N

O W O C Z E S N Y

T

E C H N I K

D

E N T Y S T Y C Z N Y

24

T E C H N I K A

D E N T Y S T Y C Z N A

No i mamy zgryz

– prawidłowe rekonstrukcje uzupełnień stałych

jącą okluzję mają wpływ następujące
zaburzenia:
– brak punktów styku i kontaktu,
– płaskie i szorstkie punkty kontaktu,
– przedwczesne punkty kontaktu na

zębach bocznych,

– przedwczesne punkty kontaktu na

zębach przednich,

– nieprawidłowe prowadzenie guz-

ków przy ruchach bocznych, przy-
wodzenia i odwodzenia,

– stres.

Coraz częściej trafiają do nas pa-

cjenci po leczeniu ortodontycznym,
którzy mają nieprawidłową okluzję
statyczną i dynamiczną. W czasie
leczenia dochodzi do zbyt szybkich
zmian w zwarciu, co może nie zostać
zaakceptowane przez układ mięśni.

Z badań przeprowadzonych przez

naukowców wynika, że u pacjentów
bez wad zgryzu (nieleczonych or-
todontycznie) 79% ma prawidłową
okluzję. Natomiast u pacjentów po le-
czeniu ortodontycznym aż u 61%
występuje okluzja nieprawidłowa.
Tego typu zmiany okluzji mogą być
przyczyną późniejszych zaburzeń
w stawie skroniowo-żuchwowym
i rzutować na przyszłe leczenie pro-
tetyczne.

R

ELACJE

ŻUCHWY

WZGLĘDEM

SZCZĘKI

Punkty styku i kontaktu
W prawidłowej okluzji w zwarciu
centralnym zęby kontaktują się
ze sobą maksymalną liczbą punktów
kontaktu. Punkty kontaktów guzków
z zębami przeciwstawnymi znajdują

W naturalnym uzębieniu występują
dwa typy okluzji: okluzja guzek – li-
stwa brzeżna oraz okluzja guzek –
bruzda.

O

KLUZJA

GUZEK

–

LISTWA

BRZEŻNA

Jest najbardziej rozpowszechnionym
typem okluzji w uzębieniu dorosłego
człowieka, dlatego najczęściej spo-
tykamy ten typ okluzji, wykonując
prace protetyczne, zwłaszcza poje-
dyncze korony i niewielkie mosty
(fot. 1, s. 26). Guzki funkcjonalne,
czyli guzki podniebienne zębów
górnych i guzki policzkowe zębów
dolnych, kontaktują się z zębami
przeciwstawnymi w miejscach li-
stew brzeżnych i w okolicach środ-
ka bruzd okluzyjnych. Wadą tego
typu okluzji jest wtłaczanie pokar-
mu w przestrzenie międzyzębowe,
powodujące uszkodzenia brodawek
dziąsłowych. Mogą wystąpić rów-
nież rotacje zębów.

O

KLUZJA

GUZEK

–

BRUZDA

Jest najbardziej wskazanym typem
okluzji przy rehabilitacji narządu
żucia (fot. 2, s. 26). Niestety bardzo
rzadko występuje w naturalnym
uzębieniu. W tym typie okluzji guz-
ki funkcjonalne kontaktują tylko
z bruzdami okluzyjnymi. Siły żucia
pionowo przechodzą na ozębną, dzię-
ki temu zapobiegają rotacjom zębów
i ich wychyleniom.

Okluzja pełni bardzo ważną rolę

w prawidłowej czynności narządu
żucia. Na nieprawidłowo funkcjonu-

TITLE



So we have an occlusion – the

correct reconstruction of permanent
additions

SŁOWA KLUCZOWE



okluzja

STRESZCZENIE



Coraz częściej

trafiają do nas pacjenci po leczeniu
ortodontycznym, którzy mają
nieprawidłową okluzję statyczną
i dynamiczną.

KEY WORDS



occlusion

SUMMARY



More often we have more

patients after orthodontic treatment
with abnormal static and dynamic
occlusion.

tech. dent. Katarzyna Kozaczuk

Z

miany okluzji mogą
być przyczyną później-

szych zaburzeń w stawie
skroniowo-żuchwowym
i rzutować na przyszłe
leczenie protetyczne.

5

/ 2 0 1 2

25

T E C H N I K A

D E N T Y S T Y C Z N A

się na guzkach funkcjonalnych zwarciowych (policzko-
wych zębów dolnych i podniebiennych zębów górnych),
natomiast odpowiadające im punkty styku znajdują się
na zębach przeciwstawnych na guzkach niefunkcjonal-
nych artykulacyjnych (językowych zębów dolnych i po-
liczkowych zębów górnych).

Trójpunktowy kontakt żucia
Podczas okluzji (zwarcia) zęby stykają się ze sobą grzbie-
tami i stożkami guzków. Miejsca te są oddalone od szczy-
tów guzków, a w bruzdach i dołkach pozostają wolne
przestrzenie. Trójpunktowe rozłożenie punktów kontaktu
zapobiega ścieraniu się szczytów guzków, stabilizuje pio-
nowe siły żucia i poprawia efektywność żucia.

Przedwczesne punkty kontaktu
Ruchomość własna zębów powoduje, że podczas zwar-
cia centralnego samoczynnie dochodzi do centraliza-
cji łuków zębowych względem siebie i maksymalnego
zaguzkowania. Podczas wycisku zębów żuchwy przy
otwartych ustach dochodzi do elastycznej deformacji
kości żuchwy, co w konsekwencji prowadzi do dojęzyko-
wego przechylenia zębów bocznych modelu gipsowego.
Zmiany położenia zębów bocznych na modelu żuchwy
prowadzą do przedwczesnych kontaktów i do zwiększe-
nia relacji pionowej.

Dodatkowymi przyczynami przedwczesnych punk-

tów kontaktów w osadzonych w artykulatorze modelach
może być:
– ruchomość żuchwy,
– niedokładność wycisku,
– niedokładność modeli,
– niedokładność rejestracji modeli,
– niedokładność montażu modeli w artykulatorze.

P

RAWIDŁOWE

REKONSTRUKCJE

UZUPEŁNIEŃ

STAŁYCH

Główną przyczyną rekonstrukcji okluzji u pacjentów
z brakami międzyzębowymi są uszkodzenia czynnościo-
we narządu żucia charakteryzujące się bólami mięśni
i stawów skroniowo-żuchwowych.

Kolejną dużą grupę stanowią pacjenci, dla których naj-

ważniejsze są względy estetyczne. Przy rekonstrukcji
okluzji bardzo ważna jest współpraca i dobra komunika-
cja między lekarzem dentystą, technikiem dentystycznym
i pacjentem. Jest to najczęściej długotrwała praca (kilka
lub kilkanaście miesięcy) nad uzyskaniem zadowalające-
go pacjenta efektu finalnego.

Już w momencie planowania pracy przez lekarza den-

tystę wskazana jest konsultacja technika dentystycznego,
ponieważ ułatwi to rozplanowanie rodzaju prac prote-

tycznych oraz czasu ich wykonania. W rekonstrukcjach
zgryzu często wykonuje się kilka prac protetycznych,
które przygotowują pacjenta do ostatecznego uzupełnie-
nia protetycznego.

E

TAPY

REKONSTRUKCJI

ZGRYZU

Analiza przypadku
Wnikliwa analiza przypadku dotyczy zdiagnozowania
przyczyn ewentualnych bólów mięśniowo-stawowych,
konieczności wybiórczego szlifowania, wykonania zdjęć
RTG czy ekstrakcji.

Diagnoza robocza
W oparciu o analizę przypadku i dokumentację medycz-
ną dokonuje się rozplanowania prac protetycznych, chi-
rurgicznych i zachowawczych związanych z wykonaniem
pełnej rekonstrukcji zgryzu.

Rejestracja centralnej pozycji głów żuchwy (CPGŻ)
Centralna pozycja głów żuchwy to doczaszkowo-doprzed-
nio i nieprzesunięta na boki pozycja obydwu głów żuchwy
przy fizjologicznej relacji głowa – krążek stawowy i fizjo-
logicznym obciążeniu zaangażowanych tkanek (1).

Pobranie wycisków pod szyny nagryzowe lub pod uzu-

pełnienie tymczasowe.

N

O W O C Z E S N Y

T

E C H N I K

D

E N T Y S T Y C Z N Y

26

T E C H N I K A

D E N T Y S T Y C Z N A

Wykonanie szyny nagryzowej lub

uzupełnienia tymczasowego central-
nej pozycji głów żuchwy.

Korekta szyny
lub uzupełnienia tymczasowego
Korekta ma na celu uzyskanie stabil-
nej pozycji głów żuchwy.

Ponowna ocena przypadku,
diagnoza robocza
Ocena dotychczasowych wyników
leczenia, kontrola zaadaptowania
położenia żuchwy w nowych wa-
runkach zgryzowych, zaplanowanie
uzupełnień protetycznych finalnych,
przygotowanie do wykonania mo-
stów i korekta okluzji.

Pobranie wycisków pod uzupełnie-
nie finalne, rejestracja zwarcia
Stosowany przez lekarzy dentystów
wosk modelowy nie jest dobrym
materiałem do rejestracji zgryzu, po-

nieważ najczęściej nie daje się cał-
kowicie przegryźć. Bardzo dobrymi
materiałami do rejestracji okluzji
są materiały bardzo rzadkie, płyną-
ce, a następnie twardniejące, np. gips
wyciskowy, silikony czy materiały
światłoutwardzalne.

Rekonstrukcje zębów żuchwy
Wykonanie uzupełnień protetycz-
nych w obrębie zębów przednich
i bocznych żuchwy w zależności
od wskazań.

Rekonstrukcje zębów żuchwy
Wykonanie uzupełnień protetycz-
nych w obrębie zębów przednich
i bocznych szczęki, w zależności
od wskazań.

Coroczne kontrole pacjenta
Wykonując rekonstrukcje okluzji
i podnosząc wysokość zwarcia, nie
można zapomnieć o zachowaniu

równowagi między czynnikiem es-
tetycznym a funkcjonalnym. Źle
zaplanowana rekonstrukcja zgryzu,
zbyt szybo przeprowadzona, może
spowodować pogorszenie stanu
zdrowia pacjenta i konieczność po-
nownego wykonania uzupełnień
protetycznych przez technika denty-
stycznego.



KONTAKT

e-mail: [e-mail]

0

10

20

30

40

50

60

70

80

nieleczeni

po leczeniu

okluzja nieprawidłowa
okluzja prawidłowa

1

Okluzja guzek – listwa brzeżna

2

Okluzja guzek – bruzda

3

Wg badań Dagmar Slami, Teresy Matthews-Brzozowskej, Magdaleny Tomasz: ocena czyn-

ności stawów skroniowo-żuchwowych w aspekcie okluzji u pacjentów bez wady zgryzu i po leczeniu ortodontycznym aparatem stałym

4

Rozłożenie punktów

styku i kontaktu w okluzji guzek – listwa brzeżna

5

Trójpunktowy kontakt żucia

6

Przedwczesne punkty kontaktu

a

2

2

4

1

1

3

b

1

4

5

6

2

3

fot. ar

chiwum autor

ów

Piśmiennictwo
1. Koecka B.: Zaburzenia czynnościowe narzą-

du żucia. Urban & Partner, Wrocław 1997.

2. Koecka B.: Protetyka stomatologiczna, ko-

rony i mosty. Urban & Partner, Wrocław
2000.

3. Kozaczuk K.: Modelowanie powierzchni

żujących zębów bocznych górnych metodą
kropelkową. „Nowoczesny Technik Denty-
styczny”, nr 2/2009, s. 48.

4. Krocin A.: Modelarstwo i rysunek w prote-

tyce stomatologicznej. Wydawnictwo lekar-
skie PZWL, Warszawa 1998.

5. Shillingburg H.T.: Protezy stałe. Wydawnic-

two Kwintesencja 1997.