01 Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Danuta Łobodzińska

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
ochrony przeciwpożarowej i ochrony środowiska
512[05].O1.01

Poradnik dla nauczyciela

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Małgorzata Konarzewska
mgr inż. Urszula Wasilewska

Opracowanie redakcyjne:
mgr Danuta Łobodzińska
mgr inż. Ewa Superczyńska

Konsultacja:
dr Justyna Bluszcz

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 512[05].O1.01
Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu kucharz
małej gastronomii.

Wydawca

Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie

2. Wymagania wstępne

3. Cele kształcenia

4. Przykładowe scenariusze zajęć

5. Ćwiczenia

5.1. Prawna ochrona pracy

5.1.1. Ćwiczenia

5.2. Podstawy ergonomii i fizjologii pracy

5.2.1. Ćwiczenia

5.3. Kształtowanie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy pracownika

5.3.1. Ćwiczenia

5.4. Czynniki szkodliwe, uciążliwe i niebezpieczne w środowisku pracy.

Choroby zawodowe

5.4.1. Ćwiczenia

5.5. Środki ochrony indywidualnej

5.5.1. Ćwiczenia

5.6. Bezpieczeństwo pracy przy urządzeniach elektrycznych i pracujących

pod ciśnieniem

5.6.1. Ćwiczenia

5.7. Ochrona przeciwpożarowa

5.7.1. Ćwiczenia

5.8. Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach

5.8.1. Ćwiczenia

6. Ewaluacja osiągnięć ucznia

7. Literatura

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

1. WPROWADZENIE

Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu

zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie kucharz małej gastronomii.

W poradniku zamieszczono:

−

wymagania wstępne,

−

wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,

−

przykładowe scenariusze zajęć,

−

propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,

−

wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki,
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami

ze szczególnym uwzględnieniem:

−

pokazu z objaśnieniem,

−

wiczeń praktycznych.

−

tekstu przewodniego,

−

pogadanki lub dyskusji dydaktycznej.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej

pracy uczniów do pracy zespołowej.

W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel może

posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
różnego rodzaju zadania.

W tym rozdziale podano również:

−

plan testu w formie tabelarycznej,

−

punktację zadań,

−

propozycje norm wymagań,

−

instrukcję dla nauczyciela,

−

instrukcję dla ucznia,

−

kartę odpowiedzi,

−

zestaw zadań testowych.

Bezpieczeństwo i higiena pracy

W czasie pobytu w pracowni należy zwrócić uwagę na przestrzeganie regulaminów,

przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz instrukcji przeciwpożarowych, wynikających
z rodzaju wykonywanych prac. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska poznasz w czasie nauki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Schemat układu jednostek modułowych

512[05].O1

Podstawy zawodu

512[05].O1.01

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa

i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej

oraz ochrony środowiska

512[05].O1.02

Wykorzystanie produktów spożywczych jako

ródła składników pokarmowych

512[05].O1.03

Prowadzenie gospodarki produktami

ywnościowymi

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

przestrzegać regulaminu pracowni,

−

korzystać z różnych źródeł informacji,

−

posługiwać się technologią informacyjną,

−

dokonywać analizy tekstów,

−

organizować pracę w zespołach,

−

opracowywać wyniki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:

−

określić prawa i obowiązki pracownika oraz pracodawcy,

−

posłużyć się przepisami prawa dotyczącymi bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska,

−

zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,

−

rozpoznać źródła i czynniki szkodliwe, uciążliwe oraz niebezpieczne w środowisku pracy
i określić ich skutki działania,

−

zabezpieczyć się przed działaniem czynników szkodliwych i niebezpiecznych
w środowisku pracy,

−

zastosować środki ochrony indywidualnej,

−

zastosować zasady zapobiegania zagrożeniom życia i zdrowia pracowników,

−

zareagować w przypadku zagrożenia pożarowego zgodnie z instrukcją przeciwpożarową,

−

udzielić pierwszej pomocy w stanach zagrożenia życia i zdrowia,

−

zastosować zasady ochrony środowiska podczas wykonywania zadań zawodowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ

Scenariusz zajęć 1

Osoba prowadząca

………..……………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Kucharz małej gastronomii 512[05]

Moduł:

Podstawy zawodu 512[05].O1

Jednostka modułowa:

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
ś

rodowiska 512[05].O1.01

Temat: Prawna ochrona pracy.

Cel ogólny: Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

wyjaśnić na czy polega system prawny i system organizacyjny pracy w Polsce,

−

powiedzieć, kto sprawuje nadzór nad warunkami pracy,

−

wyjaśnić jakie są zadania służby bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

podać jakie obowiązki musi wypełnić pracodawca w zakresie bezpieczeństwa i higieny
pracy,

−

wyliczyć prawa i obowiązki pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,

−

wiedzieć jakie konsekwencje grożą pracownikowi i pracodawcy za naruszenie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pokaz z objaśnieniem,

−

praca z tekstem,

−

dyskusja dydaktyczna.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w parach,

−

praca w grupach.

Czas: 3 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

literatura,

−

foliogramy,

−

rzutnik pisma,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

pisaki kolorowe,

−

stanowiska komputerowe z oprogramowaniem, przyłączem internetowym i drukarką.

Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Nauczyciel prezentuje na foliogramie jak wygląda system ochrony pracy w Polsce:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

nauczyciel omawia rolę i zadania wszystkich organów nadzoru państwowego
i społecznego nad warunkami pracy,

−

korzystając z Kodeksu pracy nauczyciel omawia prawa i obowiązki pracodawcy,

−

nauczyciel omawia prawa i obowiązki pracownika zwracając uwagę na konieczność
przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (może nauczyciel lub ktoś
z uczniów zna przykłady nie przestrzegania obowiązków),

−

nauczyciel omawia organizację pracy w zakładach pracujących w systemie
jednozmianowym, dwu- i trzyzmianowym oraz w systemie ciągłym.

4. Realizacja tematu:

−

nauczyciel dzieli klasę na dwie duże grupy. Każda z tych grup będzie przygotowywała
inne ćwiczenie. Uczniowie pracują w 2–3-osobowych zespołach.

Ćwiczenie 1
Wyszukaj w różnych źródłach informacje na temat rodzaju umów o pracę jakie może
zawrzeć pracodawca z pracownikiem, a następnie przygotuj wzór umowy o pracę na czas
określony.
Wskazówki do realizacji

−

nauczyciela omawia sposób wykonania ćwiczenia, wskazuje na możliwość
korzystania z różnych źródeł informacji;

−

uczniowie w grupach 2–3-osobowych wyszukują z różnych źródeł (w tym
również z Internetu) rodzaje umów o pracę, a następnie przygotowują wzór umowy o pracę
na czas określony, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Uczniowie prezentują
opracowane umowy na forum grupy, porównują ze sobą i ustalają, czy spełniają one
wymogi formalne.

Ćwiczenie 2
Wyszukaj w różnych źródłach informacje o tym jakie rodzaje kar grożą za naruszenie
przepisów o ochronie pracy.
Wskazówki do realizacji

−

nauczyciel omawia sposób wykonania ćwiczenia zwracając uwagę na możliwość
korzystania z Kodeksu pracy, Internetu itp.,

−

nauczyciel zleca opracowanie ćwiczenia w grupach 2–3-osobowych.
Uczniowie powinni dokonać podziału kar, a wynik poszukiwań przedstawić graficznie
na arkuszu A4. Opracowane ćwiczenie uczniowie prezentują na forum grupy,
porównują ze sobą i przygotowują ujednolicony tekst do zapisania w zeszycie.

Zakończenie zajęć
Nauczyciel podsumowuje przebieg zajęć wskazując na zaangażowanie uczniów
w ich realizację i uzyskane efekty, a szczególnie przydatność opracowanych omów przy
podejmowaniu w przyszłości pracy zawodowej.

Praca domowa
Korzystając z różnych źródeł informacji odpowiedz na pytania:
1. Ile razy pracodawca może zawrzeć z pracownikiem umowę na czas określony?
2. Czy pracodawca może natychmiast rozstać się z pracownikiem w tzw. trybie

dyscyplinarnym?

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

wypowiedzi uczniów na temat przeprowadzonych zajęć i możliwości wykorzystania
zdobytej wiedzy w przyszłej pracy zawodowej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Scenariusz zajęć 2

Osoba prowadząca

…..…………………………………….………….

Modułowy program nauczania:

Kucharz małej gastronomii 512[05]

Moduł:

Podstawy zawodu 512[05].O1

Jednostka modułowa:

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
ś

rodowiska 512[05].O1.01

Temat: Środki ochrony indywidualnej.

Cel ogólny: Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.

Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń powinien umieć:

−

zabezpieczyć

się

przed

działaniem

czynników

szkodliwych

uciążliwych

w środowisku pracy,

−

zastosować środki ochrony indywidualnej.

Metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

dyskusja kierowana,

−

praca z materiałem drukowanym.

Formy organizacyjne pracy uczniów:

−

praca indywidualna,

−

praca w parach.

Czas: 2 godziny dydaktyczne.

Środki dydaktyczne:

−

materiał źródłowy,

−

rzutnik pisma,

−

foliogramy,

−

zestaw multimedialny,

−

zdjęcia środków ochrony indywidualnej,

−

zdjęcia odzieży roboczej i ochronnej dla różnych grup zawodowych ze szczególnym
uwzględnieniem pracy w gastronomii,

−

kolorowe mazaki,

−

arkusz papieru A1.

Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. W pokazie multimedialnym nauczyciel prezentuje środki ochrony indywidualnej oraz

wzory odzieży ochronnej i roboczej dla różnych grup zawodowych.

4. Realizacja tematu:

−

uczniowie indywidualnie zapoznają się z materiałem z Poradnika dla ucznia,

−

nauczyciel dzieli klasę na trzy zespoły – jeden zajmie się doborem środków ochrony
indywidualnej i odzieży roboczej dla kucharza, drugi dla osoby pracującej w
zmywalni naczyń kuchennych, a trzeci dla pomocy kuchennej,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

−

uczniowie graficznie przedstawiają propozycje odzieży roboczej i ochronnej oraz
ś

rodków ochrony indywidualnej,

−

przedstawiciele każdej z grup prezentują wyniki pracy zespołu. Lider zespołu
wyjaśnia jakimi kryteriami kierował się zespół przy projektowaniu odpowiednich
ś

rodków ochrony i ubrań.

Zakończenie zajęć
Nauczyciel ocenia aktywność zespołów metodą obserwacji czynności i zachowania uczniów
i poszczególnych grup podczas wykonywania ćwiczenia. Ocenia prawidłowość i estetykę
wykonania ćwiczenia.

Praca domowa
Utrwalenie opanowanego materiału i przygotowanie się teoretyczne z poradnika i literatury
do tematu dotyczącego doboru środków ochrony indywidualnej.

Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:

−

wypowiedzi uczniów na temat stopnia trudności zadań.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. ĆWICZENIA

5.1. Prawna ochrona pracy

5.1.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sporządź grafik organizacji pracy w zakładzie pracującym w ruchu ciągłym w systemie

dwuzmianowym dla zespołu złożonego z 10 pracowników.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

wykonania ćwiczenia. Uczniom należy udostępnić Kodeks pracy, dostęp do Internetu lub
literatury, w których mogliby znaleźć informacje na temat organizacji pracy w zakładzie
pracującym w systemie dwuzmianowym w ruchu ciągłym. Proponuje się, aby uczniowie
pracowali w grupach 2–3-osobowych. Efektem pracy powinno być przedstawienie wyników
obserwacji na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i literatury,
2) wyszukać w literaturze sposób organizacji pracy dwuzmianowej w ruchu ciągłym,
3) sporządzić grafik organizacji pracy dla poszczególnych pracowników zgodnie

z przepisami,

4) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

materiały piśmiennicze, w tym kolorowe pisaki,

−

arkusze papieru A4.

Ćwiczenie 2

Korzystając z różnych źródeł informacji ustal, jaką karę powinien zastosować pracodawca

pracownikowi, który trzeci raz w ostatnim miesiącu naruszył wymogi bezpieczeństwa, gdyż
palił papierosy w miejscu niedozwolonym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

wykonania ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w parach. Uczniom należy
udostępnić Kodeks pracy, dostęp do Internetu lub literatury, w których mogliby znaleźć
informacje na temat rodzajów kar za naruszenie przepisów o ochronie pracy. Efektem pracy
powinno być pismo informujące pracownika o rodzaju nałożonej kary.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i literatury,
2) wyszukać

literaturze

informacje

dotyczące

odpowiedzialności

pracownika

za naruszenie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

3) wybrać rodzaj kary stosowny do przewinienia,
4) sporządzić pisemną informację dla pracownika o rodzaju nałożonej kary,
5) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem.

rodki dydaktyczne:

−

literatura,

−

Kodeks pracy,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmienne,

−

arkusze papieru A4,

−

pisaki kolorowe.

Ćwiczenie 3

Zatrudniasz pracownika na czas określony. Korzystając z literatury i Internetu przygotuj

wzór takiej umowy zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

wykonania ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w parach. Uczniom należy
udostępnić Kodeks pracy i dostęp do Internetu lub literatury, gdzie znajdą informacje na
temat rodzaju umów o pracę. Efektem pracy powinien być gotowy do wypełnienia formularz
umowy o pracę na czas określony.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał,
2) wyszukać w literaturze rodzaje umów o pracę,
3) pobrać odpowiedni formularz,
4) zredagować treść umowy,
5) zaprezentować na forum grupy treść sporządzonego dokumentu.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem.

rodki dydaktyczne:

–

poradnik dla ucznia, literatura,

–

poradnik prawa pracy, kodeks pracy, itp.,

–

komputer z przyłączem do Internetu i drukarką,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

–

przybory do pisania, w tym kolorowe pisaki,

–

arkusze papieru formatu A4.

Ćwiczenie 4

Scharakteryzuj organizację pracy w zakładach uzupełniając poniższe zdania:

1. Relacje między pracodawcą, a pracownikiem określa …………………...................

Zgodnie z art. 22 ………………………………………………. stosunek pracy jest to
………………………………………………………………………………………………
…...…………………………………………………………………………………………
………...……………………………………………………………………….. .

2. Umowę o pracę można zawrzeć na czas – ………………………………………………...

………………………………………………......................................................................
………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………. .

3. Liczba godzin pracy określona w kodeksie pracy, wynosi …………. godzin dziennie

…………. i przeciętnie …………... godzin w pięciodniowym tygodniu pracy. Liczba
dopuszczalnych godzin nadliczbowych nie może przekroczyć ………… godzin na dobę
oraz …………… godzin w roku kalendarzowym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

wykonania ćwiczenia. Proponuje się, aby uczniowie pracowali indywidualnie. Uczniom
należy udostępnić poradnik dla ucznia i Kodeks pracy, gdzie znajdą informacje potrzebne
do uzupełnienia tekstu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i literatury,
2) wyszukać informacje dotyczące organizacji pracy w zakładzie,
3) uzupełnić podany przez nauczyciela tekst,
4) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

karty do uzupełnienia,

−

przybory do pisania, w tym kolorowe pisaki,

−

arkusze papieru formatu A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.2. Podstawy ergonomii i fizjologii pracy

5.2.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Na podstawie dokładnej obserwacji swojego stanowiska pracy w klasie wylicz

i uzasadnij, jakie znajdują się tam przedmioty ergonomiczne i nieergonomiczne.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

wykonania ćwiczenia. Nauczyciel powinien wskazać główne zadania ergonomii, a następnie
podać na foliogramach przykłady przedmiotów, które nie są ergonomiczne. Proponuje się,
aby uczniowie pracowali w parach. Efektem pracy powinno być przedstawienie wyników
obserwacji na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać nauczania z poradnika dla ucznia i literatury,
2) wymienić przedmioty ergonomiczne swojego stanowiska pracy,
3) wskazać przedmioty nie spełniające warunków ergonomicznych,
4) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

przybory do pisania, w tym kolorowe pisaki,

−

rzutnik pisma,

−

foliogramy,

−

arkusze papieru formatu A4.

Ćwiczenie 2

Dokonaj oceny i udziel odpowiedzi na pytanie „ Czy twoje stanowisko pracy w pracowni

gastronomicznej jest stanowiskiem ergonomicznym?”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

wykonania ćwiczenia. Nauczyciel powinien wskazać główne zadania ergonomii, a następnie
podać zasady obowiązujące przy projektowaniu ergonomicznego stanowiska pracy.
Proponuje się, aby uczniowie pracowali w parach. Efektem pracy powinno być
przedstawienie wyników obserwacji na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i literatury,
2) ocenić, czy stanowisko pracy ucznia jest ergonomiczne,
3) zapisać wnioski na arkuszu papieru A4,
4) wyniki pracy zaprezentować na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

dyskusja dydaktyczna.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

przybory do pisania, w tym kolorowe pisaki,

−

arkusze papieru formatu A4.

Ćwiczenie 3

Przenieś duże, ciężkie przedmioty w wyznaczone miejsce.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

wykonania ćwiczenia. Nauczyciel powinien zwrócić szczególną uwagę na zasady
obowiązujące podczas podnoszenia i przenoszenia ciężarów. Nauczyciel wskazuje uczniów,
którzy będą wykonywali ćwiczenie, a pozostali mają oceniać prawidłowość wykonania
ć

wiczenia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i literatury,
2) przypomnieć zasady obowiązujące przy przenoszeniu ciężarów,
3) ocenić, czy koledzy prawidłowo przenosili ciężary,
4) zapisać wnioski w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

dyskusja dydaktyczna.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

przedmioty do przenoszenia,

−

zeszyt.

Ćwiczenie 4

Określ, jaki typ zmęczenia (i jego przyczyny) występuje podczas trzymania ciężkiej

książki na wyciągniętych rękach i podczas zdejmowania i kładzenia tej samej książki na
podłogę.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

wykonania ćwiczenia. Należy wspomnieć o rodzajach pracy, wskazać przykłady pracy
statycznej i dynamicznej, omówić i scharakteryzować typy zmęczenia. Nauczyciel powinien
wskazać dwóch uczniów do wykonania ćwiczenia, a pozostali powinni obserwować który
z nich wykaże wcześniej objawy zmęczenia. Efektem obserwacji będą wnioski zapisane
w zeszycie.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i literatury,
2) przygotować książki potrzebne do wykonania ćwiczenia,
3) określić rodzaj pracy wykonywanej przez kolegów,
4) scharakteryzować typ zmęczenia,
5) określić przyczyny zmęczenia,
6) zapisać wnioski w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

dyskusja dydaktyczna,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

grube, ciężkie książki,

−

materiały piśmiennicze,

−

zeszyt.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.3. Kształtowanie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy

pracownika

5.3.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Scharakteryzuj warunki pracy uzupełniając poniższe zdania:

1. Na każdego z pracowników jednocześnie zatrudnionych w pomieszczeniach stałej pracy

powinno przypadać co najmniej ……..………….. wolnej objętości pomieszczenia oraz
co najmniej ………………. wolnej powierzchni podłogi (nie zajętej przez maszyny i inne
wyposażenie stanowisk pracy).

2. Pracodawca zatrudniający powyżej ………………………….. na jednej zmianie powinien

zapewnić pracownikom pomieszczenie do spożywania posiłków – jadalnię. Obowiązek
ten dotyczy również pracodawców zatrudniających ………..............., jeżeli narażeni są na
kontakt

rodkami

chemicznymi

lub

………………………..,

materiałami

………………………….. , albo przy pracach szczególnie ………………....……………

3. Pracodawca w swoim zakładzie pracy musi zapewnić pomieszczenia higieniczno-sanitarne,

do których zalicza się: ........................………….…………………………………………
…………………………………………………………………………………….…………
…………………………………………………………………………………….…………
………………………………………………………………………………………………

4. Niewłaściwe oświetlenie stanowiska pracy powoduje: ……………………………………

………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………...

5. Z higienicznego punktu widzenia na prawidłowe oświetlenie stanowiska pracy ma wpływ:

……...………………………………………..………………………………………………
………………………………………………….……………………………………………
………………………………………………………………………………………………

6. Na oświetlenie podstawowe składa się: ………………..…………………………………

……………………………………………………….………………………………………
……………………………………………………………....................................................

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

wykonania ćwiczenia. Uczniom należy udostępnić poradnik dla ucznia i dostęp do Internetu,
gdzie znajdą informacje potrzebne do uzupełnienia tekstu. Nauczyciel rozdaje uczniom karty
do samodzielnego uzupełnienia.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i literatury,
2) wyszukać informacje dotyczące warunków pracy w zakładzie,
3) uzupełnić podany przez nauczyciela tekst,
4) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem,

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

karty do uzupełnienia,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

przybory do pisania, w tym kolorowe pisaki,

−

arkusze papieru formatu A4.

Ćwiczenie 2

Zaprojektuj przykładową odzież roboczą dla pracownika magazynu mrożonek.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

wykonania ćwiczenia. Uczniom należy udostępnić dostęp do Internetu lub literatury, gdzie
znajdą informacje na temat pracy w mikroklimacie zimnym. Proponuje się, aby uczniowie
pracowali w parach. Efektem pracy powinno być przedstawienie wyników pracy na forum
grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i literatury,
2) wyszukać w Internecie przykładową odzież roboczą pracownika wykonującego pracę

w mikroklimacie zimnym,

3) zaprojektować odzież roboczą dla pracownika magazynu,
4) zaprezentować wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem.

rodki dydaktyczne:

−−−−

poradnik dla ucznia, literatura,

−−−−

komputer z przyłączem do Internetu,

−−−−

arkusz papieru formatu A1,

−−−−

przybory do pisania, w tym kolorowe pisaki.

Ćwiczenie 3

Sporządź wykaz chorób, które uniemożliwiają podjęcie pracy w mikroklimacie zimnym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

wykonania ćwiczenia. Uczniom należy udostępnić dostęp do Internetu lub literatury, gdzie
znajdą informacje na temat chorób uniemożliwiających pracę w mikroklimacie zimnym.
Proponuje się, aby uczniowie pracowali w parach. Efektem pracy powinno być
przedstawienie wyników pracy na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i literatury,
2) wyszukać w Internecie informacje dotyczące zatrudniania pracowników w mikroklimacie

zimnym,

3) sporządzić wykaz chorób uniemożliwiających podjęcie pracy w mikroklimacie zimnym,
4) sporządzić notatkę w zeszycie,
5) zaprezentować wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem.

rodki dydaktyczne:

−−−−

poradnik dla ucznia, literatura,

−−−−

komputer z przyłączem do Internetu,

−−−−

przybory do pisania, w tym kolorowe pisaki,

−−−−

zeszyt.

Ćwiczenie 4

Sporządź wykaz chorób, które uniemożliwiają podjęcie pracy w mikroklimacie gorącym.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

wykonania ćwiczenia. Uczniom należy udostępnić dostęp do Internetu lub literatury, gdzie
znajdą informacje na temat chorób uniemożliwiających pracę w mikroklimacie gorącym.
Proponuje się, aby uczniowie pracowali w parach. Efektem pracy powinno być
przedstawienie wyników pracy na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i literatury,
2) wyszukać w Internecie informacje dotyczące zatrudniania pracowników w mikroklimacie

gorącym,

3) sporządzić wykaz chorób uniemożliwiających podjęcie pracy w mikroklimacie gorącym,
4) sporządzić notatkę w zeszycie,
5) zaprezentować wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem.

rodki dydaktyczne:

−−−−

poradnik dla ucznia, literatura,

−−−−

komputer z przyłączem do Internetu,

−−−−

przybory do pisania, w tym kolorowe pisaki,

−−−−

zeszyt.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.4. Czynniki szkodliwe, uciążliwe i niebezpieczne w środowisku

pracy. Choroby zawodowe

5.4.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Korzystając z różnych źródeł informacji wskaż czynniki szkodliwe, uciążliwe

i niebezpieczne, występujące w zakładach gastronomicznych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

realizacji ćwiczenia. Głównym celem ćwiczenia jest nabycie umiejętności rozpoznawania
czynników szkodliwych, uciążliwych i niebezpiecznych w środowisku pracy. Proponuje się,
aby uczniowie pracowali w parach. Efektem pracy powinno być przedstawienie wyników
pracy na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i literatury,
2) wymienić czynniki szkodliwe występujące w zakładach gastronomicznych,
3) wymienić czynniki uciążliwe i niebezpieczne występujące w gastronomii,
4) przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusze papieru formatu A4.

Ćwiczenie 2

Uzupełnij tabelę wpisując rodzaje czynników, które powodują zagrożenia przy obsłudze

podanych urządzeń oraz podaj sposoby ograniczenia lub likwidacji wpływu tych czynników
na człowieka.

Arkusz do wypełnienia w grupach

Urządzenie

Rodzaj czynnika

Metoda ograniczenia

lub likwidacji tych czynników

Elektryczna maszynka

do krojenia – krajalnica

Kocioł warzelny

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

realizacji ćwiczenia. Nauczyciel rozdaje uczniom arkusz do wypełnienia na lekcji. Głównym
celem ćwiczenia jest nabycie umiejętności rozpoznawania czynników szkodliwych,
uciążliwych i niebezpiecznych w środowisku pracy. Proponuje się, aby uczniowie pracowali
w parach. Efektem pracy powinno być uzupełnienie tabeli i przedstawienie prac na forum
grupy. W oparciu o uzyskane wyniki należy przedyskutować metody likwidacji lub sposoby
ograniczenie działania czynników szkodliwych, uciążliwych i niebezpiecznych.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i literatury,
2) wypełnić arkusz podany przez nauczyciela,
3) wyniki pracy przedstawić na forum grupy,
4) dokonać analizy uzyskanych wyników,
5) sporządzić notatkę w zeszycie.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

materiały piśmiennicze,

−

arkusz przygotowany przez nauczyciela,

−

zeszyt.

Ćwiczenie 3

Korzystając z różnych źródeł informacji podaj przynajmniej 3 choroby zawodowe, które

mogą być spowodowane działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących
w zakładach gastronomicznych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

wykonania ćwiczenia. Głównym celem ćwiczenia jest nabycie umiejętności posługiwania się
przepisami prawa dotyczącymi stwierdzania chorób zawodowych. Proponuje się, aby
uczniowie pracowali w parach i korzystali z różnych źródeł informacji (poradnik dla ucznia,
Internet). Efektem pracy powinien być wykaz chorób i zaprezentowanie go na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i literatury,
2) wypisać najczęściej występujące choroby zawodowe występujące w zakładach

gastronomicznych,

3) przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

przybory do pisania, w tym kolorowe pisaki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.5. Środki ochrony indywidualnej

5.5.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zaprojektuj odzież ochronną i roboczą dla pracownika zajmującego się rozbiorem mięsa

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

wykonania ćwiczenia. Nauczyciel prezentuje na foliogramach przykładowe wzory odzieży
roboczej i ochronnej dla różnych grup zawodowych. Głównym celem ćwiczenia jest nabycie
umiejętności zastosowania środków ochrony indywidualnej, odzieży roboczej i ochronnej do
określonej pracy. Proponuje się, aby uczniowie pracowali w parach. Efektem pracy powinien
być gotowy projekt zaprezentowany na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i literatury,
2) określić, na jakie zagrożenia i urazy narażony jest pracownik pracujący w masarni,
3) odszukać np. w Internecie jakie środki ochrony indywidualnej oraz jaka odzież ochronna

i robocza stosowana jest przy rozbiorze mięsa,

4) naszkicować na papierze strój pracownika,
5) przedstawić swoją pracę na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

praca z tekstem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

komputer z dostępem do Internetu,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

przybory do pisania, w tym kolorowe pisaki.

Ćwiczenie 2

Połącz piktogramy przedstawiające znaki graficzne ubrań ochronnych z ich opisem.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

wykonania ćwiczenia. W tym celu nauczyciel powiela na arkuszu A4 znaki graficzne ubrań
ochronnych wraz z ich opisem. Po ich wycięciu z arkusza uczniowie łączą piktogramy
z odpowiadającym im opisem i wklejają je na kartce A4. Głównym celem ćwiczenia jest
nabycie umiejętności rozróżniania znaków graficznych na ubraniach ochronnych.
Proponuje się, aby uczniowie pracowali pojedynczo. Efektem pracy powinno być
sprawdzenie poprawności wykonania zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i literatury,
2) przygotować stanowisko pracy,
3) połączyć znaki graficzne z ich opisem,
4) przykleić piktogramy i ich opis na kartce A4,
6) przedstawić swoją pracę na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

praca z tekstem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

przykłady piktogramów,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

arkusze papieru formatu A4,

−

klej w sztyfcie.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.6. Bezpieczeństwo pracy przy urządzeniach elektrycznych

i pracujących pod ciśnieniem

5.6.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Korzystając z różnych źródeł informacji opracuj graficznie przykładowe środki ochrony

przeciwporażeniowej przy bezpośrednim dotyku.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

wykonania ćwiczenia. Nauczyciel dzieli klasę na kilka zespołów, a zespół wybiera swojego
lidera. Zespoły graficznie opracowują przykładowe środki ochrony przeciwporażeniowej przy
bezpośrednim dotyku. Głównym celem ćwiczenia jest nabycie umiejętności zapobiegania
zagrożeniom życia i zdrowia pracowników. Po wykonaniu zadania wyznaczeni liderzy grup
dokonają prezentacji opracowanej ochrony na forum grupy.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i literatury,
2) opracować graficznie środki ochrony przeciwporażeniowej,
3) przedstawić projekt na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

instruktaż,

−

praca z tekstem,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

arkusze papieru formatu A1,

−

kolorowe pisaki.

Ćwiczenie 2

Scharakteryzuj bezpieczeństwo pracy w gastronomii przy urządzeniach elektrycznych

i ciśnieniowych uzupełniając poniższe zdania:

1. Porażenia i oparzenia prądem elektrycznym mogą być spowodowane: ………………

……………………………………………………………………………….………………
…………………………………………………………………………….…………………
…………………………………………………………………………….…………………
…………………………………………………………………………….…………………
……………………………………………………………………………..………………...

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

2. Aby nie dopuścić do powstania niebezpieczeństwa porażenia ……………………

…………… w gastronomii, stosuje się dodatkowe zabezpieczenie użytkowników przed
napięciem dotykowym, czyli ………….. i ………………. Zerowanie polega na
połączeniu

zerowego

przewodu

zasilającego

urządzenie

elektryczne

z ..………………………… ……………………. . Uziemianie zaś to połączenie korpusu
urządzenia elektrycznego lub maszyny z …………. za pomocą ……………………
przewodników prądu.

3. Zagrożenie w gastronomii mogą stwarzać też ………………. kotły warzelne. Bezpieczne

warunki eksploatacyjne uzyskuje się wówczas, gdy zbiornik kotła warzelnego jest
wypełniony do …… objętości, a ciśnienie w przestrzeni parowo-wodnej kotła wynosi
…………. Pokrywa w czasie pracy powinna być ……………………………, a kocioł
usytuowany w taki sposób, aby strumień pary przy otwieraniu nie ………………
………………………………………………….... .

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

wykonania ćwiczenia. Nauczyciel omawia sposoby zapobiegania porażeniom prądem
elektrycznym, ze szczególnym uwzględnieniem prac związanych z gastronomią, a uczniowie
dostają arkusz do uzupełnienia. Głównym celem ćwiczenia jest nabycie umiejętności
przeciwdziałania porażeniom prądem. Proponuje się, aby uczniowie pracowali indywidualnie.
Po zakończeniu pracy nauczyciel sprawdza poprawność wykonania zadania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i literatury,
2) wyszukać informacje dotyczące bezpieczeństwa pracy przy urządzeniach elektrycznych

i ciśnieniowych w gastronomii,

3) uzupełnić podany przez nauczyciela tekst,
4) zaprezentować na forum grupy wyniki pracy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

praca z tekstem.

rodki dydaktyczne:

−

literatura,

−

karty do uzupełnienia,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

przybory do pisania, w tym kolorowe pisaki,

−

arkusze papieru formatu A4.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.7. Ochrona przeciwpożarowa

5.7.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Połącz w pary piktogramy przedstawiające znaki bezpieczeństwa pożarowego

z odpowiadającym im opisem.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

wykonania ćwiczenia. Na foliogramach pokazuje on przykładowe znaki bezpieczeństwa
przeciwpożarowego i ich opis. Celem zadania jest opanowanie umiejętności rozróżniania
znaków graficznych ochrony przeciwpożarowej. Proponuje się, aby uczniowie pracowali
pojedynczo. Nauczyciel rozdaje uczniom piktogramy znaków bezpieczeństwa pożarowego
i opisy tych znaków. Uczniowie łączą w pary piktogramy z odpowiadającym im opisem
i przyklejają na arkuszu A4. Efektem pracy powinno być zaprezentowanie arkuszy na forum
grupy i ocena poprawności wykonania zadania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i literatury,
2) przygotować stanowisko pracy,
3) połączyć znaki graficzne z ich opisem,
4) przykleić piktogramy i ich opisy na arkuszu papieru formatu A4,
5) przedstawić wyniki pracy na forum grupy.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

pokaz z objaśnieniem,

−

instruktaż,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

piktogramy,

−

opisy do piktogramów,

−

arkusz papieru A4,

−

klej w sztyfcie.

Ćwiczenie 2

Wskaż na planie budynku szkoły drogę ewakuacji uczniów z określonego miejsca

w szkole.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

wykonania ćwiczenia. Celem ćwiczenia jest zastosowanie procedur zapobiegania
zagrożeniom zdrowia i życia pracowników. Nauczyciel przekazuje uczniom gotowe plany
budynku i zwraca uwagę na oznakowanie dróg ewakuacyjnych. Proponuje się, aby uczniowie
pracując w kilkuosobowych grupach wskazali drogę ewakuacji z wyznaczonego miejsca
w budynku. Nauczyciel ocenia poprawność wykonania zadania.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i literatury,
2) odszukać w Internecie znaki ewakuacyjne,
3) wyznaczyć drogę ewakuacji na planie budynku szkoły.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

instruktaż,

−

wiczenia praktyczne,

−

praca z tekstem.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

plan szkoły,

−

kolorowe pisaki.

Ćwiczenie 3

Wskaż na planie budynku szkoły rozmieszczenie urządzeń przeciwpożarowych.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

wykonania ćwiczenia. Celem ćwiczenia jest zastosowanie procedur zapobiegania
zagrożeniom zdrowia i życia pracowników. Nauczyciel przekazuje uczniom plany budynku
i zwraca uwagę na oznakowanie urządzeń przeciwpożarowych. Proponuje się, aby uczniowie
pracując w kilkuosobowych grupach wskazali rozmieszczenie urządzeń przeciwpożarowych
na planie budynku. Uczniowie omawiają sposób wykonania zadania, a nauczyciel ocenia
poprawność jego wykonania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i literatury,
2) odszukać w Internecie znaki bezpieczeństwa ochrony przeciwpożarowej,
3) wskazać na planie szkoły rozmieszczenie urządzeń przeciwpożarowych.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

instruktaż,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

komputer z przyłączem do Internetu,

−

plan szkoły,

−

kolorowe pisaki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5.8. Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach

5.8.1. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wykonaj masaż serca.

Uwaga! Nigdy nie wolno uczyć się masażu serca na ludziach
Ćwiczenie wykonuje każdy uczeń na fantomie symulującym ratowanego.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

wykonania ćwiczenia. Celem ćwiczenia jest wykonanie masażu serca zgodnie
z obowiązującymi zasadami. Ćwiczenie wykonuje każdy uczeń na fantomie symulującym
ratowanego, a nauczyciel ocenia poprawność wykonania zadania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) ułożyć poszkodowanego na wznak, na twardym podłożu,
2) uklęknąć przodem obok poszkodowanego,
3) znaleźć punkt, w którym żebra łączą się z mostkiem,
4) ułożyć nadgarstek jednej ręki na mostku,
5) drugi nadgarstek ułożyć na pierwszym i odgiąć do góry splecione palce rąk, by nie

uciskać żeber,

6) wyprostować ręce w łokciach i ustawić je pionowo nad klatką piersiową ratowanego,
7) nacisnąć mostek z taką siłą, by ugiął się o około 4–5 cm,
8) zwolnić ucisk nie odrywając rąk od poszkodowanego,
9) powtarzać uciskanie i zwalnianie w tempie 100 razy na minutę,
10) zmienić ćwiczącego po 2 minutach.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

fantom.

Ćwiczenie 2

Wykonaj sztuczne oddychanie metodą usta-usta.

Uwaga! Nigdy nie wolno uczyć się sztucznego oddychania na ludziach
Ćwiczenie wykonuje każdy uczeń na fantomie symulującym ratowanego.
Dla zachowania higieny należy stosować jednorazowe maseczki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

wykonania ćwiczenia. Celem ćwiczenia jest wykonanie sztucznego oddychania na fantomie
zgodnie z obowiązującymi procedurami. Ćwiczenie wykonuje każdy uczeń na fantomie
symulującym ratowanego, a nauczyciel ocenia poprawność wykonania zadania. Dla
zachowania higieny należy stosować jednorazowe maseczki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) uklęknąć obok głowy poszkodowanego,
2) udrożnić drogi oddechowe,
3) zacisnąć otwory nosowe kciukiem i palcem wskazującym ręki leżącej na czole,
4) wykonać normalny wdech, własnymi ustami objąć szczelnie usta poszkodowanego,
5) wdmuchiwać powietrze wydechowe do ust poszkodowanego w czasie ok. 1 sek.

jednocześnie sprawdzając skuteczność przez obserwację ruchów klatki piersiowej,

6) po zakończeniu wdmuchiwania powietrza oddalić usta od ust ratowanego (dokonując

własnego wdechu),

7) obserwować klatkę piersiową z równoległą obserwacją powietrza wydechowego

w okolicy ust i nosa ratowanego,

8) sztuczne oddychanie prowadzić z częstością 8 oddechów na minutę; objętość

wdmuchiwanego powietrza 500–600 ml.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

fantom.

Ćwiczenie 3

Wykonaj masaż serca i sztuczne oddychanie.

Uwaga! Nigdy nie wolno uczyć się masażu serca i sztucznego oddychania na ludziach

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

wykonania ćwiczenia. Celem ćwiczenia jest wykonanie sztucznego oddychania i masażu
serca na fantomie zgodnie z obowiązującymi procedurami. Ćwiczenie wykonuje każdy uczeń
na fantomie symulującym ratowanego, a nauczyciel ocenia poprawność wykonania zadania.
Dla zachowania higieny należy stosować jednorazowe maseczki.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) ułożyć poszkodowanego na plecach na twardym podłożu,
2) odsłonić klatkę piersiową (mostek) i uklęknąć obok poszkodowanego,
3) ułożyć nadgarstek jednej dłoni na środku mostka poszkodowanego,
4) ułożyć na ręce uciskającej drugą rękę, spleść palce obu dłoni,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5) upewnić się, że nie będzie wywierany ucisk na żebra poszkodowanego,
6) nie uciskać nadbrzusza ani dolnej części mostka,
7) wywierać rytmiczne uciski całym ciężarem ciała, kierunek ucisku prostopadle w dół,

kończyny górne wyprostowane w łokciach, siła ucisku tak dobrana aby mostek uginał się
na głębokość 4 do 5 cm, faza ucisku i faza zwolnienia ucisku (bez odrywania rąk
od mostka) w stosunku czasowym 1:1, rytm uciśnięć 100 /minutę,

8) po wykonaniu 30 uciśnięć mostka wykonać 2 sztuczne oddechy,
9) sztuczne oddychanie i pośredni masaż serca wykonywać naprzemiennie do czasu powrotu

samoistnych czynności życiowych lub do momentu przybycia pomocy. (Częste zmiany
ratowników pozwalają na uniknięcie przemęczenia).

Osoba kończy ćwiczenie po wykonaniu co najmniej 3 cykli po 30 uciśnięć

i 2 wdmuchnięcia.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

fantom.

Ćwiczenie 4

Ułóż poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej („bezpiecznej”).

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

wykonania ćwiczenia. Celem ćwiczenia jest ułożenie poszkodowanego w pozycji bocznej
(bezpiecznej). Ćwiczenie wykonuje kolejno każdy członek grupy na innym uczniu,
a nauczyciel ocenia poprawność wykonania zadania.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) zdjąć poszkodowanemu okulary,
2) uklęknąć obok poszkodowanego i upewnić się czy obie jego kończyny dolne są

wyprostowane,

3) kończynę górną od strony ratownika ułożyć pod kątem prostym w stosunku do ciała,

a następnie zgiąć w łokciu pod kątem 90

; dłoń powinna być skierowana ku górze,

4) przełożyć dalsze ramię poszkodowanego w poprzek klatki piersiowej, a grzbiet dłoni

przytrzymać na bliższym policzku,

5) drugą ręką uchwycić dalszą kończynę dolną ratowanego tuż pod kolanem od zewnątrz

i podciągnąć ku górze nie odrywając stopy od podłoża,

6) trzymając nadal dłoń poszkodowanego przy policzku energicznie nacisnąć na zgięte

kolano tak by poszkodowany obrócił się na bok w kierunku ratownika,

7) ustawić kończynę dolną znajdującą się u góry tak, by była zgięta w stawie biodrowym

i kolanowym pod kątem 90

8) odgiąć głowę ratowanego do tyłu, by upewnić się, że drogi oddechowe są drożne,
9) gdy jest to konieczne, ułożyć rękę ratowanego pod policzkiem tak, by utrzymać głowę

w odchyleniu,

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

10) regularnie sprawdzać stan poszkodowanego,
11) odwrócić poszkodowanego na drugi bok, gdy zachodzi konieczność pozostawienia go

w pozycji bezpiecznej powyżej 30 min.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

fantom.

Ćwiczenie 5

Udziel pierwszej pomocy przy omdleniu.
Kilka osób prowadzi rozmowę, gdy nagle jeden członek grupy nagle i upada na podłogę.

wiczenie polega na znalezieniu przyczyny upadku i udzieleniu pierwszej pomocy.

Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić sposób

wykonania ćwiczenia. Celem ćwiczenia jest udzielenie pierwszej pomocy przy omdleniu.
Proponuje się wykonanie ćwiczenia w dwóch grupach. Wyznaczona przez nauczyciela jedna
osoba z grupy „upada” nagle na podłogę. Ćwiczenie polega na znalezieniu przyczyny upadku
i udzieleniu pierwszej pomocy. Efektem pracy powinno być wskazanie, który z zespołów
udzielił prawidłowo pierwszej pomocy poszkodowanemu.

Sposób wykonania ćwiczenia

Uczeń powinien:

1) przeczytać materiał nauczania z poradnika dla ucznia i literatury,
2) sprawdzić, czy u poszkodowanego nastąpiła bladość skóry,
3) sprawdzić, czy na całym ciele wystąpił zimny pot,
4) skontrolować podstawowe czynności życiowe,
5) zapewnić poszkodowanemu dostęp świeżego powietrza,
6) rozluźnić uciskające części odzieży,
7) zabezpieczyć przed zachłyśnięciem,
8) ułożyć poszkodowanego na wznak z nogami uniesionymi ku górze, a głową poniżej

tułowia,

9) sprawdzić, czy poszkodowany odzyskuje przytomność.

Zalecane metody nauczania–uczenia się:

−

pogadanka,

−

inscenizacja,

−

instruktaż,

−

wiczenia praktyczne.

rodki dydaktyczne:

−

poradnik dla ucznia, literatura,

−

fantom.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA

Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego

Test 1
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Przestrzeganie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony
środowiska”

Test składa się z 24 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania nr 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 17, 19, 20, 21, 22 są z poziomu
podstawowego,

−

zadania nr 16, 18, 23, 24 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt, za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów. Suma punktów możliwych do uzyskania wynosi 24.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań,

−

dobry – za rozwiązanie 20 zadań, w tym 2 z poziomu ponadpodstawowego,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 23 zadań, w tym 3 z poziomu ponadpodstawowego.

Klucz odpowiedzi: 1. b, 2. c, 3. c, 4. a, 5. d, 6. a, 7. c, 8. c, 9. c, 10. c, 11. b,
12. a, 13. a, 14. b, 15. c, 16. b 17. c, 18. d, 19. b, 20. c, 21. a, 22. d, 23. a, 24. a.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Wymienić instytucje które sprawują państwowy
nadzór nad warunkami pracy

Określić jakie funkcje pełni służba bhp

Posłużyć się przepisami prawa pracy

Zdefiniować pojęcie ergonomii

Określić przedmiot badań ergonomicznych

Określić zadania ergonomii korekcyjnej

Scharakteryzować przedmiot ergonomiczny

Zdefiniować pracę statyczna

Określić jak reaguje organizm na zmęczenie

Zaproponować, w jaki sposób przeciwdziałać
zmęczeniu

Zdefiniować pomieszczenia pracy stałej

Rozpoznać czynniki tworzące materialne środowisko
pracy

Wymienić składniki oświetlenia podstawowego

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Dokonać podziału czynników środowiska pracy

Podać do kogo należy zgłaszać choroby zawodowe

Zastosować zasady zapobiegania zagrożeniom życia
i zdrowia pracowników

Zastosować zasady pracy z urządzeniami gazowymi

Wyjaśnić jak bezpiecznie eksploatować urządzenia
pracujące pod ciśnieniem

Podać sposób gaszenia urządzeń elektrycznych
znajdujących się pod napięciem

Zastosować zasady zapobiegania poparzeniom
termicznym

Zastosować zasady udzielania pierwszej pomocy
poszkodowanemu w wypadku

Udzielić pierwszej pomocy przy oparzeniach

Wyjaśnić w jaki sposób postępować
z poszkodowanym nieprzytomnym z zachowanymi
funkcjami życiowymi

Podać wartości tętna i oddechu fizjologicznego
u dorosłego człowieka

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,

jakie będą w teście.

5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4. Test zawiera 24 zadania dotyczące przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny

pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Wszystkie zadania

są

wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa. Udzielaj odpowiedzi
tylko na załączonej karcie odpowiedzi: w zadaniach wielokrotnego wyboru zaznacz
prawidłową odpowiedź X (w przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć
kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

5. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
6. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

7. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Państwowy nadzór nad warunkami pracy w Polsce sprawują

a) tylko Państwowa Inspekcja Sanitarna.
b) Państwowa Inspekcja Pracy, Państwowa Inspekcja Sanitarna.
c) tylko państwowa Inspekcja Pracy.
d) tylko Parlament.

2. Służba bezpieczeństwa i higieny pracy pełni w zakładzie funkcje

a) doradcze.
b) kontrolne.
c) doradcze i kontrolne.
d) nadzorcze.

3. Przeciętnie liczba godzin pracy w pięciodniowym tygodniu pracy wynosi

a) 30.
b) 35.
c) 40.
d) 45.

4. Ergonomia to

a) nauka o dostosowaniu środków pracy do człowieka.
b) nauka o pracy.
c) nauka o dostosowaniu człowieka do pracy.
d) nauka zajmująca się oświetleniem i hałasem.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Przedmiotem badań ergonomii jest

a) maszyna.
b) urządzenie techniczne.
c) praca wykonywana przez maszyny.
d) układ człowiek – maszyna – praca.

6. Ergonomia korekcyjna zajmuje się

a) poprawianiem złych rozwiązań konstrukcyjnych, a także organizacyjnych.
b) konstruowaniem poprawnie zbudowanych maszyn.
c) tworzeniem urządzeń korekcyjnych.
d) urządzeniami technicznymi.

7. Przedmiot ergonomiczny to taki, który jest

a) bezpieczny, estetyczny, tani.
b) łatwy do wykonania, trwały, bezpieczny.
c) bezpieczny, funkcjonalny, zdrowy.
d) zdrowy, trwały, łatwy do wyprodukowania.

8. Pracę statyczną wykonują

a) tylko te osoby, które cały dzień muszą stać.
b) tylko te osoby, które się w ogóle nie ruszają.
c) ludzie, którzy przez większość czasu pracy pozostają w niezmiennej pozycji.
d) osoby podnoszące pionowo jakieś przedmioty.

9. Zmęczenie to

a) biochemiczne procesy przebiegające w organizmie.
b) objaw obniżenia sprawności psychicznej ustroju.
c) przejściowe zmniejszenie sprawności ustroju spowodowane nadmiernym obciążeniem

pracą.

d) spalanie kalorii.

10. Zmęczenie można wyeliminować

a) poprzez ciągły odpoczynek.
b) nie podejmując pracy fizycznej.
c) poprzez zrobienie w czasie pracy kilku przerw; po pracy fizycznej odpoczywać

biernie, natomiast po pracy umysłowej czynnie.

d) przez unikanie podnoszenia ciężarów.

11. Łączny czas przebywania pracownika w ciągu doby w pomieszczeniu pracy stałej wynosi

a) 2 godziny.
b) 4 godziny.
c) 5 godzin.
d) 6 godzin.

12. Hałas, drgania, oświetlenie, mikroklimat, promieniowanie stanowią

a) warunki materialnego środowiska pracy.
b) warunki pracy na stanowisku roboczym.
c) o wysokości zarobków na danym stanowisku pracy.
d) społecznej istotności wykonywanej pracy.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Do oświetlenia podstawowego pomieszczeń zaliczamy

a) oświetlenie ogólne, miejscowe i złożone.
b) oświetlenie awaryjne.
c) bezpieczeństwa.
d) ewakuacyjne.

14. Wszystkie czynniki środowiska pracy można podzielić na

a) chemiczne i fizyczne.
b) niebezpieczne, szkodliwe i uciążliwe.
c) psychofizyczne i biologiczne.
d) biologiczne i chemiczne.

15. Podejrzenie o chorobę zawodową należy zgłaszać

a) do pracodawcy.
b) do lekarza pierwszego kontaktu.
c) do właściwego państwowego inspektora sanitarnego i właściwego inspektora pracy.
d) do Instytutu Medycyny pracy.

16. Za bezpieczne napięcie prądu zmiennego uważa się

a) 20 V.
b) 24 V.
c) 48 V.
d) 52 V.

17. Konserwację kuchenki gazowej w zakładzie pracy przeprowadza

a) szef kuchni.
b) kierownik zakładu.
c) pracownik posiadający uprawnienia.
d) osoba sprzątająca.

18. Bezpieczne warunki eksploatacyjne kotła warzelnego przy ciśnieniu w zbiorniku 45 bar są

wtedy, gdy zbiornik kotła wypełniony jest
a) do ½ objętości.
b) do ⅓ objętości.
c) do ⅝ objętości.
d) do ¾ objętości.

19. Do gaszenia pożarów urządzeń elektrycznych pod napięciem wykorzystuje się

a) koc gaśniczy.
b) proszek gaśniczy, dwutlenek węgla, halon.
c) gaśnice pianowe.
d) wodę.

20. Przenoszenie gorącej potrawy w naczyniu z obluzowanymi uchwytami może stać się

przyczyną
a) zasłabnięcia.
b) krwotoku.
c) poparzenia.
d) zatrucia.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

21. Oceniając stan poszkodowanego w pierwszej kolejności zwracamy uwagę na

a) stan przytomności.
b) rodzaj obrażeń.
c) okoliczności zdarzenia.
d) wiek poszkodowanego.

22. Oparzenie skóry wymaga jak najszybszego

a) wezwania lekarza.
b) podania środków przeciwbólowych.
c) nałożenia suchego opatrunku.
d) ochłodzenia miejsca poparzonego zimną wodą.

23. Wszystkie osoby nieprzytomne z zachowanymi czynnościami życiowymi należy

a) ułożyć w pozycji bocznej bezpiecznej.
b) pozostawić w pozycji zastanej.
c) ułożyć na plecach.
d) ułożyć na brzuchu.

24. Wartości fizjologiczne tętna i oddechu u dorosłego człowieka wynoszą

a) 12–16 oddechów i 70–80 uderzeń tętna /min.
b) 25 oddechów i 100 uderzeń tętna /min.
c) 20 oddechów i 70–80 uderzeń tętna /min.
d) 25 oddechów i 70–80 uderzeń tętna /min.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……..............................………………………………………………..

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Test 2
Test dwustopniowy do jednostki modułowej „Przestrzeganie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony
środowiska”

Test składa się z 24 zadań wielokrotnego wyboru, z których:

−

zadania 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 20, 21, 22, 23, 24
są z poziomu podstawowego,

−

zadania 10, 19 są z poziomu ponadpodstawowego.

Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt

Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt, za złą odpowiedź lub jej brak

uczeń otrzymuje 0 punktów. Suma punktów możliwych do uzyskania wynosi 24.

Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:

−

dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 11 zadań,

−

dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań,

−

dobry – za rozwiązanie 20 zadań,

−

bardzo dobry – za rozwiązanie 23 zadań, w tym co najmniej 1 z poziomu
ponadpodstawowego

Klucz odpowiedzi: 1. a, 2. c, 3. c, 4. c, 5. d, 6. a, 7. b, 8. a, 9. d, 10. a, 11. b,
12. c, 13. c, 14. d, 15. c, 16. b, 17. a, 18. c, 19. b, 20. b, 21. a, 22. a, 23. a, 24. c.

Plan testu

zad.

Cel operacyjny

(mierzone osiągnięcia ucznia)

Kategoria

celu

Poziom

wymagań

Poprawna

odpowiedź

Podać instytucje sprawujące społeczny nadzór nad
warunkami pracy

Wyliczyć przepisy prawa dotyczące bezpieczeństwa
pracy

Określić

obowiązki

pracodawcy

zakresie

bezpieczeństwa i higieny pracy

Wymienić podstawowe przepisy kodeksu pracy

Zdefiniować pojęcie ergonomii

Dokonać podziału ergonomii

Zdefiniować pojęcie fizjologii pracy

Zdefiniować pracę dynamiczną

Scharakteryzować pracę ciężką

Zastosować zasady bezpiecznego przenoszenia ciężarów

Dokonać podziału zmęczenia

Zdefiniować pomieszczenia pracy stałej

Scharakteryzować rodzaje oświetlenia

Zdefiniować mikroklimat gorący w środowisku pracy

Posługiwać się przepisami dotyczącymi pomieszczeń
pracy

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Posługiwać się przepisami dotyczącymi oświetlenia
stanowisk pracy

Dobierać środki ochrony indywidualnej

Zastosować zasady zapobiegania porażeniom prądem

Rozpoznawać czynniki niebezpieczne w środowisku
pracy

Znać przepisy prawa dotyczące urządzeń pracujących
pod ciśnieniem

Udzielić pierwszej pomocy przy zranieniach

Udzielać

pierwszej

pomocy

poszkodowanym

nieprzytomnym

Udzielać pierwszej pomocy poszkodowanym

Udzielać pierwszej pomocy przy przywracaniu
czynności serca i oddechu

Przebieg testowania

Instrukcja dla nauczyciela

1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym

wyprzedzeniem.

jakie będą w teście.

na udzielanie odpowiedzi.

8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru

dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).

9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się

czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.

10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które

sprawiły uczniom największe trudności.

13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń

dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.

Instrukcja dla ucznia

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 24 zadania dotyczące przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny

pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska. Wszystkie

zadania są

wielokrotnego wyboru i tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi: w zadaniach wielokrotnego

wyboru zaznacz prawidłową odpowiedź X (w przypadku pomyłki należy błędną
odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową).

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.

8. Na rozwiązanie testu masz 45 min.

Powodzenia!

Materiały dla ucznia:

−

instrukcja,

−

zestaw zadań testowych,

−

karta odpowiedzi.

ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH

1. Społeczny nadzór nad warunkami pracy w Polsce sprawują

a) Społeczna Inspekcja Pracy i związki zawodowe.
b) tylko Społeczna Inspekcja Pracy.
c) tylko Urząd Dozoru Technicznego.
d) tylko związki zawodowe.

2. Za stan bezpieczeństwa w zakładzie pracy odpowiadają

a) społeczny inspektor pracy.
b) związki zawodowe.
c) pracodawca.
d) pracownik służby bhp zatrudniony w zakładzie.

3. Obowiązkiem pracodawcy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy jest

a) organizować pracę tak, aby zapewnić zysk dla zakładu i prace dla załogi.
b) organizować pracę, aby wyprodukować jak najwięcej dóbr.
c) organizować pracę tak, aby zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki.
d) organizować pracę tak, aby zapewnić zatrudnionym jak najlepsze samopoczucie.

4. Według kodeksu pracy limity dopuszczalnych godzin nadliczbowych nie mogą

przekroczyć
a) 2 godzin na dobę i 100 godzin w roku kalendarzowym.
b) 3 godzin na dobę i 120 godzin w roku kalendarzowym.
c) 4 godzin na dobę i 150 godzin w roku kalendarzowym.
d) 5 godzin na dobę i 200 godzin w roku kalendarzowym.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

5. W skład ergonomii wchodzą takie nauki, jak

a) konstrukcja maszyn, finanse, medycyna pracy.
b) biologia, fizyka, chemia, anatomia.
c) antropologia, geodezja, budowa maszyn.
d) fizjologia i socjologia pracy, medycyna pracy, psychologia społeczna.

6. Ergonomię dzielimy na

a) koncepcyjną i korekcyjną.
b) koncepcyjną i projektową.
c) korekcyjną i projektową.
d) koncepcyjną.

7. Fizjologia pracy

a) zajmuje się logika i fizyka procesu produkcyjnego.
b) zajmuje się badaniem wpływu pracy na ustrój człowieka i funkcjonowanie

wszystkich organów.

c) to nauka o budowie i kształcie ciała człowieka.
d) to nauka o wymiarach ciała.

8. Pracę dynamiczną cechuje

a) zmiana długości mięśnia (skurcz).
b) zmiana szerokości mięśnia.
c) zmiana długości i szerokości mięśnia.
d) nie następuje zmiana długości mięśnia.

9. Efektywny wydatek energetyczny w ciągu jednej zmiany roboczej dla pracy ciężkiej

wynosi:
a) 300–800 kcal dla mężczyzn i 200–700 kcal dla kobiet.
b) 600–1200 kcal dla mężczyzn i 400–900 kcal dla kobiet.
c) 800–1500 kcal dla mężczyzn i 600–1000 kcal dla kobiet.
d) 1500–2000 kcal dla mężczyzn i 1000–1300 kcal dla kobiet.

10. Przy przenoszeniu ciężarów należy

a) trzymać ciężar blisko ciała i na opuszczonych rękach.
b) trzymać ciężar blisko ciała i na zgiętych rękach.
c) trzymać ciężar daleko od ciała i na opuszczonych rękach.
d) trzymać ciężar z dala od ciała i na zgiętych rękach.

11. Zmęczenie przy pracy może być

a) obwodowe i ośrodkowe.
b) fizyczne i psychiczne.
c) umiarkowane i powolne.
d) obiektywne i subiektywne.

12. Na każdego z pracowników jednocześnie zatrudnionych w pomieszczeniach pracy stałej

powinno przypadać przynajmniej
a) 8 m

wolnej objętości pomieszczenia i 1 m

wolnej powierzchni podłogi.

b) 10 m

wolnej objętości pomieszczenia i 2 m

wolnej powierzchni podłogi.

c) 13 m

wolnej objętości pomieszczenia i 2 m

wolnej powierzchni podłogi.

d) 15 m

wolnej objętości pomieszczenia i 2 m

wolnej powierzchni podłogi.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

13. Pomieszczenia pracy powinny być oświetlone

a) tylko światłem dziennym.
b) tylko światłem elektrycznym.
c) światłem dziennym i elektrycznym.
d) tylko światłem elektrycznym zainstalowanym na suficie.

14. W mikroklimacie gorącym nie powinni być zatrudniani

a) mężczyźni.
b) kobiety.
c) pracownicy sezonowi.
d) chorzy na serce, nadciśnienie tętnicze, mający znaczną nadwagę, cukrzycę

i nadczynność tarczycy.

15. Pomieszczenia, w których przebywają ludzie powinny być oświetlone światłem dziennym,

a stosunek powierzchni okien do powierzchni podłogi powinien wynosić co najmniej
a) 1 : 4.
b) 1 : 6.
c) 1 : 8.
d) 1 : 10.

16. Przy pracach wzrokowych wymagających małych natężeń oświetlenia zaleca się

stosowanie oświetlenia ogólnego o natężeniu
a) do 150 luksów.
b) do 200 luksów.
c) do 250 luksów.
d) do 400 luksów.

17. Kucharz przygotowujący kotlety schabowe musi być ubrany w

a) bluzę i spodnie białe, płócienne, zapaskę, nakrycie głowy.
b) biały fartuch, nakrycie głowy.
c) bluzę i białe spodnie płócienne, nakrycie głowy.
d) bluzę białą płócienną, fartuch, zapaskę, nakrycie głowy.

18. Włączając do sieci urządzenie elektryczne z uszkodzoną izolacją kucharz naraża się na

a) zwichnięcie.
b) złamanie.
c) porażenie prądem.
d) skaleczenie.

19. Do czynników niebezpiecznych (urazowych), które mogą spowodować wypadek

przy pracy w gastronomii zaliczamy
a) hałas, wibracje, pyły przemysłowe.
b) wirujące części maszyn, śliskie podłogi, ostre, wystające elementy, poparzenia

i porażenia prądem.

c) oświetlenie, promieniowanie podczerwone, nadfioletowe itp.
d) wirusy, bakterie, grzyby.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

20. Urządzenia, w których ciśnienie przekracza 0,7 MPa podlegają stałemu nadzorowi

technicznemu
a) pracowników obsługujących urządzenie.
b) służb Urzędu Dozoru Technicznego.
c) pracodawcy.
d) pracowników pionu technicznego.

21. W przypadku zranienia należy jak najszybciej

a) nałożyć czysty opatrunek.
b) odkazić ranę.
c) usunąć tkwiące w ranie ciała obce.
d) wezwać lekarza.

22. Najprostszym sposobem przywrócenia drożności dróg oddechowych u nieprzytomnego

jest
a) odchylenie głowy do tyłu.
b) wyciagnięcie języka.
c) przygięcie brody do mostka.
d) obrócenie głowy na bok.

23. U poszkodowanego oddech oceniamy

a) wyczuwając na własnym policzku, strumień powietrza wydychanego z płuc

poszkodowanego.

b) za pomocą piórka.
c) patrząc na ruch klatki piersiowej.
d) przykładając do ust poszkodowanego lusterko.

24. Gdy w ranie tkwi ciało obce należy

a) jak najszybciej je usunąć, aby nałożyć opatrunek.
b) próbować je usunąć.
c) pozostawić je do czasu interwencji chirurga.
d) ułożyć poszkodowanego w pozycji bocznej bezpiecznej.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

KARTA ODPOWIEDZI

Imię i nazwisko ……..............................………………………………………………..

Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska

Zakreśl poprawną odpowiedź.

zadania

Odpowiedź

Punkty

Razem:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

7. LITERATURA

1. Bezpieczeństwo i ochrona człowieka w środowisku pracy. Ergonomia. CIOP, Warszawa 2002
2. Buchfelder M., Buchfelder A.: Podręcznik pierwszej pomocy, PZWL, Warszawa 2000
3. Jastrzębski W.: Wyposażenie techniczne zakładów gastronomicznych, WSiP, Warszawa 2005
4. Kodeks pracy ( stan prawny na dzień 01 maja 2004 roku)
5. Kultura bezpieczeństwa (materiały pomocnicze dla szkół ponadgimnazjalnych). CIOP,

Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 2006

6. Oświetlenie pomieszczeń i stanowisk pracy. CIOP, Warszawa 2002
7. Rączkowski B.: BHP w praktyce. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr Sp. z o.o.

Gdańsk 2006

8. Rybicki Z. (red.).: Postępowanie w nagłych przypadkach, Urban end Partner, Wrocław 2001
9. Środki ochrony indywidualnej. CIOP, Warszawa 2002
10. Wacikowska M.: Prawo pracy – poradnik dla podejmujących pierwszą pracę, Państwowa

Inspekcja Pracy, Główny Inspektorat Pracy, Warszawa 2006

11. Wojciechowski W.: Praktyczny poradnik prawa pracy dla pracownika. Główny

Inspektorat Pracy, Warszawa 2005

12. śabicki W.: Organizacja, bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 2005

Literatura metodyczna
1. Figurski J., Symela K. (red.): Modułowe programy nauczania w kształceniu zawodowym,

Wyd. ITEE, Radom 2001

2. Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Wydawnictwo Akademickie „śak”,

Warszawa 2003

3. Plewka Cz.: Metodyka nauczania teoretycznych przedmiotów zawodowych, cz. I i II,

Wyd. ITEE, Radom 1999