Rośliny okrytozalążkowe

• Jednoliścienne (byliny, trawy, palmy)

• Dwuliścienne (drzewa, krzewy, byliny)

1. Budowa kwiatu:

2. Rodzaje kwiatostanów:

3. Rodzaje owoców:

4. Cykl rozwojowy:

W woreczkach pyłkowych obecna jest tkanka archesporialna, w której zachodzą podziały mejotyczne, prowadzące do powstania mikrospor. Otoczone są one warstwą wewnętrzną (intyną) oraz zewnętrzną (egzyną). Z nich rozwijają się ziarna pyłku (gametofit męski). Wewnątrz nich zachodzi podział, w którym powstaję komórka wegetatywna i generatywna (która dzieli się ponownie na dwie komórki plemnikowe 1n).

Zalążek jest umocowany na ścianie zalążni przy pomocy sznureczka. Wewnątrz zalążni znajduję się ośrodek (nucellus), który osłoniony jest dwoma osłonkami. W ośrodku zalążni powstaje megasporocyt (komórka macierzysta megaspor/makrospor). W wyniku mejozy powstają cztery komórki, z czego trzy z nich obumierają. Z pozostałej komórki rozwija się gametofit żeński, który dzieli się trzykrotnie, tworząc woreczek zalążkowy. Na jednym biegunie (przy okienku - mikropyle) znajdują się 2 synergidy oraz komórka jajowa (1n). Po przeciwnej stronie (przy osadce) znajdują się 3 antypody. W centrum natomiast w centrum występują 2 jądra biegunowe, które zlewają się i tworzą wtórne jądro woreczka zalążkowego (2n).

Gdy ziarno dostanie się na znamię słupka, przez pór w ścianie ziarna pyłku wyrasta łagiewka pyłkowa - wydłużona część komórki wegetatywnej, do której wprowadzane są obie komórki plemnikowe. Łagiewka wrasta w znamię i dociera do zalążka, gdzie przez okienko wrasta i uwalnia komórki plemnikowe. Jedna z nich łączy się w komórką jajową (powstaje zygota, z której kształtuje się zarodek), a druga z wtórnym jądrem woreczka zalążkowego (tworząc triploidalne bielmo).

W zalążni rozwija się nasienie. Zarodek może zawierać 2 liścienie (dwuliścienne) lub 1 liścień (jednoliścienne). Bielmo odżywia zarodek i zapewnia mu warunki do rozwoju. Osłonki zalążka przekształcają się w łupinę nasienną, a zalążnia rozrasta się i przekształca w owocnię (perykarp). Perykarp możemy podzielić na endokarp, mezokarp i egzokarp.

Gdy nasienie wyląduję na ziemi, przechodzi w stan spoczynku bezwzględnego (gdyż gruba okrywa nasienna nie pozwala na wykiełkowanie). Następnie w zależności od warunków nasienie przechodzi w stan spoczynku względnego (spowodowane niekorzystnymi czynnikami zewnętrznymi tj. temperatura, brak wody, brak dostępu do tlenu) lub przechodzi w proces kiełkowania. Jest ono zapoczątkowane pęcznieniem łupiny nasiennej. Woda uruchamia enzymatyczne reakcje rozkładu materiału zapasowego i powstała energia dostarczana jest do rozwijającego się zarodka. Jako pierwszy wysuwa się korzeń. Natomiast w zależności od rodzaju kiełkowania wyróżniamy rośliny:

• Epigeiczne (nadziemne) - liścienie wyrastają ponad powierzchnie ziemi i na początku pełnią funkcje asymilacyjne. Następnie są zamieniane liśćmi właściwymi (fasola).

• Hipogeiczne (podziemne) - liścienie pozostają pod ziemią i dostarczają materiały zapasowe łodydze, która wyrasta (zboża).

W zależności od obecności bielma wyróżniamy nasiona:

• Bielmowe - (groch).

• Obielmowe - materiałem zapasowym jest obielmo powstałe z ośrodka.

• Bezbielmowe - gdzie bielmo zanika, a materiał zapasowy gromadzony jest w liścieniach (fasola).

Po wykiełkowaniu siewka przechodzi w fazę rozwoju wegetatywnego (wzrost i rozwój organów), a następnie w fazę rozwoju generatywnego (wytwarzanie organów generatywnych).

Starzenie się i śmierć rośliny - wszystkie procesy zostają spowolnione. Zaczynają przeważać reakcje kataboliczne nad anabolicznymi. Pojawia się więcej hormonów inhibicyjnych, które kontrolują starzenie się rośliny. Są to etylen oraz kwas abscysynowy. Wiek rośliny jest z góry ustalony lecz mogą wpływać na niego czynniki tj. susza, niedobór pierwiastków.

5. Ze względu na przystosowania rośliny dzielimy na:

heliofity – rośliny światłolubne
skiofity – rośliny cieniolubne

hydrofity – rośliny wodne
helofity – rośliny bagienne
higrofity – rośliny siedlisk wilgotnych
mezofity – rośliny siedlisk o średniej wilgotności
kserofity – rośliny siedlisk suchych, dzielą się na sukulenty (gromadzą wodę) i sklerofity (ograniczają transpirację).

halofity (słonorośla) - cechuje je bardzo niski potencjał wody w komórkach (przez wysokie stężenie soli), dzięki czemu mogą pobierać wodę z zasolonego podłoża. Aby wydalić nadmiar soli rośliny te korzystają z gruczołów solnych obecnych na liściach lub łodydze.

Cecha:	Jednoliścienne	Dwuliścienne
Obecność liścieni	1 liścień	2 liścienie
Pokrój liści	liście siedzące z nerwacją równoległą, niezróżnicowany miękisz	liście z ogonkiem i nerwacją pierzastą lub dłoniastą, proste lub złożone, miękisz palisadowy i gąbczasty
Aparat szparkowy	duże, mniej liczne	małe, liczne
Kwiaty	3 - krotne, pojedynczy okwiat, rozdzielnopłciowe	4,5 krotne, okwiat złożony lub pojedynczy, obupłciowe
Ułożenie wiązek przewodzących	wiązka rozrzucona bez kambium (kolateralna zamknięta lub leptocentryczna)	wiązka ułożona w kręgu z kambium (kolateralna otwarta lub bikolateralna)
Przyrost na grubość	brak (wyjątkiem są palmy)	obecny
System korzeniowy	wiązkowy	palowy
Najważniejsze rodziny	liliowate, kosaćcowate, trawy, turzycowate, sitowate, palmy, storczykowate	magnoliowate, jaskrowate, różowate, motylkowate, krzyżowe, złożone, baldaszkowate, psiankowate, wierzbowate, bukowate, brzozowate, lipowate, kaktusowate

Cecha:	Nagonasienne	Okrytonasienne
Formy życiowe	drzewa, krzewy 800 gatunków	rośliny zielne, krzewy, drzewa 250000 gatunków
Łodygi	zdrewniałe	zdrewniałe lub zielne, liczne modyfikacje
Liście	igły, wieloletnie	liście, jednoroczne
Kwiaty	jednopłciowe, pozbawione okwiatu żeńskie - owocolistki męskie - kształt szyszki (wiele pręcików na jednej osi)	obupłciowe, z okwiatem żeńskie - słupki (zrośnięte owocolistki) męskie - pręciki
Ziarno pyłku	z pęcherzykami powietrznymi	bez pęcherzyków powietrznych
Tkanki przewodzące	drewno - cewki łyko - brak komórek przyrurkowych	drewno - naczynia łyko - z komórkami przyrurkowymi
Sposoby zapylenia	wiatropylność	wiatropylność - anemochoria zwierzęcopylność - zoochoria wodopylność - hydrochoria samopylność - autochoria
Zalążek	jedna osłonka (intergument), wolno leżący na owocolistku	dwie osłonki, ukryty w zalążni słupka
Przedrośle żeńskie	bielmo pierwotne (wielokomórkowe)	woreczek komórkowy (8-jądrowy)
Zapłodnienie	pojedyncze	podwójne
Nasienie	nie osłonięty, ma wiele liścieni, bielmo pierwotne (1n)	osłonięty owocnią, ma 1 lub 2 liścienie, bielmo wtórne (3n)
Owoce	brak	występują