PROGRAMOWANA ŚMIERĆ KOMÓRKI

(

PCD

)

U

ROŚLIN

.

PCD

=

PROGRAMMED CELL DEATH

Na podstawie obserwacji mikroskopowej
poniższych przykładów PCD u roślin

sformułuj, jakie cechy są wspólne dla tego

procesu, a jakie specyficzne dla danego typu

komórki. Następnie po zapoznaniu się w toku
ćwiczeń z innymi przykładami rozbuduj swoją

odpowiedź tak, aby miała charakter
uniwersalny dla PCD u roślin.

1. Zmiany w dojrzewającym pylniku np. lilii Lilium sp. (dwa przekroje poprzeczne przez pylnik,

reprezentujące wczesne (1) i późne (2) stadium jego rozwoju).

.

Rys. 1. Zmiany w budowie pylnika wywołane procesem PCD
(schemat). Przekrój poprzeczny przez A: - młody pylnik, B-
dojrzały pęknięty pylnik. Źródło: Leśniewska J. 2003.
Tapetum pylnikowe w aspekcie programowanej śmierci.
Kosmos, 52, 4: 399-412

.

Korzystając z rysunku zidentyfikuj na preparacie 1. wskazane

na nim tkanki i porównaj budowę pylnika w tym wczesnym
stadium ze stadium dojrzałym. Odpowiedz pisemnie na

następujące pytania:

1. Które warstwy komórek zanikły

w czasie dojrzewania pylnika?

2. Jakie argumenty przemawiają

za tym, że nastąpiło to w wyniku

PCD?

3. Jaka jest relacja między PCD

a funkcją tych komórek?

2. Komórki czapeczki w korzeniach marchwi Daucus carota L. lub pszenicy Triticum aestivum L.

hodowane na bibule. Przygotuj preparat:

•

na szkiełku przedmiotowym umieść dużą kroplę wody, do niej przenieś delikatnie młody korzonek i przykryj
szkiełkiem nakrywkowym. Woda powinna wypełniać całą powierzchnię pod szkiełkiem nakrywkowym,

•

kroplę roztworu błękitu Evansa (0.5% roztwór wodny) umieść przy krawędzi szkiełka przykrywkowego. Ze
strony przeciwnej przyłóż bibułę celem odsączenia wody i wprowadzenia barwnika w jej miejsce,

•

po ok. 1 min. za pomocą bibuły odsącz nadmiar barwnika jednocześnie dodając wodę z drugiej strony
szkiełka nakrywkowego. Obserwuj korzeń przy maksymalnie zamkniętej przysłonie aperturowej i
maksymalnym oświetleniu.

Na podstawie obserwacji korzenia oraz wiedząc, iż błękit Evansa wnika do wnętrza komórek martwych

barwiąc je na kolor niebieski odpowiedz pisemnie na pytania:
1. Gdzie zlokalizowane są komórki

martwe (zabarwione na niebiesko)?

2. Gdzie zlokalizowane są komórki

jeszcze żywe (niezabarwione), ale
już w trakcie zamierania,

charakteryzujące się obkurczonymi,
odstającymi od ścian protoplastami i

zmniejszonymi, skondensowanymi
jądrami komórkowymi?

3. Jaka jest relacja między PCD

a funkcją komórek czapeczki?

3. Różnicowanie się elementów trachealnych (cewek) w trakcie rozwoju słoja rocznego przyrostu

drewna w pniu sosny pospolitej Pinus sylvestris L. (cztery przekroje poprzeczne, barwienie:
celuloza – na zielono, lignina- na czerwono).
Prześledź wygląd słoja drewna w czterech terminach okresu wegetacyjnego, odległych od siebie o 40

dni (zbiór 4 – 4 maja, zbiór 8 – 10 lipca, zbiór 12 – 28 sierpnia, zbiór 16 – 8 października). Policz liczbę
komórek w każdej ze stref różnicowania dla jednego zbioru w 3 rzędach promieniowych i podaj

średnią. Odpowiedz pisemnie na następujące pytania:
1. Jakie fazy można wyróżnić w trakcie

różnicowania się cewki? Wymień je
w porządku chronologicznym.

2. Na czym polegają procesy zachodzące

w komórce w każdej z tych faz?

3. Jakimi parametrami różnią się cewki

drewna wczesnego i późnego?

4.

Z czego, teoretycznie i faktycznie

różnice te wynikają?

5. Porównaj szerokość stref w słoju drewna

na etapie tworzenia się drewna

wczesnego – wiosną i drewna późnego –
latem.

6. Jaka jest relacja między PCD a funkcją

cewki?