B o h a t e r o w i e S t a r e g o i N o w e g o T e s t a m e n t u

}

1

Wykład 20

BOHATEROWIE STAREGO I NOWEGO TESTAMENTU

Ks. Michał Bednarz

Bohaterowie Ewangelii

J

AKUB

,

BRAT

J

EZUSA

„Wtedy wrócili do Jeruzalem z góry zwanej Oliwną, która jest blisko Jeruzalem, w odległości
drogi szabatowej. Przybywszy tam, weszli do sali na górze i przebywali w niej: Piotr i Jan,
i Jakub, i Andrzej, Filip i Tomasz, Bartłomiej i Mateusz, Jakub, syn Alfeusza, i Szymon Gorliwy,
i Juda [brat] Jakuba. Wszyscy oni trwali jednomyślnie na modlitwie razem z niewiastami,
z Maryją, Matką Jezusa, i z braćmi Jego” (Dz 1,12-14).

Najpierw krótkie wyjaśnienie na temat tzw. braci Jezusa. Trudność sprawia następująca infor-
macja w Ewangelii św. Mateusza: „Przyszedłszy do swego miasta rodzinnego, nauczał w ich
synagodze, tak że byli zdumieni i pytali: «Skąd u niego ta mądrość i cuda? Czyż nie jest on
synem cieśli? Czy jego Matce nie jest na imię Mariam, a jego braciom Jakub, Józef, Szymon
i Juda? Także jego siostry czy nie żyją wszystkie u nas? Skądże więc u niego to wszystko?»”
(Mt 13,54-56; por. także Mk 6,3). Czy Mistrz z Nazaretu miał braci?

Ludzie Wschodu do dnia dzisiejszego używają tego określenia w stosunku do krewnych
a w sensie przenośnym słowem tym określano także członków tego samego szczepu czy naro-
du. Jezus wychowywał się z dziećmi swego krewnego i zgodnie z ówczesnymi poglądami są
oni nazywani Jego braćmi. Nigdzie w Nowym Testamencie nie ma miejsca, gdzie wspomniani
bracia Jezusa przedstawieni byliby jako synowie Maryi. W II wieku nauka o nieustającym
dziewictwie Maryi zyskała powszechne uznanie. Nie zrodziłaby się ona, gdyby członkowie
pierwotnego Kościoła, a wśród nich pierwszy biskup Jerozolimy – Jakub, byli rzeczywiście
biologicznymi synami Maryi.

We wspomnianym tekście Ewangelii św. Mateusza Jakub, zwany Mniejszym, jest wzmianko-
wany wraz trzema innymi braćmi i nazwany bratem Jezusa. Był prawdopodobnie synem Kleo-
fasa i Marii. Euzebiusz z Cezarei, historyk, pisze, że nosił przydomek „Sprawiedliwy”

1

ze względu na wierne zachowywanie Prawa Mojżeszowego, którego nie narzucał jednak chrze-
ś

cijanom pochodzenia pogańskiego. Od czasów Orygenesa identyfikowany jest z Jakubem, sy-

nem Alfeusza. Ta identyfikacja miała miejsce w starożytności (Orygenes) i jest obecnie po-
wszechnie odrzucana.

Ani Jakub, ani jego bracia nie byli uczniami Mistrza z Nazaretu przed Jego ukrzyżowaniem
(Mt 12,46-50; Mk 3,21.31-35; Łk 8,19-20; J 7,19). Jakub uwierzył w Chrystusa dopiero

1

Zob. Euzebiusz z Cezarei, Historia Kościelna, 2,1,2.

B o h a t e r o w i e S t a r e g o i N o w e g o T e s t a m e n t u

}

2

po zmartwychwstaniu, być może pod wpływem chrystofanii, opisanej w Pierwszym Liście
do Koryntian (1 Kor 15,7), ale wkrótce zaczął odgrywać pierwszorzędną rolę w pierwotnej
gminie jerozolimskiej.

Po Jego zmartwychwstaniu byli natomiast razem z apostołami zgromadzonymi w „sali
na górze” i oczekiwali zesłania Ducha Świętego (Pięćdziesiątnicy). Autor Dziejów Apostol-
skich pisze: „Wszyscy oni trwali jednomyślnie na modlitwie razem z niewiastami, z Maryją,
Matką Jezusa, i z braćmi Jego” (Dz 1,14). Św. Paweł wyjaśnił powód tej przemiany serc (przy-
najmniej u Jakuba), wspominając, że zmartwychwstały Jezus ukazał się Jakubowi (1 Kor 15,7).

Jakub bardzo szybko zajął znaczącą pozycję w Kościele jerozolimskim. Piotr wymienia go jako
tego, któremu jako pierwszemu należy oznajmić o jego uwolnieniu z więzienia („Donieście
o tym Jakubowi” – Dz 12,17).

Autor Dziejów Apostolskich napisał, że to Jakub, a nie Piotr miał głos rozstrzygający w czasie
Soboru Jerozolimskiego, podsumował jego obrady i sformułował jego dekrety – klauzule Jaku-
bowe (r. 49/50). W sprawie zachowywania zwyczajów Prawa Mojżeszowego stwierdził:
„Sądzę, że nie należy nakładać ciężarów na pogan nawracających się do Boga” (Dz 15,19).
Przyjęto jego kompromisowe rozwiązanie. Dzięki niemu nie zmuszano pogan, którzy stawali
się chrześcijanami, do przyjmowania judaizmu ani nie obrażano uczuć religijnych Żydów
(por. Dz 21,18-26. Wynika jednak z tego, że Jakub cieszył się ogromnym autorytetem w gronie
apostołów, skoro zaakceptowano jego propozycję.

Apostoł Narodów w Liście do Galatów stwierdza, że Jakub, obok Kefasa i Jana, uważany był
za „filar” Kościoła (Ga 2,9). Św. Paweł udał się do nich do Jerozolimy, aby oni zweryfikowali,
czy w swojej działalności nie popełnia błędu: „czy nie biegnę lub nie biegłem na próżno”
(Ga 2,2). W dalszej części wspomnianego listu wspomina, że wysłańcy z Jerozolimy przybyli
„z otoczenia Jakuba”, wyposażeni niejako w jego oficjalne pełnomocnictwa (Ga 2,12).

Jeszcze inne szczegóły świadczą o powadze, jaką cieszył się Jakub. Autor Listu św. Jakuba
przedstawia się w następujący sposób: „Jak, sługa Boga i Pana Jezusa Chrystusa” (Jk 1,1).
A autor Listu św. Judy, pragnąc dodać sobie autorytetu, pisze: „Juda, sługa Jezusa Chrystusa,
brat Jakuba” (Jud 1).

Z Jakubem związana jest jedna z ksiąg Nowego Testamentu. Według wielu egzegetów
jej autorstwo nie jest pewne, ale są powody, aby przypuszczać, że przynajmniej materiał w niej
zawarty, jeżeli nie sam list, pochodzi od „brata Jezusa”. Materiał ten pozwala wyciągnąć
wniosek, że Jakub był przywódcą wspólnoty chrześcijańskiej w Palestynie i cieszył się
ogromnym autorytetem.

Po raz ostatni Jakub jest wspomniany w Dziejach Apostolskich (Dz 21,18). Z tego tekstu rów-
nież wynika, że był znaczącą postacią w Kościele jerozolimskim. Po zakończeniu trzeciej wy-
prawy misyjnej św. Paweł znalazł się w Jerozolimie. Udał się do Jakuba, gdzie „zebrali się też
wszyscy starsi”, aby złożyć sprawozdanie z działalności misyjnej i wyjaśnić swoją sprawę, któ-
ra wciąż wywoływała niepokój w kręgach chrześcijan pochodzenia żydowskiego.

Józef Flawiusz, historyk żydowski, napisał, że po śmierci namiestnika rzymskiego Festusa
(rok 62), a przed przybyciem Albinusa, arcykapłan Ananos II (Annasz), „zwołał sanhedryn
i stawił przed sądem Jakuba, brata Jezusa, zwanego Chrystusem, oraz kilku innych. Oskarżył

B o h a t e r o w i e S t a r e g o i N o w e g o T e s t a m e n t u

}

3

ich o naruszenie Prawa i skazał na ukamienowanie”.

2

Według tradycji miał być wcześniej zrzu-

cony ze szczytu świątyni.

Ks. Mirosław Łanoszka

Bohaterowie Starego Testamentu

I

ZAAK

–

SYN OBIETNICY

„Abraham miał sto lat, gdy urodził mu się Izaak. A Sara mówiła: «Bóg dał mi powód do śmie-
chu! Ktokolwiek o tym usłyszy będzie się śmiał ze mną»” (Rdz 21,5-6).

Biblijna opowieść o Izaaku, drugim z patriarchów Izraela, została włączona w historię jego ojca
Abrahama (Rdz 21; 22; 24), a niektóre epizody zostały przedstawione wraz z dziejami jego
syna Jakuba (Rdz 25,19-35,29)

3

. Chociaż autor natchniony poświęcił postaci Izaaka o wiele

mniej miejsca w Księdze Rodzaju niż wspomnianym dwóm wielkim bohaterom narodu wybra-
nego, to jednak żywą pamięć o nim zachowały wszystkie biblijne tradycje

4

.

Hebrajskie imię Izaaka (Jicchaq lub Jiśchāq) prawdopodobnie jest skróconą formą od Jicchaq-
ʼ

El, co można przetłumaczyć: „Bóg śmieje się” lub „Niech Bóg wejrzy z uśmiechem” (Biblia

Paulińska). W wyjaśnianiu znaczenia tego imienia należy także wziąć pod uwagę grę słów,
jaka charakteryzuje teksty zawierające zapowiedź narodzin Izaaka. W tym kontekście autor
natchniony pisze o śmiechu: podeszłego w latach Abrahama (Rdz 17,17), powątpiewającej
w możliwość poczęcia i narodzin dziecka Sary (Rdz 18,12-15) oraz o tych, którzy słysząc
o narodzinach Izaaka będą śmiać się razem z matką dziecka (Rdz 21,26)

5

.

Biblijna tradycja przedstawia Izaaka jako obiecanego Abrahamowi przez Boga syna. Ten długo
wyczekiwany przez starzejących się rodziców potomek rodzi się z bezpłodnej Sary, żony Abra-
hama. Bardzo zaawansowany wiek życia Abrahama i jego małżonki, który od strony naturalnej
wykluczał poczęcie i narodziny dziecka, uświadomił rodzicom, że przychodzący na świat syn
jest prawdziwym darem Boga, pozostającego zawsze wiernym swoim obietnicom (Rdz 17,16-
19; 18,10-15; 21,1-13). Narodziny Izaaka umacniają wiarę Abrahama do tego stopnia, że jest
gotowy złożyć w ofierze swojego jedynego syna, kiedy zażądał tego Bóg. Ta niezwykle du-
chowo dojrzała postawa patriarchy stała się zapowiedzią bezgranicznej miłości Boga Ojca, któ-
ry oddał za zbawienie świata swego umiłowanego Syna – Jezusa Chrystusa (Rdz 22,1-19).
Także późniejsze życie syna Abrahama i Sary potwierdza, że wszystkie złożone jego ojcu
obietnice pochodzą od Boga i są przez Niego realizowane, a przykładem może być samo mał-
ż

eństwo Izaaka z Rebeką. Zgodnie z biblijną chronologią dziejów Izaaka, po śmierci jego matki

Sary (Rdz 23) pojawił się problem znalezienia dla naszego bohatera odpowiedniej żony

2

Dawne Dzieje Izraela, 20,IX,1.

3

A. Boudart, ISAAC, w: J. Bajard, M. Defossez, J. Longton, R.F. Poswick, G. Rainotte (red.), Le Dictionnaire

Encyclopédique de la Bible, [Turnhout] Brepols 1987, s. 619.

4

J. Warzecha, Historia dawnego Izraela, Warszawa 2005, s. 65.

5

L. Koehler, W. Baumgartner, J.J. Stamm (red.), P. Dec (red. nauk. wyd. pol.), Wielki słownik hebrajsko-polski i

aramejsko-polski Starego Testamentu, tom I, Warszawa 2008, s. 404.

B o h a t e r o w i e S t a r e g o i N o w e g o T e s t a m e n t u

}

4

(Rdz 24). Abraham pragnie, aby wszystkie otrzymane przez niego Boże obietnice wypełniły się
również w życiu jego syna. Wolą sędziwego ojca Izaaka jest, aby dany mu przez Boga potomek
pojął za żonę kobietę pochodzącą z jego rodzinnego kraju. To dlatego Abraham posłał swego
sługę do Aram Nacharaim, miasta położonego niedaleko Charanu, gdzie mieszkał jego brat Na-
chor. Tam przy studni posłaniec patriarchy spotkał Rebekę, „córkę Betuela, syna Milki, którego
urodziła Nachorowi” (Rdz 24,24), a więc wnuczkę Nachora. Rebeka zgadzając na małżeństwo
z Izaakiem podjęła także decyzję o opuszczeniu rodzinnych stron i udaniu się do Kanaanu.
Księga Rodzaju podaje, że Izaak po wysłuchaniu relacji z podróży do Mezopotamii sługi Abra-
hama: „Wprowadził ją [Rebekę] do namiotu swojej matki Sary. Przyjął więc Rebekę i została
jego żoną. Izaak pokochał ją i doznał pociechy po śmierci matki” (Rdz 24,67). W ten sposób
Izaak zadośćuczynił woli swego ojca, który nie chciał, aby jego syn poślubił Kananejkę, a jesz-
cze bardziej, by nie wrócił do Mezopotamii, gdyż to stamtąd właśnie wyszedł Abraham na po-
lecenie Boga, otrzymując obietnice ziemi, potomstwa i błogosławieństwa (Rdz 24,6-8).

Autor natchniony wspomina o Izaaku w związku z pogrzebem Abrahama, który przed śmiercią
przekazał mu całe swoje mienie (Rdz 25,5). Izaak wraz z Izmaelem (syn Abrahama i Egipcjan-
ki Hagar, służącej Sary) pochował swego ojca w grocie Makpela, czyli tam, gdzie spoczywała
Sara (Rdz 25,9-10). Czytamy w Księdze Rodzaju, że: „Po śmierci Abrahama Bóg błogosławił
jego synowi Izaakowi, który zamieszkał w pobliżu studni Lachaj-Roj” (Rdz 25,11). Zgodnie
z tradycją biblijną oazy Lachaj-Roj i Beer-Szeba (Rdz 24,62; 25,11; 26,32-33), leżące w pół-
nocnym Negebie, wskazuje się jako miejsca przebywania Izaaka, a zatem można powiedzieć,
ż

e syn Abrahama i Sary całe swoje życie spędził w południowej Palestynie

6

.

Izaak to ojciec dwóch bliźniaków, Jakuba i Ezawa, którzy podobnie jak w przypadku Abraha-
ma i Sary byli długo wyczekiwanym potomstwem przez naszego bohatera, ponieważ jego żona
Rebeka była niepłodna. Autor natchniony wspomina o modlitwie Izaaka za swoją małżonkę,
którą Bóg obdarzył łaską macierzyństwa (Rdz 25,21-22). To właśnie w historię Jakuba zostały
włączone dalsze dzieje jego ojca Izaaka. Najwięcej szczegółów z życia tego patriarchy zostało
przekazanych w 26 rozdziale Księgi Rodzaju. W tym fragmencie spotykamy wiele motywów,
które przypominają wydarzenia związane z historią Abrahama. Izaak z powodu głodu udał się
do Geraru, miejscowości leżącej na terytorium Kanaanu (Negeb)

7

, gdzie w obawie o własne

ż

ycie zataił fakt, że Rebeka była jego żoną, gdyż jej uroda mogła wywołać chęć posiadania jej,

co pociągało za sobą śmiertelne niebezpieczeństwo dla męża. Kiedy sprawa wyszła na jaw, król
Geraru Abimelek „zagroził całemu swojemu ludowi”, mówiąc: „Kto dotknie tego człowieka
lub jego żony, na pewno umrze” (Rdz 26,11). W Gerarze miał miejsce również konflikt o do-
stęp do studni między tamtejszymi pasterzami a służbą pilnującą owiec Izaaka (Rdz 26,19-21).
Sytuacja ta odsłoniła łagodną i nieskłonną do wszczynania kłótni postawę naszego bohatera
(Rdz 26,22). We wspomnianym rozdziale Księgi Rodzaju Izaak został przedstawiony jako
twórca „miejsca kultu w Beer-Szebie (Rdz 26,23.25), sanktuarium na południu, do którego
pielgrzymowali mieszkańcy północy (Am 5,5; 8,14)”

8

.

6

J. Homerski, IZAAK, w: Encyklopedia katolicka, t. 7, Lublin 1997, kol. 582.

7

Y. Aharoni, The land of the Bible. A historical geography. Revised and enlarged edition, Philadelphia, Pennsylva-

nia 1979, s. 26.

8

P.K. McCarter jr., R.S. Hendel, Okres patriarchalny. Abraham, Izaak i Jakub, w: H. Shanks (red.), Starożytny

Izrael. Od Abrahama do zburzenia świątyni jerozolimskiej przez Rzymian (W. Chrostowski, przekład), Warszawa
2007, s. 57.

B o h a t e r o w i e S t a r e g o i N o w e g o T e s t a m e n t u

}

5

Następnie spotykamy się już z sędziwym Izaakiem, który oszukany przez Jakuba udziela mu
błogosławieństwa, należącego się pierworodnemu synowi, czyli Ezawowi (Rdz 27). Zgodnie z
jedną z biblijnych tradycji Izaak polecił swojemu synowi Jakubowi, aby znalazł sobie żonę
„spośród córek Labana”, brata Rebeki, a następnie pobłogosławił go (Rdz 28,1-5). Po raz ostat-
ni spotykamy się z Izaakiem tuż przed jego śmiercią, kiedy to Jakub wrócił z całą swoją rodziną
do Kanaanu, po wieloletnim pobycie w Charanie u swojego wuja Labana. Dzięki temu, że Iza-
ak mógł ujrzeć przed swoim odejściem Jakuba (Rdz 35,27), na własne oczy przekonał się o re-
alizacji Bożych obietnic również w życiu swojego syna. Autor natchniony podaje, że Izaaka
„pochowali jego synowie, Ezaw i Jakub” (Rdz 35,29) w rodzinnym grobowcu, czyli „w grocie
na polu Makpela w pobliżu Mamre, w kraju Kanaan” (Rdz 49,30-31).

Nowy Testament przywołuje postać Izaaka w genealogii Jezusa (Mt 1,2; Łk 3,34), a także
umieszcza go pośród ludzi wielkiej wiary (Hbr 11,20). Kiedy Paweł Apostoł nazywa chrześci-
jan „dziećmi obietnicy”(Ga 4,28) powołuje się na przykład Izaaka, pierwszego z synów obiet-
nicy (Rz 9,7-10)

9

.

Ks. Piotr Łabuda

Bohaterowie pierwszej wspólnoty Kościoła

T

YTUS

–

POCZĄTKI GŁOSZENIA

D

OBREJ

N

OWINY Z

A

POSTOŁEM

P

AWŁEM

„Posłaliśmy brata naszego, którego gorliwość mieliśmy sposobność wielokrotnie wypróbować,
a który teraz, naprawdę, ufając wam okazał się jeszcze bardziej gorliwym. Tytus jest moim to-
warzyszem i trudzi się ze mną dla was” (2Kor 8,22-23).

Tak z przekazu Listu do Koryntian, jak i z dziejów św. Pawła, czy też z innych listów Apostoła
Narodów, można wnioskować, iż jednym z bliższych jego współpracowników był Tytus.

Na podstawie danych biblijnych wiemy bardzo niewiele o pochodzeniu, dzieciństwie i latach
młodości Tytusa. Zdaje się nie ulegać wątpliwości przynajmniej to, że pochodził z rodziny po-
gańskiej. W Liście do Galatów Apostoł Paweł bowiem wspominając sobór jerozolimski stwier-
dza, iż „nie zmuszono do poddania się obrzezaniu nawet Tytusa, mego towarzysza, mimo
ż

e był Grekiem” (Ga 2,3).

Nie wiemy, niestety, kim byli i jak się nazywali rodzice Tytusa. Są natomiast pewne racje,
by przypuszczać, że pochodził Tytus z Antiochii Syryjskiej. Właśnie w Antiochii przebywał
Paweł dość długo po swym nawróceniu, prowadząc tam bardzo owocną działalność apostolską
wspólnie z Barnabą. Otóż właśnie z Antiochii udawał się Paweł w swoją drugą podróż do Jero-
zolimy. W Liście do Galatów pisze Paweł: „udałem się ponownie do Jerozolimy wraz z Barna-
bą, zabierając z sobą także Tytusa” (Ga 2,1). Oczywiście można by przypuszczać, że zarówno
sam Tytus jak i, być może, już jego rodzice, należeli do ludności napływowej, ale nie jest też
wykluczone, że Tytus urodził się już w Antiochii. Nie ulega wątpliwości, że na chrześcijaństwo
przeszedł za sprawą Pawła. Apostoł tak bowiem pisze do Tytusa: „do Tytusa, dziecka mego

9

A. Boudart, ISAAC, s. 619.

B o h a t e r o w i e S t a r e g o i N o w e g o T e s t a m e n t u

}

6

prawdziwego we wspólnej nam wierze” (Tt 1,4). Nie nazwałby Paweł Tytusa swym „dzieckiem
prawdziwym”, gdyby go nie zrodził przez chrzest i przekazaną mu wiarę.

Jako poganin nie był Tytus, rzecz jasna, obrzezany, ale gdy przechodził na chrześcijaństwo też
obrzezany nie został. Po soborze jerozolimskim, od nawróconych zasadniczo nie żądano prze-
strzegania przepisów Starego Prawa, choć ciekawym jest, że w przypadku Tytusa Paweł żywił,
jak się zdaje, pewne obawy, że gdy znajdzie się w Jerozolimie, wśród zdecydowanej większo-
ś

ci obrzezanych, i jego będą nakłaniać do obrzezania.

Tradycja chrześcijańska odczuwała niedosyt z powodu tak skąpych danych o dziedzictwie
i młodości Tytusa. Poczęto więc wzbogacać te skromne dane informacjami, które często pozo-
stają w sprzeczności z zapisami Biblii, a z reguły są nie do zweryfikowania co do ich auten-
tyczności. Dotyczy to także apokryfu pod tytułem „Dzieje Tytusa”, z którego wynika, że Tytus
urodził się na Krecie i był potomkiem królewskiego rodu Minosa, a jego stryj i szwagier byli
wysokimi urzędnikami rzymskimi na Krecie. Według tego samego źródła Tytus miał się od-
znaczać nieprzeciętnymi zdolnościami, dzięki którym już we wczesnej młodości zdobył wiedzę
tak ogromną, że był przedmiotem powszechnego podziwu. Mając dwadzieścia lat; za radą swe-
go stryja, prokonsula Krety, przybył do Jerozolimy jeszcze za życia Jezusa, którego stał się na-
tychmiast gorliwym wyznawcą. Był świadkiem męki, śmierci, zmartwychwstania i wniebo-
wstąpienia Jezusa.

Według Jana Chryzostoma Tytusa, można utożsamiać ze wspomnianym w Dziejach Apostol-
skich (18,7) Tycjuszem Justusem, przełożonym synagogi w Koryncie. Jak wiadomo w jego
domu znalazł schronienie Paweł, gdy musiał, pewnego dnia, po burzliwym spotkaniu z tamtej-
szymi Żydami, opuścić synagogę. Jan Chryzostom utrzymuje, że Tytus urodził się i do czasu
spotkania z Pawłem żył w Koryncie. Inni uważają, iż właśnie dlatego, że był Tytus rodowitym
Grekiem, został potem wysłany z bardzo trudną misją do Koryntu, jako że był najlepiej obez-
nany z realiami życia codziennego w tym trudnym, portowym mieście.

Hipoteza Jana Chryzostoma jest trudną do uznania, głównie dlatego, iż według Dziejów Apo-
stolskich Tytus Justus nie był jeszcze chrześcijaninem i nie wiadomo, czy został nim kiedykol-
wiek: był jedynie tak zwanym bogobojnym. Natomiast Tytus, już podczas soboru jerozolim-
skiego, czyli na kilka lat przed drugą podróżą misyjną Pawła, pojawił się przy boku apostoła,
jako gorliwy wyznawca Jezusa. Poza tym przełożony synagogi z Koryntu wyraźnie nazywa się
Titius, a nie Tytus i nie ma powodu, żeby tych dwu imion nie odróżniać.

Opinia jednak Jana Chryzostoma jest ciekawą – pokazuje bowiem, iż od dawnych czasów oso-
bę Tytusa łączono szczególnie z Koryntem.

Pierwsza wzmianka o Tytusie w listach Apostoła Pawła pojawia się w związku z drugą podróżą
apostoła do Jerozolimy. Wydaje się, iż celem tej podróży był udział Pawła oraz jego dwu towa-
rzyszy — Barnaby i Tytusa — w tak zwanym soborze jerozolimskim

10

. Św. Łukasz pisząc

o pewnych napięciach we wspólnocie kościoła antiocheńskiego dotyczących kwestii obowią-
zywalności Starego Prawa stwierdza, iż wysłano Pawła i Barnabę „i jeszcze kilku spośród nich
uda się w sprawie tego sporu do Jerozolimy, do Apostołów i starszych” (Dz 15,2). Być może

10

W kwestii datacji soboru jerozolimskiego i dotyczącej bibliografii zob. P. Łabuda, Święty Paweł. Trzynasty Apo-

stoł, Tarnów 2011, s. 81-94

B o h a t e r o w i e S t a r e g o i N o w e g o T e s t a m e n t u

}

7

Łukasz myślał tu także o Tytusie, który wyruszył wraz z nimi a o którym wzmiankuje potem
Paweł w Liście do Galatów. Być może Paweł postanowił zabrać Tytusa, by na jego przykładzie
potwierdzić swój pogląd w sprawie niepoddawania poganochrześcijan obowiązkowi
obrzezania. Tytus bowiem był poganinem, a od pewnego czasu także chrześcijaninem.
Stąd też i wzmianka, iż podczas soboru „nie zmuszano do poddania się obrzezaniu nawet Tytu-
sa (...) mimo że był Grekiem” (Ga 2,3). Nie wiadomo nic więcej o tym jaką rolę odegrał Tytus
w czasie obrad soboru jerozolimskiego.

Pytanie: Za czyją sprawą Tytus stał się chrześcijaninem?