„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Krzysztof Bartosik
Stosowanie przepisów transportu szynowego
311[47].Z1.02.
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
1
Recenzenci:
mgr inż. Zdzisław Szkudlarek
mgr inż. Piotr Dubis
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Krzysztof Bartosik
Konsultacja:
mgr inż. Gabriela Poloczek
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 311[47].Z1.02
„Stosowanie przepisów transportu szynowego”, zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu technik elektroenergetyk transportu szynowego.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie
3
2. Wymagania wstępne
5
3. Cele kształcenia
6
4. Materiał nauczania
7
4.1. Wiadomości ogólne o transporcie szynowym
7
4.1.1. Materiał nauczania
7
4.1.2. Pytania sprawdzające
14
4.1.3. Ćwiczenia
14
4.1.4. Sprawdzian postępów
15
4.2. Przygotowanie składu pociągu
16
4.2.1. Materiał nauczania
16
4.2.2. Pytania sprawdzające
21
4.2.3. Ćwiczenia
21
4.2.4. Sprawdzian postępów
23
4.3. Dokumentacja służbowa
24
4.3.1. Materiał nauczania
24
4.3.2. Pytania sprawdzające
36
4.3.3. Ćwiczenia
36
4.3.4. Sprawdzian postępów
38
4.4. Zagrożenia bezpieczeństwa ruchu (sytuacje awaryjne)
39
4.4.1. Materiał nauczania
39
4.4.2. Pytania sprawdzające
42
4.4.3. Ćwiczenia
43
4.4.4. Sprawdzian postępów
44
5. Sprawdzian osiągnięć
45
6. Literatura
50
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
3
1. WPROWADZENIE
Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy i umiejętności o stosowaniu
przepisów transportu szynowego.
W poradniku znajdziesz:
−
wymagania wstępne, czyli wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć już ukształtowane,
aby bez problemów opanować treści nauczania w ramach jednostki modułowej
„Stosowanie przepisów transportu szynowego”,
−
cele kształcenia, czyli wykaz umiejętności, jakie powinieneś nabyć podczas zajęć
w ramach tej jednostki modułowej,
−
materiał nauczania, czyli niezbędne minimum wiadomości teoretycznych, wymaganych
do opanowania treści jednostki modułowej,
−
zestaw pytań przydatny do sprawdzenia, czy już opanowałeś wymagane treści nauczania,
−
ćwiczenia, podczas których będziesz doskonalił umiejętności praktyczne w oparciu
o wiedzę teoretyczną, zaczerpniętą z poradnika i innych źródeł,
−
sprawdzian osiągnięć, czyli przykładowy zestaw zadań i pytań. Pozytywny wynik
sprawdzianu potwierdzi, że dobrze wykorzystałeś zajęcia i uzyskałeś niezbędną wiedzę
i umiejętności z zakresu tej jednostki modułowej,
−
wykaz literatury.
Poradnik zawiera materiał nauczania składający się z 4 rozdziałów:
−
wiadomości ogólne o transporcie szynowym,
−
przygotowanie składu pociągu,
−
dokumentacja służbowa,
−
zagrożenia bezpieczeństwa ruchu (sytuacje awaryjne).
Na końcu każdego rozdziału znajdują się pytania sprawdzające. Odpowiadając na nie,
sprawdzisz stan opanowania danej partii materiału. Jeżeli stwierdzisz, że czegoś nie pamiętasz
lub nie rozumiesz, powinieneś wrócić do materiału nauczania i tam znaleźć odpowiedzi
na pytania, które sprawiły Ci kłopot. Jeżeli dalej masz trudności ze zrozumieniem tematu lub
ćwiczenia, to poproś nauczyciela lub instruktora o wyjaśnienie i ewentualne sprawdzenie, czy
dobrze wykonujesz daną czynność.
Wykonanie ćwiczeń, zarówno przykładowych z poradnika, jak i wielu innych,
zaproponowanych przez nauczyciela, pozwoli Ci lepiej zrozumieć i utrwalić nabytą wiedzę
przez praktyczne działanie.
Podsumowanie tematu stanowi sprawdzian postępów. Rozwiązuj uczciwie znajdujące się
w nim zadania. Znajomość własnych mocnych i słabych stron jest kluczem do nadrobienia
braków.
W czasie pobytu w pracowni konieczne jest bezwzględne przestrzeganie: zasad jakie
obowiązują w czasie zajęć, regulaminów, przepisów bhp i higieny pracy oraz instrukcji
przeciwpożarowych, wynikających z rodzaju wykonywanych prac. Z przepisami tymi
powinieneś zapoznać się na początku trwania nauki i bezwzględnie je stosować.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4
Schemat układu jednostek modułowych
311[47].Z1.01
Określanie budowy i działania
środków transportu szynowego
311[47].Z1.02
Stosowanie przepisów
transportu szynowego
311[47].Z1
Podstawy transportu szynowego
311[47].Z1.04
Prowadzenie ruchu
szynowego
311[47].Z1.05
Eksploatowanie
środków transportu
szynowego
311[47].Z1.03
Analizowanie budowy
drogi szynowej
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
5
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
−
klasyfikować środki transportu szynowego,
−
określać zadania środków transportu szynowego,
−
rozpoznawać oznaczenia pojazdów szynowych,
−
określać charakterystyczne cechy pojazdów trakcyjnych,
−
klasyfikować elementy taboru szynowego: wózki taborowe, zestawy kołowe, zawieszenia
silników
trakcyjnych,
przekładnie,
prądnice
oświetleniowe
oraz
przetwornice
w wagonach,
−
charakteryzować technologię przygotowania wagonów i pojazdów trakcyjnych do ruchu,
−
interpretować
prawa
i
obowiązki
pracownika
oraz
pracodawcy
związane
z bezpieczeństwem i higieną pracy,
−
planować działania,
−
korzystać z różnych źródeł informacji,
−
wyszukiwać, selekcjonować i przetwarzać informacje potrzebne do wykonania zadań,
−
użytkować komputer,
−
stosować jednostki układu SI.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
6
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:
−
zastosować przepisy i instrukcje dotyczące transportu szynowego,
−
sporządzić dokumentację wykonywanych czynności służbowych,
−
określić liczbę pojazdów niezbędnych do realizacji zadań przewozowych,
−
określić rodzaj pociągu i jego relację kierunkową na podstawie numeru pociągu,
−
zastosować zasady dotyczące skrajni budowli i skrajni taboru,
−
obliczyć czas jazdy i prędkość pojazdów dla potrzeb rozkładu jazdy,
−
obliczyć dopuszczalną masę wagonów w składzie pociągu, metra i zespole tramwaju,
−
ocenić przydatność do ruchu wagonów i pojazdów trakcyjnych na podstawie
obowiązujących przepisów,
−
sprawdzić przygotowanie, pod względem bezpieczeństwa, składu pociągu do przewozu
ładunków niebezpiecznych i specjalnych,
−
posłużyć się służbowymi rozkładami jazdy pociągów, tramwajów i metra,
−
zastosować procedury postępowania w stanach awaryjnych, zagrożenia bezpieczeństwa
ruchu, i wypadkach taboru szynowego.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
7
4.
MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Wiadomości ogólne o transporcie szynowym
4.1.1. Materiał nauczania
Skrajnia budowli i taboru
Rys. 1. Tabor kolejowy normalnotorowy. Skrajnie statyczne. Skrajnia A wg PN-70/K-02056 [9]
Rys. 2. Tabor kolejowy normalnotorowy. Skrajnie statyczne. Skrajnia B wg PN-70/K-02056 [9]
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
8
Tabela 1. Objaśnienia do rysunków 1 i 2
linia
ciągła
skrajnia taboru (w B powinien mieścić się również opuszczony
odbierak prądu)
linia
kreskowa
dolna część skrajni pojazdów trakcyjnych
linia AB
dopuszczalne przekroczenie skrajni przez koła taboru
linia CD
dopuszczalne przekroczenie skrajni przez wystające części latarń i
tarcz sygnałowych
linia EF
maksymalna wysokość części taboru, z których wydostaje się para
wodna w odniesieniu do pojazdów trakcyjnych eksploatowanych na
liniach kolejowych zelektryfikowanych
linia
najniższe dopuszczalne położenie odbieraka prądu w stanie roboczym
linia
najwyższe dopuszczalne położenie odbieraka prądu w stanie roboczym
Linia GH
najniższe dopuszczalne położenie części znajdujących się poza
skrajnymi osiami wagonu i pozostających również przy wpisywaniu się
wagonu w łuk toru kolejowego w obrębie przestrzeni określonej dla kół
linia KL
dopuszczalne przekroczenie skrajni przez klocki hamulcowe oraz
przez części nieresorowane, położone między skrajnymi osiami
wagonu i pozostające również przy wpisywaniu się wagonu w łuk w
obrębie przestrzeni określonej dla kół, w odniesieniu do pojazdów
trakcyjnych linia ta ustala dopuszczalne przekroczenie skrajni przez
klocki hamulcowe, przewody piasecznic, zgarniacze torowe i części
nieresorowane, które przy wpisywaniu się pojazdu w łuk toru pozostają
również w obrębie przestrzeni określonej dla kół
linia MN
dopuszczalne przekroczenie skrajni przez klocki hamulcowe,
przewody piasecznic, zgarniacze torowe i części nieresorowane w
pojazdach trakcyjnych
linia OP
najniższe dopuszczalne położenie dla sprzęgów śrubowych i
przewodowych
Rys. 3. Pojazdy trakcyjne metra. Skrajnia taboru - część górna [9]
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
9
Rys. 4. Pojazdy trakcyjne metra. Skrajnia taboru – część dolna [9]
skrajnia budowli
skrajnia budowli dla obiektów łatwopalnych
skrajnia taboru
Rys. 5. Skrajnia budowli i taboru kolei wąskotorowych o szerokości toru 600 mm [12]
Dopuszczalny gabaryt przekroju poprzecznego wagonu tramwajowego - kontur,
w obrębie którego znajduje się każdy element poprzecznego przekroju wagonu tramwajowego
poruszającego się z prędkością od 0 do maksymalnej dopuszczalnej, zapewniający mijanie bez
kolizji wszystkich stałych obiektów znajdujących się na torze lub obok toru prostego lub
łukowego, a także wykluczający możliwość kolizji z innym wagonem tramwajowym
poruszającym się po równoległym torze prostym lub łukowym przejeżdżającym przez
krzyżownicę torów z prędkością od 0 do maksymalnej dopuszczalnej.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
10
Kontur odniesienia skrajni kinematycznej - kontur, poza którym nie powinna znaleźć się
żadna część wagonu tramwajowego (oprócz lusterek bocznych i odgarniaczy) podczas jazdy
z maksymalną dopuszczalną prędkością po prostym idealnym torze we wszystkich możliwych
warunkach eksploatacyjno-ruchowych.
DEFINICJE wg PN-K-92009
Kontur koniecznej przestrzeni nie zabudowanej (kkpnz) to przestrzeń, której przekrój
poprzeczny stanowi wielokąt o takich wymiarach i kształcie, że wewnątrz niej wagon
tramwajowy może poruszać się z dowolną prędkością dopuszczalną.
Budowla ciągła to obiekt stały, którego wymiar mierzony wzdłuż toru tramwajowego jest
większy niż 3 m.
Budowla punktowa to obiekt stały, którego wymiar mierzony wzdłuż toru tramwajowego
jest mniejszy lub równy 3 m.
Skrajnia budowli ciągłych to kontur koniecznej przestrzeni nie zabudowanej poszerzony
z obu stron o przestrzeń umożliwiającą ewakuację pasażerów z wagonu tramwajowego
w przypadku, gdyby wagon uległ awarii i zatrzymał się na tle budowli ciągłej.
Skrajnia budowli punktowych to kontur koniecznej przestrzeni nie zabudowanej
poszerzony z obu stron o przestrzeń umożliwiającą wejście personelu obsługującego między
wagon tramwajowy a budowlę, gdy wagon ten stoi nieruchomo, a budowla punktowa znajduje
się na jego tle.
Rys. 6. Tabor tramwajowy [12]
Rys. 7. Skrajnia budowli na łuku toru tramwajowego [12]
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
11
Poszerzenie konturu koniecznej przestrzeni niezabudowanej i skrajni budowli na łuku toru
to wartość wykazująca o ile powinna być powiększona na łuku toru odpowiednia półszerokość
dla toru prostego.
Tabela 2. Skrajnia budowli na łuku toru tramwajowego [12]
Powiększenie półszerokości do wewnątrz
łuku
Powiększenie półszerokości na zewnątrz łuku
na poziomie pudła wagonu
na poziomie kół i
pantografu
P
i
= 5/R [m]
Q = 0,5/R [m]
na poziomie pudła wagonu
na poziomie kół i
pantografu
P
a
= 5/R+d(168/R2) [m]
Q = 0 [m]
R - promień łuku toru w metrach, d = ( 25/R-1) dla R < 25 m, d = 0 dla R >= 25 m
Poszerzenia półszerokości narastają równomiernie na torze prostym przed łukiem
poziomym lub na łuku o większym promieniu (na długości 10 m po zewnętrznej stronie i 5 m
po wewnętrznej stronie).
Rys. 8. Poszerzenia półszerokości skrajnia budowli toru tramwajowego [12]
UWAGA - Poszerzenie skrajni budowli na łuku poziomym toru równe jest poszerzeniu
konturu koniecznej przestrzeni nie zabudowanej na tym łuku.
Stąd wynikają następujące wielkości:
−
minimalna odległość budowli stałej (długość min. 3 m) od osi toru prostego - 1,9 m, na
łuku powiększona o Pi lub Pa,
−
minimalna odległość budowli punktowej (długość do 3 m) od osi toru prostego - 1,7 m, na
łuku powiększona o Pi lub Pa,
−
odległość osi toru od krawędzi jezdni 1,9 m, od krawędzi wysepki przystankowej 1,25 m.
Rys. 9. Obniżenie dolnej krawędzi konturu koniecznej przestrzeni nie zabudowanej i skrajni budowli na
pionowym łuku toru [12]
Obniżenie dolnej krawędzi konturu koniecznej przestrzeni nie zabudowanej i skrajni
budowli na pionowym łuku toru to wyrażona w metrach wartość wykazująca o ile ta krawędź
powinna być obniżona na pionowym łuku toru w stosunku do swego położenia na torze
prostym.
Obniżenie dolnej krawędzi skrajni budowli na pionowym łuku wypukłym i wklęsłym
V = 5/R
v
[m], gdzie R
v
- promień pionowego łuku toru [m]. Obniżenie dolnej krawędzi
następuje na długości 10 m toru płaskiego przed łukiem pionowym.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
12
Warunki techniczne projektowania
Warunki projektowania nowych linii kolejowych i modernizowania istniejących określa
rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej (D.U. Nr 151/1998)
Tabela 3. Parametry eksploatacyjne linii kolejowych [12]
kategoria linii
kolejowej
obciążenie
przewozami
T [Tg/rok]
prędkość maksymalna
pociągów pasażerskich
v
max
[km/h]
prędkość maksymalna
pociągów towarowych
v
t
[km/h]
dopuszczalne
naciski osi
P [kN]
magistralne (0)
T > = 25
120 < v
max
< = 200
80 < v
max
< = 120
P < = 221
pierwszorzędne
(1)
10 < = T < 25
80 < v
max
< = 120
60 < v
max
< = 80
210 < = P < 221
drugorzędne (2)
3 < = T < 10
60 < v
max
< = 80
50 < v
max
< = 60
200 < = P < 210
znaczenia
miejscowego (3)
T < 3
v
max
< = 60
v
max
< = 50
P < 200
Klasy techniczne torów
Wg przepisów „D1 - Warunki techniczne utrzymania nawierzchni na liniach kolejowych”
opracowanych przez PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. i obowiązujących od 6 czerwca 2002 r.
Tory szlakowe oraz tory główne zasadnicze i dodatkowe na stacjach są kwalifikowane do
jednej z sześciu klas technicznych.
Tory stacyjne boczne, za wyjątkiem torów grup kierunkowych, powinny być utrzymywane
jak tory piątej klasy.
Tory grup kierunkowych powinny odpowiadać warunkom klasy toru, do której zostały
zakwalifikowane tory główne dodatkowe.
Tabela 4. Klasy techniczne torów [12]
klasy
toró
w
dopuszczalna prędkość
pociągów [km/h]
dopuszczalny nacisk osi
lokomotywy [kN]
dopuszczalny nacisk
osi wagonów [kN]
natężenie przewozów
[Tg/rok]
0
200
221
140
do 25
1
100
120
140
160
221
210
210
205
221
205
190
140
nie normowane
2
80
100
120
221
210
205
221
205
190
16-25
3
70
80
221
210
221
205
9-15
4
60
70
221
210
221
205
4-8
5
30
40
221
210
221
205
do 3
Tor zakwalifikowany do danej klasy technicznej powinien posiadać konstrukcję
nawierzchni odpowiadającą standardom przypisanym do danej klasy lub wyższej.
Elementy nawierzchni szynowej
Szyny
Tabela 5. Charakterystyki podstawowych typów szyn stosowanych przez koleje europejskie [12]
typ
masa
kg/m
wskaźnik
wytrzymał.
W
x
[mm
3
]
moment
bezwł.
I
x
[mm
4
]
wysokość
H [mm]
szerokość
stopki>
S [mm]
szerokość
główki
G [mm]
S49
49,43
240ˇ10
3
1819ˇ10
4
149
125
65,4
S54
54,54
262ˇ10
3
2073ˇ10
4
154
125
65,8
UIC50
50,18
253,6ˇ10
3
1940ˇ10
4
152
125
68,6
UIC54
54,43
279,19ˇ10
3
2127ˇ10
4
159
140
68,6
UIC60
60,34
335,5ˇ10
3
3055ˇ10
4
172
150
70,6
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
13
Podkłady
Tabela 6. Charakterystyki podstawowych typów podkładów drewnianych stosowanych przez PKP PLK [12]
typ
długość
[m]
objętość
[m
3
]
pow.
przekroju
[mm
2
]
moment
bezwł.
[mm
4
]
wskaźnik
wytrzym.
[mm
3
]
IB
2600
0,0962
37000
6493ˇ10
4
829ˇ10
3
IIB
2600
0,0894
34400
6099ˇ10
4
783ˇ10
3
IIO
2600
0,0923
35500
6210ˇ10
4
788ˇ10
3
IIIB
2500
0,0770
30800
4711ˇ10
4
647ˇ10
3
IIIO
2500
0,0755
30200
4741ˇ10
4
644ˇ10
3
IVO
2500
0,0730
29200
4526ˇ10
4
621ˇ10
3
Rys. 10. Charakterystyki podstawowych typów podkładów drewnianych [12]
Rys. 11. Charakterystyki podstawowych typów podkładów betonowych [12]
Podsypka
Tabela 7. Minimalne grubości warstwy podsypki [m] [12]
kategoria linii kolejowej
rodzaj podkładów
magistralne
pierwszorzędn
e
drugorzędne
znaczenia
miejscowego
drewniane
0,30
0,25
0,20
0,16
betonowe
0,35
0,30
0,25
0,25
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
14
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jak zdefiniować skrajnie budowli ciągłych oraz skrajnie budowli punktowych?
2. Jakie są klasy techniczne torów?
3. Jakie są dopuszczalne prędkości przy danej klasie technicznej torów?
4. Jakie są podstawowe typy szyn stosowanych przez koleje europejskie?
5. Jakie są typy podkładów drewnianych stosowanych przez PKP pod względem długości
i objętości?
6. Jaka jest minimalna grubość warstwy podsypki we wszystkich kategoriach kolejowych?
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj analizy Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 października 2005 r.
w sprawie ogólnych warunków technicznych eksploatacji pojazdów kolejowych oraz normy
PN-K-92009.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z rozporządzeniem oraz normą na temat skrajni,
2) opracować główne założenia rozporządzenia i normy wskazanych przez nauczyciela,
3) przedstawić na forum grupy opracowane zagadnienia.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
rozporządzenie Ministra Infrastruktury oraz norma PN-K-92009,
−
papier, przyrządy do pisania,
−
tablice flip chart.
Ćwiczenie 2
Wyszukaj w Internecie informacje na temat charakterystyk podkładów drewnianych
i betonowych.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wyszukać w Internecie informacje przedstawione w treści zadania, dotyczące podkładów,
2) zapisać i omówić na forum grupy poruszone zagadnienia,
3) podać kilka typów podkładów drewnianych i betonowy,
4) scharakteryzować zastosowanie podkładów.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
komputer z dostępem do sieci Internet,
−
papier, przyrządy do pisania,
−
literatura i inne źródła informacji,
−
poradnik ucznia,
−
literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
15
Ćwiczenie 3
Wykorzystując dostępne materiały, wyszukaj sposoby wydłużenia czasu eksploatacji szyn
przed wystąpieniem zużycia niszczącego. Ćwiczenie wykonaj w zespole dwuosobowym
w postaci plakatu.
Sposób wykonania ćwiczenia:
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) znaleźć w literaturze, jak można wydłużać czas eksploatacji zanim wystąpi zużycie
niszczące,
2) wykonać w zespole dwuosobowym plakat zawierający wymienione w punkcie
1 informacje,
3) zaprezentować i ocenić efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
arkusze papieru formatu A0,
−
flamastry,
−
środek do mocowania plakatów na tablicy,
−
długopis,
−
poradnik ucznia, literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia,
−
literatura i inne źródła informacji.
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak
Nie
1) scharakteryzować skrajnie budowli i taboru?
2) scharakteryzować parametry eksploatacyjne linii kolejowych wg
kategorii?
3) scharakteryzować klasy techniczne torów?
4) opisać elementy nawierzchni szynowej?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
16
4.2. Przygotowanie składu pociągu
4.2.1. Materiał nauczania
Zasady numeracji pociągów pasażerskich dalekobieżnych na PKP
Poniższe zasady odnoszą się głównie do pociągów pospiesznych, expressowych
i InterCity. Numeracja pociągów osobowych może odbiegać od tych reguł. Okręgi
komunikacyjne odpowiadają w zasadzie byłym dyrekcjom okręgowym kolei państwowych.
Dwie ostatnie cyfry numerów oznaczają: 00-19 pociągi pospieszne i expressowe (przy
numerach czterocyfrowych 00-09 InterCity), 20-49 pociągi osobowe, 50-59 towarowo-
osobowe, 60-69 pospieszne towarowe, 70-79 zbiorowe, 80-99 pozostałe towarowe.
Tabela 8. Numery czterocyfrowe [13]
NUMERY CZTEROCYFROWE
Dwie pierwsze cyfry oznaczają Zakłady Infrastruktury
Kolejowej (Zakłady Linii Kolejowych) odpowiednio
wyjazdu I przyjazdu pociągu:
Trzeci
a cyfra
Czwarta cyfra
1 Warszawa, Łódź, Białystok, Siedlce
2 Lublin, Kielce
3 Kraków, Rzeszów, Nowy Sącz
4 Katowice, Gliwice, Tarnowskie Góry, Częstochowa
0 - poc.
IC
1 - poc.
Ex
gdy nieparzysta:
pociąg jedzie torem
szlakowym nr 1, przy
wzrastającym kilometrażu
5 Gdańsk, Olsztyn, Toruń
6 Wrocław, Opole
7 Poznań, Zielona Góra, Ostrów Wlkp.
8 Szczecin, Koszalin, Gorzów Wlkp.
2 lub 3-
poc.
osob.
gdy parzysta:
pociąg jedzie torem
szlakowym nr 2, przy
malejącym kilometrażu
Tabela 9. Przykłady numeracji czterocyfrowej [13]
1301
Poc. IC 'Kościuszko' Warszawa Wsch.-Kraków, z okręgu Warszawa (1) do okręgu Kraków (3),
InterCity (0), jadący po torze nieparzystym (1).
4102
Poc. IC 'Górnik' Gliwice-Warszawa Wsch., wyjeżdża z okręgu 4, kończy bieg w okręgu 1,
InterCity (0), jadący po torze parzystym (4).
5310
Poc. Ex 'Małopolska' Gdynia Gł.-Przemyśl, z okręgu 5 (Gdynia) do okręgu 3 (Rzeszów), trzecia
cyfra 1 (poc. expressowy), czwarta cyfra 0 (tor parzysty). Od Warszawy Zach. pociąg zmienia
numer na 5311.
3711
Poc. Ex 'Wielkopolanin' Kraków Gł.-Poznań Gł., z okręgu 3 do 7, expressowy, tor nieparzysty.
7520
Poc. osob. Poznań Gł.-Toruń Gł. Pierwsza cyfra 7 - Poznań, druga 5 - Toruń (w okręgu Gdańsk),
trzecia cyfra 2 - pociąg osobowy, czwarta 0 - tor parzysty. Od st. Poznań Wschód zmiana numeru
na 7521.
Tabela 10. Numery pięciocyfrowa [13]
NUMERY PIĘCIOCYFROWE
Dwie pierwsze cyfry oznaczają
Zakłady Infrastruktury Kolejowej
(Zakłady Linii Kolejowych)
odpowiednio wyjazdu i przyjazdu
pociągu (dla pociągów
międzynarodowych są to stacje
graniczne):
Trzecia cyfra
Czwarta
cyfra
Piąta cyfra
0 międzynarodowe stałe
1 Warszawa, Łódź, Białystok,
Siedlce
1 krajowe dzienne stałe
0 lub 1 -
pociągi
gdy nieparzysta:
pociąg jedzie torem
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
17
2 Lublin, Kielce
2 krajowe nocne stałe
pospieszne
3 Kraków, Rzeszów, Nowy Sącz
3 międzynarodowe sezonowe
4 Katowice, Gliwice, Tarnowskie
Góry, Częstochowa
4 krajowe sezonowe i na
zarządzenie
szlakowym nr 1, przy
wzrastającym
kilometrażu
5 krajowe nocne
5 Gdańsk, Olsztyn, Toruń
2, 3 lub 4 -
pociągi
osobowe
6 kolonijne
6 Wrocław, Opole
7 pociągi zestawione z
wagonów sypialnych,
kuszetek i platform
samochodowych
7 Poznań, Zielona Góra, Ostrów
Wlkp.
8 pocztowo-bagażowe
8 Szczecin, Koszalin, Gorzów
Wlkp.
9 służbowe
5 -
pociągi
towarowo-
osobowe
gdy parzysta:
pociąg jedzie torem
szlakowym nr 2, przy
malejącym kilometrażu
Tabela 11. Przykłady numeracji pięciocyfrowej [13]
17009
Poc. posp. EN 'Jan Kiepura' Warszawa Wsch.-Köln Hbf. Pociąg międzynarodowy stałego
kursowania.
85102
Poc. posp. 'Gryf' Szczecin Gł.-Olsztyn Gł. z okręgu 8 do okręgu 5. Pociąg pospieszny dzienny stały.
75104
Poc. posp. 'Mieszko' Poznań Gł.-Gdynia Gł. stałego kursowania. Od st. Poznań Wschód nr 75105.
38202
Poc. posp. Kraków Pł.-Kołobrzeg. Pociąg pospieszny stałego kursowania, nocny (trzecia cyfra 2).
Od st. Warszawa Zach. zmiana numeru poc. na 38203.
87224
Poc. osob. Szczecin Gł.-Zielona Góra (czwarta cyfra 2), tor parzysty (0).
15411
Poc. Ex 'Jantar' Warszawa Zach.-Hel, sezonowy (trzecia cyfra 4), kursuje 25.6-31.8.2005.
48513
Poc. posp. Częstochowa-Słupsk, kursuje 13.8.2005 (trzecia cyfra 5).
53700
Poc. posp. 'Nocny Express' Gdynia Gł.-Zakopane, sezonowy, zestawiony z wagonów sypialnych i
kuszetek (trzecia cyfra 7). Od st. Warszawa Zach. zmiana numeru poc. na 53701.
Linie kolejowe zarządzane przez PKP Polskie Linie Kolejowe SA:
−
nr 1 - Warszawa (Warszawa, Siedlce, Białystok, Łódź),
−
nr 2 - Lublin (Lublin, Skarżysko-Kamienna, Kielce),
−
nr 3 - Kraków (Kraków, Rzeszów, Nowy Sącz),
−
nr 4 - Katowice (Katowice, Gliwice, Częstochowa, Tarnowskie Góry),
−
nr 5 - Gdańsk (Gdańsk, Olsztyn, Bydgoszcz, Toruń),
−
nr 6 - Wrocław (Wrocław, Opole, Wałbrzych),
−
nr 7 - Poznań (Poznań, Ostrów Wlkp., Zielona Góra),
−
nr 8 - Szczecin (Szczecin, Koszalin, Gorzów Wlkp.).
Pociągi lokalne kursujące wewnątrz obszarów mogą mieć numery dwu-, trzy-, cztero-
i pięciocyfrowe, dwie pierwsze cyfry są takie same lub druga jest zerem.
Pociągi zmieniają numery na granicy kierunków parzysty, nieparzysty, np.: wszystkie
pociągi na szlaku Kraków-Katowice zmieniają numer w Jaworznie Szczakowej, niezależnie od
ich relacji. Jest więc np.: pociąg nr 3428/3429 relacji Kraków-Katowice i pociąg pośpieszny
Światowid, który na odcinku Przemyśl-Jaworzno Szczakowa ma nr 38102, a dalej do
Szczecina 38103. Pociąg pospieszny Podlasiak z Białegostoku do Szczecina na odcinku
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
18
Białystok-Korsze ma nr 18205, Korsze-Malbork 18204 i ponownie 18205 na Malbork-
Szczecin.
Numery pociągów wymawia się następująco: 1300 - "jeden trzy zero zero" lub "trzynaście
zero zero" albo "jeden trzy dwa zera", 15102 - "jeden pięć sto dwa" lub "piętnaście sto dwa",
68201 - "sześć osiem dwieście jeden", 82700 - "osiem dwa siedemset".
Tabela 12. Poziomy utrzymania pojazdów kolejowych
Poziom
utrzymania
Charakterystyka
Ramowy zakres prac
Poziom 1
1)
Czynności sprawdzające lub monitoring
dokonywane przed wyjazdem pojazdu
kolejowego na linii, w czasie jazdy lub po
zjeździe pojazdu. Niektóre z tych czynności
mogą być dokonywane przez pracowników
przewoźnika (maszynistę, rewidenta) lub przy
użyciu automatycznych urządzeń pokładowych
lub przytorowych.
1. Ocena stanu zasadniczych zespołów,
podzespołów i układów pojazdu kolejowego,
mających wpływ na bezpieczeństwo ruchu
pojazdu.
2. Zaopatrzenie pojazdu kolejowego w
materiały eksploatacyjne.
3. Ewentualna wymiana zużytych w trakcie
eksploatacji elementów szybko zużywających
się.
Poziom 2
2)
Czynności, które zapobiegają przekroczeniom
limitów zużycia, wykonywane na
specjalistycznych stanowiskach, w przerwach
między kolejną planowaną eksploatacją pojazdu
kolejowego.
1. Szczegółowa ocena stanu technicznego
pojazdu kolejowego przez sprawdzenie
działania jego obwodów, oględziny do
wstępnych bez demontażu podzespołów,
przewidziane w dokumentacji badania
diagnostyczne.
2. Naprawy dokonywane przez wymianę
standardowych elementów.
Poziom 3
3)
Czynności z zakresu utrzymania, które
zapobiegają przekroczeniom limitów zużycia
wykonywane na specjalistycznych
stanowiskach, z wyłączeniem pojazdu
kolejowego z planowanej eksploatacji.
1. Szczegółowa ocena stanu technicznego
pojazdu kolejowego poprzez sprawdzenie
działania jego obwodów, oględziny
dostępnych także po demontażu określonych
w dokumentacji podzespołów, a także
przewidziane w dokumentacji badania
diagnostyczne.
2. Planowe wymiany podzespołów oraz
niewielkie naprawy zespołów i podzespołów
funkcjonalnych wykonywane
na wyspecjalizowanych stanowiskach.
Poziom 4
4)
Czynności wykonywane z zakresu utrzymania
naprawczego wykonywane w zakładach
posiadających zaplecze techniczne i stanowiska
pomiarowe.
1. Szczegółowe sprawdzenie stanu
technicznego przewidzianych w
dokumentacji podzespołów i zespołów
połączone z ich demontażem z pojazdu
kolejowego.
2. Planowe wymiany podzespołów i zespołów.
3. Naprawy zespołów i podzespołów
wykonywane w wyspecjalizowanych
warsztatach.
Poziom 5
5)
Czynności mające na celu podniesienie
standardu pojazdu kolejowego lub jego
odnowienie wykonywane w
wyspecjalizowanych zakładach lub u
producenta.
1. Demontaż zespołów i podzespołów z
pojazdów kolejowych i ich wymiana na nowe
lub zregenerowane.
2. Modyfikacje nadwozi pojazdów kolejowych i
układów biegowych.
1)
Zgodny z dotychczasowymi przeglądami kontrolnymi pojazdów kolejowych.
2)
Zgodny z dotychczasowymi przeglądami okresowymi pojazdów kolejowych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
19
3)
Zgodny z dotychczasowymi przeglądami okresowymi poszerzonymi pojazdów
kolejowych.
4)
Zgodny z dotychczasowymi naprawami okresowymi rewizyjnymi pojazdów kolejowych.
5)
Zgodny z dotychczasowymi naprawami głównymi i modernizacją pojazdów kolejowych.
Elementy opisu zaplecza technicznego do utrzymania pojazdów kolejowych
−
Długość torów zadaszonych, w tym długość i głębokość kanałów.
−
Długość torów niezadaszonych, w tym długość i głębokość kanałów.
−
Długość torów zakładowych.
−
Wykaz poszczególnych elementów zaplecza technicznego z opisem.
−
Rodzaj i pojemność połączeń telematycznych.
−
Powierzchnia całkowita terenu zakładu.
−
Powierzchnia zadaszona.
−
Powierzchnia warsztatu.
−
Powierzchnia magazynowa.
Rys. 12. Tablice kierunkowe wewnątrzwagonowe w pociągach IC 5406/1 i 4500/1 [13]
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
20
Rys. 13. Przykład planu zestawienia składu pociągu z Dodatku 2b do Rozkładu Jazdy Pociągów 2003/04 [13]
Objaśnienia:
Nagłówek: IKSE - pociąg pasażerski InterCity, krajowy, prowadzony lokomotywą trakcji
elektrycznej o V
max
>130 km/h, numer, nazwa, relacja i terminy kursowania.
Symbole graficzne: skład wyposażony w automatyczne drzwi, całoroczne ogrzewanie na
żądanie kierownika pociągu, nagłośnienie pociągu, przewóz przesyłek kurierskich.
Działka A: Obsługa trakcyjna i obciążenie lokomotywy. Seria i maksymalne obciążenie
lokomotywy (t), stacja początkowa i końcowa pracy drużyny trakcyjnej, macierzysta
lokomotywownia lokomotywy i drużyny trakcyjnej.
Działka B: Obsługa drużyn konduktorskich. Stacja początkowa i końcowa ich pracy oraz
ich stacja macierzysta, liczba kierowników pociągu, konduktorów rewizyjnych i konduktorów
rozdawców bagażu.
Działka C: Rodzaje wagonów, seria: A - wagon 1 kl, B - wagon 2 kl, d - z przewodem
zdalnego sterowania, h - z miejscami do siedzenia po obu stronach centralnego przejścia
wzdłuż wagonu, i - do przewozu osób na wózkach inwalidzkich, m - wagon o długości 24,5
m, n - ogrzewanie nawiewne, WR - wagon restauracyjny lub barowy bez przedziałów 2 kl,
parametry techniczno - eksploatacyjne, numer porządkowy w wagonach objętych rezerwacją
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
21
miejsc, (R) - wagon z miejscami rezerwowanymi, (N) - wagon dla niepalących, relacja
wagonów w składzie danego pociągu, stacja macierzysta, liczba wagonów w obiegu,
maksymalna prędkość, rodzaj ogrzewania (d - na prąd stały).
4.2.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie są sposoby numeracji pociągów pasażerskich?
2. Jakie są poziomy utrzymania pojazdów kolejowych?
3. Jaki jest plan zestawienia składu pociągu?
4. Jakie są elementy zaplecza technicznego do utrzymania pojazdów kolejowych?
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Ponumeruj pociągi stosując numerację cztero- i pięciocyfrowe.
Numeracja czterocyfrowa
numer
opis
2320
Pociąg IC „Górnik” Gliwice-Warszawa Wsch., wyjeżdża z
okręgu, kończy bieg w okręgu, InterCity, jadący po torze
parzystym.
4731
Numeracja pięciocyfrowa
numer
opis
15411
Pociąg pośpieszny. Częstochowa-Słupsk, kursuje 13.8.2005
kursuje w nocy.
85102
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się ze sposobami numeracji pociągów pasażerskich,
2) uzupełnić tabele,
3) zaprezentować i ocenić efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
materiały dostarczone przez nauczyciela,
−
papier, przyrządy do pisania,
−
literatura i inne źródła informacji,
−
literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
22
Ćwiczenie 2
Opisz ramowy zakres prac przy utrzymaniu pojazdów kolejowych, wskaż jakie czynności
należy wykonać:
1) przed wyjazdem pojazdu kolejowego na linii, w czasie jazdy lub po zjeździe pojazdu,
2) w przerwach między kolejną planowaną eksploatacją pojazdu kolejowego,
3) aby podnieść standard pojazdu kolejowego lub jego odnowienie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z zasadami utrzymania pojazdów kolejowych,
2) wypisać czynności obsługowe,
3) sporządzić plakat na który zaprezentowane zostaną czynności,
4) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
zasady utrzymania pojazdów kolejowych,
−
przybory do pisania,
−
arkusz papieru A0,
−
literatura i inne źródła informacji,
−
literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenia 3
Zaplanuj zestawienie składu pociągu pasażerskiego InterCity.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z przykładem planu zestawienia składu pociągu,
2) dobrać optymalny skład pociągu,
3) wpisać do planu skład pociągu,
4) zaprezentować efekty swojej pracy,
5) porównać własny rozkład jazdy z rozkładem zademonstrowanym przez nauczyciela.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
wzór zestawienia składu pociągu,
−
papier, przyrządy do pisania,
−
komputer z dostępem do Internetu,
−
literatura i inne źródła informacji,
−
literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
23
4.2.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak
Nie
1) omówić zasady numeracji pociągów pasażerskich?
2) omówić zakres prac w poszczególnych poziomach utrzymania
pociągów kolejowych?
3) zinterpretować plan zestawienia składu pociągu?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
24
4.3. Dokumentacja służbowa
4.3.1. Materiał nauczania
Wśród wielu dokumentów prowadzonych przez dyżurnego ruchu najważniejszymi są:
−
dziennik ruchu,
−
książka przebiegów.
Dziennik ruchu
Dziennik ruchu prowadzi się w zasadzie na wszystkich obsługiwanych posterunkach
następczych. Wyjątek stanowią posterunki wyposażone w urządzenia rejestrujące ruch
pociągów (pociągopis).
Rys. 14. Przykład dziennika ruchu posterunku zapowiadawczego [5]
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
25
W dzienniku ruchu prowadzonym na posterunku zapowiadawczym każda strona jest
przeznaczona dla jednego szlaku lub odstępu. Jeżeli dziennik ten jest przeznaczony dla jednego
tylko szlaku (odstępu), to należy zapisać wpierw całą stronicę lewą, a następnie pisać na
stronicy prawej.
W razie prowadzenia ruchu dwukierunkowego po obu lub po jednym torze szlaku
dwutorowego, przy czynnych obu torach na szlaku, należy przeznaczyć dla każdego toru tego
szlaku osobną stronicę dziennika ruchu, a jeśli zaistnieje potrzeba, to przeznaczyć osobny
dziennik dla jednego z torów tego szlaku.
W regulaminie technicznym należy ustalić liczbę dzienników ruchu i przeznaczenie
każdego z nich dla poszczególnych szlaków, dla każdego posterunku zapowiadawczego,
a w razie potrzeby i dla posterunku odstępowego.
Dzienniki ruchu powinny znajdować się w miejscu najdogodniejszym dla dyżurnego ruchu,
przy czym w miarę możności lewą stronę dziennika ruchu należy przeznaczyć dla szlaku
(odstępu) znajdującego się z lewej strony biurka dyżurnego ruchu, a stronę prawą dziennika
dla - szlaku (odstępu) znajdującego się z prawej strony.
Dzienniki ruchu prowadzi dyżurny ruchu. W prowadzeniu dzienników ruchu może
dyżurnemu ruchu pomagać telefonista zapowiadawczy (jeżeli jest on przewidziany
w regulaminie technicznym) w następującym zakresie:
−
odbierać telefonogramy zapowiadawcze i informacje o numerach pociągów, notować je
w dzienniku ruchu i podawać je dyżurnemu ruchu do wiadomości z zasady za podpisem,
a w niektórych przypadkach ustnie,
−
przekazywać właściwemu posterunkowi następczemu telefonogramy zapowiadawcze
wpisane i podpisane przez dyżurnego ruchu,
−
na każdorazowe ustne polecenie dyżurnego ruchu wpisywać i nadawać telefonogramy
zawierające samo tylko oznajmienie odjazdu pociągu oraz nadawać telefonogramy
zawierające samo tylko żądanie pozwolenia na wyprawienie pociągu.
Telefoniście zapowiadawczemu nie wolno wpisywać do dziennika ruchu telefonogramów
zapowiadawczych, które mają być nadane, z wyjątkiem telefonogramów o odjeździe pociągu.
Telefonistę zapowiadawczego można upoważnić regulaminem technicznym do:
1.
notowania czasów blokowania bloków liniowych,
2. nadawania informacji o numerach pociągów i wpisywania odpowiednich zapisów,
3. nadawania i notowania powiadamiania dróżników przejazdowych o odjeździe pociągu,
w razie niepowiadomienia chociażby jednego dróżnika przejazdowego telefonista
zapowiadawczy powinien natychmiast zgłosić ten fakt dyżurnemu ruchu, w regulaminie
technicznym należy wskazać szczegółowo sposób postępowania w celu zapewnienia
powiadomienia dróżników przejazdowych w przepisowym czasie przez telefonistę
zapowiadawczego.
Dziennik ruchu musi być prowadzony na bieżąco. Telefonogramy należy zapisywać
niezwłocznie po ich odebraniu i bezpośrednio przed ich nadaniem. Zawiadomienia dróżników
przejazdowych o jeździe pociągów należy notować bezpośrednio po nadaniu każdego
zawiadomienia.
Żądania pozwolenia na wyprawienie pociągu nie notuje się w dzienniku ruchu.
Telefonogramy zapowiadawcze, dla których są przewidziane osobne rubryki, zapisuje się
w dziennikach ruchu dla posterunków zapowiadawczych w sposób następujący:
1. W rubryce 1 i 2 - numery pociągów, każdy poziomy wiersz jest przeznaczony tylko dla
jednego pociągu lub pojazdu pomocniczego. Dla powrotu ze szlaku pociągu, popychacza
lub pojazdu pomocniczego jest zajmowany następny poziomy wiersz, w tym przypadku
wraz z poprzednim, dotyczącym jazdy na szlak. Oba wiersze należy z lewej strony
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
26
zakreślić klamrą, rubrykę 1 lub 2 trzeba wypełnić po nadaniu lub odebraniu telefonogramu
zawierającego:
−
na szlaku dwutorowym - oznajmienie odjazdu pociągu lub informację o numerze pociągu,
−
na szlaku jednotorowym - żądanie pozwolenia na wyprawienie pociągu.
Jeżeli dyżurny ruchu zażądał pozwolenia na wyprawienie pociągu, lecz nie dano mu tego
pozwolenia, a następnie zażądał pozwolenia na wyprawienie innego pociągu, to powinien
przekreślić na krzyż numer pociągu, dla którego żądanie pozwolenia stało się nieaktualne,
a pozostałe rubryki tego wiersza zakreskować, natomiast numer pociągu, dla którego żądał
pozwolenia powinien zanotować w rubryce 1 lub 2 w następnym wolnym wierszu poziomym.
2. Pociągi, które będą przyjęte, a następnie wyprawione są wpisywane na obu stronicach
w tym samym poziomym wierszu, jeżeli jednak pociąg jest wyprzedzony przez inny
pociąg, kończy lub rozpoczyna jazdę, albo wyprawienie pociągu notuje się w innym
dzienniku ruchu niż przyjęcie tego pociągu, to odpowiedni poziomy wiersz na
przeciwległej
stronicy
powinien
być
zakreskowany,
na
stacjach
węzłowych
i rozrządowych w razie potrzeby można w regulaminie technicznym postanowić, że napisy
dotyczące tego samego pociągu na każdej z obu stronic mogą być wpisywane w różnych
poziomych wierszach.
3. W rubryce 3 jest notowany numer toru stacyjnego, na który przyjmuje się lub z którego
wyprawia się pociąg.
4. W rubryce 4 jest notowany czas nadania lub czas odebrania telefonogramu zawierającego
danie pozwolenia na wyprawienie pociągu, jeżeli czas ten różni się co najmniej o dwie
minuty od czasu blokowania bloku pozwolenia, to notuje się go w formie ułamka:
w liczniku
jest podawany czas nadania lub odebrania telefonogramu, a w mianowniku -
czas blokowania.
5. W rubryce 5 jest notowany czas podany w telefonogramie zawierającym oznajmienie
odjazdu pociągu, a w rubryce 6 - czas podany w telefonogramie zawierającym
potwierdzenie przyjazdu pociągu, jeżeli czasy te różnią się od czasu otrzymania lub
nadania telefonogramu o dwie lub więcej minut, to są one notowane w formie ułamka:
w liczniku - czas wskazany w telefonogramie, w mianowniku - rzeczywisty czas nadania
lub otrzymania telefonogramu.
Gdy linia jest wyposażona w:
−
półsamoczynną blokadę liniową, wówczas w rubrykach 5 i 6 są notowane czasy
blokowania odpowiednich bloków liniowych, jeśli czasy blokowania różnią się od czasów
wjazdu lub wyjazdu pociągu o jedną lub więcej minut, to są one notowane według
podanych zasad w formie ułamka,
−
samoczynną blokadę liniową, wówczas w rubryce 5 jest notowany czas odjazdu pociągu
wyprawionego z własnego posterunku zapowiadawczego, a w rubryce 6 - czas przyjazdu
pociągu przyjętego na własny posterunek zapowiadawczy.
6. W rubrykach 7 i 8 dyżurny ruchu umieszcza swój podpis wówczas, gdy na posterunku
pracuje telefonista zapowiadawczy, potwierdzając w ten sposób wpisanie przez siebie
telefonogramu w rubryce 4 lub 6 bądź przyjęcie do wiadomości wpisanych w te rubryki
telefonogramów już przyjętych.
7. W rubryce 9 są notowane:
−
uzupełnienia treści telefonogramów zapowiadawczych zapisanych w rubrykach 4 ÷ 6
(„z postojem na km ………… min …………”, „do km ………… z postojem min
………… i z powrotem”, „z pop. sprzęg.”, „z pop. do km …………”, „po torze
niewłaściwym”, „na bocznicę …………”, „po zamkniętym torze nr …………”,
„z przekroczoną skrajnią”, „xx”, „k”, itd.),
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
27
−
uzupełnienia informacji o numerze pociągu („z postoj. na km ………… min
…………”, „z pop. sprzęg.”, „z niebezp.”, „xx”, „xx”, „na bocznicę …………” itd.),
−
wyrazy „Stój”, „Teraz”, „Zatrzymać”, „Zatrzymany” i czas nadania lub odebrania
odpowiadających im telefonogramów zapowiadawczych (Rl, Dodatek II, wzory 5-8),
−
wyrazy „przyjechał do ………… o …………” jako odpowiednik telefonicznego
potwierdzenia przyjazdu ostatniego pociągu, wyprawionego zanim rozpoczęto
telefoniczne zapowiadanie pociągów,
−
numery zawiadomień pisemnych, używanych w czasie przerwy łączności,
zawiadomienia te są notowane wyłącznie przez dyżurnego ruchu,
−
inne okoliczności, ważne dla bezpieczeństwa ruchu, notowane wyłącznie przez
dyżurnego ruchu.
8. W rubryce 10 notuje się zawiadomienia dróżników przejazdowych o jeździe pociągu.
W razie żądania pozwolenia na wyprawienie kilku pociągów bezpośrednio po sobie
następujących, przed nadaniem tego telefonogramu wpisuje się w rubryce 1 lub 2 numer
każdego z tych pociągów w oddzielnym wierszu poziomym, zachowując kolejność
zamierzonego wyprawienia tych pociągów.
W ten sam sposób wypełnia rubrykę 1 lub 2 dyżurny ruchu dając pozwolenie na
wyprawienie tych pociągów, albo blokowy - otrzymując o tym informację.
Przy wszystkich tych pociągach wpisuje się ten sam czas dania pozwolenia na ich
wyprawienie.
W razie odmowy przyjęcia żądanej liczby pociągów lub w żądanej kolejności, a następnie
żądania pozwolenia na wyprawienie uzgodnionej wstępnie innej liczby pociągów lub w innej
kolejności, numery pociągów podanych w poprzednim żądaniu powinny być przekreślone na
krzyż, a pozostałe rubryki zakreskowane, numery pociągów ostatniego żądania powinny być
wpisywane w następnych wolnych wierszach, w rubryce 1 lub 2.
Telefonogramy zapowiadawcze wzorów 9-12 i 16-30 (Przepisy Rl, dodatek II) wraz
z nazwiskiem nadającego są zapisywane przez całą szerokość strony. Nadający pod tym
zapisem notuje: „odebrał ………………………………………………… o
nazwa posterunku zastępczego i nazwisko odbierającego
…………………”,
w ten sam sposób są zapisywani także - jeżeli są - następni odbiorcy
godz, min.
telefonogramu. Odbierający telefonogram powinien zanotować czas jego odebrania. Każdy
taki telefonogram zapisywany przez całą szerokość strony powinien być oddzielony od innych
zapisów poziomą grubą linią.
W ten sam sposób powinny być wpisywane inne telefonogramy oraz okoliczności mające
wpływ na sposób prowadzenia ruchu, np.: dotyczące całkowitej przerwy łączności,
wprowadzenia ruchu pociągów w odstępie czasu, przywrócenia normalnej sytuacji itp.
Dyżurny ruchu i telefonista zapowiadawczy przyjęcie lub zdanie dyżuru zapisują przez całą
szerokość (obie strony) dziennika ruchu lub jednej jego strony.
Zawiadomienia pisemne otrzymane w czasie przerwy łączności dyżurny ruchu wkleja na
odpowiedniej stronie dziennika.
Dziennik ruchu dla posterunków odstępowych
Podobnie jak dziennik ruchu dla posterunków zapowiadawczych jest prowadzony dziennik
ruchu dla posterunków odstępowych. W dzienniku tym:
−
porozumienie dotyczące ruchu pociągów na dwóch przyległych odstępach jest
rejestrowane na jednej stronicy,
−
istnieje oddzielna rubryka (7), w której są zapisywane telefonogramy o dojściu pociągu,
służą one także do zanotowywania równoczesnego blokowania bloku końcowego
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
28
i początkowego za pomocą wspólnego klawisza, dziennik ten nie zawiera natomiast
rubryk 3, 7, 8, 10 dziennika ruchu dla posterunków zapowiadawczych.
Rys. 15. Przykład dziennika ruchu posterunku odstępowego [5]
Jeżeli wyprawiono pociąg z popychaczem do kilometra, to blokowy może wpisać
w rubryce 6 potwierdzenie przyjazdu pociągu i nadać je dopiero po otrzymaniu potwierdzenia
przyjazdu popychacza na posterunek zapowiadawczy, który wyprawił ten pociąg.
Potwierdzenie przyjazdu popychacza na posterunek zapowiadawczy powinien zapisać
blokowy w rubryce 9 i 10, w pierwszym wolnym wierszu, a oba wiersze, tj. wiersz dotyczący
pociągu z popychaczem do kilometra i wiersz dotyczący popychacza, z lewej strony należy
zakreślić klamrą.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
29
Jeżeli wyprawiono pociąg (pojazd pomocniczy) do kilometra na szlaku, skąd ma powrócić
na stację wyprawienia, to blokowy nie powinien potwierdzić jego przyjazdu, lecz powinien
zakreskować rubryki 6, 7 i 9, a po powrocie pociągu na posterunek zapowiadawczy, z którego
był wyprawiony, otrzymane potwierdzenie przyjazdu tego pociągu powinien zanotować w
sposób wskazany dla popychacza, który powrócił ze szlaku.
Książka przebiegów
Rys. 15. Przykład książki przebiegów dla Rsp stacji A, na której znajdują się nastawnie wykonawcze
An1, An2, szlak A-C [5]
Książka przebiegów służy do zapisywania poleceń i informacji oraz zgłoszeń w sprawie
przygotowania drogi przebiegu dla wjazdów i wyjazdów pociągów oraz pojazdów
pomocniczych. Ponadto w książce tej są czynione zapisy przewidziane instrukcjami obsługi
urządzeń zrk. Zapisywane są w niej także polecenia i zgłoszenia w sprawie jazd manewrowych.
Lewa strona książki przebiegów jest przeznaczona do zapisywania przebiegów pociągów
wjeżdżających, a stronica prawa - do zapisywania przebiegów pociągów wyjeżdżających.
Każdą stronicę wypełnia się na bieżąco, wpisując pociągi w kolejności przygotowywania
dla nich dróg przebiegu.
Książka przebiegów jest prowadzona na posterunkach nastawczych, przygotowujących
pociągom drogi ich przebiegu, powinni ją prowadzić pracownicy wyznaczeni do sprawdzania,
czy tor jest wolny.
Książki przebiegów nie prowadzą:
1. dyżurny ruchu, jeżeli:
−
żaden inny pracownik oprócz dyżurnego ruchu i nastawniczego (nastawniczych)
nastawni dysponującej nie bierze udziału w przygotowaniu dróg przebiegu,
−
w przygotowaniu dróg przebiegu bierze udział, oprócz dyżurnego ruchu
i nastawniczego
(nastawniczych)
nastawni
dysponującej,
pracownik
innego
posterunku, natomiast blokada stacyjna działa prawidłowo,
2. nastawniczy nastawni dysponującej,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
30
3. zwrotniczy przygotowujący drogę przebiegu, którą sprawdza starszy zwrotniczy, jeżeli
jednak zwrotniczy ma telefonicznie zgłaszać przygotowanie dróg przebiegu, to książkę
przebiegów w potrzebnym zakresie prowadzi zarówno zwrotniczy, jak i pracownik dający
mu polecenie przygotowania drogi przebiegu.
Na posterunku zapowiadawczym, na którym czynności dyżurnego ruchu zostały
podzielone pomiędzy kilku dyżurnych ruchu tej samej nastawni, regulamin techniczny może
przewidywać prowadzenie przez jednego z nich książki przebiegów w ograniczonym zakresie
(rubryki 1, 2, 3, 7), pomimo że blokada stacyjna działa prawidłowo.
W przypadku prawidłowego działania blokady stacyjnej nastawniczy nastawni
wykonawczej po otrzymaniu informacji o numerze pociągu, kierunku jazdy i numerze toru, po
którym ma się odbyć jazda tego pociągu, wypełnia rubryki 1, 2 i 3 książki przebiegów, a czas
wjazdu pociągu z końcowym sygnałem i nastawienia sygnału Stój” na semaforze wjazdowym
lub czas wyjazdu pociągu notuje się w rubryce 7.
Nastawniczy nastawni dającej tylko zgodę dla danego przebiegu wypełnia rubryki 1, 2, 3
książki przebiegów oraz notuje w rubryce 5 czas zablokowania bloku dania zgody.
Gdy obowiązuje dawanie telefonicznych poleceń i zgłoszeń w sprawie dróg przebiegu,
wówczas zarówno dyżurny ruchu jak i nastawniczy nastawni wykonawczej prowadzą książkę
przebiegów w pełnym zakresie. Rubrykę 4 wypełnia wówczas tylko dyżurny ruchu wpisując
kolejno skróty posterunków, które zgłosiły przygotowanie drogi przebiegu. W rubryce 5
dyżurny ruchu notuje czas otrzymania ostatniego ze wszystkich zgłoszeń, które powinien
otrzymać. Jeśli zamiast informacji dyżurny ruchu dał polecenie telefoniczne przygotowania
drogi przebiegu, oznacza to dla nastawniczego, że obowiązuje dawanie telefonicznych
zgłoszeń również wówczas, gdy jest obsługiwana blokada stacyjna.
Pracownik wyznaczony regulaminem technicznym tylko do sprawdzania, czy tor jest
wolny, po otrzymaniu polecenia lub informacji - jeśli nie obsługuje urządzeń blokowych -
wypełnia rubryki 1, 2, 3 książki przebiegów, a danie telefonicznego zgłoszenia o tym, że tor
jest wolny, notuje w rubryce 5. Te zapisy wykonuje także dyżurny ruchu i oprócz tego
wypełnia rubrykę 4.
Gdy oprócz obsługi blokady liniowej obowiązuje telefoniczne zapowiadanie pociągów,
wówczas danie polecenia nastawniczemu na zablokowanie bloku końcowego i czas tego
polecenia notują:
−
nastawniczy w rubryce 8 książki przebiegów,
−
dyżurny ruchu w rubryce 8 książki przebiegów, jeśli obowiązuje dawanie telefonicznych
poleceń i zgłoszeń w sprawie przygotowania dróg przebiegu zaś w rubryce 9 dziennika
ruchu, jeśli dawanie telefonicznych poleceń i zgłoszeń już nie obowiązuje.
Wspomniane polecenie zablokowania bloku końcowego i jego zapis mogą być wykonane
po otrzymaniu od nastawniczego zgłoszenia o wjeździe pociągu i o nastawieniu sygnału „Stój”
na semaforze wjazdowym oraz po daniu telefonicznego potwierdzenia przyjazdu pociągu.
Odblokowanie bloku dania nakazu lub odblokowanie tego bloku i otrzymanie telefonicznego
zgłoszenia, gdy obowiązuje dawanie telefonicznych poleceń i zgłoszeń, oprócz obsługi blokady
stacyjnej, albo otrzymanie zgłoszenia telefonicznego gdy nie jest obsługiwana blokada stacyjna,
jest równoznaczne z otrzymaniem zgłoszenia o wjeździe pociągu i o nastawieniu sygnału
„Stój” na semaforze wjazdowym.
Dyżurny ruchu i nastawniczy właściwej nastawni wykonawczej notują oprócz tego
w rubryce 8 książki przebiegów:
1.
powiadomienie o zmianie wyznaczonego toru wjazdowego,
2. powiadomienie o wjeździe na tor częściowo zajęty lub wyjątkowo na tor żeberkowy,
3. powiadomienie o położeniu zwrotnic i wykolejnic wyłączonych z ześrodkowanego
nastawiania i z zależności z semaforem,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
31
4. powiadomienie nastawniczego, że pociąg może wyjechać i czas tego powiadomienia, gdy
dla wyjazdu pociągu nie może być podany sygnał zezwalający na semaforze wyjazdowym,
wówczas rubryka 6 jest zakreskowana,
5. polecenie i czas polecenia nastawniczemu, aby:
−
podał sygnał zastępczy „Sz”,
−
wydał „Rozkaz szczególny R” odpowiedniego rodzaju,
−
przekazał ustne polecenie: „Pociąg ………… z toru ………… odjazd”,
−
podał sygnał „Nakaz jazdy”,
−
podał sygnał Z2 - „Jazda dozwolona” lub „Sz” dla wjazdu pociągu z toru
niewłaściwego,
6.
powiadomienie nastawniczego o jeździe pociągu: do kilometra i z powrotem,
z popychaczem do kilometra, z przesyłką przekraczającą skrajnię oraz o innych
okolicznościach wymagających powiadomienia przez dyżurnego ruchu.
Jeśli dyżurny ruchu nie prowadzi książki przebiegów, a zachodzi potrzeba dokonania
niektórych zapisów tylko w rubryce 8 tej książki, to dyżurny ruchu wpisuje je w rubryce 9
dziennika ruchu.
Przez całą szerokość obu stronic książki przebiegów należy notować:
−
przyjęcie i przekazanie dyżuru,
−
początek doby,
−
zamknięcie i otwarcie toru na szlaku lub toru głównego na stacji,
−
wprowadzenie i odwołanie ruchu dwukierunkowego po jednym torze na szlaku,
−
inne okoliczności, mające wpływ na przyjmowanie i wyprawianie pociągów (wyłączenie
zasilania sieci trakcyjnej itp.).
Po zapisach okoliczności wymienionych w punktach 3 ÷ 5 należy zanotować, kogo
zawiadomiono i czas dania lub otrzymania zawiadomienia.
Jeżeli przed zapisem sporządzanym przez całą szerokość obu stronic książki przebiegów
na jednej stronicy znajdują się nie zapisane wiersze, to należy je zakreskować.
Regulowanie ruchu
Ruch pociągów pasażerskich powinien odbywać się zgodnie z rozkładem jazdy, przy czym
pociąg pasażerski:
−
nie może odjechać ze stacji lub z przystanku osobowego wcześniej, niż to jest wskazane
w rozkładzie jazdy,
−
nie może przejechać bez zatrzymania się zarówno przez stację jak i przez przystanek
osobowy, na których w rozkładzie jazdy jest przewidziany postój,
−
może przejechać przez stację nie więcej niż trzy minuty przed czasem rozkładowym, o ile
nie ma on postoju na tej stacji.
Zasady te odnoszą się również do pociągów mieszanych.
Pociągi towarowe powinny być wyprawiane zasadniczo w czasie wskazanym w rozkładzie
jazdy.
Pociąg towarowy nie przewożący podróżnych ani poczty i nie mający do wykonania pracy
na stacji, lub gdy pracę tę ukończył przed czasem rozkładowego odjazdu, może być
wyprawiony ze stacji pośredniej wcześniej.
Jeżeli w pociągu tym są przesyłki pocztowe, to również może on być wyprawiony ze stacji
pośredniej przed czasem rozkładowym, po porozumieniu się z pracownikiem pocztowym,
który obsługuje przewóz tych przesyłek.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
32
Wcześniejsze wyprawienie pociągu towarowego ze stacji początkowej może się odbyć
tylko wyjątkowo za zgodą dyspozytora ruchu, lecz nie wcześniej niż na 30 minut przed
rozkładowym czasem odjazdu.
Wcześniejsze wyprawienie pociągu może nastąpić po uzyskaniu na to zgody dyżurnego
ruchu przedniego posterunku zapowiadawczego.
Pociągu towarowego nie wolno wyprawić przed czasem rozkładowym w następujących
przypadkach:
−
gdy wcześniejsze wyprawienie go mogłoby spowodować opóźnienie innych pociągów,
−
w razie wykonywania robót utrzymania toru lub sieci trakcyjnej w czasie przerwy między
pociągami,
−
w czasie znajdowania się na szlaku lekkiego pojazdu pomocniczego.
Jeśli pociąg towarowy ma być wyprawiony przed rozkładowym czasem, to dyżurny ruchu
powinien porozumieć się z dyspozytorem ruchu, a następnie zawiadomić zainteresowanych
pracowników stacyjnych, jak również ustnie drużynę tego pociągu, o ile ma on postój na tej
stacji.
Opóźnienia pociągów powinny być wyrównywane przez skracanie postojów na stacjach
i przez stosowanie skróconych czasów jazdy oraz przez przepuszczanie przez stację bez
zatrzymania pociągów towarowych, których postój wyznaczony rozkładem jazdy nie jest
potrzebny.
Znajdujących się na stacji podróżnych i pracowników pocztowych należy zawczasu
zawiadomić o zamierzonym skróceniu rozkładowego postoju opóźnionego pociągu,
przewożącego podróżnych i pocztę. Dyżurny ruchu peronowy powinien zorganizować
przyspieszenie wymiany bagażu.
Wykaz czasów oczekiwania pociągów na skomunikowane pociągi opóźnione zawiera
dodatek do służbowego rozkładu jazdy, część III.
Czasu wyznaczonego na oczekiwanie pociągów skomunikowanych nie należy przedłużać
czasem potrzebnym na przeładunek bagażu i poczty.
Dyżurni ruchu powinni śledzić ruch pociągów i porozumiewać się z innymi stacjami,
a w razie potrzeby i z dyspozytorem ruchu w celu likwidacji odstępstw od rozkładu jazdy lub
ich ograniczenia.
Dyżurni ruchu powinni zgłaszać dyspozytorowi ruchu swego odcinka (rejonu)
dyspozytorskiego:
1. o przewidywanych znaczniejszych odchyleniach od rozkładu jazdy i o zmianach w tych
odchyleniach - dotyczą one stacji początkowych pociągów, za znaczniejsze odchylenia
uznaje się opóźnienie pociągu pasażerskiego powyżej 10 minut, a towarowego - 30 minut
oraz wyprawienie pociągów ponad 30 minut przed czasem rozkładowym,
2. o rzeczywistych odchyleniach od rozkładu jazdy - dotyczą one wszystkich stacji odcinka
(rejonu) dyspozytorskiego, z tym że:
−
dyżurni ruchu stacji początkowych pociągów, stacji przyległych do szlaku
jednotorowego, stacji, z których odjazdy pociągów rejestruje dyspozytor, i stacji,
którym to zarządzono, powinni zgłaszać o odchyleniach od rozkładu jazdy bez
względu na liczbę minut,
−
dyżurni ruchu pozostałych stacji powinni zgłaszać o odchyleniach od rozkładu jazdy
powyżej trzech minut, powstałych na własnej stacji lub na tylnym przyległym szlaku.
O znaczniejszych odchyleniach od rozkładu jazdy dyżurny ruchu powinien zawiadomić
zainteresowanych pracowników. O opóźnieniu pociągu pasażerskiego, o zmianie toru, po
którym przyjedzie pociąg (po torze niewłaściwym) i o czasowym wstrzymaniu ruchu należy
powiadomić: podróżnych znajdujących się na stacji i na obsadzonych przystankach osobowych
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
33
(z personelem) oraz zainteresowanych pracowników, ekspedycję bagażową, pocztę dworcową
i komorę celną - z podaniem czasu opóźnienia lub przypuszczalnego czasu przerwy w ruchu.
Podróżnych powiadamia się - zależnie od warunków miejscowych - za pomocą
megafonów, ogłoszeń pisemnych lub ustnych.
O opóźnieniach pociągów ponad jedną godzinę i o czasowym wstrzymaniu ruchu należy
zawiadomić również zainteresowane lokomotywownie i stacje macierzyste drużyn
konduktorskich.
W przypadkach opóźnień pociągów lub wyprawienia pociągu przed rozkładowym czasem,
gdy pociągi te krzyżują się z innymi pociągami albo wyprzedzają inne pociągi lub są
wyprzedzane, należy tak regulować ruch pociągów, aby była zachowana jego sprawność
i bezpieczeństwo, w razie potrzeby należy zmieniać kolejność jazdy pociągów ustaloną
w rozkładzie jazdy.
Podczas regulowania ruchu pociągów należy kierować się ogólną zasadą, że jazda pociągu
wyższego stopnia pierwszeństwa nie może być zakłócona przez pociąg niższego stopnia i że w
wyprawianiu oraz przyjmowaniu pociągów należy dawać pierwszeństwo pociągom wyższego
stopnia.
Odstąpienie od tej zasady wymaga zezwolenia dyspozytora ruchu i można je stosować
tylko wówczas, gdy nieznaczne i nieszkodliwe w następstwach opóźnienie pociągu wyższego
stopnia przyczynia się do wydatnego zmniejszenia opóźnienia pociągu niższego stopnia.
Pierwszeństwo przed wszystkimi pociągami mają pociągi ratunkowe, wyprawiane do
pilnej akcji ratunkowej, a więc jeżeli wypadek lub wydarzenie spowodowały przerwę w ruchu
lub ofiary w ludziach albo pociąg zdąża do gaszenia pożaru.
W innych przypadkach dyspozytor ruchu określa - zależnie od istotnej potrzeby - stopień
pierwszeństwa pociągu ratunkowego.
W razie potrzeby można również wyprawić na zasadach pociągu ratunkowego:
−
dźwig,
−
pogotowie techniczne (sieciowe lub inne),
−
pług odśnieżny,
−
lokomotywę pomocniczą,
−
ciężki pojazd pomocniczy,
−
inny pociąg, zgodnie z zarządzeniem oddziału ruchowo-handlowego.
Stopień pierwszeństwa pociągu jest ustalany w zależności od:
−
rodzaju przewozów, tj. w następującej kolejności: przewóz podróżnych, żywych zwierząt,
towarów łatwo psujących się, innych ładunków,
−
prędkości pociągu, a więc pociągi szybciej jadące mają pierwszeństwo przed pociągami
wolniej jadącymi.
Stopnie pierwszeństwa pociągów są określone w § 67 ust. 20 przepisów R1.
Jeśli pociągi mają jednakowy stopień pierwszeństwa, to dyżurny ruchu powinien dać
pierwszeństwo pociągowi:
−
zdążającemu do skomunikowania z innymi pociągami,
−
przejeżdżającemu bez zatrzymania,
−
jadącemu rozkładowo.
W przypadkach określonych przez dyrekcję pociągi miejscowe dowożące ludzi do pracy
i do szkół mają pierwszeństwo przed innymi pociągami pasażerskimi.
W razie nierozkładowej jazdy pociągów należy je wyprawiać z takim wyliczeniem, aby
pociągi nie musiały zatrzymywać się na posterunkach ruchu, na których nie mają
przewidzianego postoju. Różnice między czasami wyprawiania tych pociągów są nazywane
„odbiegami” pociągów. Tablica „odbiegów” jest zawarta w regulaminie technicznym stacji.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
34
Sposób obliczania „odbiegów” i sporządzania tablic „odbiegu” pociągów jest podany
w instrukcji o sporządzaniu regulaminów technicznych.
Dla zwiększenia skuteczności regulowania ruchu pociągów na szlakach dwutorowych
przyległych do posterunku odgałęźnego lub do stacji węzłowej, dyrekcja może wprowadzić
w potrzebnym zakresie telefoniczne żądanie pozwoleń i dawanie pozwoleń na wyprawianie
pociągów w kierunku posterunku odgałęźnego lub stacji węzłowej, przy czym na szlakach
z blokadą liniową pozwolenia te stosuje się niezależnie od prowadzenia ruchu za pomocą
urządzeń blokady liniowej.
Służbowy rozkład jazdy pociągów
Rys. 16. Przykład SRJP na odcinku Szczecin-Poznań dla pociągu 83410 Barbakan [13]
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
35
Objaśnienia skrótów:
− R2 - posterunek ruchu wyposażony w radiotelefon, pracujący na kanale 2, znak ten
umieszcza się przy nazwie stacji początkowej, zmianie strony, przy stacji końcowej i przy
zmianie kanału radiowego.
− R307 - stacja wydaje komputerowy wydruk rozkazu szczególnego R-307, odjazd pod
warunkiem otrzymania tego wydruku.
− RT - posterunek ruchu, na którym zainstalowany jest rejestrator rozmów przez
radiotelefon.
− M - kierowanie pracą manewrową należy do obowiązków ustawiacza.
− OT - posterunek rewizji technicznej wagonów.
− Rd1 - zezwoleniem na wyjazd pociągu, oprócz podania sygnału zezwalającego na
semaforze wyjazdowym jest podanie sygnału "Nakaz jazdy" lub zezwolenie za pomocą
urządzeń łączności względnie ustnie - dotyczy pociągów z postojem i pociągów
rozpoczynających bieg.
− H - przed semaforem danego posterunku ruchu zainstalowane są urządzenia SHP.
− PP - blokada półsamoczynna przystosowana do prowadzenia ruchu dwukierunkowego po
każdym torze szlaku dwutorowego.
− S - szlak wyposażony w blokadę samoczynną jednokierunkową.
− SS - szlak wyposażony w blokadę samoczynną przystosowaną do prowadzenia ruchu
dwukierunkowego po każdym torze szlaku dwutorowego.
− USZ - urządzenia zdalnego sterowania.
− TL - posterunek ruchu, na którym należy dzienny sygnał końca pociągu zastąpić nocnym
sygnałem z uwagi na tunel, przez który pociąg będzie przejeżdżał.
− L - sprzęganie i rozprzęganie lokomotywy przy pociągu należy do obowiązków drużyny
lokomotywowej.
− U12 - przed wyprawieniem pociągu do następnej stacji należy dokonać uproszczonej
próby hamulców (liczba oznacza wielkość spadku w promilach na przyległym odcinku)
− S20 - przed wyprawieniem pociągu do następnej stacji należy dokonać szczegółowej
próby hamulców (liczba oznacza wielkość spadku w promilach na przyległym odcinku).
Między rubrykami 3 i 4: linia gruba - linia jednotorowa, dwie linie półgrube - linia dwu-
i więcej torowa
Tabela 13. Skrócony opis służb maszynistów zakładu taboru w Poznaniu [13]
Szlak: Rzepin - Warszawa, Poznań - Wrocław, Poznań - Szczecin
Godzina
rozpoczęcia
pracy
Godzina
odjazdu z
Poznania
Numer
pociągu
DOKĄD
Numer
pociągu
Godzina
przyjazdu
do
Poznania
Godzina
zakończenia
pracy
1
06:47
07:10
6110
Fredro
Warszawa Olszynka
Grochowska
1813
Mewa
17:06
17:56
2
07:15
07:40
7200
Lubuszanin
Warszawa Olszynka
Grochowska
1703
Lech
18:53
19:13
09:16
09:30
17001
Berolina
Rzepin
71002
Paderewski
16:07
3
16:07
17:10
7100
Warta
Kutno
1713
Przemysław
21:16
21:16
4
15:41
16:12
1612
Słowacki
Wrocław
67937
23:15
00:15
5
16:35
17:10
56110
Wrocław
3701
22:31
00:35
6
10:05
11:10
8110
Mewa
Warszawa Olszynka
Grochowska
2703
Lubuszanin
20:01
20:26
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
36
7
11:55
13:10
7202
Bystrzyca
Warszawa Olszynka
Grochowska
17015
Kiepura
22:55
23:15
8
06:00
06:30
7102
Lech
Warszawa
Wschodnia
17003
Paderewski
13:27
13:30
9
19:50
20:06
2703
Lubuszanin
Zielona Góra
7200
Lubuszanin
07:35
07:50
10
04:15
05:30
77001
Posnania
Rzepin
71004
Varsovia
10:07
12:15
11
18:33
20:47
86000
Bem
Wrocław
38201
03:30
06:33
12
19:50
20:02
71012
Moskwa
Warszawa Olszynka
Grochowska
17013
Moskwa
07:35
07:50
13
04:20
07:08
8102 *a
Chrobry
Warszawa Olszynka
Grochowska
1613 *b
Słowacki
16:01
16:20
14
05:10
08:13
68001
Bem
Szczecin Port
Centralny
8302
Barbakan
15:01
15:21
15
01:30
02:05
81700
Warszawa
Wschodnia
2701
Bystrzyca
11:55
12:45
* a) dojazd do Krzyża pasażerem 38211
* b) powrót do Poznania pasażerem 1613
4.3.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie są rodzaje dzienników ruchu?
2. Do czego służy książka przebiegów?
3. Jakie są zasady ruchu pociągów pasażerskich?
4. W jakich przypadkach nie można wcześniej wyprawić pociągu towarowego?
5. Z czego składa się dziennik ruchu?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj wpisu do dziennika ruchu posterunku zapowiadawczego, w przypadku gdy
dyżurny ruchu zażądał pozwolenia na wyprawienie pociągu, lecz nie dano mu tego
pozwolenia, a następnie zażądał pozwolenia na wyprawienie innego pociągu.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się ze wzorem Dziennika ruchu posterunku zapowiadawczego,
2) określić czynności do przedstawionych treści zadania,
3) dokonać wpisów do dziennika ruchu posterunku zapowiadawczego,
4) zaprezentować i ocenić efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
wzór Dziennika ruchu posterunku zapowiadawczego,
−
papier, przyrządy do pisania.
−
literatura i inne źródła informacji,
−
literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
37
Ćwiczenie 2
Dokonaj wpisu do książki przebiegów, w przypadku gdy oprócz obsługi blokady liniowej
obowiązuje telefoniczne zapowiadanie pociągów.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się ze wzorem książki przebiegów,
2) określić czynności do przedstawionych treści zadania,
3) dokonać wpisów do książki przebiegów,
4) zaprezentować efekty swojej pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
wzór książki przebiegów,
−
papier, przyrządy do pisania.
−
literatura i inne źródła informacji,
−
literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 3
Zaplanuj służbowy rozkład jazdy pociągów (SRJP) na odcinku Warszawa-Gdynia
Główna.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się ze wzorem służbowego rozkładu jazdy pociągów (SRJP) na dowolnym
odcinku,
2) określić stacje przez które będzie przejeżdżał pociąg na podstawie otrzymanej
dokumentacji lub z Internetu,
3) dokonać wpisu do służbowego rozkładu jazdy,
4) zaprezentować efekty swojej pracy,
5) porównać własny rozkład jazdy z rozkładem zademonstrowanym przez nauczyciela.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
wzór służbowego rozkładu jazdy,
−
papier, przyrządy do pisania.
−
komputer z dostępem do Internetu,
−
literatura i inne źródła informacji,
−
literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
38
4.3.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak
Nie
1) uzupełnić dziennik ruchu?
2) czytać dziennik ruchu?
3) uzupełnić książkę przebiegów?
4) czytać książkę przebiegów?
5) omówić zasady pierwszeństwa w ruchu pociągów?
6) omówić służbowy rozkład jazdy pociągów?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
39
4.4. Zagrożenia bezpieczeństwa ruchu (sytuacje awaryjne)
4.4.1. Materiał nauczania
Sygnały semaforów świetlnych
Rys. 17. Fragment „E1 Instrukcja sygnalizacji na PKP”. Warszawa 1998 [10]
Zestawienie obrazów sygnałowych semaforów świetlnych na PKP
Zestawienie dotyczy przypadków, gdy największa dozwolona prędkość dla pociągu na
danym odcinku linii, wskazana w służbowym rozkładzie jazdy pociągów, przekracza 100 km/h.
*) jazda z największą dozwoloną prędkością,
**) jazda z największą dozwoloną prędkością, nie większą niż 160 km/h - w przodzie są dwa
odstępy blokowe wolne - a przy następnym semaforze z prędkością nie przekraczającą 100
km/h,
***) następny semafor wskazuje sygnał zezwalający na jazdę z prędkością zmniejszoną do 40
lub 60 km/h,
****) następny semafor wskazuje sygnał „stój”.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
40
Wykaz ostrzeżeń stałych
Rys. 18. Przykład wykazu ostrzeżeń stałych na odcinku Chabówka-Zakopane [13]
Kolumna 1 - posterunki ruchu, szlaki lub odstępy, 2 - kilometraż, 3 - oznaczenie miejsc lub
obiektów wymagających ograniczenia prędkości, 4 - numer toru, którego ostrzeżenie dotyczy,
5 i 6 - ograniczenie prędkości dla kierunku nieparzystego i parzystego, 7 - uwagi.
Zasady postępowania w przypadku wykrycia stanów awaryjnych
Postanowienia ogólne:
−
Zasady postępowania w przypadku zaobserwowania niesprawności w taborze przez
pracowników pełniących obowiązki w ruchu kolejowym określa instrukcja Ir-1 (R-l).
Niniejsze wytyczne precyzują zasady postępowania w przypadkach sygnalizacji
niesprawności przez urządzenia dsat i stanowią podstawę do opracowania regulaminu
terminala.
−
Każdy wykryty przez urządzania dsat stan awaryjny, pracownik obsługi powinien
odnotować w rejestrze.
−
Każdy fakt zgłoszonej niesprawności w taborze powinien być odnotowany przez
prowadzącego pojazd kolejowy z napędem w prowadzonej dokumentacji przewoźnika.
−
Zasady postępowania w przypadku wykrycia zagrzanego łożyska osiowego lub
zagrzanych hamulców w przejeżdżającym taborze - funkcja GM. GH
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
41
−
W przypadku wykrycia przez urządzenia dsat stanu ostrzegawczego zagrzanego łożyska
lub zagrzanych hamulców, dyżurny ruchu przekazuje prowadzącemu pojazd kolejowy
z napędem przez radiotelefon informację o rodzaju uszkodzenia i jego lokalizacji oraz
poleca kontynuowanie jazdy do najbliższej stacji, gdzie należ dokonać oględzin wskazanej
osi.
−
W przypadku wykrycia przez urządzenia dsat stanu alarmowego, zagrzanego łożyska lub
zagrzanych hamulców, dyżurny ruchu, przez radiotelefon, poleca prowadzącemu pojazd
kolejowy z napędem (uprawnionemu pracownikowi przewoźnika) niezwłoczne
zatrzymanie pociągu i dokonanie oględzin wskazanej osi.
−
Jeżeli dyżurny ruchu nie może nawiązać łączności z prowadzącym pojazd kolejowy
z napędem, w którym wystąpił stan alarmowi, powinien użyć wszelkich dostępnych
środków, w celu natychmiastowego zatrzymania, łącznie z użyciem radiotelefonicznego
systemu alarmowego.
−
Po wykonaniu oględzin, decyzję o możliwości kontynuowania jazdy podejmuje
uprawniony pracownik przewoźnika kolejowego.
−
Po przeprowadzeniu oględzin technicznych na szlaku, prowadzący pojazd kolejowy
z napędem lub inny uprawniony pracownik przewoźnika, podaje imię i nazwisko oraz
numer sprawdzonego pojazdu kolejowego. Ponadto informuje dyżurnego ruchu o podjętej
decyzji tzw.:
a) niestwierdzeniu usterki przekraczającej dopuszczalne granice i możliwości
kontynuowania jazd,
b) stwierdzeniu usterki i konieczności wyłączenia pojazdu kolejowego, z możliwością
doprowadzenia pociągu do najbliższej stacji z zachowaniem szczególnych środków
bezpieczeństwu ruchu, zgodnie z postanowieniami instrukcji Ir-1 (R-l).
c) braku możliwości kontynuowania jazdy i konieczności przybycia pomocy.
−
Po przeprowadzeniu oględzin technicznych na stacji, uprawniony pracownik przewoźnika
podaje numer sprawdzonego pojazdu kolejowego oraz imię i nazwisko sprawdzającego.
Ponadto informuje dyżurnego ruchu o podjętej decyzji tzn.:
−
nie
stwierdzeniu
usterki
przekraczającej
dopuszczalne
granice
i możliwości
kontynuowania jazdy.
−
stwierdzeniu usterki przekraczającej dopuszczalne granice i konieczność wyłączenia
pojazdu kolejowego z ruchu.
−
−
Jeżeli we wskazanej osi pojazdu nie stwierdzono usterki, przed podjęciem decyzji
o kontynuowaniu jazdy należy sprawdzić zestawy kołowe w sąsiednich pojazdach
kolejowych danego pociągu.
−
W przypadku konieczności wyłączenia z pociągu uszkodzonego pojazdu kolejowego, gdy
pociąg:
a)
nie może jechać, ponieważ istnieje niebezpieczeństwo złamania osi należy żądać
pomocy.
b) może dojechać do najbliższej stacji to w czasie jazdy należy zachować następujące
środki ostrożności:
−
pociąg należ przyjąć po drodze przebiegu możliwie bez łuków (o ile jest to możliwe,
na tor główny zasadniczy lub na najbliższy tor główny dodatkowy),
−
prędkość wjazdu pociągu powinna wynosić 5-10 km/h,
−
jazdę wagonu z zagrzanym czopem osi powinien obserwować pracownik drużyny
pociągowej i gdyby wagon ten wykolejał się. należ natychmiast pociąg zatrzymać,
−
po sąsiednich torach nie powinny przejeżdżać żadne pojazd.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
42
Zasad postępowania w przypadku wykrycia deformacji powierzchni tocznej kół
w przejeżdżającym taborze - funkcja PM:
−
W przypadku wykrycia przez urządzenia dsat stanu granicznego deformacji powierzchni
tocznej kół, dyżurny ruchu przekazuje prowadzącemu pojazd kolejowy z napędem przez
radiotelefon, informację o rodzaju uszkodzenia i jego lokalizacji w pojeździe kolejowym.
Każdy pojazd kolejowy, w którym urządzenia wykryły deformacje powierzchni tocznej
kół musi zostać poddany oględzinom technicznym przez uprawnionego pracownika
przewoźnika, na najbliższej stacji w kierunku jazdy pociągu.
−
Po wykonaniu oględzin, decyzję o możliwości kontynuowania jazdy podejmuje
uprawniony pracownik przewoźnika kolejowego według pkt 2. Szczegółowe zasady
postępowania z pociągiem, w którym urządzenia wykryły podczas jazdy stan graniczny
w zestawach biegowych taboru, wynikające z uwarunkowań lokalnych, określa Regulamin
obsługi terminala urządzeń do wykrywania stanów awaryjnych w taborze podczas jazdy.
−
Na podstawie informacji od dyżurnego ruchu. uprawniony pracownik przewoźnika
dokonuje oględzin technicznych pojazdu kolejowego z wykrytą deformacją powierzchni
tocznej kół, podając jednocześnie numer sprawdzonego pojazdu kolejowego oraz imię
i nazwisko sprawdzającego. W wyniku przeprowadzonych oględzin technicznych,
uprawniony pracownik przewoźnika przekazuje dyżurnemu ruchu informuje o podjętej
decyzji tzn.:
a) nie stwierdzeniu usterki przekraczającej dopuszczalne granice i możliwości
kontynuowania jazdy,
b) stwierdzeniu usterki przekraczającej dopuszczalne granice i konieczność wyłączenia
pojazdu kolejowego z pociągu.
−
Jeżeli we wskazanej lokalizacji nie stwierdzono usterki, przed podjęciem decyzji
o kontynuowaniu jazdy, należy sprawdzić zestawy kołowe w sąsiednich pojazdach
kolejowych danego pociągu.
−
W przypadku wykrycia przez urządzenia dsat stanu ostrzegawczego deformacji
powierzchni tocznej kół dyżurny ruchu przekazuje prowadzącemu pojazd kolejowy
z napędem przez radiotelefon informację o rodzaju uszkodzenia i jego lokalizacji.
4.4.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jakie są ostrzeżenia stałe dla dowolnego odcinka trasy?
2. Jakie są zadania dyżurnego ruchu w przypadku wykrycia zagrzanego łożyska?
3. Jakie procedury należy wdrożyć w przypadku braku łączności z pojazdem, w którym
nastąpił stan alarmowy?
4. Jakie są zadania dyżurnego ruchu w przypadku wykrycia deformacji powierzchni tocznej
kół?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
43
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Opracuj procedury na wypadek wykrycia deformacji powierzchni tocznej kół w taborze
będącym na trasie.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 października 2005 r.
(poz. 1771) oraz Zarządzeniem nr 16 Zarządu PKP Polskie Linie Kolejowe S. A. z dnia
20 maja 2005r w sprawie wprowadzenia „Wytycznych techniczno-eksploatacyjnych
urządzeń do wykrywania stanów awaryjnych taboru” Ie-3,
2) zapoznać się z charakterystyką usterki,
3) wykonać w zespole 2-3 osobowym plakat zawierający procedury,
4) zaprezentować i ocenić efekty swojej pracy,
5) opracować procedury na podstawie wspólnych spostrzeżeń.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 października 2005 r. (poz. 1771),
−
Zarządzenie nr 16 Zarządu PKP Polskie Linie Kolejowe S. A. z dnia 20 maja 2005 r
w sprawie wprowadzenia „Wytycznych techniczno-eksploatacyjnych urządzeń do
wykrywania stanów awaryjnych taboru” Ie-3,
−
papier formatu A0, przyrządy do pisania.
−
komputer z dostępem do Internetu,
−
literatura i inne źródła informacji,
−
literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.
Ćwiczenie 2
Wyszukaj w sieci Internet co najmniej pięć przykładów urządzeń służących do
zabezpieczenia taboru szynowego (kolej, tramwaj i metro) z urządzeń zaproponowanych przez
nauczyciela oraz przedstaw sposób ich działania.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) wyszukać konkretne urządzenia w Internecie,
2) wypisać ich parametry techniczne i porównaj z parametrami urządzeń otrzymanymi od
nauczyciela,
3) określić stopień zabezpieczeń,
4) omówić na forum grupy ich działanie oraz wskaż wady i zalety omawianych urządzeń.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
materiały z urządzeniami stosowanymi taborze szynowym
−
papier formatu A0, przyrządy do pisania.
−
komputer z dostępem do Internetu,
−
literatura i inne źródła informacji,
−
literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
44
Ćwiczenie 3
Dokonaj interpretacji wykazu ostrzeżeń stałych na odcinku Chabówka-Zakopane
umieszczonych w poradniku dla ucznia w rozdziale 4.4.1 (rys. 19).
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:
1) zapoznać się z materiałem umieszczonym w poradniku dla ucznia rozdziale 4.4.1,
2) opisać w zeszycie przedmiotowym kolumny oraz znajdujące się w nim informacje,
3) przedyskutować z resztą grupą i nauczycielem różnice,
4) wykonać zadanie w zespole dwuosobowym w dowolnej postaci.
Wyposażenie stanowiska pracy:
−
zeszyt,
−
kartki papieru formatu A0 (według potrzeb),
−
flamastry (według potrzeb),
−
środek do mocowania plakatów na tablicy (według potrzeb),
−
komputer z dostępem do Internetu,
−
projektor multimedialny (według potrzeb),
−
rzutnik pisma (według potrzeb),
−
długopis do pisania,
−
literatura i inne źródła informacji,
−
literatura zgodna z punktem 6 poradnika dla ucznia.
4.4.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak
Nie
1) scharakteryzować wykaz ostrzeżeń stałych?
2) odczytać sygnały świetlne semaforów?
3) omówić zasady postępowania w przypadku wykrycia stanów
awaryjnych?
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
45
5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ
INSTRUKCJA DLA UCZNIA
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań i sprawdza Twoje wiadomości z zakresu stosowania przepisów
transportu szynowego. Każde zadanie zawiera cztery odpowiedzi. Tylko jedna odpowiedź
do każdego pytania jest prawidłowa.
5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Zaznacz prawidłową
odpowiedź, znakiem X.
6. Jeżeli się pomylisz, błędną odpowiedź weź w kółko i skreśl odpowiedź prawidłową. Jeżeli
skreślisz więcej niż jedną odpowiedź do jednego zadania, nie zostanie one ocenione.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz mógł sprawdzić poziom swojej wiedzy.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, odłóż jego rozwiązanie
na później, wrócisz do niego, gdy zostanie Ci wolny czas.
9. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Budowla ciągła to obiekt stały, który wymiar mierzony wzdłuż toru tramwajowego jest
a) równy 3 m.
b) mniejszy niż 3 m.
c) większy niż 3 m.
d) każdy obiekt.
2. Skrót kkpnz oznacza
a) kontur koniecznej przestrzeni niezabudowanej.
b) kontur koniecznej podstawy niezabudowanej.
c) kontur krańcowej przestrzeni niezabudowanej.
d) kontur krańcowej podstawy niezabudowanej.
3. Tory stacyjne boczne, za wyjątkiem torów grup kierunkowych, powinny być utrzymywane
jako
a) tory szóstej klasy.
b) tory piątej klasy.
c) tory czwartej klasy.
d) tory trzeciej klasy.
4. Dopuszczalna prędkość pociągów na torze klasy trzeciej, wynosi
a) 50÷60 km/h.
b) 60÷70 km/h.
c) 80÷90 km/h.
d) 70÷80 km/h.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
46
5. Natężenie przewozów dla drugiej klasy torów,
a) jest nie normowane.
b) wynosi 16÷25 Tg/rok.
c) wynosi 10÷20 Tg/rok.
d) wynosi 09÷15 Tg/rok.
6. Ostatnie cyfry XX-1X przy numeracji czterocyfrowej pociągów, oznaczają pociąg
a) pośpieszny i expressowy.
b) InterCity.
c) Towarowe.
d) osobowy.
7. Pociąg Expressowy „Wielkopolanin” relacji Kraków Gł. – Poznań Gł., z okręgu 3 do 7 po
torze nieparzystym, zostanie oznaczony numerem
a) 7311.
b) 3721.
c) 3711.
d) 7321.
8. Dziennik ruchu dla posterunków zapowiadawczych ma obowiązek prowadzenia
a) zawiadowca.
b) dróżnik.
c) konduktor.
d) dyżurny ruchu.
9. Do zapisywania poleceń i informacji oraz zgłoszeń przygotowania drogi, służy książka
a) przebiegów.
b) rozbiegów.
c) dobiegów.
d) ruchu.
10. Wcześniejsze wyprawienie pociągu towarowego ze stacji początkowej może się odbyć nie
wcześniej niż
a) 10 min przed planowanym odjazdem.
b) 20 min przed planowanym odjazdem.
c) 40 min przed planowanym odjazdem.
d) 30 min przed planowanym odjazdem.
11. Opóźnienia pociągów nie powinny być wyrównywane przez
a) skracanie postojów na stacjach.
b) odwoływanie danego pociągu.
c) stosowanie skróconego czasu jazdy.
d) przepuszczanie przez stację bez zatrzymywania pociągów towarowych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
47
12. Wykaz czasów oczekiwania pociągów na skomunikowane pociągi opóźnione, zawiera
część III dodatku do
a) książki zawiadowcy.
b) książki przebiegów.
c) dziennika ruchu.
d) służbowego rozkładu jazdy.
13. Za znaczniejsze odchylenia od rozkładu jazdy, uznaje się opóźnienie pociągu
pasażerskiego
a) około 5 min.
b) powyżej 10 min.
c) powyżej 30 min.
d) do 10 min.
14. Jeżeli pociągi mają jednakowy stopień pierwszeństwa, to dyżurny ruchu nie powinien dać
pierwszeństwa pociągowi
a) zdążającemu do skomunikowania z innymi pociągami.
b) przejeżdżającemu bez zatrzymania.
c) z mniejszym opóźnieniem.
d) jadącemu rozkładowo.
15. Minimalna odległość budowli punktowej od osi toru prostego wynosi
a) 1,8 m.
b) 1,9 m.
c) 1,6 m.
a) 1,7 m.
16. Odbiegami pociągów nazywa się
a) różnicę między czasami wyprawiania pociągów.
b) różnicę między wjazdami pociągów na stację.
c) test jazdy pociągu po kapitalnym remoncie.
d) różnicę między rozkładem jazdy.
17. Skrót RT umieszczony w skróconym rozkładzie jazdy pociągów (SRJP) oznacza
a) posterunek ruchu wyposażony w radiotelefon.
b) posterunek ruchu, który wydaje komputerowy wydruk rozkazu szczególnego.
c) posterunek rewizji technicznej wagonów.
d) posterunek ruchu z zainstalowanym rejestratorem rozmów przez telefon.
18. Dyżurni ruchu powinni zgłaszać o rzeczywistych odchyleniach od rozkładu jazdy w czasie
a) powyżej 3 minut, powstałych na własnej stacji.
b) powyżej 10 minut, powstałych na własnej stacji.
c) powyżej 3 minut, powstałych na stacji poprzedzającej.
d) powyżej 10 minut, powstałych na stacji poprzedzającej.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
48
19. Zasady postępowania w przypadku wykrycia stanów awaryjnych określa instrukcja
a) Ri-1 (I-1).
b) Ir-1 (R-1).
c) Iv-1 (Rv-1).
d) Rr-1 (Rr-1).
20. W przypadku wykrycia przez urządzenie dsat, zgrzania hamulców dyżurny ruchu ma
obowiązek poinformować maszynistę o awarii oraz
a) zlecić dalsze kontynuowanie jazdy.
b) zlecić zatrzymanie pociągu i oczekiwanie na inny pociąg.
c) zlecić kontynuowanie jazdy do najbliższej stacji i dokonania oględzin.
d) zignorować informacje.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
49
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko:.........................................................................................
Stosowanie przepisów transportu szynowego
Zakreśl poprawną odpowiedź
.
Nr
zadania
Odpowiedź
Punkty
1.
a
b
c
d
2.
a
b
c
d
3.
a
b
c
d
4.
a
b
c
d
5.
a
b
c
d
6.
a
b
c
d
7.
a
b
c
d
8.
a
b
c
d
9.
a
b
c
d
10.
a
b
c
d
11.
a
b
c
d
12.
a
b
c
d
13.
a
b
c
d
14.
a
b
c
d
15.
a
b
c
d
16.
a
b
c
d
17.
a
b
c
d
18.
a
b
c
d
19.
a
b
c
d
20.
a
b
c
d
Razem:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
50
6. LITERATURA
1. Batko M.: Drogi kolejowe. WKŁ, Warszawa 1986
2. Dąbrowa-Bajon M.: Podstawy sterowania ruchem kolejowym. Oficyna Wydawnicza
Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2002
3. Gajda B.: Technika ruchu kolejowego. WKŁ, Warszawa 1990
4. Godwod J., Kowalski E., Nowosielski L.: Zarys kolejnictwa. WKiŁ, Warszawa 1986
5. Nowosielski L.: Poradnik dyżurnego ruchu. WKŁ Warszawa 1974
6. Wyrzykowski W.: Ruch kolejowy. WKiŁ, Warszawa 1990
7. Wawrzyński T., Karas S.: Urządzenia zabezpieczenia ruchu pociągów WKŁ
Warszawa 1961
8. Zalewski P., Siedlecki P., Drewnowski A.: Technologia transportu kolejowego. WKŁ,
Warszawa 2004
9. Załączniki do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 października 2005 r.
(poz. 1771)
10. E1 Instrukcja sygnalizacji na PKP. Warszawa 1998
11. Zarządzenie nr 16 Zarządu PKP Polskie Linie Kolejowe S. A. z dnia 20 maja 2005r
w sprawie wprowadzenia „Wytycznych techniczno-eksploatacyjnych urządzeń do
wykrywania stanów awaryjnych taboru” Ie-3