1

Zrozumieć przepisy

Michael Klein

Wiceprezes, Dpt. Rozwoju Sektora Prywatnego,

Grupa Banku Światowego

Główny Ekonomista, Międzynarodowa

Korporacja Finansowa

Wrzesień 2003

2

Popularyzowanie pomysłów napędza wzrost

“…Motorem (rozwoju) jest

postęp techniczny

oraz rozpowszechnianie

możliwości technicznych ludzi,

firm i rządów…”

Źródło: Robert Wade w “Are global poverty and inequality
getting worse?” Dyskusja z Martin’em Wolf’em w Prospect, marzec 2002, str. 17.

3

Instytucje odpowiadają za ponad połowę różnic w

poziomie wydajności pracy

23

22

100

55

Wydajność na

pracownika-imigranta w

USA

Wydajność na

pracownika w kraju

ojczystym

Różnica w wydajności

wynik. z wielkości

kapitału w USA

Różnica w wydajności

wynik. z otoczenia

instytucjonalnego

Źródło: Hendricks (2002)

4

Przejście do polityki i instytucje promujących wzrost

●

Porównanie wyników działania instytucji (Doing Business

pomoże)

●

Identyfikacja słabości i wąskich gardeł (Doing Business

pomoże)

●

Badanie dobrych praktyk międzynarodowych

(Doing

Business pomoże)

●

Ograniczenie wpływu partykularnych interesów

●

Rozpoczęcie realizacji reform częściowych co może

doprowadzić do realizacji pełnego cyklu reform

●

Skuteczne reformy często są postrzegane jako herezja (Chiny,

Korea, Wietnam, …)

●

Ciągłe reformowanie

5

Cele projektu „Doing Business”

●

Udokumentowanie przepisów i praktyk regulujących prowadzenie

działalności

●

Opracowanie porównywalnych danych dla ponad 1340 krajów

●

Możliwość powtórzenia badań przez innych naukowców w miarę upływu

czasu

●

Uwzględnienie konkretnych tematów i problemów

●

Opis i analiza eksperymentów w zakresie reformowania kierunków

polityki

6

Wskaźniki „Doing Business” 2003 - 05

•

Regulacje dot.

rozpoczęcia działalności

• Regulacje prawa pracy

• Egzekwowanie
zobowiązań umownych

• Rynki kredytowe

• Informacja kredytowa
• Zabezpieczenie spłaty
kredytów

• Upadłość

•

Problemy biurokratyczne

• Licencje i koncesje
• Kontrole i inspekcje

•Nadzór właścicielski

• Tytuły prawne do
nieruchomości

•

Opodatkowanie

• Infarstruktura handlowa

• Transport
• Cło
• Normy i standardy

• Ochrona własności

• Praworządność

2003

2004

2005

Produkty: Raport, prace naukowe, zestawienia dla poszczególnych krajów,

internetowa baza danych

rru.worldbank.org/doingbusiness

7

Jak wyglada Polska?

●

Jedna z najlepszych w niektórych dziedzinach

●

Zakres prywatnych rejestrów kredytobiorców (10-ta wśród 133
badanych krajów)

●

Średnia w innych dziedzinach

●

Np. : miejsce 39 w rankingu czasu potrzebnego na założenie
działalności; miejsce 62 w rankingu kosztów (z 133 krajów)

●

Wśród najgorszych

●

Czas egzekwowania zobowiazań umownych: 1,000 dni (miejsce 130,
dłużej trwa tylko w Słowenii, Serbii i Czarnogórze oraz Gwatemali)

●

Wskaźnik warunków zatrudnienia: 92 (miejsce 129, przed Ukrainą,
Czadem, Rwandą i Boliwią, które maja więcej przepisów)

●

Koszty upadłości: 18% wartości majątku (miejsce 82)

8

Przykładowa metodyka: Przepisy regulujace

rozpoczęcie działalności

Przykład

●

Spólka z o.o.

●

Małe przedsiębiorstwo krajowe

●

Największe miasto (Warszawa)

●

Ogólna działalność komercyjna

●

Kapitał = 10 x PKB per capita

●

Obroty = 10 x kapitał

●

Jak rozpocząć działalność?

Wskaźniki

●

Procedury

●

Czas

●

Koszt (% PKB)

●

Minimalny kapitał
założycielski

9

Prównanie: Polska (1 stycznia 2003 r.)

Źródło: Doing Business project

1.

Notarialna umowa spółki

2.

Zdeponowanie kapitału w banku

3.

Wniosek o nadanie nr REGON

4.

Rejestracja w Rejestrze Przedsiębiorców

5.

Złożenie poprawionego wniosku o nadanie

nr REGON

6.

Przesłanie dokumentów do Min. Gosp.

7.

Rejestracja NIP

8.

Rejestracja płatnika VAT

9.

Rejestracja dla celów podatku

dochodowego

10.

Rejestracja w ZUS

11.

Rejestracja w PIP

12.

Rejestracja w SANEPiD

0

5

10

15

20

25

30

35

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

Procedura

Czas, dni

0

5

10

15

20

25

Koszt, %

doch

o

d

u

p

er

capi

ta

Czas

(oś lewa)

Koszt

(oś prawa)

10

Czas potrzebny na założenie działalności (dni)

Źródło: Doing Business project

2

4

29

31

40

45

65

88

98

0

20

40

60

80

100

Australia

USA

Federacja

Rosyjska

Polska

EU 15

Niemcy

Węgrhy Republika

Czeska

Słowacja

Nakrócej na świecie

11

Koszty rozpoczęcia działalności (% dochodu per

capita)

0,0

0,6

5,9

9,3

10,2

11,7

12,7

20,3

64,3

0

10

20

30

40

50

60

70

Dania

USA

Niemcy

Federacja

Rosyjska

Słowacja Republika

Czeska

EU 15

Polska

Węgry

Najtaniej na świecie

Źródło: Doing Business project

12

W Polsce przepisy w znacznym stopniu regulują

prawa i przywileje pracownicze

Źródło: Doing Business project

22

29

46

61

63

77

89

92

92

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

Hong
Kong

(Chiny)

USA

Niemcy

EU 15

Republika

Czeska

Federacja

Rosyjska

Słowacja

Węgry

Polska

Najmniej przepisów na świecie

Uwaga: Wskaźnik warunków zatrudniania uwzględnia takie zmienne jak: obowiązkowy okres odpoczynku, premie za nadgodziny,
przepisy dotyczące płacy minimalnej, dotyczące maksymalnej liczby godzin pracy itp.

13

Czas potrzebny na wyegzekwowanie realizacji

zobowiązań umownych (dni)

Źródło: Doing Business project

7

154

160

252

270

365

365

420

1000

0

200

400

600

800

1000

1200

Tunezja

Niemcy Federacja

Rosyjska

EU 15

Republika

Czeska

Węgry

USA

Słowacja

Polska

Najkrócej na świecie

14

Reformy w zakresie egzekwowania kontraktów

●

Likwidacja procedur administracyjnych np.. Obowiązek rejestracji
firmy w sądzie (np. Serbia i Czarnogóra, Nikaragua)

●

Uproszczenie procedur sądowych np.. przez:

●

Wprowadzenie procedur ustnych (Paragwaj, Włochy)

●

Ograniczenie obowiązku składania powiadomień (Bułgaria,
Niemcy)

●

Uproszczenie wymogu właściwości sądowej (Kanada)

●

Uproszczenie wymogów dotyczących składania dowodów
(Szwecja)

●

Kontynuacja procedury egzekucyjnej nawet w przypadku apelacji
(Norwegia)

●

Wyspecjalizowane sądy (Francja, Meksyk, Holandia)

15

Dobrze funkcjonuje prywatny rejestr informacji

kredytowej

(Kredytobiorcy rejestroweani na 1000 mieszkańców)

Źródło: Doing Business project

945

810

693

543

470

298

15

0

0

0

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

Norwegia

USA

Niemcy

Polska

Średnia

OECD

EU 15

Węgry Republika

Czeska

Słowacja Federacja

Rosyjska

Zakres największy na świecie

16

Koszty upadłości (% wartości majątku)

1

4

4

8

8

9

18

18

38

0

5

10

15

20

25

30

35

40

Norwegia

USA

Węgry

Federacja

Rosyjska

Niemcy

EU 15

Słowacja

Polska

Republika

Czeska

Najtaniej na świecie

Źródło: Doing Business project

17

Główne wnioski Doing Business in 2004

●

Kraje skandynawskie – Finlandia, Dania, Norwegia i Szwecja – to najmniej

uregulowane środowisko; bogate kraje systemu anglo-saskiego również stosuja

ograniczony poziom regulacji – Australia, Kanada, Hong Kong (Chiny), Nowa

Zelandia, Singapur, Wlk. Brytania , USA – również nuie maja zbyt wielu

przepisów.

●

Ogólnie, kraje rozwinięte maja mniej restrykcyjne przepisy niż kraje rozwijające

się.

●

Ponadto, tempo reform jest najszybsze w krajach rozwiniętych. W wielu krajach

członkowskich OECD np.. Australia, Dania, Norewgia i Wlk. Brytania reformy

trwają stale.

●

Bardziej restrykcyjne przepisy prowadzą do gorszych wyników, szczególnie w

krajach rozwijających się gdzie administracja nie działa sprawnie, a korupcja jest

zjawiskiem powszechnym.

●

W zakresie sposobu i zakeresu regulacji działalnosci gtospodarczej można

znakleźć złoty środek. Wiele reform realizowanych przez kraje rozwinięte np.. W

zakresie przepisów regulujacych rejestracje działalności mogą zastosować również

inne kraje.