MATERIAŁY DO WYKŁADU RACHUNKOWOŚĆ MAŁYCH PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH

DR ELŻBIETA WYSŁOCKA

Podatek od towarów i usług

System podatku od wartości dodanej (z ang. value added tax) oparty jest na mechanizmie „opodatkowanie
- odliczenie".
Oznacza to, że na każdym szczeblu obrotu od kwoty podatku należnego, obliczonej od dokonanej
sprzedaży, dokonuje się odliczenia kwoty podatku naliczonego w cenach nabytych surowców, materiałów,
usług itp. Płatnik odprowadza do budżetu państwa nadwyżkę podatku od własnej sprzedaży nad podatkiem
zapłaconym w cenach zakupu towarów i usług
Charakterystyczne cechy podatku od towarów i usług

 Powszechność opodatkowania podatkiem od towarów i usług
 Wielofazowość
 Neutralność
 Opodatkowanie
 Potrącalność

Podatnikiem jest każda osoba prawna, osoba fizyczna i inna jednostka niemająca osobowości prawnej
wykonująca działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy, nawet wówczas, gdy nie jest przedsiębiorcą.
Ustawa o podatku od towarów i usług podzieliła podatników na:

 czynnych, czyli składających deklaracje podatkowe
 pozostałych, czyli zwolnionych.

Czynnych podatników możemy podzielić dodatkowo na opodatkowanych na zasadach ogólnych
(dokonujących czynności wyłącznie w kraju oraz podatników dokonujących transakcji
wewnątrzwspólnotowego nabycia) oraz na tak zwanych małych podatników, u których wartość sprzedaży
nie przekroczyła w roku równowartości 1200 000 euro.
Zwolnienia od podatku VAT
Określając w ustawie zakres przedmiotowy i podmiotowy opodatkowania przewidziano dwa typy zwolnień
podatkowych, a mianowicie:

 zwolnienia podmiotowe,
 zwolnienia przedmiotowe.

Zwolnienia o charakterze podmiotowym można podzielić na dwa rodzaje: nieuznanie wybranych
podmiotów za podatnika oraz zwolnienia drobnych przedsiębiorców (przychód mniejszy niż 150 000 zł).
Zwolnienia przedmiotowe ogólnie można podzielić na:

 zwolnienia dotyczące czynności wykonywanych w interesie publicznym;
 niektóre rodzaje działalności gospodarczej,;
 import niektórych towarów, generalnie tych, które są zwolnione z cła, import złota, walut,

banknotów i monet przez Narodowy Bank Polski i inne.

Podstawą opodatkowania jest obrót, czyli kwota należna z tytułu sprzedaży towaru, usługi będącej
przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu, pomniejszona o kwotę należnego podatku od
towarów i usług.
Opodatkowaniu podatkiem podlegają czynności:

 odpłatnej dostawy towarów i odpłatnego świadczenia usług na terytorium kraju;
 eksportu i importu towarów;
 wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju;
 wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów.
Od 1.01.2011 r. obowiązują stawki VAT w wysokości 23%, 8% i 5%.

Stawka podstawowa podatku od towarów i usług wynosi obecnie 23%.
Przepisy ustawy o podatku od towarów przewidują obecnie stosowanie dwóch stawek obniżonych: 8% i
5%.

MATERIAŁY DO WYKŁADU RACHUNKOWOŚĆ MAŁYCH PODMIOTÓW GOSPODARCZYCH

DR ELŻBIETA WYSŁOCKA

Stawka podatku w wysokości 8% ma zastosowanie m.in.:

- dla towarów i usług wymienionych w załączniku nr 3 do ustawy o podatku od towarów i usług;
- do dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy obiektów
budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem
mieszkaniowym.

Z dniem 1 stycznia 2011 r. wprowadzono do polskiego systemu VAT drugą stawkę obniżoną w wysokości
5% (stawka ta nie ma charakteru przejściowego). Listę towarów objętych stawką 5% zawiera załącznik nr 10
do ustawy o podatku od towarów i usług, który obejmuje podstawowe produkty żywnościowe (np. chleb,
nabiał, przetwory mięsne, produkty zbożowe: mąka, kasze, makaron, soki), książki drukowane oraz
wydawane na dyskach, taśmach i innych nośnikach oraz czasopisma specjalistyczne.
W wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów oraz w eksporcie towarów stawka podatku wynosi 0%.
Stawka 0% ma również zastosowanie do:

- czynności wymienionych w art. 83 ustawy o podatku od towarów i usług, w tym m.in. do: towarów i
usług związanych z transportem morskim i lotniczym oraz środkami tego transportu, usług związanych
z eksportem towarów, usług transportu międzynarodowego;
- niektórych usług świadczonych przez podmioty prowadzące działalność w zakresie turystyki
(dotyczy to usług świadczonych dla bezpośredniej korzyści turysty poza terytorium Wspólnoty - art. 119
ustawy o podatku od towarów i usług).

Zastosowanie stawki VAT w wysokości 0% do danej czynności oznacza brak opodatkowania (ciężaru
fiskalnego) przy jednoczesnym uznaniu tej transakcji za sprzedaż opodatkowaną, co umożliwia odliczenie
podatku naliczonego przy zakupie towarów i usług z nią związanych (stawka 0% działa jak zwolnienie z VAT
z prawem do odliczenia).
Kasy rejestrujące
Zobowiązanymi do prowadzenia ewidencji obrotu i kwot podatku należnego przy użyciu kas rejestrujących
są podatnicy, którzy dokonują sprzedaży towarów lub usług:

 - na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej,
 - rolników ryczałtowych.
 Kasy rejestrujące

Z rejestracji obrotów za pomocą kas fiskalnych zwolnieni są przedsiębiorcy, których obroty nie przekroczyły
20 000 zł. Podatnicy rozpoczynający działalność gospodarczą korzystają ze zwolnienia ze stosowania kas
fiskalnych, gdy ich obroty nie przekraczają 20000 zł. Należy uwzględnić proporcjonalność limitu do okresu
działalności.
Podatek akcyzowy
Akcyza podobnie jak podatek od towarów i usług, jest podatkiem konsumpcyjnym i stanowi ważną pozycję
w strukturze dochodów budżetowych.
Akcyza jest podatkiem selektywnym obciążającym wybrane produkty i skierowana jest do wybranych
odbiorców. Ma ona charakter cenotwórczy. Obciąża nabywcę towaru, na którego podatnik przerzuca ciężar
opodatkowania.
Podatnikami akcyzy są osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające
osobowości prawnej, które wykonują czynności podlegające opodatkowaniu akcyzą.
Obowiązek podatkowy powstaje z dniem wykonania czynności lub zaistnienia stanu faktycznego
podlegających opodatkowaniu akcyzą.
Stawki akcyzy wyrażone są: w procencie podstawy opodatkowania, w kwocie na jednostkę wyrobu, w
procencie maksymalnej ceny detalicznej lub w kwocie na jednostkę wyrobu i w procencie maksymalnej
ceny detalicznej.
Organami właściwymi rzeczowo dla akcyzy są naczelnik urzędu celnego i dyrektor izby celnej właściwych ze
względu na miejsce wykonywania czynności