NEO-PI-R

INTERPRETACJA SKŁADNIKÓW:

Składniki Neurotyczności:

N1 – Lęk – Osoby lękliwe są pełne niepokoju, obaw, bojaźliwe skłonne do przejmowania się,

nerwowe, napięte i roztrzęsione. Osoby z niskimi wynikami są spokojne, zrelaksowane, nie

ryzykują robienia rzeczy, które mogłyby się źle skończyć.

N2 – Agresywna wrogość – w składniku tym wyraża się tendencja do doświadczania gniewu

i podobnych stanów, takich jak frustracja lub poczucie rozgoryczenia. Oznacza on gotowość

do wpadania w gniew. Osoby o niskich wynikach są wyrozumiałe, pobłażliwe i nie są skore

do wybuchania gniewem.

N3 – Depresyjność – Osoby o wysokich wynikach mają skłonność do doświadczania

poczucia winy beznadziejności i samotności. Łatwo się zniechęcają i odczuwają

przygnębienie. Osoby o niskich wynikach rzadko mają takie doznania.

N4 – Nadmierny samokrytycyzm – głowne przejawy tego czynnika to wstyd i zakłopotanie.

Osoby o wysokich wynikach nie czują się dobrze w obecności innych, obawiają się, że staną

się pośmiewiskiem, i skłonne są do doświadczania poczucia niższości. Podskala ta wiąże się z

nieśmiałością i niepokojem przeżywanym w sytuacjach o charakterze publicznym.

N5 – Impulsywność – odnosi się do niezdolności kontrolowania nieprzepartych pragnień i

potrzeb. Potrzeby odczuwane są zbyt silnie, i trudno jest się im oprzeć.

N6 – Nadwrażliwość – osoby o wysokich wynikach czują się niezdolne do radzenia sobie ze

stresem, stają się zależne, tracą nadzieję lub wpadają w panikę, gdy znajdą się w sytuacji

zagrożenia.

Składniki Ekstrawersji:

E1 – Serdeczność – wiąże się z bliskością kontaktów z innymi, z uczuciowością i

przyjaznym podejściem do ludzi, zawiera aspekt ciepła i reagowania z entuzjazmem. Osoby o

wysokich wynikach szczerze lubią innych i łatwo wchodzą z nimi w bliskie kontakty. Osoby

o niskich wynikach zachowują się w sposób bardziej formalny i z większą rezerwą i

dystansem.

E2 – Towarzyskość – chęć przebywania z innymi ludźmi. Osoby o wysokich wynikach lubią

towarzystwo innych osób – im ich więcej, tym radośniej się czują. Osoby o niskich wynikach

to osoby samotne, które nie szukają społecznej stymulacji, a nawet celowo jej unikają.

E3 – Asertywność – osoby o wysokich wynikach są dominujące, przebojowe, mają społeczną

przewagę nad innymi. Wypowiadają się w sposób autorytatywny i często stają się

przywódcami grupy. Osoby o niskich wynikach wolą pozostawać w tle i pozwalają innym

swobodnie się wypowiadać.

E4 – Aktywność – wysoka aktywność przejawia się w szybkim tępie zachowania i żywych

ruchach, odczuwaniu wysokiej energii i w potrzebie bycia ustawicznie zajętym. Osoby o

niskich wynikach są nastawione bardziej relaksacyjnie i mają wolniejsze tempo działania, co

nie oznacza że są leniwe i ospałe.

E5 – Poszukiwanie doznań – osoby o wysokich wynikach poszukują doznań i stymulacji.

Lubią jaskrawe barwy i hałaśliwe otoczenie. Osoby o niskich wynikach odczuwają niewielką

potrzebę nowych doznań.

E6 – Emocje pozytywne – wiąże się z tendencją do doznawania pozytywnych emocji, takich

jak radość, szczęście, miłość i podekscytowanie. Osoby o wysokich wynikach łatwo i często

wybuchają śmiechem, są pogodne i optymistyczne. Osoby o niskich wynikach nie muszą być

nieszczęśliwe, są po prostu mniej entuzjastyczne i zazwyczaj w gorszym nastroju.

Składniki Otwartości na doświadczenia:

O1 – Wyobraźnia – osoby o wysokich wynikach są otwarte na fantazjowanie i mają żywą

wyobraźnię, oddają się wyobrażeniom nie po to, aby uciec od rzeczywistości, lecz aby

stworzyć sobie wewnętrzny, interesujący świat. Osoby o niskich wynikach są bardziej

prozaiczne i wolą myśleć o tym, czym się w danej chwili zajmują.

O2 – Estetyka – osoby o wysokich wynikach bardzo cenią sztukę i piękno (poezja, muzyka

itp.). Nie musza posiadać talentów artystycznych, ani tego, co określa się mianem dobrego

gustu, posiadają jednak większą wiedzę na temat sztuki. Osoby o niskich wynikach są

względnie niewrażliwe na sztukę i piękno.

O3 – Uczucia – oznacza wrażliwość na własne uczucia i emocje oraz docenianie emocji, jako

ważnego komponentu życia. Osoby o wysokich wynikach doznają głębszych i bardziej

zróżnicowanych stanów emocjonalnych niż inni. Osoby o niskich wynikach doznają mniej

intensywnych uczuć i nie uważają, że stany emocjonalne odgrywają ważną rolę w życiu.

O4 – Działania – to otwartość w sensie behawioralnym, przejawia się w podejmowaniu

różnych działań, odwiedzaniem nowych miejsc lub jedzeniem niezwykłych potraw. Osoby o

wysokich wynikach preferują nowości i zmienność, w odróżnieniu od tego co znane i

rutynowe. Osoby o niskich wynikach nie lubią zmian i wolą trwać przy tym, co dobrze znane

i sprawdzone.

O5 – Idee – ciekawość intelektualna, która przejawia się nie tylko w postaci zainteresowań

intelektualnych realizowanych dla samych siebie, ale także w otwartości umysłu i chęci

rozważań nad nowymi, czasem niekonwencjonalnymi ideami. Osoby o wysokich wynikach

lubią zarówno dyskusje filozoficzne, jak i łamigłówki. Osoby o niskich wynikach mają

ograniczoną ciekawość, i jeśli są bardzo inteligentne, to koncentrują się na wąskich

zagadnieniach.

O6 – Wartości – to gotowość do dokonywania ponownych przemyśleń na temat uznanych

wartości społecznych, politycznych i religijnych. Osoby o niskich wynikach mają tendencję

do akceptowania autorytetów i tradycji, co powoduje, że są konserwatywne, bez względu na

przynależność partyjną.

Składniki Ugodowości:

U1 – Zaufanie – osoby o wysokich wynikach są przekonane, iż inni są uczciwi i mają dobre

zamiary. Osoby o niskich wynikach są cyniczne i sceptyczne.

U2 – Prostolinijność – osoby o wysokich wynikach są otwarte, szczere i prostoduszne.

Osoby o niskich wynikach mają tendencje do manipulowania ludźmi poprzez pochlebstwa i

oszukiwanie. Uważają, że są to niezbędne sposoby społecznego działania i mogą uważać

ludzi myślących inaczej za naiwnych.

U3 – Altruizm – osoby o wysokich wynikach przejawiają żywe zainteresowanie sprawami

innych ludzi, co znajduje wyraz w hojności, trosce o innych i chęci niesienia im pomocy w

potrzebie. Osoby o niskich wynikach są bardziej skoncentrowane na sobie i z większym

trudem angażują się w problemy innych.

U4 – Ustępliwość – wiąże się z reakcją na konflikty interpersonalne. Osoby o wysokich

wynikach mają tendencję do powściągania reakcji, do hamowania agresji, do przebaczania i

zapominania. Osoby o niskich wynikach są agresywne, wolą raczej konkurować niż

współpracować i nie hamują gniewu.

U5 – Skromność – osoby o wysokich wynikach są skromne, unikające rozgłosu, chociaż nie

musi im brakować pewności siebie i wysokiej samooceny. Osoby o niskich wynikach

uważają, że są kimś nadzwyczajnym i mogą być uważane przez innych za zarozumiałe i

aroganckie.

U6 – Skłonność do rozczulania się – ten składnik określa postawę współczucia i

zainteresowania innymi. Osoby o wysokich wynikach przejmują się potrzebami innych i

podkreślają humanitarne aspekty polityki społecznej. Osoby o niskich wynikach są bardziej

wyrachowane i mniej kierują się współczuciem.

Składniki Sumienności:

S1 – Kompetencje – wiąże się z przekonaniem, że jest się zdolnym, rozsądnym, rozważnym i

skutecznym w działaniu. Osoby o wysokich wynikach są dobrze przygotowane do radzenia

sobie z życiem. Osoby o niskich wynikach niżej oceniają swoje zdolności i przyznają, że są

niezdolne i nie mają odpowiedniego przygotowania.

S2 – Skłonność do porządku – osoby z wysokimi wynikami są schludne, zadbane i dobrze

zorganizowane, utrzymują porządek w swoich rzeczach. Osoby o niskich wynikach są źle

zorganizowane i niesystematyczne.

S3 – Obowiązkowość – osoby o wysokich wynikach ściśle przestrzegają zasad etycznych i

skrupulatnie wypełniają moralne zobowiązania.

S4 – Dążenie do osiągnięć – osoby o wysokich wynikach mają wysokie aspiracje i wytrwale

pracują, aby osiągnąć cel. Są pilne, stanowcze i mają poczucie sensu życia. Osoby ze zbyt

wysokimi wynikami mogą jednak poświęcać zbyt wiele czasu swojej karierze i stać się

pracoholikami.

S5 – Samodyscyplina – to zdolność do rozpoznania zadań i doprowadzenia ich do końca,

mimo znudzenia i innych przeszkód. Osoby z wysokimi wynikami mają zdolność do

motywowania siebie w taki sposób, aby ukończyć zadanie. Osoby z niskimi wynikami

zwlekają z rozpoczęciem pracy, łatwo zniechęcają się i rezygnują.

S6 – Rozwaga – to tendencja do dokładnego przemyśliwania tego, co ma się zrobić. Osoby o

wysokich wynikach są ostrożne i rozważne. Osoby o niskich wynikach działają w sposób

nieprzemyślany.

INTERPRETACJA PAR CZYNNIKÓW:

Szczególnie użyteczne jest łączne rozpatrywanie wyników w parach czynników,

odpowiadających w wielu przypadkach określonym sferom życia.

EKSTRAWERTYCZNOŚĆ

+ NEUROTYCZNOŚĆ – para czynników, które

charakteryzują sferę afektywną (samopoczucie) jednostki. Neurotyczność odzwierciedla

nasilenie negatywnych doznań emocjonalnych, podczas gdy ekstrawertyczność związana jest

z doznaniami pozytywnymi.

1. niska NEU i niska EKS – osoby te zwykle nie doświadczają i nie przejawiają w

swych reakcjach zbyt wielu emocji, są to osoby spokojne, łagodne, u których trudno

wzbudzić żywe reakcje emocjonalne.

2. wysoka NEU i wysoka EKS – osoby te doświadczają szerokiej gamy przeżyć

emocjonalnych, mają one zmienne nastroje, są wybuchowe i pobudliwe.

3. niska NEU i wysoka EKS – charakteryzują osoby odważne, silne, pewne siebie,

szczere, pełne wigoru i niezahamowane.

4. wysokNEU i niska EKS – osoby te łatwo doznają stresu związanego z czynnikami

sytuacyjnymi, mogą odbierać życie jako trudne zadanie, do którego nie są

przygotowane, mają niskie poczucie bezpieczeństwa, użalające się nad sobą,

samokrytyczne, lękliwe i płaczliwe.

EKSTRAWERTYCZNOŚĆ + UGODOWOŚĆ – para czynników, która odzwierciedla

sposób funkcjonowania osób w zakresie relacji interpersonalnych.

1. wysoka EKS i wysoka UGD – to osoby przychylnie nastawione do ludzi, życzliwe,

wyrozumiałe, energiczne, ufne we własne siły i współczujące. Lubią towarzystwo

innych ludzi.

2. niska EKS i niska UGD – to osoby, które w stosunku do innych są powściągliwe, z

dystansem, lubią zajęcia nie wymagające udziału innych, są ponure i bezduszne, mają

trudności z wyrażaniem uczuć i mogą się wydawać obojętne i oziębłe, niełatwo

przebaczają i szczycą się swoją niezależnością.

3. wysoka EKS i niska UGD – to osoby asertywne, pewne siebie i dominujące, dążą do

uzyskania roli przywódczej, dyrygowanie i rządzenie innymi sprawia im wyraźną

przyjemność.

4. niska EKS i wysoka UGD – to osoby bezpretensjonalne, źle czują się w roli

przywódcy, to osoby skromne, pobłażliwe, wyrozumiałe, wykonujące prace bez

rozgłosu, chętnie przychodzą innym z pomocą.

EKSTRAWERTYWNOŚĆ + OTWARTOŚĆ – para czynników ważna zarówno w

doradztwie zawodowym, jak i w psychoterapii.

1. wysoka EKS i wysoka OTW – te osoby mają bogaty świat wewnętrzny, koncentrują

się na ideach, uczuciach i emocjach i lubią o nich rozmawiać. To osoby dociekliwe,

elokwentne, dowcipne, spontaniczne i zuchwałe.

2. niska EKS i niska OTW – te osoby mają duże opory przed opowiadaniem innym o

swoich uczuciach, są bierne, apatyczne, bezbarwne i pozbawione ciekawości i

wyobraźni.

3. wysoka EKS i niska OTW – osoby te lubią towarzystwo, ale mogą czuć się

skrępowane, gdy mówią o swoich wewnętrznych doznaniach, są to osoby

wypowiadające się w sposób rozwlekły i napuszony.

4. niska EKS i wysoka OTW – te osoby o bogatym świecie wewnętrznych przeżyć, są

nastawione do wewnątrz i skłonne do rozmyślań i medytacji.

UGODOWOŚĆ + SUMIENNOŚĆ – charakter.

1. wysokie UGD i wysokie SUM – osoby te są bardzo wrażliwe na problemy innych

ludzi i nie pozostawiają bez pomocy osób w potrzebie. Dążąc do osiągnięcia celu,

unikają konfrontacji i starają się załatwiać sprawy w sposób ugodowy. Są

zdyscyplinowane, wytrwałe, kierują się zasadami etycznymi, są grzeczne, szczere i

rozumiejące.

2. niska UGD i niska SUM – te osoby są samolubne i zainteresowane niezwłocznym

zaspokojeniem własnych potrzeb. Potrzeb innych osób raczej nie dostrzegają. Osoby

te są niegrzeczne, szorstkie, nieliczące się z innymi, bezmyślne i buntownicze.

3. niska UGD i wysoka SUM – osoby te stawiają sobie wysokie wymagania i są

ambitne. Przy osiąganiu celów mogą odznaczać się pasją, silną determinacją i uporem.

Można o tych osobach powiedzieć, że są surowe, wymagające, rozważne i

nieelastyczne.

4. wysoka UGD i niska SUM – osoby te starają się dostrzegać w innych same dobre

strony. Są wrażliwe na punkcie sprawiedliwości społecznej, angażują się w związane z

tym działania, ale nie zawsze wystarcza im sił i wytrwałości, aby osiągnąć cel. Osoby

te są tolerancyjne, akceptujące, społecznie wrażliwe, pobłażliwe i powierzchowne.