Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2006/2007

Strona 1 z 12

....................................

kod pracy ucznia

.............................................

piecz tka nagłówkowa szkoły

KONKURS POLONISTYCZNY

DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM

Bohater na miar czasów

ETAP SZKOLNY

Drogi Uczniu,

witaj w I etapie konkursu polonistycznego. Przeczytaj uwa nie instrukcj i postaraj

si prawidłowo odpowiedzie na wszystkie pytania.

•

Arkusz liczy 12 stron i zawiera 30 zada .

•

Przed rozpocz ciem pracy sprawd , czy Twój test jest

kompletny. Je eli zauwa ysz usterki, zgło je Komisji

Konkursowej.

•

Zadania czytaj uwa nie i ze zrozumieniem.

•

Odpowiedzi wpisuj czarnym lub niebieskim długopisem

b d piórem.

•

Dbaj o czytelno pisma i precyzj odpowiedzi.

•

Nie u ywaj korektora.

•

W przypadku testu wyboru (A, B, C, D) zaznacz prawidłow

odpowied , stawiaj c znak X na literze poprzedzaj cej tre

wybranej odpowiedzi.

Je eli si pomylisz, bł dne zaznaczenie otocz kółkiem

i zaznacz znakiem X inn odpowied .

•

Odpowiedzi do pozostałych zada wpisuj w wyznaczone

miejsca w te cie.

•

Oceniane b d tylko odpowiedzi, które zostały umieszczone

w miejscu do tego przeznaczonym.

•

Pracuj samodzielnie.

Powodzenia!

Czas pracy:

90 minut

Liczba punktów

mo liwych

do uzyskania:

67

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2006/2007

Strona 2 z 12

Tekst I

Bitwa w w wozie

Kmicic spojrzał... i dusza zatrz sła si w nim z przera enia.
Byli to Szwedzi.
Ukazali si tak blisko, e cofa si było niepodobna, zwłaszcza i orszak

królewski miał konie pom czone. Pozostawało tylko przebi si lub zgin albo pój
w niewol . Zrozumiał to w jednej chwili nieustraszony król, wi c chwycił za r koje
szpady.

– Osłoni króla i nazad! – krzykn ł Kmicic.
Tyzenhauz z dwudziestu lud mi w mgnieniu oka wysun ł si na czoło, lecz

Kmicic, zamiast zł czy si z nimi, ruszył drobnym kłusem przeciw Szwedom.

Miał za na sobie szwedzki strój, ten sam, w któren przebrał si , wychodz c

z klasztoru, wi c owi Szwedzi teraz nie pomiarkowali, co to za jeden. Widz c
d

cego przeciw sobie w takim samym stroju je d ca, prawdopodobnie poczytali

cały orszak królewski za jaki własny podjazd, bo nie przy pieszyli kroku, tylko
kapitan dowodz cy wysun ł si przed pierwsz trójk .

– A co za ludzie? – spytał po szwedzku, patrz c na gro n i blad twarz

zbli aj cego si junaka.

Kmicic najechał na tak blisko, e prawie potr cili si kolanami, i nie odrzekłszy

ani słowa, wypalił mu w samo ucho z pistoletu.

Okrzyk grozy wyrwał si z piersi rajtarów, ale najpot niej zabrzmiał głos pana

Andrzeja:

– Bij!
I jako skała oderwana od opoki, tocz c si w przepa , druzgoce wszystko

w biegu, tak i on run ł na pierwszy szereg, nios c mier i zniszczenie. Dwaj młodzi
Kiemlicze, podobni do dwóch nied wiedzi, skoczyli za nim w zam t. Stukot szabel
o pancerze i hełmy rozległ si jak huk młotów, a wnet zawtórowały mu wrzaski i j ki.
Przera onym Szwedom zdawało si w pierwszej chwili, e to trzech wielkoludów
napadło ich w dzikim parowie górskim. Pierwsze trójki cofn ły si zmieszane przed
strasznym m em, a gdy ostatnie wydobywały si dopiero spoza zakr tu, rodek
stłoczył si i zwichrzył. Konie pocz ły gry si i wierzga . ołnierze z dalszych trójek
nie mogli strzela , nie mogli i na ratunek przodowym, którzy gin li bez ratunku pod
ciosami trzech olbrzymów. Pró no si zło , pró no sztychów nadstawi , tamci łami

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2006/2007

Strona 3 z 12

szable, przewracaj ludzi i konie. Kmicic zdarł konia, e a kopyta jego zwisły nad
głowami rajtarskich rumaków, sam za szalał, siekł, bódł. Krew zbroczyła mu twarz,
z oczu szedł ogie , wszystkie my li w nim zgasły, została tylko jedna, e zginie, lecz
Szwedów musi zatrzyma . Ta my l przerodziła si w dzikie jakie uniesienie, wi c
siły jego potroiły si , ruchy stały si podobne do ruchów rysia; w ciekłe, jak
błyskawice szybkie. I nadludzkimi ciosami szabli kruszył ludzi, jak piorun kruszy
młode drzewa; dwaj Kiemlicze młodzi szli tu , a stary nieco z tyłu, co chwila wsuwał
rapier mi dzy synów, tak szybko, jak w dło wysuwa, i wyci gał krwawy.

H. Sienkiewicz, Potop, wiat Ksi ki, Warszawa 1996, t.2, s. 417

Zadanie 1. (0-1 pkt)
Podaj wiek, w którym miały miejsce opisane wydarzenia.
........................................................................................................................................

Zadanie 2. (0-1 pkt)
Zdarzenie opisane w powy szym tek cie działo si w miejscu

A) trudno dost pnym.

C) nieznanym.

B) dobrze zabezpieczonym.

D) wybranym przez króla.

Zadanie 3. (0-1 pkt)
Polakom w odniesieniu zwyci stwa pomogli

A) rajtarzy.

C) ołnierze z dalszych trójek.

B) młodzi Kiemlicze.

D) ołnierze z pierwszych trójek.

Zadanie 4. (0-1 pkt)
Który z poni szych zapisów najlepiej oddaje stan uczu Kmicica w chwili
zagro enia?

A) Samotno .

C) Przytomno umysłu.

B) Spokój.

D) Zmartwienie.

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2006/2007

Strona 4 z 12

Zadanie 5. (0-1 pkt)
Cytat:

„Zginie, lecz Szwedów musi zatrzyma ” mo na odczyta jako

A) infantylno bohatera.

C) determinacj Kmicica.

B) eskalacj jego uczu .

D) dywagacje bohatera.

Zadanie 6. (0-2 pkt.)
Uzasadnij, e w przytoczonym fragmencie

Potopu Sienkiewicz kreuje Kmicica

na heroicznego bohatera. Podaj dwa ró ne argumenty.

•

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

•

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................

Zadanie 7. (0-4 pkt.)
Przedstaw w 3-4 zdaniach jak zako czyła si dla Kmicica bitwa w w wozie i jaki
miała wpływ na jego dalsze losy.
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................

Zadanie 8. (0-1 pkt)
Opis bitwy ma charakter

A) strategiczny.
B) statyczny.
C) ekspansywny.
D) dynamiczny.

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2006/2007

Strona 5 z 12

Zadanie 9. (0-1 pkt)
O ekspresji tego opisu nie decyduje

A) przemienne stosowanie zda pojedynczych i zło onych.
B) nagromadzenie czasowników, epitetów.
C) du a ilo znaków interpunkcyjnych.
D) nagromadzenie porówna .

Zadanie 10. (0-6 pkt.)
Z tekstu I wypisz rodki j zykowe słu ce opisowi bohaterów i bitwy oraz
nazwij je.

Element wiata

przedstawionego

Przykład z tekstu

Nazwa rodka wyrazu

Andrzej Kmicic

Kiemlicze

Opis bitwy

Zadanie 11. (0-1 pkt)
W cytowanym fragmencie

„I jako skała oderwana od opoki, tocz c si

w przepa , druzgoce wszystko w biegu, tak i on run ł na pierwszy szereg,
nios c mier i zniszczenie” wyst puje

A) porównanie homeryckie.

C) animizacja.

B) onomatopeja.

D) personifikacja.

Zadanie 12. (0-1 pkt)
Podniosły, patetyczny styl wypowiedzi uzyskuje Sienkiewicz m.in. dzi ki

A) rozwlekło ci opisów i dialogów.

C) nacechowaniu emocjonalnemu czasowników.

B) archaizacji j zyka.

D) pytaniom retorycznym.

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2006/2007

Strona 6 z 12

Zadanie 13. (0-1 pkt)
Wska stwierdzenie, które nie dotyczy stylizacji archaicznej.

A) Tematyka utworu.

C) Długo wypowiedze .

B) Szyk wyrazów w wypowiedzeniu.

D) Słownictwo.

Zadanie 14. (0-1 pkt)
Przytoczony fragment powie ci przetłumacz na współczesn polszczyzn
Wiedz e, i po to Ci wysłałem, aby zmiarkował, jak si fortuna obróci.

………………………………………………………………………………………………..…
…………………………………………………………………………………………………..

Zadanie 15. (0-2 pkt.)
Wska dwa powody, dla których Sienkiewicz dokonuje stylizacji archaicznej.

•

.............................................................................................................................

•

.............................................................................................................................

Zadanie 16. (0-1 pkt)
Terminy przede wszystkim zwi zane z epik to:

A) narracja, monolog, scena, didaskalia.
B) metafora, podmiot liryczny, bohater.
C) bohater, akcja, fabuła, wiat przedstawiony.
D) rym, apostrofa, komizm, tekst poboczny.

Zadanie 17. (0-1 pkt)
Z fragmentu tekstu wypisano nast puj ce wyrazy: w

ychodz c, widz c,

d

cego, dowodz cy, patrz c, zbli aj cego, odrzekłszy.

Nazwij te formy czasowników.
......................................................................................................................................

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2006/2007

Strona 7 z 12

Zadanie 18. (0-2 pkt.)
Podane wypowiedzenia przekształ na zdania zło one podrz dnie.

•

Nacisn wszy czapk na głow wyszedł ze stancji na korytarz.

........................................................................................................................................

•

Szkoci trzymaj cy stra w bramie uczynili chrz st broni prezentuj c muszkiety.

........................................................................................................................................

TEKST II

[...] Jako mroczno było na wiecie, nieg padał g sty, dzwoniły jakie sanki,
akuratnie jak w Wodoktach, gdym z panem Kmicicem zaje d ał do Olenki.
Wpłyn łem bowiem na burzliwe tonie Potopu. [...] Szwedzki potop zalał cał Polsk .
Było o czym my le , o co si troska i o co walczy ! A potem te niesko czone boje
ze Szwedem, z Moskw , z wiarołomnym elektorem, z Rakoczym! Te nadludzkie
wysiłki, w których Rzeczpospolita przemogła wszystkich i wszystko. A do ostatniej
chwili, gdy Ole ka padła mi do nóg z krzykiem: „J dru nie godnam ran twoich
całowa ”.
Zali te cudne sprawy wymy lił Sienkiewicz? Zali to nie s moje własne, sprzed
wieków przygody? Sk d e bym je tak pami tał? Sk d e bym je tak odczuwał? On
jeno potr cił struny, a wszystk melodi dusz wydobyła z zamglonych wspomnie
dawnego ywota i na ja ni pami ci wyniosła!
Przypi łem si do Pana Wołodyjowskiego. Nie mogłem si powstrzyma .
[...] Rzuciłem si w nowe boje i nowe przygody. Zaznałem smaku rusznic rzuconych
na rubie e Rzeczypospolitej, słodyczy zimowych wieczorów i długich opowiada
towarzyszów. Zaznałem te niemało serdecznej udr ki o Basi . Bijałem Moskw ,
bijałem Tatarów, bijałem Szweda. Szabla moja i krew moja, i ywot mój był
własno ci ojczyzny. A gdy przyszła potrzeba krzemieniecka i sumienie przykazało,
wysadziłem si z prochami, a zamku nieprzyjaciołom nie oddałem. […]
Odło yłem ksi k , niestety, wszystko si ko czy. Wła nie wstawał jaki blady dzie .
– Wtorek rano! – powiedział ydek, l kliwie trzymaj c si blisko drzwi.
– Jezus Maria! [...] Naczelnik! Moja posada!
Odniosłem Trylogi panu W. Przyj ł mnie gniewnie i po prostu nawymy lał:

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2006/2007

Strona 8 z 12

– Trzeba by idiot , eby dla ksi ki po wi ci cał karier ! Wszystko przepadło!
Naczelnik czekał na pana i nie doczekał si . Jest w ciekły, wzi ł to za lekcewa enie
swojej osoby. Protektora przysłała dowiadywa si o pana.
– Na mier zapomniałem o jej li cie!
– Winszuj panu rozs dku! Posad diabli wzi li, niech e pan za to przy sposobno ci
podzi kuje panu Sienkiewiczowi. Dla głupich historyjek straci posad , no!
– Ma pan racj , podzi kuj mu za nieopisane szcz cie, jakie mi dał, za
pokrzepienie serca nadziej i wiar , za t pot n pie o Polsce niezwyci onej.
U miechn ł si m drze, a kiedym odchodził, powiedział do ony:
– Stracony człowiek, brak mu pi tej klepki.

W. S. Reymont, Wspomnienie, [w:] Dzieła wybrane, Kraków 1957, t.3.

Zadanie 19. (0-1 pkt)
Który zwi zek frazeologiczny najpełniej charakteryzuje sytuacj bohatera
tekstu II?

A) Znale si mi dzy młotem a kowadłem.

C) Serce mu si kraje.

B) Wypływa na szerokie wody.

D) Zapomnie o bo ym wiecie.

Zadanie 20. (0-2 pkt.)
Zacytuj zdanie, w którym jest mowa o odbiorze dzieła Sienkiewicza przez
bohatera przytoczonego fragmentu

Wspomnie .

........................................................................................................................................

........................................................................................................................................

Zadanie 21. (0-1 pkt)
Wyja nij znaczenie metafory „wpłyn łem bowiem na burzliwe tonie

Potopu”.

........................................................................................................................................

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2006/2007

Strona 9 z 12

Zadanie 22. (0-1 pkt)
Sienkiewiczowska idea „ku pokrzepieniu serc” realizowała si w

Potopie

mi dzy innymi poprzez

A) umieszczenie wydarze fikcyjnych na tle historii Polski.
B) idealizacj postaci i wydarze .
C) przedstawienie w powie ci wszystkich warstw społecznych.
D) rehabilitacj głównego bohatera.

Zadanie 23. (0-5 pkt.)
W 3-4 zdaniach stre tekst II.

........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................

TEKST III

Kadr z filmu Potop w re yserii J. Hoffmana

Zadanie 24. (0-1 pkt)
Pojedynek, który ukazuje kadr z filmu ko czy si słowami:

A) „Na wielkoluda mi wa nie wygl dasz”.
B) „Ko cz wa , wstydu oszcz d !”.
C) „Jaki dzi mamy dzie ?”.
D) „Masz dosy , czy-li mam ci jeszcze w oczy plun ?”.

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2006/2007

Strona 10 z 12

Zadanie 25. (0-1 pkt)
Nazwanie Andrzeja Kmicica bohaterem dynamicznym jest uzasadnione,
poniewa

A) bierze on udział w wielu powie ciowych wydarzeniach.
B) bezwzgl dnie d y do celu.
C) obserwujemy proces jego wewn trznej przemiany.
D) Potop jest powie ci pełn dynamicznie rozwijaj cych si zdarze .

Zadanie 26. (0-3 pkt.)
Dopisz wyraz przeciwstawny do podanego.

•

brawurowy - ………………………………………………………………………….

•

impulsywny - …………………………………………………………………………

•

pokorny - ……………………………………………………………………………..

TEKST IV

Kadr z filmu Potop w re yserii J. Hoffmana

Zadanie 27. (0-1 pkt)
Jaki plan filmowy zastosował w tej scenie re yser?

A) Plan ameryka ski.

B) Zbli enie.

C) Wielki plan.

D) Półzbli enie.

Zadanie 28. (0-1 pkt)
Słowo „gatunek” w odniesieniu do filmu wskazuje na

A) cechy, które odró niaj jeden film od drugiego.
B) jako produkcji filmowej.
C) cechy, które odró niaj film od innych dzieł sztuki.
D) producenta ta my.

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2006/2007

Strona 11 z 12

Zadanie 29. (0-3 pkt.)
Tworzysz mini-słowniczek poj zwi zanych z filmem. Podaj cztery terminy
i obja nij zamieszczone w nim hasła.
1. .................................................................................................................................

.................................................................................................................................

2. .................................................................................................................................

.................................................................................................................................

3. .................................................................................................................................

.................................................................................................................................

4. .................................................................................................................................

.................................................................................................................................

Zadanie 30. (0-18 pkt.)
Napisz rozprawk , w której uzasadnisz, e Henryk Sienkiewicz w „Potopie”
stworzył

bohatera na miar czasów. Odwołaj si do wybranego przykładu

z powie ci. Praca nie mo e by krótsza ni strona A4.
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................

Konkursy w województwie podkarpackim w roku szkolnym 2006/2007

Strona 12 z 12

........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................
........................................................................................................................................