeprzelewzbankuklientaiprzekazujeśrodkidalej

narachuneksprzedawcyalbosprzedawcaotrzymujeprzelewbezpośrednio
zbankuklienta.

Rysunek

1:Schematdziałaniapłatnościinternetowych.

Źródło:

opracowanie

własne.

Oprócz

przedstawionego

powyżeje-transferu,wybranidostawcypłatnościoferują

klientomtakżeinnesposobyregulowaniazobowiązań.Doichsystemumożna
podpiąćkartękredytową,którajestobciążanaprzydokonywaniuinternetowych
płatnościlubregulowaćzobowiązaniaztzw.e-portmonetki/e-portfela(e-wallet),
któryjestprzezklientazasilanyprzedrozpoczęciemzakupów.Wprzypadkue-
portfela,transakcjamiędzykupującymasprzedającymodbywasiębez
pośrednictwabanku,aśrodkisąprzenoszonemiędzywirtualnymikontami
założonymiprzezobiestronytransakcjiudostawcypłatności.Jesttorozwiązanie
korzystnedladostawcy,którydomomentużądaniawypłatyprzezsprzedającego,
dysponujeśrodkamiimożeztegotytułuuzyskiwaćdodatkowekorzyści,np.
wpostaciodsetekodkapitału.Dlategoteżrozwiązanietakiejestnajczęściej
stosowanewprzypadkusprzedażyoniewielkichwartościach,gdzieszybkość
transakcjijestważniejszaniżutraconekorzyścizdysponowaniaśrodkami.Zaletą
tzw.e-portfelijestmożliwośćzachowaniaanonimowościklientaprzyzawieraniu
transakcji.Podobniejakwprzypadkuprzedpłaconychusługtelekomunikacyjnych,
wprzypadkue-portfeliklientmożełatwozałożyćkontoudostawcypłatnościbez
podawaniadanychosobowych.Ztakiegokontamożepóźniejopłacaćdostępdo
stroninternetowych,naktórychniechciałbyzdradzaćswojejtożsamościlubnp.
płacićwmiejscach,wktórychwystępujezwiększoneryzykoprzechwyceniadanych
klienta,comogłobyprowadzićdowłamanianakonto,kradzieżyśrodkówzkonta
lubzkartykredytowej.

Płatności

elektroniczne

sąszczególnieefektywnąformąpłatnościwprzypadku

transakcjimiędzynarodowych.Płatnośćzapośrednictwemtejmetodyjest
najczęściejtańsza,prostszaiszybszaniżinneformypłatności–jakprzelew
bankowylubpłatnośćkartą.Płacącyniemusizdobywać–niekiedyspecyficznych

dladanegokraju–danychkontrahenta,niemusimartwićsięoprzewalutowaniepo
kursieznacznieodbiegającymodrynkowego,niepłacirównieżprowizjizaprzelew
międzynarodowy,którywprzypadkutradycyjnejbankowościmożestanowićistotną
częśćprzelewanejkwoty.Wreszcie,zlecającyprzelewmapewność,żepłatność
zostaniedokonananatychmiast,coznowustanowiznaczącąprzewagęnad
klasycznymiformamipłatności–wtradycyjnejbankowościrealizacjaprzelewu
międzynarodowegomożetrwaćnawetkilkadni,podczasgdyczasrealizacji
płatnościelektronicznychzamykasięwminutach.

Coraz

większąpopularnościąwśródużytkownikówciesząsięportfeleinternetowezapewniające

anonimowośćprzypłatnościachnaniedużekwoty.

MIKROPŁATNOŚCI

Mikropłatności

to

płatnościelektronicznezawieranenaniewielkie,czasemnawet

kilkugroszowekwoty.Wpraktycebiznesowejniemajednej,ścisłejdefinicji
mikropłatności,agórnagranicaichwartościjestustalanaarbitralnieprzez
poszczególnychdostawców–zwyklejednakzamykasięwkwocieok.10–25USD

10

.

Opróczwartościtransakcji,wyróżnikiemmikropłatności

jest

to,żezwykledotyczą

onezakuputowarówlubusługcyfrowych–jakdostępdoartykułu,muzykilubfilmu
–któreotrzymujesięnatychmiastpodokonaniupłatności.Właśnieczasrealizacji
płatności,anienp.jejkosztmanajwiększeznaczeniewprzypadkumikropłatności.
Zwyklezawieranesąonezapomocątzw.„jednegokliknięcia”

11

.Innązaletą

mikropłatności–zarównozpunktuwidzeniasprzedającegojakikupującegojestto,
żeklient–zreguły,wczasiedokonywaniapłatnościnieopuszczastrony
internetowejsklepu.Jesttoszczególnieważne,np.dlauczestnikówgier
sieciowych,wktórychdokupieniedodatkowychusługniewymagaprzerwania
rozgrywki.Dokonanywtensposóbzakupjestbardziejimpulsywny,naczymzkolei
korzystająsprzedający.

Mikropłatności

dobrze

sprawdzająsięwprzypadkuszybkichzakupówzaniewielkiekwoty,

wszczególnościdóbrelektronicznych:muzyki,plikówczyfilmów.

Skrócenie

czasu

wykonywaniapłatności,opróczosiąganejwtensposóbprostoty

obsługiiszybkościrealizacji,niesiezesobąnastępującerodzajeryzyka:

ryzykowysokichprowizji

–wprzypadkumikropłatnościprowizjepobierane

przezdostawcówusługiustalonesąnaznaczniewyższympoziomieprocentowym
niżwinnychmetodachpłatności.Jesttoakceptowaneprzezużytkowników,
ponieważprzyniewysokichkwotachtransakcjiwartośćprowizjijestrelatywnie
niska,awiększeznaczeniemaszybkośćprzekazaniapieniędzy.Przykłademsą
tutajSMS-ypremium,wprzypadkuktórychok.40%kosztów,jakiezawysłanie
SMS-uponosiabonent,przekazywanejestfirmieobsługującejpłatności.Jestto
jedenzprzykładów,gdziekorzyścipłynącezprostoty

dokonaniapłatnościsą

ważniejszeniżjejkoszty;

ryzykoniechcianegozakupu–

klient

możebyćprzyzwyczajony,żezakup

towaruczyusługiwinternecierozłożonyjestnakilkaetapów–dodaniedo
koszyka,zatwierdzeniekoszyka,podanieadresudostawy,wybórmetody
płatnościiautoryzacjapłatności.Korzystajączmikropłatnościiichskróconego
procesuzakupowegoużytkownikmożeniezdawaćsobiesprawy,żedokonuje
rzeczywistegozakupu,przezcomożekupićtowarylubusługi,którychkupićnie
zamierzał.Dlauniknięcianiezadowoleniaklientówztegopowodu,wybrani
dostawcypłatnościwporozumieniuzesklepamioferująmożliwośćanulowania
transakcjibezponoszeniakonsekwencji,np.wciągu15minutodzakupu

12

;

Innym

zagrożeniempłynącymzwykorzystaniametodyjednegokliknięciajest

zakupprzezosobętrzecią.Jeżeli

strona

sklepukorzystaztzw.ciasteczek

(ang.cookies)użytkownikpozostajenaniejzalogowanynawetpoponownym,
nowymwejściunastronęztegosamegokomputera.Wtensposób
przypadkowegozakupumożedokonać,np.dzieckokorzystającezloginurodzica
nadomowymkomputerze

13

.

Mikropłatnościsą

coraz

częściejwykorzystywaneprzezkoncernymedialne,któredziękiemuwłatwy

sposóbdająużytkownikomdostępdopłatnychtreściwswoichserwisachinternetowych.

Mikropłatnościsąnajczęściej

stosowane

nastronachinternetowychoferujących

dostępdoproduktówcyfrowych–artykułówprasowych,pracnaukowych,plików
muzycznychitd.Wzwiązkuztymjednązszansdlarozwojutejmetodyjest
wprowadzenieprzezwydawcówprasyopłatzadostępdopublikowanychprzeznich
treści.Jesttowzględnienowypomysłbiznesowy,któryjednakmożewniedługim
czasiezrewolucjonizowaćmechanizmypozyskiwaniainformacjiwinternecie.
Wpoczątkachswojejinternetowejdziałalnościkoncernymedialnetraktowały
stronyinternetowejakouzupełnieniegłównejdziałalności,aprzychodyztegotytułu
–pochodzącegłówniezreklam–niebyłyznaczącewstosunkudoinnychźródeł
dochodu.Zmianasytuacjinarynkuwydawniczymiznaczącyspadeksprzedaży
prasypapierowejwymusiłkoniecznośćznalezieniaprzezwydawcównowych,
efektywniejszychmetodzarabianiawinternecie.Jednymzzastosowanychprzez
nichrozwiązańjestwprowadzeniepłatnościzadostępdotreścinastronach
internetowychgazet.Takienowemodelebiznesowekoncernówczęstoopierająsię
namikropłatnościach.Dziękinimstronymogąoferowaćusługędostosowanądo
potrzebdanegoklienta:nieograniczonydostępdocałejzawartościserwisulub
dostępograniczonyczasowoalboilościąprzeczytanychartykułów.Tametoda
płatnościsprawdzasięszczególniedobrzewprzypadkuużytkowników,którzychcą
zofertydanejstronyskorzystaćjednorazowoiniesąskłonnikupować
długoterminowegoabonamentu.Przedwprowadzeniemmikropłatnościtakie
rozwiązaniebyłoznacznietrudniejszewrealizacji,atakżemniejwygodnedla
użytkownika–niebyłonskłonnydokonywaćprzelewubankowego,któregokoszt
mógłprzewyższaćwartośćtransakcji.Opłatyzadostępdogazetysązwykle
niewysokieiużytkownicyniemająproblemuztym,żedostępjednorazowy
wprzeliczeniunajedenartykułlubjedennumerdanegowydawnictwajestznacznie
droższyniżprzywykupieniuabonamentu.Możnaspodziewaćsię,żewprowadzenie
opłatnadostępdostroninternetowychpopularnychgazetspowodujezmianę

nastawieniaużytkowników,przyzwyczajonychdotego,żetreściwinternecie
dostępnesązadarmo.Spowodujetowprowadzeniepłatnościzadostępnawiększej
liczbiestroniwkonsekwencjidalsząpopularyzacjęmikropłatności.

Wzrost

popularnościpłatnościelektronicznych,awszczególnościmikropłatności,

umożliwiarealizowanienowychmodelibiznesowych,którebyłydotychczas
technicznieniewykonalne.Przykłademtakiegorozwiązaniajestczytnikksiążek
elektronicznychsprzedawanyprzezjednązdużychksięgarniinternetowych
wcenieniższejodkosztówprodukcji

14

.Jest

tomożliweponieważmodelbiznesowy

księgarnizakłada,żeczytnikbędziesłużyłużytkownikomdokupowania
elektronicznychwydańksiążekidopieroprzychodyztegotytułupozwoląfirmie
zarobić.Podobnedziałaniapodejmowanesąprzezwielkiekorporacje
technologiczne,któredążądopozyskaniaiuzależnieniaklientówodswoich
technicznychekosystemów,którychcentralnympunktemjestsklepztreściami
elektronicznymi:muzyką,książkamiiprogramami.Treścizakupionewjednym
sklepiesązwykleniekompatybilnezinnymisystemamiprzezcoużytkownik
zmuszanyjestdozakupuurządzeńzodpowiednimsystememoperacyjnym
idokonywaniadalszychzakupówwewcześniejwybranymsklepie.

Nowoczesne

metodypłatnościumożliwiłypowstanienowychmodelibiznesowychopartychna

jednorazowychopłatachzaniewielkiefragmentywiększychdzieł–jednąpiosenkęzamiastcałejpłyty,
artykułzamiastcałejgazety.

NearFieldCommunication

Postęp

technologiczny

iwkraczaniekomputerówwkolejnedziedzinyżycia

powoduje,żezacierasięgranicamiędzyświatemrealnymaświatem
wirtualnym.Takiezjawiskoobserwowanejesttakżewdziedziniepłatności,
gdziejednymznajnowszychrozwiązańtechnicznychwzakresieobsługi
płatnościmobilnychjestkomunikacjabliskiegozasięgu–

NFC

(ang.Near

FieldCommunication).Jesttostandardpozwalającynabezprzewodową
wymianędanychnp.przyużyciutelefonówkomórkowych.Zewzględuna
niewielkąodległośćnajakąmożnawtensposóbprzesyłaćdane,metodętę
uznajesięzabardzobezpieczną.JednązprzewagNFCnadkartami
zbliżeniowymitypuMasterCardPayPass,jestmożliwośćkomunikacji
dwustronnej.Opróczodebraniainformacjiometodziepłatnościterminal
sklepowymożetakżeprzekazaćinformacjędourządzeniaNFC.Urządzenia
obsługująceNFCmogąwtensposóbzastąpićlubnawetrozwinąćmożliwości
oferowaneprzezzbliżeniowekartypłatnicze.Przykładowo,telefon
komórkowyopróczdanychkoniecznychdoprzeprowadzeniapłatnościmoże
przechowywaćinformacjeokuponachrabatowychlubkartach
lojalnościowych.Dziękitemuklientotrzymaodsklepuzniżkębezkonieczności
przedstawianiadodatkowychdokumentów,asklep„wgra”dourządzeniaNFC
informacjęoprzysługującychklientowibonifikatachlubzebranychprzez
niegopunktachlojalnościowych.Rozpowszechnienietejmetodypłatnościjest
uzależnioneodpopularnościtelefonówkomórkowychobsługującychtaki

standardkomunikacji–podkoniec2012rokutylkobardziejzaawansowane
modelewyposażonebyływmodułNFC.Szacujesię,żew2014rokucopiąty
telefonbędzieumożliwiałkorzystanieztejtechnologii

15

.Jednym

znajpopularniejszychobecniezastosowaństandarduNFCsąpłatnościw
komunikacjipublicznej.Takierozwiązaniabyłyjużtestowanem.in.
wLondynie,FrankfurcieiSanFrancisco

16

.WPolsceNFCjestnawczesnym

etapiewdrażania.Wpołowie2012rokuconajmniejczterybankiwprowadziły
pilotażoweprogramy,wramachktórychgrupywybranychużytkowników
mogądokonywaćpłatnościprzywykorzystaniuNFC.Oprócztegotrzybanki
wystąpiłydoKomisjiNadzoruFinansowego(KNF)ozezwolenie

na

uruchomienietegotypupłatności

17

.

Wprowadzenie

NFCdopowszechnegoużytkumożebyćpoczątkiemzupełnie

nowejepokiwdziedziniepłatnościelektronicznychipłatnościwogóle.Przy
współczesnym,wysokimtempiepostęputechnologicznegoiszybkości
popularyzacjinajnowszychrozwiązańtechnicznychwspołeczeństwie,jakie
możnabyłozaobserwowaćchoćbywprzypadkubłyskawicznegonasyceniasię
rynkutelefonówkomórkowychnaprzełomieXXiXXIwieku,możnazakładać,
żewciągukilkulatnastępowaćbędzierozpowszechnieniebezgotówkowych
formpłatności.Rozpowszechnienieelektronicznychmetodpłatnościsprzyjać
marozwojowigospodarczemukrajuiwspieranejestprzezinstytucje
państwowe,takiejakNarodowyBankPolski,atakżedostawcówpłatności,
którzyzpopularyzacjie-płatnościodnosząkorzyścibiznesowe.Obsługa
płatnościelektronicznych,wtymtakżeNFCjestnowymsegmentemrynku
płatności,októryzabiegaćbędązarównofirmytradycyjniezwiązanezbranżą
finansową,jakiprzedsiębiorstwazinnychgałęzigospodarki,np.operatorzy
telekomunikacyjni

18

.

7

VOD

ang.videoondemand–filmynażądanie.

8

Ang.ElectronicDirectDebit.

9

EBPP

poleganaprzekazaniuklientowiinformacjiowystawionymrachunkuiumożliwieniumu

natychmiastowegoopłaceniago.Klientowipozostawiasiędecyzję,wjakiejformiechcedokonać
płatności–internetowejczyteżtradycyjnejopierającejsięnaprzekaziebankowym.Takaforma
komunikacjizklientamijestdogodnadladużychprzedsiębiorstw,którychofertaskierowanajest
zarównodoosóbkorzystającychze-płatnościjakizinnychmetodpłatności.WPolscetakaforma
przekazywaniainformacjiopłatnościachniejestpopularna.

10

F.Burelli

etal.,

Capturing

theMicropaymentsOpportunity

,Value

Partners,Londyn2011,s.9.

11

Jest

tonazwaumowna,któraodnosisiędoszybkiegoprocesufinalizacjipłatnościwwiększości

przypadkówodbywającegosięwjednymlubdwóchkrokachprocesowych.

12

Regulamin

GooglePlay,http://support.google.com/googleplay/bin/answer.py?

hl=en&answer=113515,Google,2012;[dostępwdniu7.09.2012].

13

Phoneplayplus,

The

marketplaceforandregulationofmicropaymentservicesintheUK

,Analysys

Mason,Cambridge2010,s.6,
http://www.phonepayplus.org.uk/~/media/Files/PhonepayPlus/Research/Analysys_Mason_The_market-
place_for_and_regulation_of_micropayment_services_in_the_UK.pdf;[dostępwdniu29.10.2012].

14

J.McEntegart,

The

$79KindleCostsAmazon$84toMake,Tom’s

Hardware,2011;

http://www.tomshardware.com/news/Amazon-Kindle-Cost-Production-Supplies-Parts,13953.html
[dostępwdniu2.10.2012].

15

Europejska

AgendaCyfrowa

,Rada

UniiEuropejskiej,Bruksela2010,s.6.

16

NFC

inPublicTransport

,NFC

Forum,Wakefield2011,s.21;

http://www.nfc-forum.org/resources/white_papers/NFC_in_Public_Transport.pdf

[dostępwdniu

29.11.2012].

17

J.Uryniuk,W

T-Mobile

komórkązapłaciszjeszczewtymroku,„Dziennik

Gazeta

Prawna”,2012;

http://serwisy.gazetaprawna.pl/finanse-osobiste/artykuly/639474,
w_t_mobile_komorka_zaplacisz_jeszcze_w_tym_roku.htm

l

[dostępwdniu29.11.2012].

18

M.Kisiel,Orange

wprowadzapłatnościNFC;

http://www.bankier.pl/wiadomosc/Orange-wprowadza-platnosci-NFC-2655774.html

[dostępwdniu

27.11.2012].

Rozwójpłatnościelektronicznych

Rynekpłatnościinternetowychrozwijasięwrazzinternetem.

Rynekpłatnościelektronicznychprzechodziwostatnichkilkulatachokres
dynamicznegowzrostu.W2012rokuzinternetukorzystałojużponad2,5mld
ludzi

19

,awielkośćświatowegorynkupłatnościelektronicznychszacowanabyłana

przeszło700mldUSD

20

.Przewidujesię,żew2013rokuwartośćtawyniesie

blisko1blnUSD

21

.Nawzrostwartościhandluinternetowegowpływaćbędzienie

tylkorosnącaliczbaużytkownikówsieci,aletakżeutrzymaniesiętendencjido
wydawaniawe-handlucorazwiększejczęścirozporządzanychśrodków.W2010
rokuklienciamerykańskichsklepówinternetowychwydawalionlineśrednio22%
rozporządzanychdochodów.Rozwójinternetuwkrajachazjatyckichbędziemiał
kluczoweznaczeniedlaobrazuhandluelektronicznegonaświecie.W2011roku,
gdyliczbainternautównaświecieprzekroczyła2miliardy,45%użytkowników
stanowiliobywatelekrajówazjatyckich

22

.

ETAPYROZWOJUPŁATNOŚCIELEKTRONICZNYCH

Pierwszesystemypłatnościinternetowychniebyłyprzyjazneużytkownikomiwymagałyodnich
specjalistycznejwiedzy,aczęstotakżezakupieniadodatkowychurządzeń.

Pośrednicyumożliwiającyrealizowaniepłatnościinternetowychrozpoczęli
działalnośćwpierwszejpołowielat90.XXwieku–wmomencieupowszechnienia
cywilnegozastosowanainternetu

23

.Byłatotzw.pierwszageneracjasystemów

mikropłatności,którejkoniecdatujesięumowniena2000rok.Organizatorzy
systemówpierwszejgeneracjizakończyliwówczasdziałalnośćlubniewychodząc
pozapoziomteoretycznychzałożeńwogólejejnierozpoczęli.Wspólnącechą
systemówpierwszejgeneracjibyłapróbawprowadzeniaalternatywnejgotówki
elektronicznej:e-gotówki,e-monet,cyfrowejgotówkiczykuponów(ang.token).
Kliencikupowalitokenylubinneformynowejgotówkiodbrokerów,płacilinimi
sprzedawcom,asprzedawcyodsprzedawalitokenybrokerom.

Drugimwariantembyłsystemopartynarachunkachklientaisprzedawcyzałożone
ubrokeralubwbanku,gdziewykonaniepłatnościnarzeczsprzedawcybyło
autoryzowaneprzezklienta.Wobuwariantachorganizatorzynowychsystemów
płatnościstaralisię,abyiche-gotówkamiałacechytradycyjnegopieniądza
wobiegu:szerokąakceptowalność,gwarancjępokrycia,brakopłattransakcyjnych
ianonimowość.Wśródsystemówpierwszejgeneracjimożnawyróżnić:Millicent
(założonyw1995),CyberCoin(1996),ECash(1996),iKP(1997).Zpunktu

widzeniaużytkownikówobsługasystemówpierwszejgeneracjibyłatrudna
iporadzeniesobieznieporęcznymiinterfejsamiwymagałospecjalistycznejwiedzy
dotyczącejszyfrowania,cyfrowychpodpisóworazprotokołówtransmisjidanych.
Wybranesystemywymagałydodatkowowykorzystaniaspecjalistycznegosprzętu,
np.kartchipowychiichczytników.Innymutrudnieniembyłouzależnieniesystemu
odkomputera,naktórymzostałozainstalowaneoprogramowanie,przezco
płatnościomtejgeneracjibrakowałomożliwościzastosowaniawurządzeniach
przenośnych.Wśródinnychniedoskonałościtejgeneracjipłatnościmożna
wymienić:wysokiekosztyzapewnieniabezpieczeństwaibrakkompatybilności–
abyprzejśćzjednegosystemunadrugikoniecznebyłoprzewalutowanienadolara,
cozmniejszałofinansowąefektywnośćtakichoperacji.Innąbarierąrozwojubyły
trudnościzwiązanezezmianąskalidziałalności,wynikającezescentralizowanej
architekturysystemówpierwszejgeneracji–tojestopartychnp.najednym
głównymserwerze.Ówczesnesystemyniebyływstaniesprawnieprzystosowywać
siędostalezmieniającejsięliczbyużytkownikówiliczbywykonywanychprzeznich
transakcji.

Wdrugiejgeneracjipłatnościdominującebyłyjużsystemyopartenakontach
użytkowników–praktycznieporzuconokoncepcjetworzenianowejwaluty.
Większośćwspółczesnychsystemówjestbardzoprostawobsłudze,minimalizuje
procespłatnościdodwóch,trzechkroków.Podstawąichfunkcjonowaniajeststrona
internetowa,dziękiktórejzniesionezostaływymaganiawcześniejszychsystemów,
czylikoniecznośćinstalowaniaodrębnegooprogramowaniaanawetkupienia
sprzętu.Dziękitemusystemjestdostępnyzkażdegourządzeniapodłączonegodo
internetu,niezależnieodsystemuoperacyjnegoczymiejscawykorzystania.
ZastosowanieprotokołuHTTPSzapewniazaśodpowiedniebezpieczeństwoprzy
zachowaniuniskichkosztówprzetwarzaniatransakcji.ZaletąprotokołuHTTPSjest
jegopowszechnośćiuniwersalność,dziękiczemumożliwejestjegowykorzystanie
nawieluróżnychplatformachkomputerowych.

Wrazzrozwojemipopularyzacjąinternetunastępowałaedukacjaużytkowników,
którzycorazchętniejpłacilizaproduktyniematerialnewinternecie,np.dostępdo
multimediów,serwisówczygier.Dziękitemuobecniedostawcomusługpłatniczych
łatwiejjest–niżjeszczedekadęwcześniej–pozyskiwaćnowychużytkowników.
Znaczącowzrosłateżwtymczasieliczbaserwisówinternetowych,którewswojej
działalnościmogąwykorzystywaće-płatności.Stądsystemydrugiejgeneracji
operująjużwinnymotoczeniuniżsystemypierwszejgeneracji.

Obecniepowolizacierasięgranicamiędzypłatnościamion-lineaoff-line.
Internetowioperatorzypłatnościcorazczęściejkonkurująztradycyjnymidostawcamimetodpłatności.

Jednymznajnowszychzjawiskobserwowanychnarynkupłatnościelektronicznych,
jestzacieraniesięgranicymiędzypłatnościamion-lineioff-line.Jestto
następstwemdynamicznegorozprzestrzenianiasięurządzeńmobilnych,
awszczególnościzaawansowanychtechnicznietelefonówkomórkowych,dzięki
którymużytkownicyuzyskująciągłydostępdointernetu.Jednymzprzykładów

zacieraniasięgranicjestwprowadzenieprzezamerykańską,naziemnąsieć
sklepówzartykułamibiurowymiHomeDepotpłatnościsystememPayPal.Klienci,
którzywybiorątęmetodęautoryzujątransakcjętymsamymzestawemdanych,
zktóregokorzystająwinternecie.Innydostawcapłatnościinternetowych,Google
Walletumożliwiazkoleidokonywaniepłatnościwnaziemnychpunktachsprzedaży
zapośrednictwemaplikacjizainstalowanejnatelefonachkomórkowych.Obserwuje
siętakżezawiązywaniepartnerstwstrategicznychmiędzyprzedsiębiorstwami
działającymiwróżnychbranżach–naświecienp.:stworzenieplatformypłatności
ServeprzezAmericanExpressiTwittera,iwPolsce:wprowadzeniepłatności
metodąNFCprzezwspółpracującezesobąmBankiT-MobilePolska.

RynekpłatnościelektronicznychzarównowPolsce,jakinaświeciejestnarazie
domenąpodmiotówspozasektorabankowego.Możnaoczekiwać,żewmiarę
wzrostujegoznaczeniawzrośnienatymrynkuaktywnośćbanków
skoncentrowanychdotychczasnatradycyjnychmetodachpłatności.Konsekwencją
wejścianaryneknowychuczestnikówdysponującychwzględniedużymiśrodkami
nabadaniairozwójoraznapromocjęswoichusług,będziewzrost
konkurencyjnościtegosektora,dalszeulepszeniejużistniejącychrozwiązańoraz
pozyskanienowychklientów,którzywcześniejniekorzystaliztegotypurozwiązań.

DETERMINANTYROZWOJUPŁATNOŚCIELEKTRONICZNYCH

Nowiużytkownicyinternetupochodzićbędągłówniezpaństwrozwijającychsię.
Tonatychkrajachopierałsiębędziedalszydynamicznyrozwójrynkupłatności.

Rozwójpopularnościpłatnościelektronicznychjestściślezwiązanyzrosnącąliczbą
osóbkorzystającychzinternetu,awszczególnościzliczbąosóbdokonujących
zakupówprzezinternet.Powszechnieprzyjmujesię,żewnajbliższychlatach
utrzymasiędynamicznywzrostliczbyinternautównaświecie,opierającysię
głównienanowychużytkownikachzkrajówrozwijającychsię,czegokonsekwencją
będziewzrostwartościrynkuobsługiwanegoprzezpłatnościelektroniczne.Według
statystykEurostatu,liczbaosóbdokonującychprzynajmniejjednegozakupuza
pośrednictweminternetujestwiększawkrajachonajwiększejprocentowoliczbie
użytkownikówinternetu.WobutychstatystykachPolskaplasujesięponiżej
średniejunijnej–w2011rokucodzienniezinternetukorzystaławnaszymkraju
mniejniżpołowabadanychosób,podczasgdyśredniadla27krajówwspólnotowych
wyniosła56%.WykorzystanieinternetudodokonywaniazakupówjestwPolsce
równieżponiżejunijnejśredniej–conajmniejjednegozakupuwostatnich12
miesiącachdokonałow2012roku30%Polaków,przyśredniejwynoszącej45%
obliczanejdla27krajówwspólnotowych

24

.

Wykres1:Użytkownicyinternetu,którzywostatnich12miesiącachdokonaliprzez
internetzakupunawłasnepotrzebyjako%użytkownikówinternetu.

Źródło:Eurostat

25

.

Europejskirynekpłatnościnapotykawielebarier,wtymm.in.różnicewprawieposzczególnychpaństw
iróżnystopieńochronykonsumenta.Powodujetospowolnienieekspansjisklepówinternetowychnanowe
kraje,wtymPolskę.

Wnioskujączpowyższychstatystykmożnazakładać,żewnajbliższychlatach,
wmiaręzwiększaniasięudziałuużytkownikówinternetuwcałejpopulacji
wybranychkrajów,takżebędzierosłapopularnośćpłatnościinternetowych.Niskie
nasycenierynkueuropejskiego,szczególniewsegmenciepłatnościdokonywanych
zapośrednictwemtelefonówkomórkowychwskazujenadużypotencjałwzrostu–
zwłaszczawporównaniuzpaństwamiazjatyckimi.W2010rokuzpłatności
mobilnychkorzystałowEuropie7,2mlnobywateli,wporównaniuz62mln
użytkownikówwrejonieAzjiiPacyfiku.Istotnąbarierąrozwojujestwtym
wypadkurozdrobnienieeuropejskiegorynku,którywciążpodzielonyjestwedług
granicposzczególnychpaństw.Przezwyciężenietejbarierywymagałobędziezmian
prawnych,atakżeujednoliceniastandardówtechnicznych,zapewniających
współpracęmiędzydostawcamipłatnościzposzczególnychpaństw.Obecnie
przedsiębiorstwawstrzymująsięzpodjęciemznaczącychinwestycjiwtensegment
rynku.Jakojedenzpowodówwymieniająkoniecznośćuregulowaniasytuacji
prawnejdotyczącejumówzbiorowychwsprawieopłat–podobniejaktomamiejsce
wprzypadkukartpłatniczych

26

.JednymzniewielupaństwUE,wktórymmożna

mówićodojrzałymrynkuinternetowym–zarównowdostępieludnościdointernetu,
jakiwpopularnoście-handlujestWielkaBrytania.Wpozostałychkrajach
europejskichpopulacjaosóbkorzystającychzinternetuwciążbędzierosła.
Prognozujesię,żecelEuropejskiejAgendyCyfrowejzakładającyregularne
korzystaniezinternetuprzez75%obywateli,zostanieosiągniętydo2015roku

27

.

Rozwójpłatnościinternetowychopierasięnatrzechobszarach.Pierwszyznichto
rozwójinfrastrukturyinternetowejihandluelektronicznego.Wlatach2004–2011
liczbagospodarstwdomowychzdostępemdoszerokopasmowegointernetuwUnii
Europejskiejwzrosłaz9do68%

28

.Dodatkowo9%gospodarstwdomowychmiało

dostępdoszybkiegointernetuzapośrednictwemurządzeńmobilnych.Zwiększenie
liczbyużytkownikówinternetuiosóbkorzystającychzpłatnościelektronicznych

miałoznaczącywpływnadynamicznyrozwójhandluinternetowego.Rozwóje-
handlubyłwtymczasietaksilny,żenotowałonwzrostobrotównawetwokresie
zahamowaniaogólnejkoniunkturywgospodarceeuropejskiejwlatach2008–2009,
gdymalałwolumensprzedażytradycyjnychsklepów.Drugimczynnikiemjestwzrost
popularnościsiecispołecznościowych,gieronlineorazinnychusługopartychna
dobrachwirtualnych.Liczbaużytkownikównajwiększejnaświeciesieci
społecznościowejFacebookwzrosławlatach2008–2012ze100mlndo1mld.
Wtymczasiesiećrozszerzyłaswojąfunkcjonalnośćogryonline,wktórych
możliwejestdokonywaniezakupówzaniewirtualnepieniądze.Podobnegryzdobyły
bardzodużąpopularnośćnp.gryoferowaneprzezjednegotylkowydawcę,firmę
Zynga,miaływpołowie2012rokuponad300mlnaktywnychużytkowników,
auzyskiwaneznichprzychodyprzekroczyływ2011roku1mlddolarów

29

.Trzecią

siłąsąwciążpowstającenarynkupłatnościelektronicznychnowerozwiązania
techniczne,wprowadzaneczęstoprzezprzedsiębiorstwaniedziałającewcześniej
wbranżyfinansowejjaknp.GoogleiAmazon.Firmytedysponująbardzodużym
potencjałemmarketingowym,dziękiczemuprzyczyniająsiędodalszej
popularyzacjinowychmetodpłatności,cozkoleistymulujerozwóje-commerce.

Rysunek2:Schematrozwojupłatnościelektronicznychiichwpływnainne
segmentyhandluelektronicznego.

Źródło:opracowaniewłasnenapodstawieF.Burellietal.,CapturingTheMicropaymentsOpportunity,
Londyn2011

30

.

Wieluużytkownikówinternetuwciążpozostajenieufnychwstosunkudosieci.Wybierająonitradycyjne,
częstodroższemetodypłatności,coniwelujekorzyścizzakupuprzezinternet.

Wśródgłównychbarierrozwojupłatnościelektronicznychwymieniasiębrak

zaufaniaużytkownikówdotejmetodypłatności,kwestieochronydanychosobowych
iprywatnościorazbrakzaufaniadosprzedawcówinternetowychwzakresie
respektowaniaprzeznichprawkonsumenta,dbałościojakośćobsługiklientaoraz
dotrzymywaniazawartychumów

31

.Nieufnośćklientówwobectransakcjiprzez

internetwynikatakżezbrakuwiedzyoprzysługującychimprawach,np.częstonie
wiedząonioprzysługującymimprawiedozwrotutowaruwterminie10dniod
zakupu,bezpodawaniaprzyczyny

32

.Niewiedzakonsumentówbywa

wykorzystywanaprzeznieuczciwychsprzedawców,przezcoosobyraz
wprowadzonewbłądmogąniepodejmowaćkolejnychzakupówwinternecie
ipozostawaćnadługiczaspozaobszareme-gospodarki.Wceluprzezwyciężenia
wymienionychbarierrozwojupodejmowanesąróżnepróbyzwiększeniazaufania
obywatelidozakupówipłatnościwinternecie.Jednymztakichdziałańjest
nałożenienadostawcówusługpłatniczychobowiązkuuzyskiwanialicencji.Wten
sposóbdostawcypłatnościkorzystajązfaktu,żeprzedsiębiorcyktórychdziałalność
jestwszczególnysposóbnadzorowanaprzezorganypaństwowe,ciesząsięzwykle
większymzaufaniemklientów.Innymczynnikiemzwiększającymwiarygodnośćjest
finansoweluborganizacyjnepowiązanieoperatorapłatnościzdużym,uznanym
partnerembiznesowym,któregomarkaznanajestklientomimawśródnichstatus
„bezpiecznej”,np.PayPalieBaylubPayUiAllegro.

Dalszapopularyzacjapłatnościelektronicznychorazrolajakąbędąodgrywały
wżyciucodziennymjestwypadkowąrozwojutechnologii,czynnikówspołecznych
iekonomicznychorazrolijakąwżyciuspołecznymodgrywaćbędzieinternet.Na
początkudrugiejdekadyXXIwiekucorazwięcejobszarówaktywnościjest
uzależnionalubchoćbywspieranaprzezwykorzystanieinternetu.Przy
formułowaniuprognoznatematrozwojuświatowejsieci,atakżeposzczególnychjej
składnikówtakichjakpłatnościelektroniczne,należyuwzględniaćsiłę
przyzwyczajeńużytkowników.Pookresiegwałtownejekspansjiinternetumoże
nastąpićfazazmniejszaniapopularnościiostrożniejszegowykorzystaniajego
możliwościwwybranychobszarach.Jesttowciążwzględnienowemedium,ajego
użytkownicyniezawszewłaściwieprzewidująkonsekwencjewynikające
zwłączaniawszystkichdziedzinżyciawobrębjegoodziaływania.Podobna
tendencjamożedotyczyćpłatnościelektronicznych.Należyspodziewaćsię,żechoć
wprzyszłościbędąpodstawowąmetodąpłatności,tojednakniewyprącałkowicie
pieniądzapapierowego.Naobecnymetapierozwojuhandluelektronicznego,wciąż
wartegoznaczniemniejniżrynekpozawirtualnymożnawtymzakresieprzyjmować
tylkohipotetycznezałożenia.Ichpotwierdzenielubobaleniebędziemożliwe
dopierowmomencienasyceniarynkunowymimetodamipłatniczymiipod
warunkiem,żepłatnościelektronicznebędąnajpopularniejszymsposobem
dokonywaniaoperacjifinansowychzarównowinternecie,jakipozanim.

Nawetprzynajbardziejdynamicznymrozwojupłatnościinternetowychpozostanąsfery,wktórych
dominowaćbędątradycyjnemetodypłatności–klienciniebędąchcielirezygnowaćzzaletoferowanych
przezpłatnośćgotówkową,nawetzacenęwygody.

PłatnościelektronicznewSomalii

Rozwójpłatnościelektronicznychwposzczególnychpaństwachniezawsze
musibyćnastępstwembogaceniasięspołeczeństwainasyceniarynku
nowoczesnymirozwiązaniamitechnologicznymi.Przykłademniespotykanejna
świecieanomaliiwtymzakresiejestSomalia.Jesttopaństwoodponaddwóch
dekadopanowaneprzezwojnędomową,wktórymrządsprawujekontrolę
jedynienadograniczonymterytorium,aposzczególneregionykolejno
wybijająsięnaniepodległość.Jesttojedenznajbiedniejszychkrajówna
świeciezdochodemnarodowympercapitawynoszącymok.600USD,czyli
przeszłotrzydziestokrotnieniższymniżwPolsce.Jednakwbrew
ekonomicznymteoriommówiącymotym,żespołeczeństwobezrządupopada
wruinę,wSomaliizaobserwowanoukształtowaniesięwzględniestabilnej
sytuacjigospodarczej,awwypadkuniektórychsektorówgospodarkibrak
rząduokazałsiękorzystniejszyniżdziałającewcześniejopresyjnewładze.
Jednymzobszarówgospodarki,któryodnotowałnadzwyczajnieszybkirozwój
jesttelekomunikacja.Wrankinguafrykańskichpaństwuwzględniającym
liczbętelefonówdostępnychna1000mieszkańcówSomaliaawansowała
wciągukilkulatz29.na8.pozycję

33

.Założenieliniitelefonicznejtrwa

najwyżej3dni,cojestniezwykłymosiągnięciemwporównaniunp.zKenią,
gdzielistyoczekującychnapodłączenierozciągająsięnalata.Jedną
zprzyczyntakgwałtownegorozwojusomalijskiejbranżytelekomunikacyjnej
jestupadekmonopolurządowegoiotwarciesięrynkudlaprywatnych
przedsiębiorców.Doprowadziłotodorywalizacjimiędzynowopowstałymi
firmami,któreoferująobecniejedneznajtańszychinajlepszychusług
telekomunikacyjnychwAfryce.Upadkowicentralnejwładzyiwojniedomowej
towarzyszyłozamknięciebankucentralnego,atakżepróbywprowadzenia
nowejwalutyprzezsecesyjnerządySomalilanduiPuntlandu,atakżepróby
emisjizdewaluowanegopieniądzaprzeznowewładzewMogadiszu.Jednakże
wbrewoczekiwaniomekonomistów,wkrajunieodnotowanoznaczącejinflacji
–byłotoefektemrywalizacjioseniorażitego,żeSomalijczycynieakceptowali
zdenominowanychbanknotówwyemitowanychpo1991roku.Zczasemna
rynkuzaczynałobrakowaćbanknotów,którebyłybypowszechnie
akceptowaneiwygodnewcodziennymobrocie.Brakzaufaniadolokalnej
walutysprawił,żeszerokouznawanymśrodkiempłatniczymstałsiędolar
amerykański.Wtejsytuacjinastąpiłznaczącywzrostcen,szczególnie
wprzypadkutransakcjioniskichwartościach.Wtakimotoczeniu
gospodarczym–czylidziękirozwiniętymusługomsiecikomórkowychiprzy
deficycieśrodkówpłatniczychnastąpiłdynamicznyrozwójpłatności
elektronicznych.Somalijczycyszybkoprzekonalisięowygodzie
nowoczesnychmetodpłatnościinauczylisięwykorzystywaćwtradycyjnym
handlu,wtymtakżewhandlupopularnymnarkotykiem–khatem.
NajpopularniejszymobecniesystememrozliczeniowymjestSahal,
obsługiwanyprzezoperatorakomórkowegoGolis.Jesttosystemtypu
przedpłaconego,ajegowalutąrozliczeniowąjestamerykańskidolar.Płatności

mogąbyćdokonywanenawetzapomocąnajprostszegomodelutelefonu,
adziękimasztomtelekomunikacyjnymzainstalowanymnawetnapustyni
idziałającymbezdostępudosiecielektrycznej,systemSahalmiałwłaściwości
niezbędnedotego,żebystaćsięwiodącąmetodąrozliczeńnaobszarzecałej
Somalii

34

.

19

http://www.internetworldstats.com/stats.htm

20

C.Liezenberg,D.Lycklama,OnlinePayments2012Movingbeyondtheweb,Innopay,Bruksela2012,

s.13.

21

tamże,s.14.

22

tamże,s.14.

23

Praceteoretycznenatematsystemówe-płatnościpublikowanebyłyjużwcześniej,patrz:D.Chaum,

etal.,Untraceableelectroniccash,Springer,NowyJork1990.

24

DigitalSingleMarket–Promotinge-Commerceforindividuals,Eurostat,

http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?dataset=isoc_bdek_smi&lang=en;[dostępwdniu
19.12.2012].

25

H.Seybert,Internetuseinhouseholdsandbyindividualsin2011,[w:]„Statisticsinfocus”66/2011,

Eurostat,Luksemburg2011,s.6;
http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-SF-11-066/EN/KS-SF-11-066-EN.PDF;[dostęp
wdniu10.10.2012].

26

EuropejskaAgendaCyfrowa,RadaUniiEuropejskiej,Bruksela2010,s.6.

27

DigitalAgendaScoreboard2012,KomisjaEuropejska,Bruksela2012,s.1;

https://ec.europa.eu/digital-agenda/sites/digital-agenda/files/scoreboard_life_online.pdf.

28

Eurostat,Internetuseinhouseholdsandbyindividualsin2011;

http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-SF-11-066/EN/KS-SF-11-066-EN.PDFs.2.

29

ZyngaReportsFourthQuarterandFullYear2011FinancialResults;

http://investor.zynga.com/releasedetail.cfm?ReleaseID=648577.

30

F.Burellietal.,CapturingTheMicropaymentsOpportunity,ValuePartners,Londyn2011.

31

EuropejskaAgendaCyfrowa,RadaUniiEuropejskiej,Bruksela2010,s.13.

32

Zgodniezustawąz2marca2000r.oochronieniektórychprawkonsumentóworaz

oodpowiedzialnościzaszkodęwyrządzonąprzezproduktniebezpieczny(Dz.U.Nr22,poz.271,
zpóźn.zm.).

33

B.Powell,SomaliaAfterStateCollapse:ChaosorImprovement?,IndependentInstitute,Oakland

2006,s.17.

34

M.A.Hassan,C.Chalmers,UKSomaliRemittancesSurvey,DepartmentforInternational

Development,Londyn2008;
http://www.diaspora-centre.org/DOCS/UK_Somali_Remittan.pdf;[dostępwdniu24.09.2012].

Ryneke-płatnościwUniiEuropejskiej
iwPolsce

RYNEKPŁATNOŚCIELEKTRONICZNYCHWUNIIEUROPEJSKIEJ

WnajbliższychlatachrynekpłatnościwUErósłbędziegłówniedziękicorazwiększejliczbietransakcji
zawieranychprzezjednegoużytkownika.Wzrostliczbyużytkownikówniebędziemiałjużtakiego
znaczenia,jakdotychczas.

Od2011rokueuropejskiryneksprzedażydetalicznejwinterneciebyłpod
względemobrotównajwiększynaświecie,wyprzedzającrynekamerykański
iazjatycki

35

.Jesttojednakwciążrynekrozwijającysię–zarównopodwzględem

wartościobrotówjakiliczbyklientów.Szacujesię,żew2014rokuwUnii
Europejskiejbędzie282mlnosóbkupującychwinternecieistanowićonebędą
56%całkowitejliczbyludnościUE.WartośćhandluinternetowegowUEma
wlatach2010–2014wzrosnąćz323do566bln€,przyśredniejrocznejstopie
wzrostunapoziomie15%

36

.Największerynkiinternetowetorynekniemiecki

(obrotywwysokości84mld€),brytyjski(73mld€)ifrancuski(60mld€).Ocenia
się,żeperspektywyrozwojudlahandluinternetowegowUEwnajbliższychkilku
latachsądobre,szczególniewpaństwach,gdziewciążpozostałydużerezerwydla
wzrostuwpostaciniskiegoudziałuinternautówwogólnejpopulacji,acozatym
idziemniejszejliczbieosóbdokonującychzakupówprzezinternet.Jednocześnie
rosnąćbędzieliczbatransakcjizawieranychrocznieprzezjednegoużytkownika,co
znaczącoprzyczynisiędowzrostuobrotównarynkuinternetowym.Niebez
znaczeniapozostajetakżeciągływzrostinwestycjiwinfrastrukturęinformatyczną
izwiększeniedostępnościnajnowszychtechnologiiiusług–nakładynatencel
wlatach2010–2014będąrosływśrednimtempieok7%rocznie.

Mimopodejmowanychpróbharmonizacjiniemożnajeszczemówićojednym,
europejskimrynkuinternetowym.Granicemiędzyrynkamiposzczególnychpaństw
wciążsąwyraźneiodzwierciedlająsięwprawachchroniącychklientów,wysokości
podatkóworazdostępnychiwybieranychprzezklientówmetodachpłatności.Na
najbardziejrozwiniętychrynkachobserwujesięobecnieniższetemporozwoju
wynikająceztego,żebardzodużagrupaobywatelikorzystajużzinternetu,
zakupówinternetowychinowoczesnychmetodpłatności.Temporozwojujest
natomiastwyższewpaństwach,gdzieodsetekinternautówwpopulacjijestniższy
igdziekorzystająoniztradycyjnychmetodpłatności–wHiszpanii,Włoszechczy
wPolsce.

Tabela1:Odsetekmieszkańcówwybranychkrajóweuropejskich,wwieku

17–64lat,robiącychzakupywinternecie.

Kraj

2009

2010

2011

WielkaBrytania

58

60

64

Norwegia

54

53

57

Niemcy

45

48

54

Polska

18

20

20

Słowenia

14

17

20

Hiszpania

16

17

19

Czechy

12

15

16

Węgry

9

10

13

Portugalia

10

10

10

Włochy

8

9

10

Źródło:opracowaniewłasnenapodstawiedanychEurostat.

RYNEKE-PŁATNOŚCIWPOLSCE

Wostatnichkilkulatachobserwowanybyłszybkirozwójrynkuinternetowego
wPolsce.Szacujesię,żew2012rokupolskirynekinternetowyosiągnąłobroty
około24mldzł,czylioponad25%

37

większeniżrokwcześniej

38

.Dostępdo

internetumiało71%gospodarstwdomowych

39

,aponad30%Polakówwwieku16–

74latadokonywałozakupówwinternecie

40

.Polskirynekpłatnościelektronicznych

jestrównieżrynkiemrozwijającymsię.Wlatach2009–2010odnotowanoznaczący,
14%wzrostliczbytransakcjibezgotówkowychzawieranychśrednioprzezjednego
mieszkańca

41

.Trendtenmasięutrzymaćwnajbliższychlatach.Jeston

konsekwencjąrosnącejwciążliczbyinternautów,liczbyosóbkupujących
winternecieorazcorazwiększejliczbyklientówkorzystającychzbankowości
internetowej.

Większośćpolskichsklepówinternetowychakceptujepłatnośćkartą,75%znichoferujemożliwość
„szybkiegoprzelewu”,ajedynie5%przyjmujemikropłatności.

WbadaniuprzeprowadzonymprzezInternetStandardwśródpolskichsklepów
internetowychzaobserwowanodużąróżnicęmiędzypopularnościąposzczególnych
metodpłatności.Wśróddużychsklepów–oferujących50tys.artykułówiwięcej–
wszystkiezbadanepodmiotyumożliwiałypłatnośćprzelewemikartą,75%szybki
przelewajedynie5%mikropłatności

42

.Wostatnichlatachcorazczęściej

akceptowanyjestszybkiprzelewinternetowy

43

–w2008rokutakametoda

płatnościbyłaudostępnionaklientomw60%,aw2011rokujużw66%wszystkich
sklepówinternetowych.

WPolsce,podobniejaknaświecie,wciążniemapodmiotudominującegonarynku
płatnościelektronicznych.Możnawyróżnićwiodącychdostawców–zregułysąto

polskiespółki–jednaktrwającarywalizacjamiędzyposzczególnymifirmami
powinnadopierodoprowadzićdoustanowienialiderarynkuigrupyjego
naśladowców.Przyniskichbarierachwejściawciążmożnaspodziewaćsię
powstawanianowychprzedsięwzięć,aprzyszybkozmieniającymsięotoczeniu
technologicznymiprzyzwyczajeniachklientówtrudnojestpodejmowaćsię
prognozydotyczącejposzczególnychdostawcówpłatnościiichewentualnego
sukcesurynkowego.W2011roku,takjakwpoprzednichlatach,głównymi
dostawcamipłatnościbyły:PayU,PayPal,DotpayieCard.Wwynikachostatniej
ankietyprzeprowadzonejwśródpolskichsklepówinternetowychzwracauwagę
znaczącywzrostudziałówrynkowychspółkiPayPal,atakżespadekudziałówPayU
ieCard.Zdobywaniepopularnościprzezamerykańskiegooperatoramożna
przypisaćpodjęciuprzezniegointensywnychdziałańmarketingowych,silnejmarce
orazinnowacyjnymrozwiązaniom,szczególniewsegmenciepłatnościmobilnych.
ZkoleipopularnośćPayUopartajestnaserwisieaukcyjnymAllegro.Wostatnich
kilkulatachodnotowanoznaczącywzrostpopularnościelektronicznychmetod
płatnościwpolskichsklepachinternetowych.Coprawdaw2011rokuodsetek
sklepówniekorzystającychzżadnegosystemue-płatnościbyłwyższyniżrok
wcześniej,jednakbiorącpoduwagęwzrostogólnejliczbysklepówwtymokresie,
możnastwierdzićdalszywzrostpopularnościtychmetodpłatności.

Wykres2:Dostawcyusługpłatniczychwpolskichsklepachinternetowych.

Źródło:InternetStandardRaporte-Commerce2012.

RozwójhandluinternetowegowPolsceuzależnionyjestoddojrzałościklientów.Wciążjednakpozostają
onisceptyczniwobeczakupówwsieciinowoczesnychmetodpłatności.

Mimowdrażanianowoczesnychmetodpłatnościwcorazliczniejszejgrupie

sklepów,polskie-handelwciążnieosiągnąłzaawansowanejfazyrozwoju.Jednym
zewskaźnikówzaawansowaniajestformapłatności,jakanajczęściejwybierana
jestprzezklientów–przelewnakontolubpłatnośćprzyodbiorze.Popularnośćtych
tradycyjnychmetodregulowaniazobowiązańwinterneciestopniowomaleje,ale
w2011rokubyłyonenajczęściejwybieranymiprzezklientówformamipłatności.
Zawykorzystywaniemprzezkupującychpłatnościprzyodbiorzemożeprzemawiać
ichprzekonanieowiększymbezpieczeństwietakiejmetodyorazwciążograniczone
zaufaniedosprzedawcówinternetowych.Wieleosóbwciążwoliprzeddokonaniem
zapłatywziąćtowardorękiniżskorzystaćzprzysługującegoimprawadozwrotu
towaruzakupionegozapośrednictweminternetubezponoszeniaztegotytułu
kosztówibezkoniecznościuzasadnianiaodstąpieniaodumowykupna.Zdrugiej
stronypłatnośćprzyodbiorzejestkosztownąformąpłatnościprzezcocorazwięcej
osóbdecydujesięnazastąpieniejejznacznietańszymimetodami–przelewemna
kontoorazszybkimprzeleweminternetowym.Popularnośćpłatnościprzyodbiorze
jestdużatakżewinnychkrajachśrodkowejEuropy–wCzechachinaWęgrzech,
gdzieobywateleniekorzystajązzakupówinternetowychtakintensywniejak
wNiemczechczywWielkiejBrytanii.WPolsceniewielkistopieńwykorzystywania
kartpłatniczychwzakupachinternetowychjesttakżewynikiemniewielkiej–
wporównaniuzinnymikrajamirozwiniętymi–popularnościkartpłatniczych.
Polacypłacąkartąśrednio22razywroku,przyśredniejeuropejskiejwynoszącej
68transakcji

44

.

Wykres3:Najpopularniejszemetodypłatnościwśródklientówpolskichsklepów
internetowychwlatach2009–2011.

Źródło:InternetStandardRaporte-Commerce2011.

35

InternetretailingandEurope2011:Incontext,EuromonitorInternational;

http://euromonitor.typepad.com/files/european-digital-divide-e-commerce-markets-in-europe-
opportunities-and-prospects.pdfs.1.

36

TheEuropeanInternetIndustryandMarket

37

B.Jaskowska,Euromonitor:polskiryneke-commercewarty15,5mldzł,InternetStandard,2010;

http://www.internetstandard.pl/news/361453/Euromonitor.polski.rynek.ecommerce.warty.155.mld.zl.html;
5.11.2012.

38

InnąmetodąpomiaruwkładuwymianyhandlowejprzezinternetdoPKBjestpojęciegospodarki

internetowej(interneteconomy).Wartośćtegomiernikatowartośćwymianyusługitowarówprzez
internetpowiększonaoinwestycjewinfrastrukturętechnologicznąumożliwiającątęwymianę.
W2010rokuwPolscegospodarkainternetowaosiągnęławartość6mld€.

39

SpołeczeństwoinformacyjnewPolsce,GUS,Szczecin2012,s.2;

http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/nts_spolecz_inform_w_polsce_10-2012.pdf.

40

tamże,s.19.

41

M.Kisiel,PolskajakBrazylia–niestetyniewpiłcenożnej,PayU,2012;

http://www.edu.payu.pl/artykul/polska-jak-brazylia-niestety-nie-w-pilce-noznej;[dostępwdniu
12.11.2012].

42

e-Commerce2011,InternetStandard,s.34.

43

Powyborzetejmetodypłatnościklientprzenoszonyjestnastronęinternetowąswojegobanku,gdzie

pozalogowaniuotrzymujejużwypełnionydanymiodbiorcywniosekprzelewu,którytylkomusi
autoryzować.Odbiorcaodrazuotrzymujeinformacjeodokonaniupłatności,mimożeprzelewmoże
byćwrzeczywistościdokonanydopierownastępnejsesjibankowej.

44

Ł.Szewczyk,Polacyzbytrzadkopłacąkartamiwsieci,Media2.pl,2012;

http://media2.pl/badania/94875-Polacy-zbyt-rzadko-placa-kartami-w-sieci.html;[dostępwdniu
7.11.2012].

Regulacjeprawne

REGULACJEPRAWNEWUE

RynekusługpłatniczychwEuropieregulujedyrektywaPSD(PaymentServices
Directive)

45

.Celemwprowadzonejpodkoniec2009rokudyrektywyjest

zwiększeniekonkurencjinarynkupłatnościiumożliwieniewydajniejszego
funkcjonowaniagospodarkibezgotówkowej.Jednymzgłównychzałożeńdyrektywy
jestuzyskaniestanu,wktórympłatności,dokonywanenaterenieEuropejskiego
ObszaruGospodarczegosątaksamoefektywne,bezpieczneiprostewrealizacji,
jakpłatnościkrajowe.Przepisydyrektywymajątakżeułatwićrozwójmetod
płatności,którebędąalternatywądlaprzelewówbankowychikartpłatniczych.
Podmiotami,któremogąstaćsiękonkurentamidlabankównahermetycznymdotąd
rynkuobsługipłatnościmogąstaćsięoperatorzytelekomunikacyjniiinstytucje
płatnicze.JednąznowościwprowadzonychprzezPSDjestustanowieniesystemu
licencjidladostawcówusługpłatniczych–(ang.PSP–paymentserviceproviders).

WprowadzenieJednolitegoEuropejskiegoObszaruPłatniczegojestznaczącymkrokiemwstronę
stworzeniajednegorynkuinternetowegowEuropie.Innymistotnymetapembędzieuchwalenie
EuropejskiegoPrawaUmów.

Jednymznastępstwszybkiegorozwojue-płatnościwEuropiejestpróba
harmonizacjirynkupłatnościwramachJednolitegoEuropejskiegoObszaru
PłatniczegowEuro(SEPA

46

)ieSEPA.CelemwprowadzeniaSEPAjestodejścieod

pojęciaprzelewuzagranicznego(cross-borderpayment)wtransakcjach
zawieranychmiędzy32państwamieuropejskimi

47

.ZgodniezzałożeniamiSEPA

każdyobywatelpowinienmiećnatereniecałejEuropydostępdojednakowych
instrumentówpłatniczych.Wyeliminowanierozróżnieniamiędzyprzelewami
krajowymiizagranicznymibyłobypoważnymkrokiemwkierunkupowstania
jednolitegoeuropejskiegorynkucyfrowego,akażdepozwoliłonaoszczędnościna
kosztachtransakcyjnychrzędu2–3%PKBUE

48

.Zakładasiętakże,żepoprzez

wprowadzenieSEPAzwiększysiękonkurencjanarynkupłatności,coskutkowało
będziepoprawąjakościusługświadczonychklientom.Wprzyjętymnapoczątku
2012rokurozporządzeniuParlamentuEuropejskiegoiRadytzw.„SEPAmigration
end-dateregulation”

49

,ustalonezostałydatyostatecznejmigracjinainstrumenty

SEPA–1lutego2014rokudlapaństwstrefyeurooraz31października2016roku
dlapaństwzinnąwalutąkrajową.

WramachSEPArozwijanesąogólnoeuropejskieinstrumentypłatnicze:karty

płatniczeSEPA(SCF–SEPACardsFramework),polecenieprzelewuSEPA(SCT–
SEPACreditTransfer)orazpoleceniezapłatySEPA(SDD–SEPADirectDebit).

Zastępowaniekrajowychinstrumentówzaczętoodwprowadzeniapolecenia
przelewuSEPAw2008rokuipoleceniazapłatySEPAw2009roku.Wkońcu2012
rokuponad24%wszystkichpoleceńprzelewuwstrefieeurobyłowykonywanych
wstandardzieSCT.Byłtoznaczącywzrostwstosunkudostanuzkońca2010roku,
kiedySCTstanowiłymniejniż10%wszystkichpoleceńprzelewu

50

.

Dotychczas,mimopostępującejintegracjigospodarczej,prawnejiutworzeniaunii
walutowej,europejskirynekinternetowyjestnadalzbioremrynków
poszczególnychpaństw.Brakjestustawodawstwaregulującegoprawaiobowiązki
klientówdokonującychzakupówwsklepachinternetowychzagranicą.
Wprzypadkutransgranicznychzakupówdokonywanychprzezinternetczęsto
niejasnejestustaleniewedługprawaktóregozpaństwczłonkowskichzawierana
jestumowasprzedaży.Wkonsekwencji,wobawieprzednieznanymisystemami
prawnymisklepyinternetoweczęstonieprowadziłysprzedażyzagranicę,doinnych
państwwspólnotowych.WedługszacunkówKomisjiEuropejskiejztegopowodu
60%transakcjihandlowychniebyłofinalizowanych

51

.Jednązinicjatywmających

naceluzniesienietejbarieryjestzaproponowaneprzezpolskirządEuropejskie
PrawoUmów

52

.Jesttozbiórzasaddotyczącychhandluinternetowego

obowiązującychnatereniejednolitegorynkuwewnętrznegoUE.Wejściewżycie
proponowanychprzepisówmiałobydlaużytkownikakońcowegoprzejawiaćsię
pojawieniemnastronachsklepówinternetowychtzw.niebieskiegoguzika

53

.

Kliknięcieweńprzezinternautęmaoznaczać,żesprzedającyikupującyakceptują
tensamregulaminobowiązującyniezależnieodtegozjakichkrajówpochodząobie
stronytransakcji

54

.

REGULACJEPRAWNEWPOLSCE

ŚwiadczenieusługpłatniczychjestdziałalnościąregulowanąipodleganadzorowiKomisjiNadzoru
Finansowego.Instytucjapłatnicza,pootrzymaniuzezwoleniamożeświadczyćusługinatereniecałejUE
nazasadzie„jednolitegopaszportu”.

ZałożeniadyrektywyPSDzostaływdrożonedopolskiegosystemuprawnegoprzez
ustawęz19sierpnia2011rokuousługachpłatniczych

55

ijejpóźniejszą

nowelizacjęzdnia12lipca2013roku

56

.Jesttopierwszakompleksowaregulacja

dotyczącausługpłatniczychwpolskimustawodawstwie.Zgodniezjejprzepisami
świadczenieusługpłatniczychjestdziałalnościąregulowanąipodleganadzorowi
KomisjiNadzoruFinansowego(KNF).Ustawaregulujeprawaiobowiązkistron
wynikającezumowyoświadczenieusługpłatniczych,zasadyprowadzenia
działalnościpolegającejnaświadczeniuusługpłatniczychorazwymogidotyczące
postanowieńumownychorazwzakresieudzielaniainformacjiousługach
płatniczych.Jakousługipłatniczenależyrozumiećm.in.prowadzenierachunku,
wpłatyiwypłatygotówki,przelewyizlecenia,atakżewydawanieinstrumentów
płatniczychczyzawieranieumówoprzyjmowaniezapłatyprzyużyciutychże
instrumentów.Wedługprzepisówustawy,usługipłatniczemogąbyćświadczone
przez:„dostawcówusługpłatniczych”–bankkrajowyluboddziałbanku

zagranicznego,instytucjękredytowąlubinstytucjępieniądzaelektronicznego,
PocztęPolskąlubpocztyzkrajówczłonkowskich,instytucjępłatniczą,banki
centralnepaństwczłonkowskich,EuropejskiBankCentralny,organyadministracji
publicznej,spółdzielczekasyoszczędnościowokredytowelubKrajowąSpółdzielczą
KasęOszczędnościowo-Kredytową.Jednocześnieustawadefiniujeprawa
iobowiązkidwóchnowychpodmiotów:biurausługpłatniczychiinstytucji
płatniczych.Podstawowąróżnicąmiędzytymipodmiotamijestzakresdziałalności
orazwysokośćwymaganegokapitałuzałożycielskiego.

Instytucjapłatniczamusiposiadaćkapitałzałożycielski,dostosowanydo
prowadzonejdziałalności(wwysokości20,50lub125tys.euro)orazfundusze
własne.Instytucjapłatnicza,pootrzymaniuzezwoleniawydanegoprzezKNFlub
odpowiedniorgannadzorujednegozpaństwczłonkowskich,możeświadczyćusługi
natereniecałejUE,nazasadzie„jednolitegopaszportu”.Wramachswoich
kompetencjinadzorczychKNFbędziemogłam.in.wezwaćkrajowąinstytucję
płatnicządozaprzestaniawypłatzzysku,wstrzymaniatworzenianowychkomórek
organizacyjnychlubopracowaniaiwykonaniaplanuprzywróceniaprawidłowego
funkcjonowania.WrazieniewykonanianałożonychobowiązkówKNFbędziemogła
nałożyćkarępieniężną,wystąpićoodwołanielubzawieszenieosoby
odpowiedzialnejzawystąpienienieprawidłowości,lubograniczyćskalę,lubcofnąć
zezwolenienaprowadzeniedziałalnościinstytucjipłatniczej

57

.Podkonieclistopada

2012rokuKNFudzieliłapierwszegozezwolenianaprowadzeniedziałalności
wcharakterzeinstytucjipłatniczejspółcePayU

58

.

Wporównaniuzinstytucjąpłatnicząbiurausługpłatniczychmogąświadczyćusługi
płatniczejedyniewograniczonymzakresie(np.przekazypieniężne,wpłatyna
rachunki)inaograniczonąskalę(miesięczneobrotydo500tys.euro)orazdziałać
tylkowPolsce.Nadzórnadbiurami,równieżsprawujeKomisjaNadzoru
Finansowego.Wodróżnieniuodinstytucjipłatniczychbiurausługpłatniczychnie
podlegająm.in.:wymogomkapitałowym,ograniczeniomwdziałalności
inwestycyjnej,obowiązkowibadaniarocznychsprawozdańfinansowychprzez
biegłychrewidentów,obowiązkowiprzedstawianiaKNFprogramudziałalnościna3
kolejnelataiograniczeniomwłączeniuśrodkówpieniężnychprzyjętychwcelu
wykonaniatransakcjipłatniczychześrodkamipieniężnymiposiadanymizinnego
tytułu.Jednocześniebiurausługpłatniczychsązobowiązanedoochrony
otrzymywanychśrodkówpieniężnychpoprzezzawarcieumowygwarancjibankowej
lububezpieczeniowej.Sumagwarancyjnaniemożebyćniższaniż0,6%kwoty
transakcjipłatniczychwykonanychprzezbiurowostatnich12miesiącach,jednak
niemniejniżrównowartość1200euro

59

.

Istotneregulacjedotyczącepolskiegorynkupłatnościelektronicznych
wprowadzonezostałynajpierwwustawiez12września2002roku
oelektronicznychinstrumentachpłatniczych

60

,anastępnieokreślonewustawie

zdnia12lipca2013rokuozmianieustawyousługachpłatniczychorazniektórych
innychustaw.

Instytucjapłatniczazobowiązanajestdospecjalnejdbałościośrodkiklientów–musząbyć

przechowywaneosobno,awrazieupadłościniemogąbyćzajęteprzezkomornikaaniniewchodzą
wskładmasyupadłościowej.

Zgodniezustawąousługachpłatniczych,instytucjamipieniądzaelektronicznegosą
osobyprawne,prowadzącedziałalnośćpolegającąnawydawaniudodyspozycji
iwykupiepieniądzaelektronicznego

61

oraznarozliczaniutychtransakcji.

Działalnośćinstytucjipieniądzaelektronicznegowymagauzyskaniazgody
ipoddaniasięnadzorowiKNF,przyczymkapitałzałożycielskiinstytucjiniemoże
byćniższyniżrównowartość350tys.euro.Niezależnieodobowiązkówwobec
KNFinstytucjepieniądzaelektronicznegozobowiązanesądoraportowaniadoNBP
m.in.owartościwydanegopieniądzaelektronicznegoiliczbiewydanych
instrumentów.Zpunktuwidzeniaklienta,instytucjapieniądzaelektronicznego
prowadziusługizbliżonedousługbankowych–możewydawaćkartypłatnicze,
udzielaćkredytupłatniczegodo12miesięcyorazprzechowywaćśrodkipieniężne.
Jednakwprzeciwieństwiedodepozytubankowegośrodkiulokowanewinstytucji
płatniczejniesąoprocentowane,zatemrachunekklientaprzypominabardziej
kontoprzedpłaconeznanezinnychusług.Należyjednakpodkreślić,żeinstytucja
płatniczazobowiązanajestdospecjalnejdbałościopowierzonejejśrodki–
pieniądzeklientówmusząbyćprzechowywaneosobno,oddzielnieodśrodków
przeznaczonychnadziałalnośćoperacyjnąinstytucji,awrazieupadłościniemogą
byćzajęteprzezkomornikaaniniewchodząwskładmasyupadłościowej.

Jednymznajistotniejszychzpunktuwidzeniaindywidualnegoklientaprzepisów
ustawyousługachpłatniczych,awynikającychbezpośrednioztreścidyrektywy
PSD,jestregulacjadotyczącaczasuwykonaniatransakcjipłatniczych–tzw.zasada
D+1.Oznaczato,żejeżelitransakcjapłatniczazainicjowanajestprzezpłatnika
(dłużnika),torachunekdostawcyodbiorcypowinienbyćuznanykwotątransakcji
niepóźniejniżdokońcadnianastępnegopodniuwydaniazlecenia.Ustawodawca
szczególnąochronąobjąłtransakcjewynikającezprzepisówordynacjipodatkowej
iwspólnotowegokodeksucelnego.Wprzypadkuniedotrzymaniaterminurealizacji
płatnościdostawcausługpłatniczychjestzobowiązanydozapłacenianarzecz
SkarbuPaństwalubsamorząduodsetekzazwłokę.Ustawanakładanapodmiot
świadczącyusługipłatniczeszeregwymogówpodnoszącychstandardobsługi
klienta,m.in.:prawiepełnąodpowiedzialnośćpodmiotuświadczącegousługi
płatnościzanieprawidłowościwrealizacjitransakcji,obowiązekpowiadamiania
klientaonależnychopłatachztytułutransakcji,wysokościkursuwymiany
wprzypadkutransakcjiwalutowych

62

.Wpaździerniku2013rokuweszławżycie

nowelizacjaustawyousługachpłatniczych,którajednocześnieuchyliłaustawę
oelektronicznychinstrumentachpłatniczych.

Tymsamymwszystkieprzepisyousługachpłatniczychzostałyzintegrowane
wjednymakcieprawnym.Dziękiwejściuwżycieomawianejnowelizacjipolskie
ustawodawstwostałosięwpełnizgodnezprawemwspólnotowym,wtymztzw.
drugądyrektywąopieniądzuelektronicznym(Dyrektywa2009/110/WE).Wśród
głównychzmianwprowadzonychprzeznowelizacjęnależywymienić:

wprowadzeniezamkniętegokataloguwydawcówpieniądzaelektronicznego,

wtymm.in.kasyoszczędnościowo-kredytoweiPocztęPolskąS.A.;
wprowadzenienowychramprawnychdlaprowadzeniadziałalnościprzez
instytucjepieniądzaelektronicznegoorazzasadnadzorunadtymipodmiotami;
wprowadzenieograniczonegouprawnieniadlakrajowychinstytucjipłatniczychdo
wydawaniapieniądzaelektronicznego;
umożliwienieotrzymywanierentiemeryturnarachunkiinneniżrachunki
bankowelubwkasachoszczędnościowo-kredytowych.Świadczeniamożna
otrzymywaćnarachunkiprowadzoneprzezinstytucjepłatniczeiinstytucje
pieniądzaelektronicznego.

Zpunktuwidzeniaklientaindywidualnegonowezapisyustawyzawierająkilka
istotnychwymogów.Jednymznichjestnałożenienaagentówrozliczeniowych
obowiązkuujawnianiaskładnikówpobieranychopłat.Jesttoodpowiedźnabrak
przejrzystościwzakresiekosztów,jakimiobciążanebyłytransakcjewykonywane
napomocąkartpłatniczych.Dziękitymzapisomtzw.merchanci,czylinp.sklepy
będąmogłyporównaćwysokościopłatpobieranychprzezposzczególnesystemy
kartowe.Zgodniezzamiaremustawodawcyzwiększenieprzejrzystościwtej
materiimadoprowadzićdozmniejszeniaprzewagioperatorówsystemów
kartowychnadinnymiuczestnikamirynkuidoprowadzićdoobniżeniapobieranych
przeznichopłat.

45

Dyrektywa2007/64/WEParlamentuEuropejskiegoiRadyz13listopada2007r.wsprawieusług

płatniczychwramachrynkuwewnętrznego,Dz.Urz.UEL319/1.

46

SingleEuroPaymentsArea.

47

27państwUniiEuropejskiej,4państwaEFTAiMonako.

48

McCreevyC.,Agreementreachedoncross-borderbanking,RWE.ie,2007;

http://www.rte.ie/news/2007/0327/banking.html;[dostępwdniu10.12.2012].

49

RozporządzenieParlamentuEuropejskiegoiRady(UE)nr260/2012z14marca2012roku;

http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2012:094:0022:0037:PL:PDF.

50

ECBSEPAIndicators,http://www.ecb.int/paym/sepa/about/indicators/html/index.en.html;[dostęp

wdniu6.02.2013].

51

I.Kondrat,„Niebieskiguzik”uzdrowieuropejskie-handel?;

http://www.ecommerce.edu.pl/prawo/interpretacje/qniebieski-guzikq-uzdrowi-europejski-e-handel.html;
[dostępwdniu16.11.2012].

52

Europejskieprawoumów–komunikatKomisjiEuropejskiej;

http://europa.eu/legislation_summaries/justice_freedom_security/judicial_cooperation_in_civil_matters/l33158_pl.htm;
2011[dostępwdniu14.11.2012].

53

UEcorazbliżej28reżimuprawnego,PL2011,2011;

http://pl2011.eu/content/ue-coraz-blizej-28-rezimu-prawnego;[dostępwdniu14.11.2012].

54

KomisjaEuropejskaproponujefakultatywnewspólneeuropejskieprzepisydotyczącesprzedaży

wUniiEuropejskiej,bypobudzićwymianęhandlowąizwiększyćmożliwościwyborudlakonsumentów,
2011;http://europa.eu/rapid/press-release_IP-11-1175_pl.htm?locale=en;[dostępwdniu14.11.2012].

55

Dz.U.Nr199,poz.1175zezm.

56

Dz.U.z2013r.,poz.1036.

57

Opublikowanoustawęousługachpłatniczych,LexPolonica;

http://lexpolonica.lexisnexis.pl/aktualnosc/opublikowano-ustawe-o-uslugach-platniczych;[dostęp
wdniu20.12.2012].

58

Komunikatze169.posiedzeniaKomisjiNadzoruFinansowegowdniu27listopada2012r.;

http://www.knf.gov.pl/o_nas/komunikaty/169_posiedzenie_knf.html.

59

KNF,Komunikatwsprawiebiurusługpłatniczych;

http://www.knf.gov.pl/Images/KNF_uslugi_platniczych_tcm75-32630.pdf;[dostępwdniu21.12.2012].

60

Dz.U.Nr169,poz.1385.

61

Pieniądzelektronicznytoelektronicznyodpowiednikznakówpieniężnych,którymożebyć:

przechowywanywformieelektronicznej,wydawanydodyspozycjinapodstawieumowywzamianza

środkipieniężneonominalnejwartościniemniejszejniżtawartość.

62

Wgstanuna31grudnia2012roku.

Podsumowanie

Po15latachrozwojuelektronicznemetodypłatnościsąwPolscewciążdopiero
wpoczątkowejfazierozwoju.Wzrostichpopularnościidziewparzezewzrostem
znaczeniahandluelektronicznego,którymimodynamicznegorozwoju,wielkością
obrotówwciążznaczącoustępujehandlowitradycyjnemu.Wgrudniu2012roku
polskiryneksprzedażydetalicznejwinternecieszacowanybyłna17,9mldzł
istanowił3,5%wartościhandludetalicznegowPolsce

63

.Barieryrozwojudla

płatnościelektronicznychsątakiesamejakwprzypadkucałegohandlu
internetowego:brakzaufaniaużytkownikówdonowychtechnologii,niska–
wstosunkudonajbardziejrozwiniętychkrajówświata–dostępność
szerokopasmowegointernetuiwciążbardzowysokapopularnośćtradycyjnych
metoddokonywaniazakupów.

Rozwóje-płatnościbędziepostępowałwrazzrozwojemtechnologii
telekomunikacyjnej,powstawanianowychirozszerzaniamożliwościjużistniejących
serwisówinternetowych.NajwiększefirmyinternetowetakiejakGoogle
iFacebookdopierorozpoczynająpróbywykorzystaniaswojejpopularnoścido
stworzeniastabilnychźródełprzychodów,czylimonetyzacjiswoichserwisów
internetowych.Ruchwstronęudostępnianiatreścizaniewielkieopłatywykonują
takżewydawcyprasowi.Wpołowie2012rokuuruchomionowPolscesystemPiano
zrzeszającykilkanaścietytułówprasowych.Pouiszczeniuopłatyabonamentowej
użytkownikuzyskujedostępdo–bezpłatnychdotychczas–treścinastronach
internetowychtakichtytułówjakGazetaWyborcza,CzteryKąty,czyDziennik
Bałtycki.Tegotypurozwiązaniabyływcześniejwprowadzonewinnychkrajach,
gdziepionierempobieraniaopłatzadostępdotreści(tzw.paywall)byłymedia
RupertaMurdocha

64

,apodobnemodelebiznesowewkrótcewprowadziłytakże

innegazetyamerykańskieWallStreetJournal,FinancialTimesczyNewYork
Times

65

.

Popularyzacjapłatnościelektronicznychbędziewprzyszłościpostępowaćwcoraz
wyższymtempie.Wiodącymczynnikiembędziewzajemnewpływanienasiebie
poszczególnychrynkówkorzystającychzpłatności.Wmiaręjakcorazwięcej
serwisówinternetowychbędziepobierałoopłatyodużytkowników,tymwięcej
internautówbędzieprzyzwyczajonychiskłonnychpłacićzadostępdocyfrowych
treściitymsamymwięcejserwisówbędziemogłowprowadzaćopłaty.Dotychczas
nieznalezionoreceptynamonetyzacjęserwisówinternetowychobsługiwanych
ztelefonówkomórkowychiinnychurządzeńprzenośnych–niedziałajątutaj
mechanizmysprawdzonewinterneciebazującymnakomputerachosobistych
użytkowników.Jednocześniecorazwięcejosóbkorzystazinternetuwłaśnie
zurządzeńinnychniżPC.Jednymzrozwiązańpozwalającychnauzyskanie
rentownościprzezserwisymobilnejestwprowadzeniepłatnościelektronicznych.

Zatemprzenoszeniesięinternetowejaktywnościużytkownikówdourządzeń
mobilnychnajpewniejsprzyjaćbędziedalszejpopularyzacjipłatności
elektronicznych.

Dzisiajrynekpłatnościelektronicznychcharakteryzujedużafragmentaryzacja.Jak
jednakpokazujeprzykładrynkuinternetowegowinnychbranżachpokilkulatach
wyrównanejkonkurencji,zczasemwyłanianyjestwyraźnylider,któryustanawia
powszechnestandardyjakościusługipozwalanadużąpopularyzację
proponowanychprzezsiebieusług–videprzypadkiGoogle,FacebookiAmazon.
Wystąpieniapodobnegomechanizmumożnaspodziewaćsiętakżenarynku
płatnościelektronicznych.Uzyskanieprzezjednegozdostawcówusługpłatniczych
statusuliderarynkustanowićbędziekamieńmilowywhistoriipłatności
elektronicznych.

63

Dynamicznierozwijającysięe-commerceto3,5%wartościhandludetalicznegowPolsce–wrzesień

2012,PMRPublications;[dostępwdniu7.12.2012];
https://www.pmrpublications.com/free_stuff/1140/dynamicznie-rozwijajcy-si-e-commerce-to-35-
wartoci-handludetalicznego-w-polsce-wrzesie-2012.

64

L.Naughton,Micropayments:Isthereasilverbullet?;[dostępwdniu26.09.2012].

65

A.SulzbergerJr.,ALettertoOurReadersAboutDigitalSubscriptions;

http://www.nytimes.com/2011/03/18/opinion/l18times.html;[dostępwdniu26.09.2012].

Słowniczek

biurousługpłatniczych–możeświadczyćusługipłatniczejedynie
wograniczonymzakresie(np.przekazypieniężne,wpłatynarachunki)ina
ograniczonąskalę(miesięczneobrotydo500tys.euro)orazdziałaćtylkowPolsce.
Maobowiązekochronyśrodkówpieniężnychpowierzonychmuprzezklientów.
BiurausługpłatniczychsąnadzorowaneprzezKomisjęNadzoruFinansowego
(KNF);

dostawcausługpłatniczych–wedługpolskiegoprawamożenimbyćinstytucja
płatnicza,bankkrajowyluboddziałbankuzagranicznego,instytucjakredytowalub
instytucjapieniądzaelektronicznego,PocztaPolskalubpocztyzkrajów
członkowskich,organyadministracjipublicznej,spółdzielczekasyoszczędnościowo-
kredytowelubbiurousługpłatniczych;

handelinternetowy/handelelektroniczny(e-commerce)–transakcje
zawieranenaodległośćprzywykorzystaniuinfrastrukturykomputerowej.
Dostarczenietowarówiusługatakżepłatnośćzaniemożeodbywaćsięzarówno
winterneciejakipozanim.Wprzypadkuzawarciaumowynaodległośćklientowi
przysługująspecjalneprawa,wtymm.in.możliwośćodstąpieniaodumowywciągu
10dniodjejzawarcia,bezpodaniaprzyczyn;

instytucjapłatnicza–możeświadczyćusługipłatniczewszerokimzakresie,
atakżenaobszarzecałejUE.Podlegawyższymwymogomkapitałowymniżbiuro
usługpłatniczych.InstytucjepłatniczesąnadzorowaneprzezKomisjęNadzoru
Finansowego(KNF);

KomisjaNadzoruFinansowego(KNF)–państwowyorgannadzoru,sprawujący
nadzórnadsektorembankowym,rynkiemkapitałowym,ubezpieczeniowym
iemerytalnym,nadinstytucjamipłatniczymiibiuramiusługpłatniczychoraz
spółdzielczymikasamioszczędnościowo-kredytowymiiKrajowąSpółdzielcząKasą
Oszczędnościowo-Kredytową;celemnadzorunadrynkiemfinansowymjest
zapewnienieprawidłowegofunkcjonowaniategorynku,jegostabilności,
bezpieczeństwaorazprzejrzystości,zaufaniadorynkufinansowego,atakże
zapewnienieochronyinteresówuczestnikówtegorynku;

mikropłatności–płatnościelektronicznezawieranenaniewielkie,czasemnawet
kilkugroszowekwoty.Najczęściejwykorzystywanesąprzypłatnościzadostępdo
dóbrelektronicznych:muzyki,filmów,artykułówzgazet.Niemajednoznacznej
definicjikwoty,odktórejpłatnośćmożnauważaćzamikropłatność.Proces
potwierdzaniapłatnościprzezużytkownikajestznacznieszybszyiprostszyniż
winnychmetodach;

NFC(NearFieldCommunication)–komunikacjabliskiegozasięgu

wykorzystywanaprzedewszystkimwtelefonachkomórkowych.Zajej
pośrednictwemmożnadokonywaćpłatnościwtradycyjnychsklepachnaziemnych.
Zewzględunabrakautoryzacjipłatnościjesttometodaszybszaiprostszaniż
płatnośćkartąpłatniczą.Zregułyznajdujezastosowaniewprzypadkutransakcjina
niewielkiekwoty,np.do50zł;

SEPa–JednolityEuropejskiObszarPłatniczy(ang.SingleEuroPaymentsArea).
Obejmuje32krajeeuropejskie:27państwUniiEuropejskiej,4państwaEFTA
(Islandia,Liechtenstein,Norwegia,Szwajcaria)iMonako.Celemwprowadzenia
SEPAjestułatwieniedokonywaniaprzelewówmiędzynarodowych;

PSD(PaymentServicesDirective)–dyrektywaParlamentuEuropejskiego
regulującarynekusługpłatniczychwUE.Zostaławprowadzonadlazwiększenia
konkurencyjnościnarynkupłatnościiumożliwieniawydajniejszegofunkcjonowania
gospodarkibezgotówkowej.ZałożeniaPSDzostaływprowadzonedopolskiego
prawaw2011roku;

portfelelektroniczny–rodzaj„konta”winternecie,naktóreużytkownikwpłaca
pieniądzeprzeddokonaniemzakupu.Dziękitemusamdecydujedojakiej
maksymalniekwotymożezostaćobciążonyjegorachunek.Zwyklepłatność
zportfelaelektronicznegojestprostszaniżprzywykorzystaniuinnychmetod;

szybkiprzelew–metodapłatnościopartanazwykłymprzelewieinternetowym.
Rolaużytkownikaograniczonajesttylkodopotwierdzeniatransakcjiiniemusion
podawaćpozostałychinformacji:danychodbiorcy,tytułuikwotyprzelewu,danete
sąautomatycznieuzupełnianeprzezoperatorapłatności;

usługipłatnicze–zgodniezustawąousługachpłatniczychnależydonichzaliczyć
usługipolegającem.in.naprowadzeniurachunku,wpłatyiwypłatygotówki,
przelewyizlecenia,atakżewydawanieinstrumentówpłatniczychorazzawieranie
umówoprzyjmowaniezapłatyprzyużyciutychinstrumentów.Mogąbyć
świadczoneprzezdostawcówusługpłatniczych.

Bibliografia

1. J.Banasikowska,Rodzajepłatnościisystemypłatnościnarynku

elektronicznym;
http://www.swo.ae.katowice.pl/_pdf/127.pdf[dostępwdniu11.09.2012].

2. K.Budek,Jakułatwićpłaceniee-klientom,[w:]InternetStandardRaport

eCommerce2012,red.A.Jadczak,InternetStandard,Warszawa2012.

3. F.Burellietal.,CapturingtheMicropaymentsOpportunity,ValuePartners,

Londyn2011.

4. D.Chaum,etal.,Untraceableelectroniccash,Springer,NowyJork1990.
5. CivicConsulting,Consumermarketstudyonthefunctioningofe-commerce

andInternetmarketingandsellingtechniquesintheretailofgoods,Berlin
2011.

6. Dyrektywa2007/64/WEParlamentuEuropejskiegoiRadyz13listopada

2007r.wsprawieusługpłatniczychwramachrynkuwewnętrznego,
Dz.Urz.UEL319/1.

7. M.A.Hassan,C.Chalmers,UKSomaliRemittancesSurvey,Departmentfor

InternationalDevelopment,Londyn2008.

8. InternetStandardRaporteCommerce2011,red.A.Jadczak,Internet

Standard,Warszawa2011.

9. InternetStandardRaporteCommerce2012,red.A.Jadczak,Internet

Standard,Warszawa2012.

10. KNF,Komunikatze169.posiedzeniaKomisjiNadzoruFinansowegowdniu27

listopada2012r.;
http://www.knf.gov.pl/o_nas/komunikaty/169_posiedzenie_knf.html.

11. KNF,Komunikatwsprawiebiurusługpłatniczych;

http://www.knf.gov.pl/Images/KNF_uslugi_platniczych_tcm75-32630.pdf.

12. C.Liezenberg,D.Lycklama,OnlinePayments2012Movingbeyondtheweb,

Innopay,Bruksela2012.

13. Phoneplayplus,Themarketplaceforandregulationofmicropaymentservices

intheUK,AnalysysMason,Cambridge2010;
http://www.phonepayplus.org.uk/~/media/Files/PhonepayPlus/Research/Analysys_Mason_
The_marketplace_for_and_regulation_of_micropayment_services_in_the_UK.pdf
[dostępwdniu29.10.2012].

14. M.Polasik,K.Maciejewski,InnowacyjneusługipłatniczewPolsceinaświecie,

„Materiałyistudia”nr241,NBP,Warszawa2009;
http://www.nbp.pl/publikacje/materialy_i_studia/ms241.pdf
[dostępwdniu1.09.2012].

15. B.Powell,SomaliaAfterStateCollapse:ChaosorImprovement?,Independent

Institute,Oakland2006.

16. RozporządzenieParlamentuEuropejskiegoiRady(UE)nr260/2012z14

marca2012roku;
http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?
uri=OJ:L:2012:094:0022:0037:PL:PDF.

17. RozwójsystemufinansowegowPolscew2011roku,red.P.Sobolewski,

D.Tymoczko,NBP,Warszawa2012;
https://ssl.nbp.pl/systemfinansowy/rozwoj2011.pdf;[dostępwdniu11.12.2012].

18. R.Skiba,Ustawaousługachpłatniczych–towartowiedzieć,Prawo

iPieniądze,2012;
http://pieniadzeiprawo.pl/ustawa-o-uslugach-platniczych-to-warto-wiedziec/;
[dostępwdniu10.10.2012].

19. SpołeczeństwoinformacyjnewPolsce,GUS,Szczecin2012;

http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/nts_spolecz_inform_w_polsce_10-
2012.pdf.

Wykazźródełinternetowych

1. DigitalAgendaScoreboard2012,KomisjaEuropejska,Bruksela2012;

https://ec.europa.eu/digital-agenda/sites/digital-
agenda/files/scoreboard_life_online.pdf;
[dostępwdniu10.10.2012].

2. DigitalSingleMarketPromotinge-Commerceforindividuals,Eurostat2012;

http://appsso.eurostat.ec.europa.eu/nui/show.do?
dataset=isoc_bdek_smi&lang=en;
[dostępwdniu19.12.2012].

3. Dynamicznierozwijającysięe-commerceto3,5%wartościhandludetalicznego

wPolsce–wrzesień2012,PMRPublications;[dostępwdniu7.12.2012];
https://www.pmrpublications.com/free_stuff/1140/dynamicznie-rozwijajcy-si-e-
commerceto-35-wartoci-handlu-detalicznego-w-polsce-wrzesien-2012.

4. ECBSEPAIndicators;

http://www.ecb.int/paym/sepa/about/indicators/html/index.en.html;
[dostępwdniu6.02.2013].

5. EMI,KeyissuesandrequirementsofWebMerchantsinEurope,2011;

http://www.ecommerce-europe.eu/cms/streambin.aspx?Documentid=4306;
[dostępwdniu7.11.2012].

6. EuropejskaAgendaCyfrowa,RadaUniiEuropejskiej,Bruksela2010;

http://eur-ex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?
uri=COM:2010:0245:FIN:PL:PDF;
[dostępwdniu14.11.2012].

7. Europejskieprawoumów–komunikatKomisjiEuropejskiej;

http://europa.eu/legislation_summaries/justice_freedom_security/judicial_cooperation_in_
civil_matters/l33158_pl.htm,2011;[dostępwdniu14.11.2012].

8. InternetretailingandEurope2011:Incontext,EuromonitorInternational;

http://euromonitor.typepad.com/files/european-digital-divide-e-commerce-
markets-ineurope-opportunities-and-prospects.pdf;[dostępwdniu13.11.2012].

9. B.Jaskowska,Euromonitor:polskiryneke-commercewarty15,5mldzł,

InternetStandard,2010;
http://www.internetstandard.pl/news/361453/Euromonitor.polski.rynek.ecommerce.warty.155.mld.zl.html;
[dostępwdniu5.11.2012].

10. KomisjaEuropejskaproponujefakultatywnewspólneeuropejskieprzepisy

dotyczącesprzedażywUniiEuropejskiej,bypobudzićwymianęhandlową
izwiększyćmożliwościwyborudlakonsumentów,KomisjaEuropejska–
Komunikatprasowy2011;
http://europa.eu/rapid/press-release_IP-11-1175_pl.htm?locale=en;
[dostępwdniu14.11.2012].

11. I.Kondrat,„Niebieskiguzik”uzdrowieuropejskie-handel?;

http://www.ecommerce.edu.pl/prawo/interpretacje/qniebieski-guzikq-uzdrowi-
europejski-ehandel.html;[dostępwdniu16.11.2012].

12. M.Kisiel,OrangewprowadzapłatnościNFC,Bankier.pl,2012;

http://www.bankier.pl/wiadomosc/Orange-wprowadza-platnosci-NFC-
2655774.html;
[dostępwdniu27.11.2012].

13. M.Kisiel,PolskajakBrazylia–niestetyniewpiłcenożnej,PayU,2012;

http://www.edu.payu.pl/artykul/polska-jak-brazylia-niestety-nie-w-pilce-noznej;
[dostępwdniu12.11.2012].

14. A.Leszczyński,Rajbezpaństwa?Zatozkomórką,„GazetaWyborcza”,2012;

http://m.next.gazeta.pl/next/1,124026,11845285,na_wlasne_oczy
raj_bez_panstwaza_to_z_komorka.html;[dostępwdniu24.09.2012].

15. Listapodmiotów,któreprowadząsystemyautoryzacjiirozliczeń,NBP;

http://nbp.pl/systemplatniczy/nadzor_syst_platn/Lista_SAiR.pdf;[dostępwdniu
12.12.2012].

16. J.Makulec,Jakdziałajądostawcypłatnościinternetowych?,eKomercyjnie,

2011;
http://www.ekomercyjnie.pl/jak-dzialaja-dostawcy-platnosci-internetowych-
ktoregodostawce-platnosci-internetowych-wybrac-dla-swojego-e-biznesu/;
[dostępwdniu11.09.2012].

17. McCreevyC.,Agreementreachedoncross-borderbanking,RWE.ie,2007;

http://www.rte.ie/news/2007/0327/banking.html;[dostępwdniu10.12.2012].

18. J.McEntegart,The$79KindleCostsAmazon$84toMake,Tom’sHardware,

2011;
http://www.tomshardware.com/news/Amazon-Kindle-Cost-Production-
SuppliesParts,13953.html;[dostępwdniu2.10.2012].

19. L.Naughton,Micropayments:Isthereasilverbullet?,CardsInternational,

2011;
http://www.vrl-financial-news.com/cards--payments/cards-
international/issues/ci-2011/ci-453/micropayments-is-there-a-silv.aspx;[dostęp
wdniu26.09.2012].

20. NFCinPublicTransport,NFCForum,Wakefield2011;

http://www.nfc-
forum.org/resources/white_papers/NFC_in_Public_Transport.pdf;
[dostępwdniu29.11.2012].

21. Opublikowanoustawęousługachpłatniczych,LexPolonica;

http://lexpolonica.lexisnexis.pl/aktualnosc/opublikowano-ustawe-o-uslugach-
platniczych;
[dostępwdniu20.12.2012].

22. RegulaminGooglePlay;http://support.google.com/googleplay/bin/answer.py?

hl=en&answer=113515,Google,2012;[dostępwdniu7.09.2012].

23. H.Seybert,Internetuseinhouseholdsandbyindividualsin2011,[w:]

„Statisticsinfocus”66/2011,Eurostat,Luksemburg2011;
http://epp.eurostat.ec.europa.eu/cache/ITY_OFFPUB/KS-SF-11-066/EN/KS-SF-
11-066-EN.PDF;[dostępwdniu10.10.2012].

24. Ł.Szewczyk,Polacyzbytrzadkopłacąkartamiwsieci,Media2.pl,2012;

http://media2.pl/badania/94875-Polacy-zbyt-rzadko-placa-kartami-w-sieci.html;
[dostępwdniu7.11.2012].

25. TheEuropeanInternetIndustryandMarket,RandEurope,2011;

http://www.fi3p.eu/assets/pdf/FI3P%20D2%20-
%20EU%20Internet%20Industry%20and%20Market_Final.pdf;[dostępwdniu
7.11.2012].

26. UEcorazbliżej28reżimuprawnego,PL2011,2011;

http://pl2011.eu/content/ue-coraz-blizej-28-rezimu-prawnego;
[dostępwdniu14.11.2012].

27. J.Uryniuk,WT-Mobilekomórkązapłaciszjeszczewtymroku,„Dziennik

GazetaPrawna”,2012;
http://serwisy.gazetaprawna.pl/finanse-osobiste/artykuly/639474,
w_t_mobile_komorka_zaplacisz_jeszcze_w_tym_roku.html;[dostępwdniu
29.11.2012].

28. A.Vildosola,GoogleplansspecialGoogleWalletstickersforphoneswithout

NFC,2011;
http://androidandme.com/2011/05/news/google-plans-to-make-special-google-
walletstickers-for-phones-without-nfc/;[dostępwdniu20.09.2012].